Đến Milan tôi nhảy khỏi xe lửa khi nó chầm chậm vào ga. Trời hãy còn sớm và mờ mờ. Tôi vượt qua đường sắt và lách qua hai dãy nhà lớn. Tôi đi xuống phố. Một quán rượu đã mở cửa và tôi vào uống một li cà phê. Trong quán dàn ra cảnh buổi sáng, bụi bay, thìa cắm trong li cà phê, những vành nước dưới đáy các li rượu. Ông chủ quán đứng sau quầy hàng. Hai binh sĩ đang ngồi ở bàn. Tôi đang đứng ở quầy uống một li cà phê, ăn một mẩu bánh mì. Cà phê sữa màu xám, tôi lấy mẩu bánh mì, lấy kem. Ông chủ quán nhìn tôi:

– Ông dùng một li rượu Grappa nhé?

– Không, cám ơn.

– Tôi đãi mà – Ông ta vừa nói vừa rot một li nhỏ và đẩy về phía tôi.

– Ở mặt trận có gì xảy ra không?

– Tôi chẳng rõ.

– Họ đã say – Ông ta vừa nói vừa trỏ về phía hai người lính. Tôi có thể tin lời ông ta, vì hai người lính ấy có vẻ rất say.

– Kể cho tôi nghe những gì xảy ra ngoài mặt trận – Ông nói.

– Tôi không biết tí gì ở mặt trận cả.

– Tôi thấy ông đi lách theo tường. Ông vừa xuống xe lửa.

– Một cuộc rút lui lớn.

– Tôi đã đọc báo. Điều gì đã xảy ra? Đã chấm dứt chưa?

– Tôi không tin thế.

Ông rót đầy li rượu Grappa trong một chai nhỏ vào li của tôi.

– Nếu ông gặp nguy hiểm tôi có thể che giấu ông – Ông nói.

– Không, tôi có gì nguy khốn đâu?

– Nếu ông đang gặp cảnh nguy hiểm thì hãy ở lại đây với tôi.

– Ở đâu?

– Trong nhà này. Họ ở đây đông lắm. Những ai gặp nạn đều đến đây.

– Có nhiều người gặp nạn lắm sao?

– Cũng tùy theo tại nạn thuộc về loại nào. Ông là người Nam Mỹ?

– Không.

– Ông nói được tiếng Tây Ban Nha chứ?

– Ít thôi.

Ông ta lau quầy hàng.

– Vào lúc này, muốn xuất ngoại là một điều rất khó khăn, nhưng không phải không được.

– Tôi không muốn xuất ngoại.

– Ông có thể lưu lại đây bao lâu tùy ông. Rồi ông sẽ rõ tôi thuộc hạng người nào.

– Tôi phải đi ngay vào buổi sáng nay, nhưng tôi sẽ nhớ địa chỉ của ông.

Ông ta lắc đầu.

– Khi nói như thế người ta sẽ không bao giờ trở lại. Tôi tin rằng ông đang nguy khốn lắm thì phải.

– Không, tôi không có gì nguy khốn cả. Nhưng tôi trọng địa chỉ một người bạn.

Tôi để tờ mười đồng lia lên quầy hàng trả tiền cà phê.

– Ông uống một li Grappa với tôi – Tôi nói.

– Thôi, cần gì.

– Ông uống một li mà.

Ông ta rót ra hai li.

– Nhớ trở lại đây nhé – Ông nói – đừng để bọn khác nó xô chụp được ông nhé. Ở đây ông sẽ được an toàn.

– Tôi tin thế.

– Ông tin thế chứ?

– Vâng.

Ông ta có vẻ nghiêm trang.

– Này, tôi bảo ông một việc, ông đừng đi ra đường với chiếc áo này.

– Tại sao?

– Người ta sẽ trông thấy rõ rệt chỗ những ngôi sao. Vì màu vải khác hẳn nhau.

Tôi không nói gì cả.

– Nếu ông không có giấy tờ, tôi có thể cấp cho ông.

– Giấy gì?

– Giấy phép.

– Tôi không cần đến giấy tờ vì tôi đã có rồi.

– Tốt lắm. Nhưng nếu ông cần đến giấy tờ, tôi có thể cung cấp cho ông tất cả những gì ông muốn – Ông nói.

– Giá của ông bao nhiêu?

– Tùy theo loại giấy tờ. Giá cả phải chăng mà.

– Tôi chưa cần bây giờ.

Ông ta nhún vai.

– Tôi hợp lệ mà – Tôi nói.

Khi tôi bước ra cửa, ông ta còn nói với theo.

– Đừng quên tôi vẫn là bạn ông đấy nhé.

– Chắc chắn rồi.

– Tôi sẽ gặp lại ông – Ông ta nói.

– Đồng ý – Tôi đáp.

Ra đến bên ngoài, tôi tránh nhà ga vì ở đó có nhiều quân cảnh. Tôi lên chiếc xe ngựa đậu cạnh công viên nhỏ. Tôi nói với người xà ích địa chỉ của bệnh viện. Đến bệnh viện tôi vào phòng ông thường trực. Ông ta bắt tay tôi, và vợ ông ta ôm chầm lấy tôi.

– Ông đã về. Bình yên chứ?

– Vâng.

– Ông ăn sáng chưa?

– Rồi.

– Ông mạnh giỏi chứ, trung úy? Ông mạnh giỏi chứ? – Bà vợ hỏi.

– Rất mạnh ạ.

– Ông dùng bữa với chúng tôi chứ?

– Không, cám ơn. Cho tôi biết cô Barkley còn ở bệnh viện lúc này không?

– Cô Barkley à?

– Cô y tá người Anh ấy mà.

– Cô người yêu của ông ấy mà – Bà vợ vừa vỗ nhẹ lên cánh tay tôi vừa mỉm cười.

– Không – Ông thường trực nói – Cô ta đi rồi.

Tim tôi se thắt lại.

– Ông có chắc như vậy không? Ông có biết tôi muốn nói đến ai không, cô thiếu nữ, người cao cao, có mái tóc màu hung hung?

– Chắc chắn mà. Cô ta đã đi Stresa.

– Cô ấy đi từ bao giờ?

– Cô ta cùng đi với một người đàn bà Anh khác, cách hai hôm rồi.

– Được rồi – Tôi nói – Tôi mong ông giúp tôi một việc là đừng nói với ai rằng ông đã trông thấy tôi trở lại nhé. Rất quan trọng đấy.

– Tôi sẽ không nói lại với ai cả – Ông thường trực nói.

Tôi cho ông mười đồng nhưng ông từ chối.

– Tôi xin hứa với ông là tôi sẽ không nói gì với ai cả. Tôi không cần tiền bạc gì hết.

– Chúng tôi có thể làm gì cho ông nữa không, trung úy? – Bà vợ hỏi.

– Chỉ có thế thôi – Tôi nói.

– Chúng tôi sẽ lặng thinh – Ông thường trực nói – Ông sẽ bảo cho tôi biết tôi có thể làm được điều gì không?

– Vâng, xin chào ông bà. Mong sẽ gặp lại ông bà – Tôi nói.

Họ đứng ở cửa và nhìn theo tôi.

Tôi lên xe và nói với xà ích địa chỉ của Simmons, một trong những ca sĩ mà tôi đã quen trước đây.

Simmons sống ở một nơi rất xa gần cửa Magenta.

Khi tôi đến, anh ta đang nằm trên giường còn ngái ngủ.

– Anh đến sớm thế, Henry – Anh nói.

– Tôi đến bằng chuyến tàu sớm.

– Câu chuyện rút lui như thế nào? Anh có ra mặt trận không? Anh hút thuốc lá không? Thuốc trong hộp để trên bàn đấy.

Gian phòng rộng rãi. Một chiếc giường kê sát tường, một chiếc đàn dương cầm kê ở đầu kia trong góc, một cái tủ với một cái bàn. Tôi ngồi xuống chiếc ghế ở cạnh giường. Simmons ngồi dựa lưng vào chiếc gối và hút thuốc lá.

– Sim này, tôi đang gặp khó khăn.

– Tôi cũng thế. Tôi luôn luôn sống trong cảnh khó khăn. Anh không hút thuốc à?

– Không. Điều gì đã xảy ra với anh khi tôi sang Thụy Sĩ?

– Anh à? Bọn Ý sẽ không để cho anh xuất ngoại dễ dàng đâu.

– Vâng, tôi biết điều đó. Nhưng còn dân Thụy Sĩ, họ sẽ có thái độ gì?

– Họ sẽ giam lỏng anh.

– Tôi biết, nhưng thủ tục ra như thế nào?

– Ồ, không có gì cả, điều đó rất là đơn giản. Anh có thể đi khắp mọi nơi, anh chỉ phải làm có mỗi một việc, tôi chắc thế, anh phải trình diện hay một việc gì tương tự như vậy. Tại sao? Anh đang lẩn trốn cảnh sát phải không?

– Không hẳn như thế.

– Nếu anh không thích thổ lộ với tôi thì cũng không sao. Nhưng tôi vẫn thích được nghe. Ở đây không có gì xảy ra cả. Tôi thất bại hoàn toàn ở Piacenza.

– Tôi rất tiếc.

– Ồ phải, thật là tệ. Nhưng sau đó tôi hát rất hay. Tôi sắp thử một lượt nữa ở Lirico.

– Tôi thích được nghe anh…

– Anh thật đáng yêu. Tôi mong anh không có điều gì quá nghiêm trọng để mà lo nghĩ chứ?

– Thật ra tôi cũng không rõ nữa.

– Nếu anh không thích thổ lộ với tôi cũng không sao. Nhưng làm thế nào mà anh không phải ở mặt trận?

– Chắc là tôi chấm dứt với thứ chuyện đó.

– Hoan hô, tôi vẫn nghĩ anh là người có lương tri. Tôi có thể giúp anh được việc gì không?

– Anh bận nhiều việc quá.

– Có gì đâu, ông bạn Henry thân mến, có gì đâu. Tôi rất sung sướng được làm một việc gì đó cho anh.

– Người anh cùng một tầm vóc với tôi, có gì phiền anh không nếu anh đi mua giùm tôi một bộ thường phục. Tôi có quần áo nhưng để cả ở La Mã.

– Anh đã sống ở đó phải không? Đó là một thành phố chán ngấy. Làm sao anh có thể sống ở đó được?

– Tôi muốn trở thành một nhà kiến trúc.

– Đó không phải là một thành phố như thế. La Mã không phải là một nơi để đào tạo kiến trúc sư. Đừng mua y phục làm gì. Tôi sẽ biếu cho anh những quần áo nào mà anh thích, tôi sẽ làm cho anh trở thành đẹp đẽ. Anh vào phòng thay quần áo đi. Có cái tủ quần áo gắn trong tường đấy. Anh lựa những gì anh thích, ông bạn chí thân ạ. Mua một bộ com lê! Anh định làm trò cười à.

– Dù sao tôi cũng muốn mua một bộ, Sim ạ.

– Anh bạn của tôi ơi, dù sao với tôi, tặng anh một bộ còn dễ hơn là đi mua. Anh có giấy tờ thông hành không? Anh chẳng nên đi xa nếu anh không có giấy tờ thông hành.

– Có, tôi vẫn còn giữ giấy tờ của tôi đây.

– Nào mặc vào xem nào, ông bạn thân của tôi, rồi chúng ta sẽ đi cùng với Helvetie.

– Không đơn giản như thế đâu. Trước hết tôi phải đến Stresa cái đã.

– Tuyệt, ông bạn thân của tôi, anh chỉ việc đi tàu qua hồ. Nếu tôi không muốn thử biểu diễn lần nữa, tôi sẽ đi với anh. Tôi sẽ đi một ngày gần đây.

– Anh có thể tập ca giọng cao giống dân Tyrol.

– Dĩ nhiên tôi sẽ học hát giọng dân Tyrol đấy anh ạ. Tôi chắc là tôi có thể hát được. Giọng đó khá kì đấy.

– Tôi không nghi ngờ gì. Tôi đánh cuộc là anh sẽ hát được.

Anh ta nằm xuống giường và hút một điếu thuốc.

– Đừng cá nhiều quá nhé. Tuy nhiên tôi có thể hát được. Thật là buồn cười, nhưng như thế đó. Tôi thích ca. Này nghe đây.

Anh ta rống lên bản “Africana”, hàm bạnh ra, mạch máu phồng lên.

– Tôi có thể hát, dù rằng họ thích hay không thích – Anh nói.

Tôi nhìn ra ngoài cửa sổ.

– Tôi đi xuống trả tiền xe ngựa.

– Rồi trở lên đây ngay, ông bạn nhé, chúng ta sẽ cùng nhau dùng điểm tâm.

Anh ta nhảy xuống giường, đứng thẳng người, thở một hơi thật dài và bắt đâu làm một vài động tác thể dục. Tôi đi xuống trả tiền xe ngựa.