Ký ức đó ám ảnh Mark Sanger – hình ảnh đó hừng hực trong tâm trí anh, hình ảnh con thú đáng thương ấy bị trói gô trên một bãi biển về đêm ở Costa Rica vô vọng nhìn con báo đốm vồ lấy nó, cắn sứt đầu nó, rồi ăn thịt nó trong khi chân nó vẫn còn giãy đạp yếu ớt. Và cả những tiếng xương bị nghiền răng rắc nữa. Xương đầu của nó.

Mark Sanger đâu ngờ sẽ thấy cảnh tượng khủng khiếp như vậy. Anh đi đến bãi biển ở Tortuguero vì muốn được tận mắt thấy những con rùa luýt khổng lồ bò lê khỏi đại dương để đẻ trứng trên cát. Là nhà sinh học, anh biết đây là một cuộc di trú vĩ đại mà hành tinh đã chứng kiến qua vô số các niên kỷ. Đám rùa cái đang bận rộn thể hiện một trong những hành động săn sóc con vĩ đại của người mẹ, bò cao lên bãi biển, vùi trứng sâu dưới đất, che trứng bằng những chiếc chân chèo mệt nhọc, rồi cẩn thận quét sạch đất cát để xóa đi toàn bộ dấu vết cho thấy có trứng bên dưới. Đây là một nghi thức chậm rãi, nhẹ nhàng được thực hiện dưới sự chi phối của những gien đã sống sót từ hàng thiên niên kỷ qua.

Rồi con báo đốm xuất hiện, một vệt đen trong đêm. Và mùa hè vừa qua Mark Sanger hụt hẫng chứng kiến mọi thứ thay đổi. Sự tàn bạo của cuộc tấn công, sự mau lẹ của nó, sự man dã của nó, làm anh sửng sốt tột bậc. Nó xác nhận nghi ngại của anh về sự xuống dốc thảm thiết của thế giới tự nhiên. Mọi thứ loài người đang làm trên hành tinh này đã phá vỡ sự cân bằng mỏng manh của tự nhiên. Ô nhiễm, công nghiệp hóa tràn lan, mất môi trường sống – khi động vật phải chen chúc và bị dồn vào góc, chúng thường có những hành vi hung hăng để nỗ lực sinh tồn một cách vô vọng.

Đó là lý giải cho cuộc tấn công ghê tởm mà anh vừa chứng kiến, thế giới tự nhiên đang sụp đổ. Anh đề cập điều này với nhà tự nhiên học rất điển trai Ramon Valdez đi cùng mình. Valdez lắc đầu.

“Không đâu, ông Sanger, từ thời bố tôi, ông tôi, ông cố tôi thì đã luôn như vậy rồi. Họ lúc nào cũng nói chuyện báo đốm tấn công vào buổi tối. Đây là một phần của chu kỳ sống.”

“Nhưng bây giờ lại có nhiều vụ báo tấn công hơn.” Sanger nói. “Cũng vì những thứ ô nhiễm…”

“Không đâu, thưa ngài. Chẳng có gì thay đổi cả. Mỗi tháng mấy con báo đốm đó ăn hai tới bốn con rùa. Ta có số liệu từ nhiều năm trước cơ.”

“Sự bạo hành mà ta thấy ở đây không bình thường.”

Cách chỗ họ một khoảng ngắn, con báo ấy vẫn đang ăn con rùa mẹ. Xương xẩu vẫn kêu lên răng rắc.

“Bình thường chứ.” Ramon Valdez nói. “Mọi thứ đều như vậy cả.”

Sanger không muốn nói chuyện đó nữa. Rõ ràng Valdez là người biện hộ cho mấy tay tư bản công nghiệp và những kẻ gây ô nhiễm, chính là những công ty lớn của Mỹ thống trị Costa Rica và những quốc gia Mỹ La tinh khác. Tìm được một người như thế ở đây không có gì đáng ngạc nhiên, bởi lẽ CIA đã kiểm soát Costa Rica hàng chục năm nay rồi. Đây không phải là một quốc gia; đây là một công ty con đem lại hứng thú cho doanh nghiệp Mỹ. Mà doanh nghiệp Mỹ thì cóc thèm để ý đến môi trường.

Ramon Valdez nói:

“Mấy con báo đốm cũng phải ăn chứ. Tôi nghĩ thà rùa làm thức ăn cho chúng còn hơn là một đứa nhỏ.”

Chuyện đó, Mark Sanger nghĩ, tùy cách nhìn của mỗi người thôi.

Trở lại ngôi nhà của mình ở Berkeley, Sanger ngồi trong căn gác lửng nghĩ ngợi phải làm gì. Tuy nói với mọi người mình là nhà sinh học, nhưng anh chưa bao giờ được đào tạo chính quy trong ngành này. Anh học đại học được một năm thì nghỉ học để đi làm một thời gian ngắn cho một công ty kiến trúc cảnh quan là Cather and Holly; khóa học về sinh học duy nhất mà anh học là ở trường trung học. Là con của một ông chủ ngân hàng, Sanger sở hữu một quỹ ủy thác kếch xù và không cần phải làm việc để nuôi sống mình. Tuy vậy, anh lại cần một mục đích trong đời. Của cải, theo kinh nghiệm của anh, gây trở ngại hơn nữa cho công cuộc tìm kiếm giá trị của bản ngã. Và càng lớn tuổi, anh càng thấy khó suy tính chuyện trở lại trường để hoàn tất bậc đại học.

Gần đây, anh bắt đầu tự định nghĩa mình là một nghệ nhân, mà nghệ nhân thì lại không cần đào tạo chính quy. Thật ra, giáo dục chính quy sẽ gây trở ngại cho khả năng cảm nhận tinh thần thời đại của người nghệ nhân, cho khả năng lướt ngọn sóng thay đổi qua mọi ngóc ngách của xã hội, và cho khả năng đưa ra phản ứng đối với những thay đổi đó. Sanger suy xét rất thấu đáo mỗi khi đưa ra ý kiến. Anh đọc báo ở Berkeley, thỉnh thoảng đọc những tạp chí như Mother Jones, và nhiều tạp chí môi trường khác nhau. Không phải tháng nào cũng đọc, mà chỉ thỉnh thoảng thôi. Đúng vậy, thường thì anh chỉ xem hình ảnh trong đó, đọc lướt qua những câu chuyện. Nhưng để theo dõi tinh thần thời đại thì chỉ cần có vậy.

Nghệ thuật nói về cảm giác. Nói về cảm giác sống trong thế giới vật chất này như thế nào, giữa những xa hoa lòe loẹt, những lời hứa giả dối, và những thất vọng tột bậc. Điều sai lầm của con người ngày nay là họ lờ đi cảm giác của mình.

Công việc của nghệ thuật chính là làm sống lại những cảm giác chân thật. Là làm con người sửng sốt để bừng tỉnh. Đó là lý do tại sao ngày càng nhiều nghệ nhân trẻ sử dụng những kỹ thuật gien và chất liệu sống để tạo ra nghệ thuật. Nghệ thuật ướt, họ gọi nó như vậy. Nghệ thuật mô. Nhiều nghệ nhân giờ đây làm việc toàn thời gian trong phòng thí nghiệm khoa học và loại nghệ thuật được tạo ra từ đó mang tính khoa học rất nổi bật. Một nghệ nhân đã nuôi được bít tết trong đĩa Petri rồi trình diễn màn ăn bít tết trước công chúng. (Người ta nói mấy miếng bít tết ấy ăn dở tệ. Dù sao thì chúng cũng đã được chuyển đổi gien mà. Ặc.) Một nghệ nhân ở Pháp đã tạo ra một chú thỏ con phát sáng bằng cách chèn vào nó gien phát quang từ đom đóm hoặc một con vật khác. Chưa hết, những nghệ nhân khác đã thay đổi màu lông của thú vật, cho chúng trở thành bảy sắc cầu vồng, và đã nuôi cấy được lông nhím trên đầu của một chú cún con dễ thương.

Những tác phẩm nghệ thuật này khơi gợi những cảm giác mạnh mẽ. Nhiều người thấy ghê tởm. Nhưng họ cần phải thấy sự ghê tởm đó, Sanger nghĩ. Họ cần phải cảm nhận sự ghê tởm tương tự như sự ghê tởm mà chính bản thân anh đã từng cảm nhận khi xem một con báo đốm mổ thịt một con rùa mẹ trên bãi biển ở Costa Rica. Sự đồi bại khủng khiếp ấy của tự nhiên, sự man rợ ghê tởm ấy mà anh không thể nào đưa ra khỏi tâm trí.

Và dĩ nhiên, đó chính là lý do để tạo ra nghệ thuật.

Không phải nghệ thuật vì nghệ thuật, mà là nghệ thuật vì mục đích mang lợi ích cho thế giới, nghệ thuật vì mục đích giúp ích cho môi trường. Đó là mục tiêu của Mark Sanger, và anh cương quyết đạt được nó.

BÁC SĨ ĐỊA PHƯƠNG BỊ BẮT VÌ TỘI LẤY CẮP NỘI TẠNG

Có sự dính líu của nhân viên bệnh viện Long Beach Memorial;

Kẻ cắp bán xương, máu, nội tạng.

Một bác sĩ nổi tiếng ở bệnh viện Long Beach đã bị bắt giữ vì tội bán nội tạng khai thác trái phép từ tử thi ở bệnh viện Long Beach Memorial. Bác sĩ Martin Roberts, quản trị chính của phòng thí nghiệm bệnh lý, bị cáo buộc đã 143 lần thu hoạch trái phép bộ phận cơ thể từ xác chết rồi bán lại cho các ngân hàng mô.

Barbara Bates, công tố viên quận Long Beach, nói: “Nội dung của cáo trạng như một kịch bản phim kinh dị rẻ tiền vậy.” Trong cáo trạng, Bates cũng cho rằng bác sĩ Roberts đã giả mạo giấy khai tử, làm giả kết quả xét nghiệm, và cấu kết với các nhà tang lễ và nghĩa trang địa phương để che giấu thời kỳ thống trị đầy sai phạm của mình.

Vụ việc này chỉ là một tình tiết mới nhất trong dịch đào mộ diễn ra khắp nước Mỹ thời nay. Những vụ khác có thể kể đến là vụ “Bác sĩ Mike” Mastromarino, một nha sĩ triệu phú ở Brooklyn (New York), trong suốt khoảng thời gian năm năm đã lấy cắp nội tạng của hàng ngàn xác chết, bao gồm xương của một bệnh nhân chín mươi lăm tuổi tên Alastair Cooke: một công ty y sinh ở Fort Lee (New Jersey) bán bộ phận của Mastromarino cho các ngân hàng mô khắp nước Mỹ; một lò hỏa táng ở San Diego được cho là đã lấy cắp bộ phận cơ thể từ xác chết được gửi ở đó; một vụ khác ở Lake Elsinore (Califnoria), nơi bộ phận cơ thể được giữ lạnh trong tủ đá khổng lồ trước khi đem bán; và trung tâm y khoa của UCIA, nơi năm trăm xác chết bị mổ ra và đem bán với giá bảy trăm ngàn đô la, một số xác bán cho công ty Johnson & Johnson.

“Đây là vấn đề toàn cầu.” Công tố Bates nói. “Lấy cắp mô cũng đã xảy ra ở Anh, Canada, Úc, Nga, Đức và Pháp. Chúng tôi tin những vụ lấy cắp như thế này ngày nay xảy ra mọi nơi trên thế giới.” Bates nói thêm. “Bệnh nhân rất hoang mang.”

Bác sĩ Roberts cho rằng mình vô tội trước toàn bộ các cáo buộc ở tòa án cấp cao và đã được phóng thích với số tiền bảo lãnh một triệu đô la. Cũng bị truy tố là bốn nhân viên khác của bệnh viện Long Beach Memorial, trong đó có Marilee Hunter, trưởng phòng xét nghiệm gien của bệnh viện.

Quản trị bệnh viện Long Beach Memorial là Kevin McCormick bày tỏ sự sửng sốt trước các cáo trạng, và nói rằng “Hành vi của bác sĩ Roberts đã đi ngược lại hình ảnh tiêu biểu của bệnh viện.”. Ông nói ông đã yêu cầu rà soát lại toàn diện các quy trình ở bệnh viện và công bố bản báo cáo khi quá trình rà soát hoàn tất.

Các nguyên cáo nói họ để ý đến những vụ việc này là do một người chỉ điểm tên Raza Rashad mách bảo. Anh Rashad là sinh viên y khoa năm đầu ở San Francisco. Trước đây từng làm việc trong phòng bệnh lý của bác sĩ Roberts, nơi anh đã tận mắt chứng kiến nhiều hoạt động phạm pháp. “Lời khai của anh Rashad rất thiết yếu trong việc xây dựng cơ sở khởi tố vụ này.” Bates nói.