“Tất cả những gì tớ biết là thế này,” Shmuel bắt đầu. “Trước khi tới đây tớ sống với cha mẹ và anh trai Josef trong một căn hộ nhỏ phía trên cửa hiệu nơi cha tớ chế tác đồng hồ. sáng sáng cứ 7 giờ nhà tớ lại ăn sáng cùng nhau rồi trong khi anh em tớ đi học, cha tớ sửa chữa những chiếc đồng hồ người ta mang đến và làm những cái mới nữa. tớ có một chiếc đẹp cực kỳ, cha tặng tớ nhưng giờ nó không còn nữa. nó có mặt bằng vàng, tối nào trước khi đi ngủ tớ cũng lên dây nên nó luôn chạy đúng.”

“Chuyện gì xảy ra với nó?” Bruno hỏi.

“Họ lấy mất của tớ,” Shmuel nói.

“Ai cơ?”

“Tất nhiên là đám lính rồi,” Shmuel nói như thể đó là thứ hiển nhiên nhất trần đời.

“Và rồi một ngày kia mọi thứ bắt đầu thay đổi,” nó tiếp tục. “Tớ đi học về thì thấy mẹ đang làm băng tay cho bọn tớ từ một tấm vải đặc biệt và vẽ lên mỗi chiếc băng là một ngôi sao. Giống thế này này.” Dùng ngón trỏ, nó vẻ một hình phác họa lên khoảng đất bụi dưới chân.

***

“Và rồi mỗi lần bọn tớ đi đâu ra khỏi nhà, mẹ đều bảo bọn tớ phải đeo băng tay vào.”

“Cha tớ cũng hay đeo băng tay,” Bruno nói. “Trên bộ đồng phục của ông. Đẹp lắm nhé. Chiếc băng màu đỏ tươi với một hình đen trắng trên đó. Dùng ngón trỏ cậu vẽ một hình phát họa lên khoảng đất bụi bặm phía bên hàng rào cậu đứng.

***

“Ừ, nhưng chúng khác nhau nhỉ?” Shmuel nói.

“Chưa từng có ai cho tớ một chiếc băng tay,” Bruno nói.

“Còn tớ thì chưa bao giờ xin được đeo băng tay cả,” Shmuel nói.

“Đằng nào cũng vậy,” Bruno nó, “tớ nghĩ tớ khá thích có một chiếc đấy. nhưng tớ chẳng biết mình thích cái nào hơn nữa, cái của cậu hay cái của cha tớ.”

Shmuel lắc đầu và tiếp tục kể chuyện của mình. Gần đây nó không còn hay nghĩ tới những điều này nữa bởi vì hồi tưởng lại quãng đời cũ bên trên cửa hiệu đồng hồ khiến nó cảm thấy rất buồn.

“Chúng tớ đeo băng tay trong mấy tháng,” nó nói. “và rồi mọi thứ lại thay đổi. một hôm tớ về nhà thì thấy mẹ nói rằng chúng tớ không được sống trong nhà mình nữa…”

“Chuyện đó cũng đã xảy ra với tớ,” Bruno hét lên, vui mừng vì cậu không phải là cậu bé duy nhất bị buộc phải chuyển nhà. “Quốc trưởng tới ăn tối, thế đấy, và chuyện tiếp theo tớ biết tiếp theo là chúng tớ chuyển tới đây. Và tớ ghét ở đây,” cậu oang oang nói thêm. “Ông ấy có đến nhà cậu và làm những điều tương tự không?”

“Không, nhưng khi đó chúng tớ bị lệnh không được sống trong nhà mình nữa, chúng tớ phải chuyển đến một khu khác ở Cracow, nơi quân lính xây một bức tường khổng lồ và cha mẹ anh em chúng tớ tất tần tật sống trong một phòng.”

“Cả nhà cậu?” Bruno hỏi. ”Trong một phòng?”

“Mà không chỉ mình nhà tớ đâu,” Shmuel nói. “Còn có một gia đình khác nữa cơ, ông bố bà mẹ nhà đó cãi nhau suốt ngày, một trong mấy cậu con của họ lớn hơn tớ và thường xuyên đánh tớ ngay cả khi tớ chẳng làm gì sai.”

“Không thể nào tất cả bọn cậu sống trong một phòng được,” Bruno nói, lắc đầu. “Như thế thật vô lý.”

“Tất tật bọn tớ,” Shmuel nói, gật đầu. “Mười một người cả thảy.”

Bruno mở miệng toan phản bác Shmuel lần nữa – cậu thực sự không tin nổi 11 người có thể sống chung một phòng – nhưng rồi cậu đổi ý.

“Bọn tớ sống ở đó thêm mấy tháng nữa,” Shmuel tiếp tục, “tất tật bọn tớ trong căn phòng đó. Chỉ có một ô cửa nhỏ trong phòng nhưng tớ không muốn nhìn ra ngoài đó bởi như thế tớ sẽ thấy bức tường, mà tớ thì ghét bức tường đó vì ngôi nhà thực sự của bọn tớ ở phía bên kia nó. Khu này của thành phố là một khu tồi tệ bởi vì lúc nào cũng ồn ả chẳng sao ngủ nổi. và tớ căm ghét Luka, cái thằng cứ đánh tớ suốt ngay cả khi tớ chẳng làm gì sai hết.”

“Gretel thỉnh thoảng cũng đánh tớ,” Bruno nói. “Chị tớ ấy mà,” cậu bảo thêm. “Một “trường hợp vô vọng” đấy. nhưng chẳng bao lâu nữa tớ sẽ lớn hơn và khỏe hơn chị ấy, khi ấy thì chị ấy sẽ không biết cái gì đánh chị ấy đâu.”

“Rồi một ngày quân lính ồ ạt kéo tới cùng những chiếc xe tải khổng lồ,” Shmuel tiếp tục, nó có vẻ không mặn mà với chuyện Gretel cho lắm. “Và mọi người lại bị lệnh phải rời nhà. Nhiều người không muốn đi nên họ trốn vào bất cứ đâu có thể nhưng tớ nghĩ cuối cùng rồi quân lính cũng tóm được hết. và những chiếc xe tải chở bọn tớ tới một đoàn tàu và đoàn tàu…” nó ngần ngừ một lúc và cắn môi. Bruno nghĩ Shmuel sắp khóc nhưng cậu không hiểu tại sao.

“Chuyến tàu rất khủng khiếp,” Shmuel nói. “Thứ nhất là có quá nhiều người trong toa, chẳng có không khí mà thở và mùi thì rất ghê.”

“Đó là bởi vì tất cả bọn cậu cứ chen chúc hết lên một chuyến tàu,” Bruno nói, nhớ lại hai đoàn tàu mà cậu đã thấy tại nhà ga hôm cậu rời khỏi Berlin. “Khi nhà tớ lên đường tới đây, còn có một đoàn tàu nữa ở phía bên kia thềm ga và hình như chẳng ai nhìn thấy cả. Đó là chuyến tàu mà cả nhà tớ đã lên. Lẽ ra cậu cũng nên lên chuyến đó.”

“Tớ không nghĩ bọn tớ được phép đâu,” Shmuel nói, lắc đầu. “Bọn tớ không được ra khỏi toa của mình.”

“Cửa ra vào ở cuối toa ấy,” Bruno giải thích.

“Chẳng có cửa nào cả,” Shmuel nói.

“Tất nhiên là có cửa chứ,” Bruno thở dài nói. “Cửa ở cuối toa ấy,” cậu nhắc lại. “Qua khu giải khát là đến.”

“Chẳng có cửa nào cả,” Shmuel khăng khăng. “Nếu mà có, tất cả bọn tớ đã nhảy xuống hết rồi.”

Bruno khẽ lầm bầm điều gì đó giữa những câu “Tất nhiên là có chứ,” nhưng cậu nói không to lắm nên Shmuel không nghe thấy.

“Khi cuối cùng con tàu cũng dừng lại,” Shmuel kể tiếp, “bọn tớ ở một nơi vô cùng lạnh lẽo và tất cả bọn tớ phải cuốc bộ tới đây.”

“Bọn tớ có xe hơi,” Bruno nói, giờ thì giọng rất to.

“Thế rồi mẹ bị tách khỏi bọn tớ, còn cha với anh Josep và tớ bị đưa vào mấy gian trại đằng kia, rồi từ đấy bọn tớ sống ở đó.”

Shmuel vô cùng buồn bã khi kể lại câu chuyện này nhưng Bruno không hiểu tại sao; với cậu chuyện đó đâu có vẻ gì tồi tệ đến thế, và xét cho cùng chuyện tương tự cũng đã xảy ra với cậu đấy thôi.

“Bên ấy có nhiều con trai không?” Bruno hỏi.

“Hàng trăm,” Shmuel nói.

Mắt Bruno mở bừng. “Hàng trăm?” cậu thốt lên đầy kinh ngạc. “Thật chẳng công bằng tí nào cả. Bên này hàng rào thì chẳng có ai mà chơi. Không có lấy một người.”

“Bọn tớ không chơi,” Shmuel nói.

“Không chơi ư? Sao lại không chơi chứ?”

“Bọn tớ có thể chơi gì được?” Bruno hỏi, gương mặt nó tỏ vẻ bối rối trước ý tưởng đó.

“Ờ, tớ không biết nữa,” Bruno nói. “Thiếu gì trò. Bóng đá, ví dụ thế. Hoặc trò khám phá. Mà này trò khám phá ở bên ấy thế nào hả cậu? có gì hay không?”

Shmuel lắc đầu không trả lời. nó nhìn ra sau về phía những gian trại rồi quay lại nhìn Bruno. Nó không muốn hỏi câu tiếp theo đây nhưng những cơn đau thắt bụng khiến nó phải hỏi.

“Cậu không mang theo chút đồ ăn nào à?” nó hỏi.

“E là không,” Bruno nói. “Tớ định mang ít sô cô la nhưng lại quên mất.”

“Sô cô la,” Shmuel nói thật chậm, lười nó thè ra từ phía sau hàm răng. “Tớ mới được ăn sô cô la mỗi một lần thôi.”

“Mỗi một lần thôi? Tớ thích sô cô la lắm. Món ấy tớ chén bao nhiêu cũng vẫn thèm, mặc dù mẹ tớ bảo nó sẽ làm tớ đau răng.”

“Cậu không có mẩu bánh mì nào à?”

Bruno lắc đầu. “Không có tẹo nào,” cậu nói. “Sáu rưỡi bữa tối mới được dọn. Mấy giờ thì cậu ăn tối?”

Shmuel nhún vai và vươn người đứng dậy. “E là tớ nên quay lại thôi,” nó nói.

“Có lẽ hôm nào đó cậu có thể tới ăn tối với nhà tớ,” Bruno nói, mặc dù cậu không biết liệu đó có phải là một ý tưởng hay không.

“Có lẽ,” Shmuel nói, mặc dù giọng nó nghe không chắc chắn.

“Hoặc tớ có thể tới chỗ cậu,” Bruno nói. “có lẽ tớ có thể gặp bạn bè của cậu,” cậu khấp khởi hy vọng nói thêm. Cậu mong rằng chính Shmuel sẽ đề nghị chuyện này nhưng có vẻ chẳng có dấu hiệu gì là Shmuel sẽ làm thế cả.

“Nhưng cậu không đúng bên hàng rào rồi,” Shmuel nói.

“Tớ có thể chui qua bên dưới,” Bruno nói, với tay xuống nâng sợi dây thép gai lên khỏi mặt đất. Ở tâm điểm, giữa hai cây cột điện gỗ, sợi dây nâng lên khá dễ dàng và một cậu bé nhỏ như Bruno có thể dễ dàng chui vừa qua.

Shmuel quan sát cậu làm rồi nó quay lưng bỏ đi với vẻ căng thẳng. “Tớ phải trở lại thôi,” nó nói.

“Thế một buổi chiều khác nhé,” Bruno nói.

“Tớ không được phép ở đây. Nếu họ bắt được, tớ sẽ gặp rắc rối.”

Nó quay người bước đi và Bruno lại để ý thấy người bạn mới của cậu mới gầy gò bé nhỏ làm sao. Cậu không nói gì về điều này bởi vì cậu biết quá rõ thật chẳng vui vẻ gì khi bị bình phẩm về một thứ ngớ ngẩn như cân nặng, và đối xử không tốt với Shmuel thì cậu không hề muốn tí nào.

“Ngày mai tớ sẽ quay lại,” Bruno hét to về phía cậu bạn đang rời đi còn Shmuel chẳng đáp lại gì; thực tình nó bắt đầu chạy biến trở lại khu vực trại, bỏ Bruno lại trơ trọi một mình.

Bruno quyết định rằng khám phá thế này là quá đủ cho một ngày nên cậu lên đường bề nhà, phấn khích với những gì vừa xảy ra và chẳng muốn gì hơn là được kể với cha mẹ và Gretel – chị ấy sẽ ghen tị đến nổ tung ra cho coi – và chị Maria, bác đầu bếp, bác Lars tất cả mọi thứ về cuộc phiêu lưu của cậu chiều nay, về người bạn mới với cái tên ngộ nghĩnh và chuyện hai bọn cậu trùng ngày sinh nhật, nhưng càng gần về đến nhà, cậu càng bắt đầu nghĩ đó chưa hẳn là một ý tưởng hay.

Cuối cùng, cậu lập luận, có thể mọi người sẽ không muốn mình kết bạn với cậu ấy nữa và nếu đúng thế thật thì có thể họ sẽ cấm tiệt mình ra ngoài đó luôn. Đến khi bước qua cửa chính vào nhà và ngửi thấy mùi thịt bò đang nướng trong lò cho bữa tối, cậu đã quyết định xong rằng tốt hơn là tạm thời giữ kín toàn bộ chuyện này và không hở ra một lời nào về nó. Đây sẽ là bí mất riêng của cậu. À, của cậu và của Shmuel.

Bruno quan niệm rằng với các bậc cha mẹ, đặc biệt là đối với các bà chị, càng biết ít chuyện họ càng đỡ mệt người.