Việc nâng đỡ những ước mơ của người khác có thể được thực hiện theo những quy mô khác nhau. Bạn có thể giúp từng người một, theo cách tôi đã làm với Tommy, người mơ ước Star Wars. Bạn có thể giúp năm mươi hay một trăm người một lúc, theo cách chúng tôi đã làm tại khóa học Xây dựng các thế giới ảo hay tại Trung tâm Công nghệ Giải trí. Và, nếu bạn có những khát vọng lớn cùng một chút táo bạo, bạn có thể thử làm việc đó ở quy mô lớn, cố gắng giúp biến mơ ước của hàng triệu người thành sự thật.

Tôi nghĩ đó là trường hợp Alice, phần mềm công cụ dạy học của Ðại học Cernegie Mellon, mà tôi đã may mắn là người giúp phát triển. Alice cho phép các sinh viên nhập môn máy tính – và bất kỳ ai, trẻ hay già – dễ dàng sáng tạo các hiệu ứng để kể một câu chuyện, chơi một trò chơi tương tác hay thực hiện một video. Nó sử dụng đồ họa ba chiều và kỹ thuật kéo-và-thả[37] để giúp người sử dụng có một trải nghiệm lập trình hấp dẫn và thuận tiện. Carnegie Mellon cung cấp Alice miễn phí như một dịch vụ công, và đã có hơn một triệu người tải phần mềm này về sử dụng. Trong những năm tới, số người sử dụng chắc chắn sẽ còn tăng lên nữa.

[37] Trong giao diện đồ họa máy tính, kéo-và-thả (drag-and-drop) là thao tác nhấp giữ chuột vào một đối tượng, kéo tới một vị trí khác và thả nó ở đó để tạo một dạng liên kết giữa các đối tượng.

Với tôi, Alice có quy mô vô hạn. Thật dễ hình dung, sẽ có cả chục triệu đứa trẻ sử dụng nó để theo đuổi những ước mơ của chúng.

Từ lúc khởi nguồn Alice đầu những năm 1990, tôi rất yêu thích ý tưởng dạy lập trình bằng cách dùng phương pháp giả đầu. Bạn có nhớ về “giả đầu” không? Đó là khi bạn dạy người khác một thứ gì đó bằng cách để họ nghĩ họ đang học một thứ khác. Các sinh viên nghĩ họ đang dùng Alice để làm phim hoặc sáng tạo các trò chơi video. Sự giả đầu ở đây là, thực chất họ đang học để trở thành những người lập trình máy tính.

Uớc mơ của Walt Disney về Thế giới Disney là nó sẽ không bao giờ kết thúc. Ông muốn nó sẽ luôn phát triển và biến đổi theo thời gian. Theo cũng cách đó, tôi hồi hộp vui sướng hình dung các phiên bản tương lai của Alice do các đồng nghiệp của tôi phát triển, sẽ còn tốt hơn phiên bản chúng tôi đã làm trong quá khứ. Trong những phiên bản sắp tới, người dùng sẽ nghĩ họ đang viết các kịch bản phim, nhưng thực chất họ đang học ngôn ngữ lập trình Java. Và, cám ơn bạn tôi, Steve Seabolt ở Electronic Arts, chúng tôi đã được chấp thuận để được sử dụng Alice cho các nhân vật trong trò chơi video máy tính “The Sims[38]” bán chạy nhất trong lịch sử. Thật là một điều kỳ diệu.

[38] The Sims: Trò chơi máy tính mô phỏng chiến lược sống do Electronic Arts sản xuất. Nhà thiết kế trò chơi, Will Wright, đã sáng tạo ra trò chơi này cũng như trò SimCity. Đây là một mô phỏng các hoạt động thường ngày của một hoặc nhiều nhân vật ảo trong một gia đình sống ở ngoại ô gần thành phố SimCity.

Tôi biết đề án đang ở trong những bàn tay tuyệt vời. Dennis Cosgrove, kỹ sư thiết kế trưởng của đề án Alice, là một cựu sinh viên của tôi ở Đại học Virginia. Một cựu sinh viên nữa, nay đã trở thành đồng nghiệp là Caitlin Kelleher. Cô đã xem “Alice” ở các giai đoạn đầu và nói với tôi, “Tôi biết nó giúp việc lập trình trở nên dễ dàng, nhưng tại sao nó lại thú vị?” Tôi đã trả lời: “Ôi, tôi là một người đàn ông đam mê và tôi thích tạo những chú lính nhỏ di chuyển theo lệnh của tôi, và thấy điều đó rất thú vị.”

Rồi Caitlin tự hỏi làm thế nào để Alice cũng có thể hấp dẫn các cô gái như vậy, và hình dung việc kể chuyện chính là bí mật để lôi cuốn họ. Ðể thực hiện luận án tiến sĩ, cô đã xây dựng một hệ thống đặt tên là “Alice kể chuyện”.

Bây giờ, là một giáo sư tin học của Đại học Washington tại St. Louis, Caitlin (ô, tôi ám chỉ Tiến sĩ Kelleher) đang phát triển các hệ thống mới để cách mạng hóa việc các cô gái trẻ tiếp cận những trải nghiệm lập trình đầu tiên. Cô đã chứng minh rằng nếu nó được diễn tả như một hoạt động kể chuyện, thì các cô gái sẽ hoàn toàn mong muốn học cách thức để viết phần mềm. Thực chất, họ yêu thích nó. Cũng xin nhắc là cách thức đó cũng không kém hấp dẫn đối với các chàng trai. Ai cũng yêu thích việc kể chuyện. Ðó là một trong những điều đúng phổ dụng đối với loài người chúng ta. Do vậy, trong suy nghĩ của tôi, Caitlin thắng Giải Vô Ðịch Mọi Thời Đại Về Giả Ðầu.

Trong bài giảng cuối cùng, tôi nói giờ đây tôi đã hiểu tốt hơn câu chuyện của Moses[39], việc ông nhìn thấy Miền Ðất Hứa nhưng chưa bao giờ đặt được chân lên miền đất ấy. Tôi cảm nhận thấy cùng cách như vậy về tất cả những thành quả phía trước của Alice.

[39] Moses (1393 – 1273 TCN): Lãnh tụ tôn giáo người Do Thái. Ông được cho là tác giả của kinh Torah, cũng là một nhà tiên tri quan trọng trong Do Thái giáo, Thiên chúa giáo, Hồi giáo và nhiều tôn giáo khác.

Tôi muốn bài giảng của mình như một lời kêu gọi tới các đồng nghiệp và sinh viên, hãy tiếp tục đi, không có tôi, và biết rằng tôi tin tưởng họ sẽ làm được những điều vĩ đại. (Bạn có thể tìm hiểu tiến độ của đề án tại www.alice.org)

Qua Alice, hàng triệu trẻ em đang trải nghiệm sự thích thú lạ thường trong khi học một thứ khá phức tạp. Các em sẽ phát triển những kỹ năng có thể giúp đạt được những ước mơ của mình. Nếu phải chết, thì tôi cũng được an ủi bởi có Alice như một di sản nghề nghiệp.

Do vậy, cũng chẳng có vấn đề gì nếu tôi chưa đặt được chân lên Miền Ðất Hứa. Đó vẫn là một chiêm nghiệm tuyệt vời.