Đốc Cọp tên thật là Vũ Văn Cợp quê ở xã An Xá, tổng An Xá, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên. Vũ Văn Cợp tuy hiếu động nhưng học hành thông minh. Cợp đi thi vào đến Đệ nhị trường nhưng đến Đệ tam trường thì trượt. Chán con đường khoa cử, Cợp bỏ học văn, tìm thầy học võ. Chẳng bao lâu ông trở thành người giỏi võ, còn tài vật thì trong vùng không ai bằng. Cha mẹ muốn giữ chân ông, nên chạy cho ông chân phó lý. Ông làm phó lý, nhà giầu nhưng không keo kiệt, thường giúp đỡ người nghèo.

Ngày 28/3/1883, thành Hưng Yên thất thủ. Vũ Văn Cợp liền bàn với em trai là Hai Cống và hai bạn từ thuở chăn trâu là Nguyễn Văn Soàng và Tạ Văn Xuân đứng lên kêu gọi trai tráng trong hàng tổng khởi nghĩa đánh Pháp gia nhập cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy do Đổng quân vụ Đinh Gia Quế lãnh đạo.

Dân cư tổng An Xá và các xã trong vùng vốn quí trọng phó lý Vũ Văn Cợp nên nô nức gia nhập nghĩa quân. Chỉ trong vòng nửa tháng đã có trên 200 người gia nhập quân khởi nghĩa. Đốc Cợp chỉ huy nhiều trận đánh Pháp ở Khoái Châu, Kim Động, trận Cầu Ngàng (Kim Động).
Tháng 9/1885 khi Nguyễn Thiện Thuật về trực tiếp lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy. Đốc Cợp có mặt ngay từ buổi đầu, dự lề tế cờ khởi nghĩa ở Văn chỉ Bình Dân. Trong suốt quá trình chiến đấu, Đốc Cợp là một thủ lĩnh mưu trí, có công lớn trong phong trào khởi nghĩa Bãi Sậy. Ông được Nguyễn Thiện Thuật giao cho ông cùng Tán tương quân vụ Nguyễn Hữu Đức chỉ huy vùng Nam Hưng Yên. Ông là người chỉ huy dũng cảm, táo bạo, tài thao lược, quân Pháp sợ ông như sợ cọp, nên chúng tôn ông là “Đốc Cọp”. Bọn chỉ huy Pháp viết về ông như sau: “Trong tỉnh Hưng Yên Đề đốc Ban, Đề đốc Cọp đã gây cho quân Pháp bao nỗi kinh hoàng” (Daufès: Bảo an binh Đông Dương từ ngày thành lập đến nay).

Tháng 3/1888, một đội quân do Đốc Cọp chỉ huy tao ngộ chiến dữ dội với quân Pháp ở Đông Nhu. Vũ Xá bắn trọng thương 2 sĩ quan Pháp là Legllé và Chuibert, giết chết nhiều tên.

Nghĩa quân do Đốc Cọp chỉ huy hoạt động mạnh mẽ ở các huyện Kim Động, Ân Thi, Khoái Châu song ông bị quân Pháp truy kích ráo riết.
Đầu tháng 4-1891, Đốc Cọp đưa quân về đóng ở chùa Quàn thuộc xã Lôi Cầu, huyện Đông Yên (Lôi Cầu nay thuộc xã Việt Hòa, huyện Khoái Châu, Hưng Yên). Nghĩa quân đóng trong chùa tổ chức phòng thủ, Hoàng Cao Khải được quân Pháp hỗ trợ đưa quân tới đánh, song trận nào chúng cũng bị quân của Đốc Cọp đánh bật ra ngoài. Nghĩa quân giữ được chùa Quàn hơn một tháng. Vì nghĩa quân đã mệt mỏi, đạn đã cạn, không còn lương thực, Đốc Cọp lợi dụng đêm tối và cánh đồng lau sậy tốt rút khỏi chùa Quàn về xã Tiểu Quan.

Ngày 21/5/1891 khi quân Pháp biết tin Đốc Cọp chỉ huy 300 quân đang cùng hơn 1 00 nghĩa quân làng Tiểu Quan đang đóng trong làng Tiểu Quan, huyện Đông Yên, phủ Khoái Châu, lập tức Vincillioni, Pointes, Brezton chỉ huy bao vây chặt Tiểu Quan. Quân Pháp đến từ nửa đêm nhưng chúng sợ Đốc Cọp không dám xem thường mà chỉ bao vây từ xa, gần sáng chúng mới thít chặt vòng vây. Mờ sáng ngày 22/5/1891 nghĩa quân chuẩn bị rút khỏi Tiểu Quan bỗng có báo động. Đốc Cọp cho người ra quan sát thì thấy quân Pháp đã bao vây kín làng, ông liền bố trí quân sau các lũy tre dày gấp rút đào công sự đánh địch. Quân Pháp bắn như đổ đạn vào làng, nghĩa quân bắn lại, tuy lực lượng nghĩa quân ít, lại bị mệt mỏi sau hơn một tháng chiến đấu, đạn dược ít nhưng có ưu thế chiếm được cao điểm lại có lũy tre dầy, lũy đất kiên cố nên nghĩa quân bắn rất trúng, hạ được nhiều giặc, quân Pháp không sao tới gần được lũy. Suốt ngày hôm ấy nghĩa quân xông ra nhiều lần song không chọc thủng được vòng vây, sai người đi về Bãi Sậy cầu viện cũng không đi thoát, nghĩa quân bị tổn thất nặng nề. Quân Pháp tràn được vào làng, nghĩa quân đánh giáp lá cà nhưng lực lượng ít không địch nổi quân Pháp. Quân Pháp chia nhau đi sục sạo. Đốc Cọp bị thương nặng, nấp dưới ao sâu, đậy bè rau muống lên trên chỉ ngửa mặt lên thở. Bọn lính đuổi bắt gà, tình cờ một con gà bay xuống ao, bọn lính đuổi theo, phát hiện ra Đốc Cọp chúng bắt đưa về Hà Nội. chúng cũng bắt được 20 nghĩa quân. Ngày 23/5/1891 (ngày 16/4 âm lịch) quân Pháp xử bắn ông ở khu đất trống cạnh hồ Hoàn Kiếm Hà Nội – nơi chúng đã bắn Đội Văn tháng 11/1889 (nay là vườn hoa Lý Thái Tổ) đưa đầu về Hưng Yên bêu, xác ném xuống sông Hồng.