Bạn đừng mất công nhìn quanh, tìm kiếm hình ảnh một ngôi trường quen thuộc với dàn dây thường xuân phủ kín các toà nhà hay những bải cỏ trải dài. Tại Trường đại học vô hình, chúng tôi đưa các bạn trở lại với những khái niệm cơ bản. Đây là mô hình trường đại học có từ trước khi những dây thường xuân mọc trên các toà nhà giảng đường đến hàng thế kỷ: Con người học tập lẫn nhau.

Chúng tôi không có khu giảng đường tập trung vì phương pháp học tập của chúng tôi được áp dụng ở tất cả mọi nơi. Nếu bạn muốn thấy các học viên của chúng tôi theo đuổi các đề tài nghiên cứu của họ, chỉ cần gõ vào địa chỉ một vài bảng thông báo từ bàn phím máy vi tính của bạn, ghé qua thư viện ở địa phương hoặc đến thăm một số các câu lạc bộ của những vùng lân cận, các hội liên hiệp, các tổ chức xã hội, các cửa hàng sách chuyên ngành, tổ chức chính trị, trung tâm nghệ thuật, hoặc bất cứ nơi nào mọi người tụ tập để trò chuyện, sáng tạo, chia sẻ, giúp đỡ, tranh cãi, ủng hộ và các hoạt động sử dụng trí óc khác.

Mô hình trường đại học vô hình là một công trình dành cho học tập lớn nhất quốc gia. Chúng tôi có số lượng học viên đông đảo nhất – ước tính khoảng 70% dân số trưởng thành. Họ đều là những người có lượng tri thức đáng kể trong cuộc đời, và các nghiên cứu chỉ ra rằng, 80% lượng tri thức đó là do tự học.

Chúng tôi đặc biệt tự hào về truyền thống tuyệt vời không gì sánh được của mình. Chúng tôi đã chiêu nạp được những người thông thái nhất trong mọi thế hệ từ trước cả khi Oxford và Cambridge được thành lập.

Một điểm đáng chú ý nữa là sự đa dạng từ các học viên của chúng tôi. Bất cứ ai cũng có thể tham gia (Tuy nhiên, cũng có một vài người phản đối điều này. Họ có chung quan điểm với Groucho Marx – là người đã từng từ chối lời mời gia nhập một câu lạc bộ thuộc loại “trưởng giả” như sau: ”Tôi không nghĩ rằng mình muốn kết giao với bất cứ câu lạc bộ nào mời tôi tham gia).”

Tóm lại, Trường đại học vô hình là một cách nhìn khác tại Mỹ: như một xã hội học tập nổi trội. Nhưng đối với chúng tôi trong IU, một xã hội học tập không có nghĩa là tất cả mọi người đều phải đến trường. Đúng hơn, nó là một xã hội trong đó việc học tập và sự phát triển gắn liền với toàn bộ lĩnh vực hoạt động trong cuộc sống của con người, dù họ có đang tham gia vào các lớp học hay không.

Nhưng nói về chúng tôi như vậy là đủ rồi. Chúng ta hãy nói về bạn. (Thực tế, chữ U trong tên của chúng tôi (IU) cũng có nghĩa là bạn)! Bạn chính là trung tâm của Trường đại học vô hình – bạn, chứ không phải danh mục các khoá học, các chương trình, và các yêu cầu; không phải bộ môn học cố định hay thậm chí cả khuôn viên học đường tại nơi bạn cư trú.

Trong trường đại học này, bạn xác định rõ mục tiêu học tập của mình. Bạn lựa chọn cho mình giáo viên từ các lĩnh vực bạn ưa thích thay vì từ giảng viên của một học viện nào đó. Bạn được bao bọc bởi các học viên có cùng chí hướng để việc học trở nên thú vị và có động lực hơn. Bạn sắp xếp theo thứ tự và tiếp cận dần các tài liệu và nguồn tri thức bạn cần. Và bạn tự quyết định bạn sẽ học như thế nào và với thời lượng/mức độ/khối lượng là bao nhiêu đối với mỗi môn học.

Tất nhiên chúng tôi cũng có những yêu cầu nhất định. Trên thực tế, Trường đại học vô hình đang đi đầu trong việc thay đổi, hướng tới giảng dạy đồng nhất và chặt chẽ. Chúng tôi áp dụng “phương pháp giảng dạy mang tính toàn quốc” trong đó hầu như tất cả người Mỹ được chiêu sinh đều đặn. Nhưng nội dung của nó, không giống như các phương pháp giảng dạy cốt lõi tại những học viện khác, được điều chỉnh thường xuyên để đảm bảo tính phù hợp.

Vậy bạn sẽ bắt đầu ở đâu và như thế nào? Bạn xác định mục tiêu học tập của mình ra sao? Hãy nhìn vào cuộc sống của mình và đặt câu hỏi: ”Những điều mới lạ nào tôi muốn biết và hiểu rõ, tôi muốn trở thành gì? Tôi muốn trở nên như thế nào hay có thể làm gì trong tháng tới? Trong một năm nữa? Hay trong năm năm tới? Tôi phải học gì để đạt được điều đó?”.

Một khi đã đặt ra được mục tiêu học tập, bạn thực sự bắt đầu tham gia Trường đại học vô hình. Những nguồn tài liệu của trường chứa đựng một số lượng dồi dào cách thức học tập xuất hiện lần đầu tiên trong thời đại của chúng ta.

Trước hết phải nói rằng hàng loạt các đề xuất dành cho việc học tập của người trưởng thành và người có nhu cầu học tiếp hiện rất phổ biến trong mọi cộng đồng, xuất phát từ các trường đại học và cao đẳng, hệ thống trường học công và các thư viện. Tuy nhiên, về mặt này Trường đại học vô hình hoàn thiện hơn rất nhiều.

Bạn có mọi thứ trong tay thông qua điện thoại, máy tính, thư từ trao đổi, các nguồn dữ liệu lớn hơn cả Alexander Đại đế, Napoleon hoặc các học viên gần hơn như Buckminster Fuller cách đây 20 năm về trước có thể có được. Nếu bạn vẫn không có điều kiện học tại nhà thì thư viện chính là cánh cửa dẫn đến các cơ sở dữ liệu, các nguồn thông tin và tài liệu bạn cần. Tất cả trí tuệ của thế giới, các bí quyết và kiến thức sẽ được mở ra theo yêu cầu của bạn.

Nếu thích học trực tiếp hơn sử dụng công nghệ cao, bạn có thể theo học tại Trường đại học vô hình thông qua thời gian học việc, thời kỳ hướng dẫn, chương trình tập sự, công việc nghiên cứu, thư tín, du lịch hoặc đọc sách. Rất nhiều học viên của IU đã trở thành các chuyên gia lão luyện bằng cách học từ xã hội, học việc hoặc học qua các đồng nghiệp.

Các học viên của IU theo đuổi rất nhiều cách học khác nhau. Bạn có thể mời những học giả nổi tiếng học cùng bạn trên đường đi làm và từ cơ quan về nhà mỗi ngày (thông qua băng ghi âm), sau đó tận hưởng thời gian đọc sách thư giãn vào buổi tối. Hoặc bạn có thể thích tham dự buổi hội thảo của 4000 người về vấn đề bạn đang nghiên cứu hơn, sau đó làm việc trên mạng như điên và theo dõi mọi việc qua điện thoại và fax. Hoặc bạn có thể sử dụng tài liệu đã được số hóa và tham gia trao đổi bằng thư điện tử hoặc kết hợp công việc nghiên cứu phù hợp với một nhóm nhỏ những người say mê học tập ở địa phương phía sau cửa hàng sách chuyên ngành.

Bạn có thể bắt đầu ở bất cứ nơi nào bạn thích, cùng với bất cứ tài liệu nào hấp dẫn bạn, và tiến bộ theo nhịp độ của riêng bạn. Bạn có thể học nhiều thứ, thưởng thức, thích thú, đào sâu nghiên cứu, nhảy cóc, quay lại, ôn lại hoặc thay đổi khoá học trong một thời gian ngắn. Bạn tự quyết định mức độ nỗ lực của mình và đánh giá bản thân dựa trên tiêu chuẩn bạn lựa chọn và đề ra.

Việc học tập của bạn tại IU sẽ kéo dài suốt đời và trên toàn thế giới, cho dù nó mang tính cá nhân. Và bạn sẽ không phải đi tới bất cứ cuộc họp nào nữa.

Quảng cáo: Các ô cửa sổ thông ra xã hội

Nếu không thể thoát khỏi những thông điệp quảng cáo tràn ngập khắp nơi, tại sao bạn không tận dụng chúng? Bạn có thể học cách đọc các quảng cáo để thấu hiểu sâu sắc văn hoá của chúng ta, thậm chí của chính bạn. Bằng cách giữ một thái độ phê phán và linh hoạt, bạn sẽ nâng cao nhận thức của mình về động cơ thúc đẩy tất cả chúng ta.

Quảng cáo cũng là phòng thí nghiệm tốt nhất để học về nghệ thuật thuyết phục của những chuyên gia xuất sắc trong thời đại chúng ta. Dành cho mục đích này, tôi đã nghĩ ra trò chơi quảng cáo cho những đứa con của mình (xem Chương 7). Kết quả là chúng tôi đã làm các mẩu quảng cáo trở nên thú vị hơn, sáng tạo cho chính mình các loại hình tuyên truyền cơ bản và sử dụng đầu óc theo cách sáng tạo và phê phán.

Đánh giá: Cây cầu cơ khí của Marshall McLuhan là cuốn sách kinh điển về cách nhận ra thông điệp và tác động ngầm trong quảng cáo. Hiện nay, những điều này ngày càng trở nên hữu dụng hơn khi các quảng cáo mang tính thực tiễn được tái sản xuất liên tục để không trở nên lỗi thời – sức hấp dẫn và ảnh hưởng của chúng dễ nhận thấy hơn các loại quảng cáo thời xưa đi ngược lại với các mối quan tâm lúc đó, những điều chúng ta khó nhận ra được.

Cửa hàng sách: Thực phẩm tốt của tư duy

Thư viện chính là siêu thị dành cho việc học tập của bạn. Nhưng khi bạn thực sự say mê theo đuổi sâu một chủ đề thì có một nơi thậm chí còn tốt hơn để khám phá: đó là những cửa hàng sách chuyên ngành về vấn đề của bạn. Cho dù bạn đến đó trực tiếp hay thông qua danh mục liệt kê hoặc thư tín, bạn sẽ tìm thấy không chỉ đơn thuần là những cuốn sách mà còn cả những người cùng chia sẻ sở thích và đã từng gặp những khó khăn khi lựa chọn tài liệu từ nhiều lĩnh vực khác nhau có liên quan cho chủ đề của bạn.

Chỉ cần xem xét một ví dụ về triết lý của chủ nghĩa tự do. Bạn sẽ khó tìm thấy một khoá học nào về chủ nghĩa tự do ở hầu hết các trường đại học và cao đẳng. Thậm chí nếu đến các thư viện công cộng hay thư viện nghiên cứu tốt đi nữa, bạn cũng sẽ mất thời gian và rất khó khăn để thu thập hay chỉ là xác định những cuốn sách bạn muốn.

Vậy bạn có thể đi tới đâu để tìm được cái nhìn tổng quan về những nhà tư tưởng và nhà văn phù hợp với sở thích của mình? Hiệu sách Laissez Faire tại thành phố New York đưa ra danh mục tuyển chọn không chỉ đơn thuần là danh sách các công trình nghiên cứu trong lĩnh vực này mà còn là bản giới thiệu rất hấp dẫn, rõ ràng về lĩnh vực đó. Những cửa hàng sách đó cũng phục vụ như là ngân hàng hối đoái, các bảng niêm yết, trung tâm tin nhắn, các điểm giao dịch và nút mạng lưới công việc. Bạn có thể thường xuyên nhận được những câu hỏi được trả lời hợp lý hoặc ít nhất cũng được giới thiệu cho đúng người hoặc tổ chức có thể giúp bạn, và bạn có thể yêu cầu một danh mục như vậy bằng bưu thiếp.

Điểm chính yếu ở đây không chỉ đơn thuần là thông tin: đó là tính dí dỏm, là phong cách, là năng lực tiềm ẩn, ý niệm về cộng đồng các nhà tư tưởng và những con người nhiệt tình luôn chào đón các thành viên mới. Bất kể lĩnh vực bạn quan tâm là gì – trò chơi hay trò cá cược, thể thao, Marx hoặc các anh em của Marx – bạn đều có thể tìm thấy những cửa hàng sách chuyên ngành, nếu không ở trong cộng đồng của bạn thì cũng ở đâu đó trên đất nước, điều này sẽ tiếp năng lượng và làm tăng sự nhiệt tình cho bạn.

Băng ghi âm: Tiếng nói của trí tuệ

Chiếc băng ghi âm chất lượng cao, bé nhỏ, khiêm nhường ẩn chứa bên trong nó cả một thế giới của tri thức và sự thú vị. Nó cho phép bạn lắng nghe những nhà tư tưởng vĩ đại nhất mọi thời đại, những chuyên gia hàng đầu hiện nay, các cuốn tiểu thuyết, những bài thơ và các vở kịch.

Phương pháp này có rất nhiều ưu điểm. Những ưu điểm đó đã được tập đoàn Nighttingale-Conant, một trong những nhà sản xuất băng ghi âm hàng đầu, giải thích chi tiết như sau:

1. Bạn không cần phải đi đến lớp để học. Nếu bạn muốn tập trung vào bài nào, bạn có thể nghe đi nghe lại chúng bao nhiêu lần tuỳ thích.

2. Bạn không bị kìm hãm bởi tốc độ học của cả lớp. Bạn có thể lướt qua những bài học nào là dễ đối với bạn, dù cho người khác cảm thấy chúng khó.

3. Bạn có thể học bất cứ lúc nào bạn muốn. Nếu 5 giờ sáng là thời gian học tập tốt nhất đối với bạn, hãy học vào lúc đó. Và bạn cũng sẽ không bỏ lỡ mất bài học nào vì ốm hay trục trặc thời khoá biểu.

4. Bạn có thể học ở bất cứ nơi nào bạn có thể mang theo máy nghe băng. Không việc gì – như kỳ nghỉ, các chuyến công tác hay thậm chí là cả trận bão tuyết – có thể cản trở việc học của bạn.

5. Bạn có thể xem lại bài học của mình bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu và bao nhiêu lần tuỳ ý. Dĩ nhiên, bạn nên nghe mỗi bài học ít nhất một lần với sự tập trung tuyệt đối. Nhưng bạn có thể xem lại bài trong lúc tắm, lái xe, đi bộ, mà không cần các tờ giấy ghi chú hoặc cuốn sách bài tập nào cả.

Phương pháp học bằng băng ghi âm rất tuyệt vời, bạn có thể nghĩ đến nó, đặc biệt đối với những ai không nhiều thời gian để đọc trong thời gian làm việc liên tục của mình. Phương pháp học bằng băng ghi âm là một giải pháp để lấp đầy khoảng thời gian buồn chán bằng các tác nhân kích thích trí thông minh phát triển. Tuỳ theo sở thích của bạn, bạn có thế tìm được một công ty cung cấp cho bạn loại băng phù hợp. Bạn có thế nghe những nhà tư tưởng vĩ đại như là Jefferson, Marx, Thoreau, Machiavelli, Hobbes, và de Tocqueville; nếu bạn thích các nhà tư tưởng đương đại hơn thì các cuộn băng ghi âm các tác phẩm của Buckminster Fuller, Margaret Mead, Carl Roger, Carlos Castaneda, S.I.Hayakawa, Michael DeBakey, Alan Watts, Robert Lowell, và Linus Pauling luôn luôn có sẵn.

Sử dụng băng ghi âm làm tăng khả năng học tập của bạn, hoàn toàn là do sự tiện dụng của nó. Đối với phần lớn chúng ta, giọng nói là cách dễ nhớ và hấp dẫn để thu nạp thông tin và tri thức. Hơn nữa, bài viết tốt, cho dù là hư cấu hay thực tế, cũng đều đạt được sự cộng hưởng nhờ làm tốt phần đọc và các băng phỏng vấn hoặc hội thảo nhóm làm tăng thêm cảm xúc trong việc thể hiện ý tưởng. Tóm lại, bạn nên trải nghiệm trực tiếp những ưu điểm đặc biệt của việc học tập bằng băng ghi âm để khám phá xem nó có phải phương pháp phù hợp với bạn hay không.

Giáo dục không ngừng:

Xây dựng chương trình giảng dạy của chính bạn

Hai mươi năm trước, tôi sẽ không đề xuất những trường cao đẳng, đại học của địa phương bạn có thể là một phần của Trường đại học vô hình. Trong khi vấn đề quan tâm chính trong khuôn viên trường lại không phải là nhu cầu về việc học hành của bạn. Hơn thế, các trường cao đẳng và đại học đều có sẵn hệ thống giáo dục của họ với những kỳ thi đầu vào, lĩnh vực đào tạo, các môn học chính, môn học bổ sung cho sinh viên ở bậc học khác nhau, từ năm nhất đến năm cuối. Và yêu cầu đặt ra là bạn phải phù hợp với các chương trình đó. Nếu giả sử bạn là một người mẹ đã li dị, có hai đứa con và 40 giờ làm việc mỗi tuần, bạn sẽ không thể tự thu xếp lịch học tập giống như các học viên khác trong lớp. Điều này quả là tệ hại.

Tuy vậy, hiện nay thực tế đã thay đổi nhanh chóng. Hầu như ở trong nước, mỗi trường đại học, cao đẳng đều tự đưa ra danh sách hoặc thậm chí là cả một cuốn danh mục giới thiệu về các khoá học và những chương trình học đã được thiết kế sẵn dành cho các bạn – những học viên đã trưởng thành – từ ngay trong suy nghĩ. Nếu tham gia khoá học được giới thiệu sẵn, bạn có thể lựa chọn và lồng ghép những ý tưởng của mình trong chương trình giảng dạy.

Ngay sau đó, học viên sẽ có thể tìm thấy những khoá học rất hấp dẫn trong danh sách hàng loạt các môn học khác nhau. Thông thường, các khóa học chuyên ngành sẽ được sắp xếp dựa từ bảng xếp hạng mức độ thành công trong các hoạt động kinh doanh, cộng đồng và trình độ của nhà lãnh đạo trong cộng đồng của bạn. Và học phí cho khoá học thường thấp hơn là những khoá học lấy tín chỉ.

Hơn thế, trong bất kỳ khoá học chính nào, bạn cũng có thể tìm thấy dòng chảy liên tục các hoạt động hấp dẫn không được giới thiệu trong các cuốn danh mục giới thiệu về các khoá học, từ hoạt động nhóm có cùng mối quan tâm, các giảng viên khách mời cho đến các câu lạc bộ, chương trình chiếu phim, hoà nhạc và triển lãm. Một số trong những cơ hội đặc biệt đó có thể còn mang lại cho bạn những điều bạn quan tâm nhiều hơn bất kỳ khóa học nào khác và chúng thường hoàn toàn miễn phí cho mọi người tham dự. Hãy gọi điện trực tiếp cho trung tâm thông tin xã hội ngay trong khuôn viên trường và đăng ký vào danh sách gửi thư của trung tâm để nhận lịch ghi các sự kiện mở dành cho cộng đồng. Rõ ràng, sân trường đại học là địa điểm hoàn hảo để bạn tìm kiếm thêm nhiều người khác nếu bạn muốn bắt đầu một nhóm, một câu lạc bộ hoặc các hoạt động khác.

Nếu bạn thực sự cảm thấy hứng thú với các khoá học theo chương trình giảng dạy để có được bằng chứng nhận, những thông tin sau đây sẽ thực sự có ích cho bạn. Hàng trăm các trường cao đẳng đã tái tổ chức để trở nên thân thiện với người đã trưởng thành, theo như cách nói của ông Peter Smith – người sáng lập ra Thống đốc tạm thay thế của Vermount và là tác giả của cuốn Khả năng tiềm ẩn của bạn.

Những trường cao đẳng như trên thường cung cấp cho bạn nhiều cơ hội để tham gia hoạt động học tập cần thiết nhằm có bằng chứng nhận vào những khoảng thời gian tiện lợi như buổi tổi, ngày cuối tuần hoặc mùa hè và tham gia ngay tại cộng đồng của chính bạn chứ không phải chỉ trong khuôn viên trường học.

Một số chương trình cho phép bạn tự triển khai kế hoạch học tập của bản thân bằng cách nghiên cứu độc lập và tham gia vào các chương trình học liên quan đến công việc của bạn, giúp cho bạn có bằng cấp thực sự.

Nếu muốn hoặc cần tham gia các chương trình học chính thống để lấy chứng chỉ hoặc bằng cấp, bạn không cần phải quá lo lắng về tình hình tài chính của mình. Bạn có thể vượt qua được những vấn đề về thời gian, khoảng cách và cả tài chính bằng cách lựa chọn những chương trình phù hợp với mình nhất từ các tình huống phong phú trong cơ quan bạn muốn phục vụ.

Các buổi hội thảo:

Học trong trường cao đẳng Brigadoon

Các buổi hội thảo đã trở thành thường lệ trong cuộc sống của rất nhiều chuyên gia. Đằng sau sự yêu thích đến quá mức các cuộc họp mặt, những động lực đã bị thay đổi và một chút ít liên quan đến việc học tập. Bạn có thể rời khỏi nhà và đến một thành phố hấp dẫn khác, làm quen với cuộc sống ở đây hoặc tìm kiếm một công việc mới hoặc đơn giản hơn là có những cuộc phiêu lưu với nhiều cách thức khác nhau.

Trên thực tế, bạn học được rất nhiều điều từ các cuộc hội thảo. Nhưng trước hết, bạn cần phải bắt đầu nghĩ về nó theo một hướng khác: Những cuộc họp giống như hình thức học tập đặc biệt khác có trong Trường đại học vô hình. Mỗi khi tham gia một cuộc hội thảo nào đó, tức là bạn đang tham gia vào trường học của Brigadoon. Cũng giống như thị trấn trong bản nhạc cổ điển đó, những cuộc hội thảo chỉ thực sự thú vị khi xuất hiện trong cuộc sống vài ngày tại các phòng hội thảo chuyên đề và bữa tiệc đại sảnh ở khách sạn và rồi sau đó biến mất.

Nếu nhìn theo góc độ của một học viên, cuộc hội thảo hiệu quả thường có sự tham gia của những người xuất sắc nhất. Đây là khoa bạn học, nó thường tốt hơn, cập nhật hơn so với bất kỳ một khoa cố định, đơn lẻ nào khác được cung cấp bởi các trường đại học.

Thứ hai, những cuộc hội thảo sẽ thu hút một nguồn hỗ trợ học tập tốt nhất trong lĩnh vực của bạn: vật được trưng bày và người trưng bày. Chúng cũng giống như thư viện ở trường học, nhưng là một thư viện với những cuốn sách và các tác giả cùng đủ chủng loại phương tiện học tập với các hình thức khác nhau bao gồm cả trang thiết bị, công nghệ và công cụ trợ giúp nhằm suy nghĩ và thực hành hiệu quả.

Thứ ba, những cuộc hội thảo tốt nhất bao giờ cũng tạo ra được chương trình học tập phù hợp trong lĩnh vực của bạn. Chúng đại diện cho cả những nhà lý luận và thực hành, người được xem là có vai trò quan trọng nhất từ khoảng mười năm trước khi những ảnh hưởng của họ được đưa vào chương trình giảng dạy trong trường học.

Cuối cùng, chính bản thân học viên, những người bạn cùng có thể trở thành, những người đóng vai trò đáng kể nhất trong lĩnh vực của bạn. Và hy vọng rằng họ được đưa đến với nhau để trở thành một mạng lưới làm việc hiệu quả.

Dưới đây là sáu quy tắc chính yếu để học được nhiều hơn từ các cuộc hội thảo tiếp theo trong cuộc sống của chính bạn:

Quy tắc 1: Hãy thu thập đầy đủ thông tin trước khi tham gia. Thời gian để bạn đọc thực đơn chính là lúc bạn ở bên ngoài nhà hàng. Nếu cái nhìn đầu tiên của bạn về chương trình là khi mở tập thông tin của người bạn cùng tham gia thì bạn đã bị tụt lại phía sau những người khác.

Cách đơn giản là hãy gọi điện đến những người tổ chức cuộc họp hai tuần trước để nhận được những thông tin chi tiết về chương trình. Nếu vẫn chưa có, chắc chắn những người tổ chức sẽ không ngần ngại gửi cho bạn một bản sao nội dung chính của chương trình đó, đặc biệt là khi bạn nhấn mạnh rằng, bạn sẽ đưa một số tin về cuộc hội thảo trong tờ tin tức của công ty của bạn.

Quy tắc 2: Hãy lập kế hoạch ngay khi đang trên máy bay. Khi nữ tiếp viên hàng không ngừng nói về các hướng dẫn an toàn và người phi công ngừng kể về việc bay lượn bằng dù trong bầu trời xanh hiền hòa thú vị ra sao thì cũng là lúc bạn nên để mắt tới bản chương trình hội thảo. Bắt đầu bằng việc khoanh tròn những phiên họp, bạn phải tham dự trực tiếp vì chúng là thiết yếu đối với mối quan tâm của bạn hoặc chỉ để giải trí. Sau đó hãy kiểm tra lại các phiên họp thứ yếu thực sự có liên quan đến vấn đề bạn quan tâm nhưng có thể không thú vị.

Hãy đánh dấu tên những người mà bạn muốn gặp gỡ nhất. Lên một kế hoạch cho khoảng thời gian rảnh rỗi nghỉ ngơi giữa cuộc hội thảo, bao gồm cả thời gian ăn uống bữa ăn, đặc biệt là bữa sáng và bữa trưa, những lúc không có bất kỳ hoạt động nào liên quan đến việc hội thảo xảy ra – cũng như khoảng thời gian nghỉ chính thức giữa lúc chiều muộn, phiên họp trong bữa tối và tối muộn. Những thời điểm như thế chính là cơ hội cho bạn tìm kiếm những người bạn muốn được gặp gỡ.

Quy tắc 3: Người tài giỏi như bạn làm gì tại một hội thảo như thế này. Có một nguyên tắc được áp dụng cho các cuộc họp là 80 – 20: 80% lợi ích có được từ các cuộc họp đến từ 20% những người tham gia. Làm thế nào để bạn đi giữa một biển thành tích tìm ra được người đáng gặp nhất trong số năm người? Hãy bắt đầu bằng việc tìm kiếm những người có tên đã được bạn đánh dấu. Một số người sử dụng thời gian trong cuộc họp để trò chuyện với những nhân vật có uy tín. Và bạn có thể nằm trong số đó nếu cố gắng tiếp cận với họ trước khi những người khác cũng làm như vậy.

Cách tốt nhất là viết cho họ một vài dòng ghi chú nhỏ trong loại giấy có tiêu đề in sẵn chuyên dùng của mình (hy vọng là bạn nhớ đem theo một ít loại giấy đó trên máy bay). Hãy bày tỏ sự quan tâm của bạn và mời họ lựa chọn một trong hai cuộc hẹn mà bạn nêu ra, có thể tại một quán cà phê nào đó hoặc ngay trong các bữa ăn. Bạn cũng có thể gửi tới ba, bốn tờ tin nhắn như thế (có ghi cả số phòng của bạn) cho những người bạn lựa chọn ngay sau khi đến nơi. Và kết quả là bạn được những cuộc nói chuyện rất có ích.

Quy tắc 4: Bỏ bớt những bài diễn thuyết. Không tính đến những quan điểm rất phổ biến, bạn sẽ tiết kiệm được thời gian nếu bỏ bớt một số buổi hội thảo trong đó diễn giả đọc lại phần nội dung đã được chuẩn bị bằng văn bản, trừ phi họ diễn thuyết rất ấn tượng và tạo được nhiều cảm xúc. Những bài nói chuyện thông thường, đơn thuần cung cấp thông tin, theo quan điểm của tôi, đã trở thành phương thức truyền đạt quá lỗi thời. Bắt chước theo những bài giảng trong các trường đại học xưa kia, những bài trình bày trong khi không ai có vẻ chú ý tới như vậy đã không còn được sử dụng nữa do sự ra đời của máy in.

Hơn nữa, các bài diễn thuyết thường khiến mọi người cảm thấy rất mệt mỏi. Bởi vì, suy nghĩ con người thay đổi nhanh hơn gấp ba lần so với tốc độ nói và chúng ta còn bị yêu cầu phải nắm bắt thông tin ở mức độ nhanh hơn và với nhiều giác quan phức tạp hơn, như từ các chương trình truyền hình, trong khi các bài diễn thuyết thường không tránh khỏi việc khiến người nghe cảm giác chán nản.

Những bài phát biểu đã chuẩn bị trước dưới dạng văn bản của các diễn giả sẽ được cung cấp trước hoặc sau bài trình bày tại phòng báo chí của hội thảo. Bạn chỉ cần mười phút để đọc hết những nội dung của chúng, đánh dấu những điểm quan trọng và đọc lại lần nữa khi nào bạn thích, tất cả đều cần ít thời gian hơn là ngồi nghe suốt buổi hội thảo.

Quy tắc 5: Vượt qua những bực dọc và tức tối. Tất nhiên, trạng thái bực dọc và tức tối, có thể xảy ra khi bạn cứ phải ngồi thật lâu và nghe người ta thao thao bất tuyệt về một vấn đề bạn đã biết khá nhiều. Nếu việc tiếp tục theo dõi một phiên họp nào đó là hợp lý thì bạn cần chuẩn bị những câu hỏi thật sáng tạo để phản biện trong phần đặt câu hỏi và thảo luận. Tự cam kết với bản thân sẽ đưa ra đóng góp thật sự thích hợp là phương pháp tốt nhất để thu được nhiều kiến thức nhất từ buổi hội thảo đó. Và điều này sẽ giúp bạn có cơ hội gây sự chú ý của những người tham gia, một việc làm không tổn hại cho ai cả.

Quy tắc 6: Quay trở về nhà để thu hoạch những lợi ích. Trong thời gian trên máy bay quay trở về nhà sau buổi hội thảo, bạn có thể tổng hợp lại kết quả. Trong vòng hai giờ đồng hồ, bạn có thể chắt lọc được những ý tưởng, thông tin và các mối quan hệ mới tốt nhất mà bạn có được, lên kế hoạch cho những nội dung tiếp theo và chuẩn bị bản báo cáo cho người khác. Kết quả là cảm giác thật hạnh phúc khi hạ cánh – và không cần mất thời gian hỏi han bạn về buổi hội thảo vừa qua khi bạn đi làm vào sáng hôm sau.

Những khoá học hàm thụ:

Người thầy hướng dẫn ở trong hòm thư của bạn

Khoá học “Thơ ca của Yeats” của trường Đại học California và FORTRAN của Đại học Chicago là những đề tài được sinh viên của tôi đánh giá cao nhất. Cả hai đều là những khoá học hàm thụ do các giáo sư cấp cao và chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực này giảng dạy. Sinh viên cảm thấy họ học tốt hơn từ khoá học đó và muốn tham gia vào quá trình này hơn so với việc theo học hầu hết các khoá học ở trường đại học.

Nếu bạn chưa có bằng đại học và muốn có nó, bạn có thể đăng ký một khoá học chuyên môn thông qua thư tín để có tấm bằng đó. Nhiều trường đại học sẽ yêu cầu 30 tiếng học tập có tính chi phí tại nhà để cho một bằng B.A. Hình thức học tập này được chỉ rõ là hiệu quả tương đương với học trên lớp. Ngày nay, những nhà tuyển dụng, nhà cung cấp bằng phát minh, V.A và quân đội cùng các tổ chức công đoàn đều công nhận chúng một cách rộng rãi.

Bạn có thể tự tìm hiểu thêm sự lựa chọn nghề nghiệp khác qua những khoá học này. Theo ông Bill Fowler – giám đốc lâu năm của Hội đồng giáo dục tại nhà và là chuyên gia dày dạn trong lĩnh vực cho biết: “Rất nhiều khoá học cung cấp chương trình đào tạo hướng nghiệp hoàn thiện. Một số khác lại chuẩn bị cho bạn kiến thức để thăng tiến trong công việc hiện tại bạn đang làm mà không làm bạn mất đi những kinh nghiệm hay thâm niên nghề nghiệp. Bạn cũng không phải nghỉ việc, rời khỏi nhà hay mất đi thu nhập. Bạn cùng lúc vừa học tập và vừa làm việc kiếm tiền.

Biết trước học tập hàm thụ là gì giúp bạn quyết định liệu nó có tốt cho bản thân hay không. Bạn sẽ bắt đầu với một cuốn sách hướng dẫn gồm khoảng 20 hoặc 25 bài học và các nhiệm vụ cần thực hiện cùng một cuốn sách giáo khoa mà bạn có thể mua tại địa phương hoặc đặt mua ngay trong trường. Mỗi bài học thường bao gồm một số phần đọc bắt buộc ở dạng văn bản hoặc các ghi chú trong giáo trình học. Đồng thời cũng sẽ có bài kiểm tra hoặc bài luận ngắn kết thúc mỗi phần học và sau khi bạn hoàn thành, nó sẽ được gửi tới người hướng dẫn. Trong vòng 10 ngày, nó sẽ được gửi trả lại và được đánh dấu những chú ý, nhắc nhở của người hướng dẫn. Trước bài học cuối cùng, bạn sẽ được sắp xếp để tham gia một kỳ thi và bài thi này được gửi tới một vài trường học tại địa phương hoặc các trường đã được liên hệ chỉ định trước.

Theo xu hướng đang tăng lên ngày nay, các khoá học hàm thụ khai thác sử dụng một số các phương tiện truyền thông khác trong trường đại học vô hình. Rất nhiều khoá học đi kèm với các băng ghi âm và băng hình, màn chiếu, đèn chiếu và các bộ dụng cụ bằng tay hỗ trợ cho việc thực hiện các kỹ năng công nghệ. Thông thường, bạn sẽ được cung cấp số điện thoại miễn phí nhằm khuyến khích bạn nói chuyện với người hướng dẫn hoặc cố vấn từ trường học để nhận được sự giúp đỡ của họ.

Tất cả những công nghệ này có thể tạo nên hình thức học tại nhà, một hình thức mà nhiều người coi là đã lỗi thời, ngay cả với những người đứng đầu nhóm có suy nghĩ về giáo dục vị tương lai nhất. “Học từ xa” là cụm từ dùng để miêu tả việc sử dụng các công nghệ truyền thông để có thể tham gia các khoá học có sẵn với chất lượng tốt nhất ở bất kỳ nơi nào. Những học viên trên khắp thế giới cũng đang thay đổi theo hướng này.

Như đã nói ở trên, sự gần gũi của hình thức học tại nhà khiến nó hấp dẫn đối với nhiều người. Hãy nghĩ theo cách như thế này: Nếu bạn học về phương pháp học tập đỉnh cao theo một khoá học hàm thụ tại thời điểm đó bạn cũng có cơ hội viết thư cho tôi để phán ảnh về những tài liệu, hướng dẫn và nhận được phản hồi từ phía tôi.

Học từ những người đi trước

Chương trình “Học từ những người đi trước” là chương trình dẫn đầu trên thế giới trong lĩnh vực học tập không ngừng trong nhiều năm gần đây. Đó là một tổ chức phi lợi nhuận cung cấp những cơ hội giáo dục có chất lượng cao, dễ chấp nhận trên toàn thế giới. Bạn có thể tìm thấy những khoá học trong một cuốn danh mục dày hơn một trăm trang của họ tại Cicero và trên máy tính, từ chính trị đến thi ca ở các địa điểm từ Maine tới Wales.

Môi trường xung quanh: nhận thức tương đương với học tập

Người ta nói rằng: ”Nếu cá biết suy nghĩ, chúng sẽ là sinh vật cuối cùng khám phá ra nước”. Điều này có nghĩa là môi trường vật lý xung quanh chúng ta chính là môi trường nước mà chúng ta bơi trong đó. Nó vẫn luôn tồn tại nhưng hiếm khi ta thực sự nhìn nhận nó. Mở to mắt để nhìn không gian vật lý đang bao quanh khiến cho cuộc sống mỗi ngày của chúng ta trở nên thú vị và bổ ích hơn.

Hãy bắt đầu với bất kỳ khía cạnh nào hấp dẫn bạn từ môi trường bên ngoài, dù lớn hay nhỏ. Ví dụ như: ngắm nhìn một cách thực sự cách thiết kế và các nguyên vật liệu của ngôi nhà hàng xóm hoặc xem xét xem thành phố của bạn được sắp xếp như thế nào (Như các đường phố ở Boston chẳng hạn, nó đi theo những lối mòn do vô số đàn bò đã tạo ra trên đồng cỏ). Thực tế, mỗi thành phố đều có một cuốn sách hướng dẫn về kiến trúc và lịch sử của nó.

Bạn có thể bắt đầu từ một khía cạnh nhỏ và bình thường như bạn muốn. Herbert Kohl, một giáo viên đồng thời là một nhà văn, đã bị hấp dẫn bởi nghệ thuật vẽ tranh trên tường (graffiti) mà anh ta trông thấy trên những bức tường xung quanh. Anh đã thực sự có một cái nhìn mới mẻ về nó, nói chuyện với những người khác, sau đó viết cả một cuốn sách về đề tài này Cậu bé vàng Anthony Cool.

Môi trường nhân tạo cũng luôn luôn sẵn sàng cho bạn nghiên cứu. Ngay lúc này đây có lẽ bạn đang đọc những dòng chữ này trong một môi trường hoàn toàn được thiết kế, từ chiếc ghế bạn ngồi cho đến toà nhà bạn mà đang ở trong đó. Hãy nhìn xung quanh, hầu như mọi thứ bạn nhìn thấy đều là ý tưởng của ai đó.

Những địa điểm tuyệt vời: nơi lui tới thường xuyên là trung tâm học tập cộng đồng

Nhà xã hội học Ray Oldenburg đặt cho những nơi như vậy một cái tên trong bài nghiên cứu thú vị của ông Những địa điểm tuyệt vời: Cửa hàng cà phê, các trung tâm giải trí, thẩm mỹ viện, cửa hàng tổng hợp, các quán bar, hangouts và cách chúng giúp bạn trải qua một ngày (Paragon House 1990).

Oldenburg đã viết: “Tiến trình phát triển đô thị trở nên thù địch với đời sống xã hội thông thường. Những điều mà người Mỹ cần không phải là nhiều chương trình truyền hình, những bài tập thể dục và các phương pháp vật lý trị liệu hơn nữa mà là một “địa điểm thứ ba”, nơi nuôi dưỡng và phát triển những mối quan hệ hình thức giao tiếp đa dạng của con người, bản chất của một xã hội, không bị vấy bẩn bởi những mục tiêu, nhu cầu và mục đích đặc biệt”.

Oldenburg cũng đưa ra nhiều ví dụ thuộc lĩnh vực văn hoá và lịch sử về “địa điểm thứ ba”, từ những vườn bia của nước Đức cho đến các quán cà phê theo phong cách Pari và những quán trà Nhật Bản. Cuốn sách của ông sẽ chỉ rõ cho bạn thấy làm thế nào để tìm ra được những địa điểm tuyệt vời cho riêng mình tại địa phương hoặc thậm chí đề xuất cách thức để tạo ra một nơi như vậy.

Những cửa hàng học tập

Những cửa hàng bán lẻ kết hợp với học tập, kiến thức và trí tuệ đã xuất hiện ở các thành phố lớn trong vòng năm năm trở lại đây. Cửa hàng văn hoá phẩm ở trung tâm Manhattan là ví dụ minh hoạ cho mô hình cửa hàng bán lẻ mới. Những cửa hàng này thường được các bảo tàng, những thư viện công cộng hoặc các đài truyền hình địa phương tài trợ. Những sản phẩm được bán ở đây bao gồm: sách, các trò chơi, trò chơi ô chữ, các áp phích và những phần mềm máy tính như CD-ROM và các chương trình khác, nhấn mạnh tới việc sử dụng trí tuệ. Đây chính là nguồn tư liệu tuyệt vời tạo nên cảm hứng và giúp đỡ thiết thực, làm cho việc học của bạn trở nên sôi nổi, hấp dẫn hơn, thậm chí cả việc học tập của con cái bạn.

Thư từ: sẽ trở lại trong tương lai

Hãy nghĩ tới hai hay ba người có lực học xuất sắc mà bạn ngưỡng mộ nhất. Có thể thư từ chính là mấu chốt thành công trong việc học hành của họ.

Giảm trao đổi thư từ là một trong những tổn thất đối với việc học tập trong thời đại chúng ta. Thật may mắn là việc viết thư từ đang hoạt động lại mạnh mẽ, hãy cám ơn sự đóng góp rất lớn của Stephen Sikora, người sáng lập, nhà xuất bản và biên tập của tờ Trao đổi thư từ tại Albany, bang California. Để giải thích nguồn gốc dự án của mình, Sikora nhấn mạnh: ”Tôi đã tìm kiếm những người ở xa hay gần để viết thư cho họ. Tôi thử đặt một số mục rao vặt trên các tạp chí quốc gia và cũng nhét một số mẩu ghi chú vắn tắt trên tạp chí xuất bản định kì ở các thư viện địa phương, yêu cầu những bạn đọc khác liên lạc với tôi. Đọc thôi là không đủ. Tôi khao khát có sự phản hồi, sự phấn khích khi được trao đổi với một tư tưởng khác”.

Việc tìm kiếm những người trao đổi thư từ có chung chí hướng của Sikora đã dẫn ông đến việc xuất bản tạp chí dành cho những người thích viết thư chia sẻ những mối quan tâm chung hay cụ thể vào năm 1982. Năm năm sau, ông ta đã có 3.000 người đặt mua dài hạn. “Từ du thuyền tới Yeats, từ cuộc sống thường ngày tới Dharma Bums, người nào đó muốn viết lá thư về chúng”.

Xuất bản ba số một năm, tờ Trao đổi thư từ bao gồm những mẩu quảng cáo cá nhân của những người gửi bài được sắp xếp theo các mục như văn học, lịch sử, người cao tuổi, du lịch và các vấn đề thời đại. Mẩu tin không gồm địa chỉ, mỗi đoạn quảng cáo được xác định bởi một mã số. Thông qua một dịch vụ chuyển tiếp miễn phí (và với sự giúp đỡ của người mẹ 86 tuổi của mình), Sikora chuyển tiếp tất cả những ý kiến phản hồi đầu tiên dành cho mục quảng cáo. Những người viết thư thường viết trực tiếp cho nhau một khi mối liên lạc ban đầu này đã được thiết lập.

Sikora đã đưa ra khái niệm “thư ma” chỉ loại thư từ liên hệ giữa những nhân vật văn học, lịch sử hay tưởng tượng. Một người phụ nữ Canada khoảng 60 tuổi có hai sở thích đặc biệt: La Mã cổ đại và người da đỏ bản địa miền Tây Nam nước Mỹ. Bà đã đăng thông báo sau đây trên mục thư ma: ”Phụ nữ Navaho thập kỷ 90 thế kỉ XIX muốn trao đổi quan điểm về chiến binh La Mã”. Trong một vài thư đáp lại có một thư đến từ “Đội trưởng Flavius” – trên thực tế là một sinh viên đại học trẻ ở bang Tennesse. Anh đã tường thuật lại chuyến đi thám hiểm tìm hiểu về quân sự của mình tại nước Anh và các tiền đồn khác của Đế chế La Mã. Người phụ nữ đó đã nói với Sikora: ”Tôi đã lục lọi rất kĩ thư viện địa phương, xới tung mọi thứ tôi có thể tìm thấy về cuộc đời của Navaho, Hopi và Zuni để gửi tới cho người lính La Mã của mình. Và chỉ đến phút cuối cùng, tôi mới nhận ra mình đã thu được nhiều kiến thức như thế nào qua những trao đổi vô tư thế này”.

Thông qua mục quảng cáo đặc biệt khác dành cho những tờ báo không chuyên, những người viết thư truyền bá những thông báo và bản kiến nghị không chính thức trong một số nhỏ các nhà văn. Chủ đề có thể trải khắp từ những giấc mơ và nhật kí hành trình du lịch, đến truyền hình và Sherlock Homes. Tiềm năng qua thư tín, một tạp chí xuất bản định kì để dành cho tư duy qua thư, đã sinh ra từ một trong những chủ đề này; một bài xem xét về những vụ giết người bí ẩn và những câu chuyện giật gân hiện nay hé lộ từ một mục khác, còn thông báo dành cho những bà mẹ nuôi con một mình được rút ra từ chuyên mục thứ ba.

Sikora kết luận lại: ”Chúng tôi khám phá ra càng nhiều khả năng khác nhau cho điều đã trở thành bế tắc trong tư duy càng tốt. Khả năng đọc, viết và học tập không thể phát triển mạnh nếu chỉ có một vài chuyên gia thực hiện công việc viết lách trong khi hàng nghìn hay hàng trăm nghìn người còn lại trong chúng ta chỉ đọc. Công việc viết thư điều chỉnh lại sự mất cân bằng này và đặt sức mạnh của ngòi bút vào tay chính chúng ta”.

Chỉ một điều cuối cùng về viết thư: ”Bạn có thể viết cho tôi hay tác giả của bất cứ cuốn sách thú vị nào trong bất cứ lĩnh vực nào hiện nay bạn quan tâm. Nếu bạn thực sự nghĩ rằng mình không muốn gửi lá thư đó đi, hãy viết một lá thư tưởng tượng. Dù thế nào đi nữa, bạn cũng sẽ có lợi từ công việc đó và đến lúc hoàn thành, bạn sẽ ngạc nhiên vì những gì mà mình biết. Nếu bạn viết về sự quan tâm của nhà xuất bản, lá thư của bạn sẽ được chuyển tiếp. Hoặc với một số thời gian khiêm tốn thăm dò lướt qua, bạn có thể tìm được địa chỉ của tác giả qua người đại diện. Sử dụng bài tập này để có cái nhìn mới mẻ về công việc của các nhà văn và cách bạn cảm nhận nó.

Các thư viện: Sách và hơn thế nữa

Ngày nay các thư viện có nhiều tư liệu để cung cấp cho chúng ta hơn bao giờ hết. Chúng có thể thường xuyên phục vụ những người tự học theo những cách hữu ích và bất ngờ mà hầu hết mọi người chưa hề nghe tới về một số bí quyết sử dụng nó. Sự hỗ trợ đó luôn luôn sẵn sàng khi được yêu cầu.

Trung tâm của thư viện tất nhiên là bộ sưu tập sách của nó, thứ có sức mạnh đặc biệt trong lĩnh vực bạn quan tâm. Danh mục phiếu sẽ cho bạn một cái nhìn tổng thể về những gì thư viện có và sẽ hướng dẫn bạn tới phần giá sách mở thích hợp để có trong tay tài liệu môn học của mình. Các cuốn sách trên giá sắp xếp lần lượt theo các thư mục và gợi ý tìm đọc những cuốn khác. Bằng cách so sánh các thư mục trong cùng một chủ đề bất kỳ nào, bạn có khả năng tìm ra một phương pháp dễ dàng để xác định tác phẩm hay nhất (hay ít nhất là liên quan nhiều nhất hay trích dẫn nhiều nhất) trong lĩnh vực của bạn. Những cuốn sách được lấy ra thường xuyên trong thư mục thường rất đáng chú ý.

Nếu bạn không thể tìm ra cuốn sách cần thiết, không có nghĩa là thư viện không có. Hãy nhờ thủ thư giúp đỡ bạn. Quan sát cách người thủ thư làm việc – công cụ nào của thư viện được sử dụng – và đặt ra những câu hỏi về cách sử dụng chúng, bạn sẽ học được những cách thức để sử dụng thư viện hiệu quả hơn.

Hầu hết thư viện có các giá sách mở chứa các tờ báo và tạp chí. Nếu bạn quan tâm tới ngoại ngữ, trên đó có cả những thời báo tiếng nước ngoài. Cũng có hàng trăm tạp chí về các sở thích đặc biệt như nhiếp ảnh, xe máy và thiết bị âm thanh… Hãy yêu cầu danh mục những ấn bản để xem bạn đã khảo sát đầy đủ lĩnh vực đó chưa.

Hãy kiểm tra phòng tài liệu tham khảo. Có một vài cuốn sách tham khảo tuyệt vời cho những người tự học: danh mục của các tổ chức phân theo loại (Bách khoa toàn thư của các tổ chức, thư mục các trung tâm nghiên cứu), thông tin hướng nghiệp (Các nguồn tài nguyên: Giới thiệu dành để bổ sung nguồn lực sự nghiệp của người trưởng thành) và một số tác phẩm tham khảo tiêu chuẩn như niên giám hay sách hướng dẫn trong lĩnh vực bạn quan tâm (Niên giám giáo dục).

Xem xem liệu thư viện có bản tin hay danh sách liệt kê những bài giảng, nhóm thảo luận (về những cuốn sách nổi tiếng, vấn đề đương đại, hoặc các chủ đề khác), các hội thảo, bộ phim, hoà nhạc,… hay không. Nếu bạn có con nhỏ, hãy tìm chương trình kể chuyện hay những hoạt động dành cho trẻ trước tuổi đến trường. Những hoạt động này có thể cung cấp dịch vụ trông trẻ giúp con bạn học tập trong khi bạn đang theo đuổi các chương trình đào tạo.

Hãy thử đánh giá các nhân viên chuyên nghiệp khi bạn sử dụng thư viện. Cũng như trong mọi tổ chức khác, thường có sự chênh lệch lớn giữa năng lực của các nhân viên. Nếu bạn không hài lòng với sự phục vụ của một thủ thư, đừng bỏ cuộc, hãy thử nhờ số người khác. Hãy củng cố mối quan hệ công việc tốt đẹp với những người thông thuộc tủ sách của thư viện nhất và hữu ích cho chúng ta nhất. Thủ thư là chìa khoá cho mọi nguồn tài nguyên của thư viện. Nếu xác định được một thủ thư lành nghề và để tâm tới công việc, bạn chắc chắn sẽ hài lòng với việc học tập trong thư viện.

Nếu thư viện không có tài liệu bạn đang tìm kiếm – một cuốn sách, tạp chí, hoặc bản thu âm của máy quay đĩa – dịch vụ cho mượn liên thư viện có thể được tính đến. Các thư viện trong những khu vực cộng đồng nhỏ thường có thể (và đúng là như vậy) mượn từ các thư viện lớn của thành phố hay bang. Ở các thư viện lớn, việc mượn tài liệu liên thư viện giữa các chi nhánh là thường xuyên và phổ biến.

Thư viện của bạn có dịch vụ tư vấn cho người tự học không? Dịch vụ mới này có thể chưa có, nhưng nếu yêu cầu thì có thể thúc đẩy sự xuất hiện của nó. Nói một cách ngắn gọn, người tư vấn việc tự học của bạn là một thủ thư, người sẽ trở thành cố vấn học tập cá nhân của bạn. Người đó đã được đào tạo đặc biệt để giúp bạn khớp nối lại nhu cầu và mục đích của mình, lên kế hoạch cho một chương trình học hành, chọn lựa và thu thập tài liệu, giải quyết các vấn đề nảy sinh trong quá trình học tập. Thông thường những thủ thư thông minh, duyên dáng và nhiệt tình nhất sẽ tham gia vào chương trình này. Nếu có một chuyên gia tư vấn cho người tự học, hãy tự giới thiệu bản thân với người đó. Bạn sẽ nhận những lời khuyên vô giá cho việc học hành của mình.

Cở sở dữ liệu là những bảng danh mục được vi tính hoá về các tạp chí và tài liệu báo cáo theo chủ đề cụ thể. Tìm kiếm trong cơ sở dữ liệu tiết kiệm thời gian cho chúng ta bởi các học viên chỉ cần tìm kiếm trong vài phút thay vì cần tới hàng ngày trời như trước đây. Tìm kiếm kiểu này có thể cung cấp cho bạn bản danh sách các tài liệu đáp ứng được nhu cầu từng cá nhân, thường kết quả còn kèm theo bản tóm tắt hay tổng kết về những bài báo được liệt kê. Chúng có thể được mở rộng để xác định những chủ đề phổ biến hay thu hẹp phạm vi bằng cách định rõ ngày xuất bản, ngôn ngữ, vùng địa lý…

Danh mục sắp xếp trong cơ sở dữ liệu thường toàn diện hơn là danh mục in, chúng thường được cập nhật liên tục, máy vi tính có thể tìm kiếm những thuật ngữ và nguồn thông tin còn quá mới, chưa xuất hiện trong danh mục in. Lôgic học của máy vi tính có thể được sử dụng để kết hợp một số khía cạnh có liên quan của cùng một vấn đề, như lái xe và chứng nghiện rượu, để tạo ra một danh mục phù hợp riêng. Điều này là không thể đối với danh mục in. Một vài cơ sở dữ liệu còn chứa thông tin không nằm trong thư mục, như là các đoạn văn bản của các tình huống pháp luật, dữ liệu thống kê, và báo cáo về các nghiên cứu đang tiến hành.

Tìm kiếm trong cơ sở dữ liệu thường được hỗ trợ bởi hệ thống phân phối tài liệu mà qua đó nguyên văn bài báo, báo cáo hay các tài liệu khác được trích dẫn trong phần tìm kiếm đã được đưa ra cho người sử dụng. Dịch vụ này đặc biệt giá trị đối với những người không thể dễ dàng kiếm được tài liệu trong thực tế, có thể do họ sống quá xa và không dễ dàng tiếp cận các nguồn có thể. Hệ thống phân phối tài liệu cho phép những người này gọi điện, viết thư, gửi điện báo hay fax đi yêu cầu của họ và nhận được những tài liệu họ cần một cách dễ dàng và nhanh chóng.

Một vài thư viện công cộng cung cấp công cụ tìm kiếm cơ sở dữ liệu miễn phí cho tất cả mọi người, nhưng bạn có thể phải hỏi thêm cho rõ bởi các thủ thư đôi khi có thái độ miễn cưỡng đối với những thông tin tự nguyện về các dịch vụ đáng giá có thể bị lạm dụng. Ví dụ, thư viện bang New York hạn chế số lần tìm kiếm miễn phí trong hệ thống thư viện công cộng trong bang. Những tìm kiếm này được chuyển tiếp đến các thư viện công cộng riêng lẻ khác để khách hàng sử dụng.

Sự may mắn: Phần thưởng và ích lợi của việc học hành

Tất cả chúng ta đều đã trải qua kinh nghiệm học một từ mới rồi thấy từ đó xuất hiện ít nhất một tới hai lần trong các cuộc hội thoại vài ngày sau đó. Kinh nghiệm phổ biến này chỉ ra mối liên hệ giữa việc học tập của bạn và vận may. Càng bị lôi cuốn vào học tập, bạn sẽ gặp càng nhiều may mắn. Đó là vì vận may thật ra được tạo bởi những điều rất giống với những việc bạn thực hiện khi học theo các phương pháp mà bạn đã biết trong cuốn sách này: đi theo các mối quan tâm của bản thân, sử dụng nhiều nguồn tài nguyên đa dạng và thiết kế việc học tập phù hợp với phong cách của mình.

Một nhà khoa học nối tiếng, Tiến sĩ James Austin đã tuyên bố: ”Những cơ hội có thể đứng về phía chúng ta nếu chúng ta khuấy động nghị lực của bản thân, luôn tiếp thu mọi cơ hội ngẫu nhiên và liên tục kích động nó nhờ tính cá nhân của sở thích, thái độ và cách chúng ta tiếp cận cuộc sống. Tôi đã nhận ra điều này đặc biệt đúng và đã thấy mọi người có thể học cách sử dụng nguồn tài nguyên này dễ dàng đến mức nào”.

Rút ra từ nghiên cứu của Tiến sĩ Austin và những người tiên phong khác trong lĩnh vực này như Edward de Bono và Max Gunther, chúng ta có thể xác định được năm loại may mắn. Từng loại may mắn này có khả năng xảy ra cao hơn khi bạn đang học tập.

Vận may đầu tiên được gọi là may mắn mù quáng, may mắn ngu ngốc, như khi bạn rút được bốn con át trong trò chơi bài poker hay thắng xổ số. Việc duy nhất bạn cần làm ở đây là tham gia vào trò chơi, như là quảng cáo xổ số của bang tôi sống: ”Để chiến thắng bạn chỉ cần tham gia mua xổ số”.

Vì vậy hãy đến nơi có lĩnh vực của bạn, bất kể trò chơi ở đây là gì. (và tôi hy vọng là bạn sẽ chọn những “trò chơi” có ích hơn là xổ số). Đối với bạn, điều này có nghĩa là tìm đến thư viện, những người thân thiết, nghề nghiệp hay chương trình truyền hình phù hợp. Nhưng hãy tham gia trò chơi bạn muốn, như Judy Collins đã nói: ”Nàng thơ không viếng thăm một căn phòng trống rỗng”.

Vận may thứ hai bao gồm những “sự cố tình cờ” xảy ra khi bạn đang thực hiện công việc của mình. Chúng ta thường sử dụng cụm từ hấp dẫn “khả năng cầu may” khi nói về vận may này. Nó như một cái đích di động. Nhà phát minh tài năng Charles Kettering thúc giục chúng ta: ”Cứ đi đi, và có thể bạn sẽ vấp phải một cái gì đó hay ho. Tôi chưa từng thấy có ai vấp phải cái gì khi đang ngồi không một chỗ cả”.

Vận may thứ hai xảy ra khi bạn đang học tập một cách tò mò, ồn ào và không ngừng đặt câu hỏi về một vấn đề. Bạn khơi dậy vận may này ví dụ như khi bạn thông báo ở cuộc họp trên mạng rằng mình đang tìm kiếm một số tình huống, người hay tài liệu và mọi chuyện xảy ra theo kiểu “vận may đến như vậy đấy”, ai đó trong nhóm có thể giúp bạn. Bạn đã đưa mong muốn của mình vào trạng thái “hoạt động” thay vì chỉ ngồi đó với nó.

Vận may thứ ba đòi hỏi ở bạn nhiều hơn việc đang ở đúng địa điểm và có hành động để đạt được nó. Ở đây, vận may là sự câm lặng và được nguỵ trang kĩ càng vì vậy bạn sẽ bỏ qua nó nếu không minh mẫn (từ cũ có nghĩa là “sắc sảo”, được Horace Walpole sử dụng để định nghĩa khái niệm “khả năng cầu may” trong thế kỉ XVIII). Trong trường hợp này vận may đến chỉ do bạn đủ lanh lợi và thông minh để nhận thức được những biểu hiện của nó.

Lời khuyên tốt nhất để có thể thu hút được vận may thứ ba là câu nói của Pasteur: ”Dans les champs de l’observation, le hazard ne favorise que les esprits preparés” (Vận may thiên vị những trí tuệ đã chuẩn bị sẵn sàng). Khi Fleming “vấp” phải tai nạn tiết lộ việc penicillin tiêu diệt được vi khuẩn, ông đã phải bỏ rất nhiều công sức suy ngẫm về lĩnh vực này trong suốt ba chục năm.

Tiến sỹ Austin nhận biết dạng thứ tư của vận may trong cuốn sách xuất sắc của mình: Theo đuổi, cơ hội và sự sáng tạo (Chase, chance and Creativity). Vận may thứ tư xảy ra khi bạn đang làm điều gì đó theo cách đặc trưng, có lẽ là độc nhất vô nhị của bạn. Điều này nghe có vẻ kì bí nhưng đối tượng đang được mô tả ở đây là chiến lược khôn ngoan được những chuyên viên tư vấn nghề nghiệp giàu kinh nghiệm nhất khuyên đối với việc thay đổi nghề nghiệp. Họ khuyên các khách hàng là một trong những con đường chắc chắn nhất để vươn tới vị trí dẫn đầu trong bất cứ lĩnh vực nào là xác định được phong cách, quan điểm riêng của bản thân và đi theo nó. Đó chính là thời điểm mà may mắn dễ xảy đến nhất. Nhà thần thoại học Joseph Campbell đã khuyên học trò của mình tương tự như thế: ”Hãy đi theo hạnh phúc của bạn”.

Vận may thứ năm loé lên nhờ trực giác. Ở đây, một giọng nói nho nhỏ từ bên trong thúc giục bạn làm điều gì đó bạn dường như đã làm khác đi và kết quả là một vận may khác thường đến với bạn. Rõ ràng, điều này thậm chí còn liên hệ sâu hơn tới những nguồn lực bên trong, liên quan đến cảm giác về những điều chúng ta chỉ lờ mờ nhận biết. Tuy nhiên nó cũng có thể được trau dồi và phát triển.

Tóm lại có năm cách sau để có được vận may: (1) ở, (2) chủ động, (3) sẵn sàng, (4) là chính mình, (5) dựa vào trực giác.

Báo và tạp chí: Cái nhìn thoáng qua về thế giới

Để có một cái nhìn mới mẻ về thế giới của kỹ năng, tri thức và phong cách khác, không có gì hay hơn là bỏ ra một giờ đọc một tờ tạp chí về một lĩnh vực bạn không biết chút gì.

Bạn sẽ đột nhiên thấy mình đang ở trong thế giới mới lạ nhưng thân thiện của sự nhiệt tình, con người và các vấn đề mới mẻ. Thông tin đăng tải bên trong và các mẩu quảng cáo sẽ giúp bạn thâm nhập dễ dàng vào lĩnh vực này. Không giống như khi cầm lên một bản điều tra hay sách giáo khoa trong cùng lĩnh vực, việc đọc một tạp chí cho phép bạn lắng nghe những con người thực nói về các vấn đề và có vô số sự kiện sắp diễn ra mà bạn có thể tham gia nếu thấy hứng thú.

Một cách có tác dụng khác để sử dụng các tạp chí chuyên dụng là bỏ qua một đống các vấn đề của năm trước và tìm các bài tổng kết các sự kiện lớn của năm nay. Các tạp chí chuyên dụng nhất xuất bản danh sách đó trong số phát hành tháng Mười Hai hoặc tháng Giêng. Thường nó sẽ ở dưới dạng một bài báo chính thức bàn về mười hay mười hai sự kiện quan trọng nhất trong lĩnh vực trên. Không có phương pháp nào có được lời giới thiệu nhanh chóng lập tức về tình hình lĩnh vực đó hiện nay tốt hơn là đọc một bài phê bình như vậy về năm vừa qua. Bạn sẽ không hiểu nhiều từ ngữ chuyên ngành hay nhận ra được nhiều cái tên được sử dụng trong đó, nhưng bạn sẽ có cảm nhận tổng quát tuyệt vời về mọi điều đang diễn ra – những vấn đề, tình hình phát triển và con người quan trọng.

Bằng cách cơ bản hơn, bạn có thể rút ra được nhiều thứ từ việc đọc báo hàng ngày. Bắt đầu bằng việc thực sự sử dụng những gì bạn đọc được. Hãy đọc báo với một cái bút và,nếu có thể, cái kéo trong tay. Đánh dấu, khoanh vùng và cắt ra không để cho bạn mà cho cả bạn bè bạn. Mẩu tin hay cho đúng người cần đến nó là một món quà không tốn kém, hấp dẫn nhất bạn có thể tặng ai đó. Khi bạn tìm thấy điều hấp dẫn nhưng không có thời gian để đọc kĩ nó, đừng cố gắng đọc lướt qua. Hãy cắt nó ra và giữ lại cho ngày nghỉ cuối tuần.

Tờ báo của bạn có thể giúp bạn tạo ra cả một cuốn sổ ghi chú những điều hay nhất trong nó: Hầu hết các tờ báo quan trọng cũng đều làm như vậy.

Một tuần một lần, tập trung vào vài mục của tờ báo. Sử dụng các tạp chí để khám phá các lĩnh vực mới. Nếu nói rằng bạn thường xuyên bỏ qua mục thể thao, kinh tế, khoa học hay nghệ thuật, hãy dành ra một lúc thực sự chú tâm vào nó. Điều này sẽ mở ra cho bạn cánh cửa dẫn tới những sự phát triển thú vị. Và tôi đảm bảo rằng bạn sẽ tìm ra địa bàn để sử dụng được những điều mình mới học trong vòng 48 giờ (xem phần trước bàn về may mắn).

Đổi tờ báo bạn đọc ba tháng một lần (theo mùa, để thay đổi thái độ từ trong đầu bạn). Đọc một tờ báo khác trong vòng một tuần hoặc cho nó vào danh sách báo đọc thường xuyên nếu bạn thực sự thích nó. Bạn sẽ giật mình khi nhìn thế giới dưới con mắt của người đọc những tờ tin vắn rẻ tiền ở địa phương nếu bạn đã quen với tờ báo cao cấp. Những người phụ trách các chuyên mục và tác giả của tờ báo thuộc phe bảo thủ sẽ làm bạn nhanh chóng tỉnh ngủ nếu tờ báo bạn yêu thích là của phe tự do hay trung lập. Hãy tự cho phép mình thay đổi cái nhìn về thế giới ít nhất một lần trong tháng và tự hỏi xem liệu có tin tức hay cách nhìn nhận nào mà bạn cần cân nhắc hay không.

Các bảo tàng: cách để sử dụng chúng

Bạn tôi, David Carr, đã viết trong một cuốn sách mỏng một trang về cách để sử dụng viện bảo tàng. Nó đã làm các cuộc viếng thăm bảo tàng của tôi trở nên hứng thú hơn nhiều. Bởi vậy được sự cho phép của ông, tôi sẽ chia sẻ với các bạn những lời khuyên đó. Sau đây là năm ý tưởng cơ bản cho việc học tập trong bất cứ viện bảo tàng nào:

Suy nghĩ về những gì bạn nhìn thấy và bạn cảm thấy đặc biệt thú vị ở điều gì.

Quyết định điều thu hút bạn nhất và dành thời gian quan sát nó.

Ghi chép lại những gì bạn tìm ra bằng các ghi chú, phác thảo hay ảnh chụp.

Trao đổi về những thứ của bảo tàng làm bạn thích thú với ai đó bạn quen biết.

Theo đuổi mối quan tâm của bạn sau khi rời khỏi bảo tàng. Một kế hoạch tìm hiểu rõ ràng cũng cho bạn điều gì đó để suy nghĩ sau cuộc viếng thăm. Liệu tôi đã thấy mọi thứ mình muốn chưa? Các câu hỏi của tôi đã được giải đáp chưa? Thực tế, một vài kiến thức có giá trị nhất có thể xuất hiện khi rời khỏi bảo tàng. Khi bắt đầu đặt ra chương trình tìm hiểu viện bảo tàng, bạn có thể sẽ bắt đầu một sự theo đuổi lâu dài – nó thậm chí còn đeo đuổi bạn về tận nhà!

Đánh giá: Để có cuốn sách mỏng đầy đủ của Giáo sư Carr và chia sẻ kinh nghiệm học tâp trong viện bảo tàng của bạn, hãy viết thư đến địa chỉ: Carr ở Graduate School of Education, Rutgers University, 10 Seminary Place, New Brunswick, New Jersey 08903, bên trong kèm theo một phong bì đã dán sẵn tem và có địa chỉ của bạn để thuận tiện cho việc nhận được hồi âm.

Con người: mạng lưới tri thức

Nói theo nghĩa đen, bạn được bao quanh bởi hàng trăm người với tri thức, kỹ năng, sở thích, và các mối liên hệ có giá trị cao đối với bạn – chỉ cần bạn cố gắng liên hệ với họ mà thôi! Robert Lewis, người sáng lập và là Tổng giám đốc điều hành của Network Builders International tại Atlanta nói rằng: “Nắm vững những tài nguyên ẩn chứa quanh bạn có thể nâng cao hứng thú và hiệu quả làm việc lên rất nhiều”.

Lewis có quyền đưa ra tuyên bố trên. Ông đã bỏ ra 15 năm tạo ra các danh mục hệ thống cho các doanh nghiệp địa phương, các nhà thờ ở vùng lân cận, câu lạc bộ và các hiệp hội. Phương thức của ông đã đạt kết quả trong trường phổ thông, đại học, thư viện, chế độ quản lý và các viện dưỡng lão.

Hóa ra mọi người đều thích chia sẻ kiến thức, kỹ năng và các mối quan hệ của họ. Và khi có cơ hội để chia sẻ chúng, lòng tự trọng của họ được nâng cao. Tinh thần trong tổ chức được tăng cường. Mọi người cảm thấy được trợ giúp và khích lệ lẫn nhau và những sự trân trọng mới được dành cho toàn bộ kỹ năng và sở thích của những người khác. Lewis khẳng định: “80% năng lực và tài năng tiềm ẩn bên trong từng thành viên của các tổ chức bị chôn vùi trên trang thứ hai của bản lý lich, trong thùng lưu trữ của phòng nhân sự mà không bao giờ được sử dụng đến”.

Sau đây là một số cách sinh viên của tôi đã sử dụng những nguồn lực tiềm ẩn đó trong tổ chức của họ. Một người phụ nữ nhận ra mình cần tham gia hội thảo về quản lý thời gian. Có ba hội thảo như vậy đang diễn ra trong địa phương, nên cô không biết phải chọn cái nào. Cô ta dễ dàng tìm thấy ai đó đã tham gia một trong ba hội thảo trên.

Một người khác vừa đọc xong một cuốn sách được ưa thích: In Search of Excellence (Kiếm tìm sự hoàn hảo) và rất hào hứng để nói về nó với một ai đó trong công ty. Anh ta tìm thấy bốn người đã đọc nó vào năm trước.

Sinh viên thứ ba muốn tập hợp một đội ngũ chuyên nhiệm đặc biệt để làm gì đó với vấn đề ô nhiễm trong cộng đồng. Cô tìm thấy sáu người hứng thú và có kiến thức trong lĩnh vực này, cùng tham gia với cô trong việc nghiên cứu tình hình và lập kế hoạch cho chiến dịch.

Lewis đề xuất cách sử dụng để tìm ra người biết thông tin gì trong tổ chức của mình. Đầu tiên, ông nói, hãy xác định mục tiêu cụ thể cho bài tập hệ thống của bạn. Bạn cần đến loại thông tin, hiểu biết, tài năng, khả năng thấu hiểu hay giúp đỡ nào? Sau đó, tạo ra một bảng câu hỏi đơn giản trong khoảng nửa tiếng đưa ra các chủ đề khó giải quyết mà người trong tổ chức của bạn sẵn sàng giúp đỡ. Tên và số điện thoại của họ có thể được liệt kê dưới các mục như sau:

Kỹ năng nghề nghiệp (kế toán, triển lãm nghệ thuật…).

Sản phẩm/Dịch vụ/Ngành kinh doanh (hàng không, sửa chữa ôtô…).

Các mối liên hệ (người uỷ quyền, chủ thầu…).

Các vấn đề thảo luận – công việc và chuyên ngành (sự quyết đoán, ngân quỹ…).

Sự thăng tiến trong nghề nghiệp (những điều đạt được, các thông tin có ích…).

Kinh nghiệm học thuật/chứng chỉ (kiến trúc, du lịch bằng thuyền…).

Các mục khác có thể bao gồm tạp chí yêu thích, các cuốn sách vừa đọc gần đây, lớp học và chương trình đào tạo, kinh nghiệm hay kế hoạch du lịch, sở thích, tình hình sức khoẻ và các nhóm hỗ trợ.

Những thông tin trên khi được thu thập và xử lý chính xác sẽ cho bạn thành quả quan trọng: danh mục hệ thống thông tin của riêng bạn. Lewis tuyên bố: ”Một khi mọi người trong công ty có trong tay danh mục hệ thống như vậy, sẽ có sự gia tăng đột ngột, ngay lập tức và đáng khích lệ trong việc giao tiếp. Khi phải đối mặt với một vấn đề, bất cứ ai cũng có thể tìm đến người nào đó trong công ty sẽ cho họ lời khuyên hay thông tin cá nhân”. Bạn sẽ nhanh chóng tìm thấy người kết bạn được để trao đổi tri thức về các lĩnh vực có liên quan, tạo lập các nhóm làm việc và đội ngũ chuyên nhiệm định hướng vấn đề, sắp xếp công việc thành thạo với khả năng sắc bén. Tương tự đối với các mối quan tâm cá nhân, nhân viên sẽ tăng dần việc tìm kiếm bên trong tổ chức, thúc đẩy những mối liên hệ vượt trội hơn so với các tập thể quan liêu.

Học từ gia sư, những người tài giỏi, cố vấn mang lại những triển vọng to lớn. Trong phần lớn lịch sử phương Tây, đây chính là cách mà những người được coi là tinh anh được dạy bảo và nó hiện vẫn rất thịnh hành. Khi một người điều hành số lượng tiền lên đến sáu chữ số cần học một điều gì đó quan trọng, người đó thường không đăng kí vào một lớp học. Thay vào đó, nhà điều hành nhờ trợ lý tìm ra người tài giỏi nhất trong các chuyên gia tại địa phương ở lĩnh vực này và thuê người đó làm việc với mình, tất nhiên không phải như gia sư mà như một cố vấn. Bản thân những nhà khoa học cũng học việc trong phòng thí nghiệm lâu năm, và cả các nghệ sĩ cũng tương tự như vậy.

Học tập qua những liên hệ thường ngày với người có tài là một kinh nghiệm quan trọng. Rõ ràng những điều được hướng dẫn trong trường hợp này hoàn toàn thích ứng với cá nhân mỗi học viên – ở đây chính là bạn. Gia sư có thể điều chỉnh trình tự, chủ đề và thậm chí phong cách học tập.

Bạn có thể thực hiện khả năng liên hệ này qua các cuộc gặp gỡ nhờ các cơ quan trao đổi học tập, nhưng bạn cũng có thể trực tiếp thực hiện nếu chưa có tổ chức như vậy hoặc không tìm thấy gia sư phù hợp. Thậm chí bạn có thể tự quảng cáo. Điều này có tác dụng hầu như đối với mọi môn học, chủ đề, vấn đề hay kỹ năng. Một khi đã đề nghị, bạn sẽ khám phá ra rằng một vài người thú vị nhất trong cộng đồng của mình luôn háo hức được chia sẻ kiến thức và kỹ năng.

Dạy học: Chia sẻ những điều bạn đã học được

Có một câu châm ngôn cổ nói rằng: ”Hãy dạy những điều bạn cần phải học”. Trong kỉ nguyên của tri thức giáo dục cao cấp và thành thạo chuyên môn, mỗi chúng ta đều có tri thức quan trọng để dạy lại cho những người khác. Giống như việc mọi người đều có thể học, mọi người đều có thể dạy.

Việc này có rất nhiều ưu điểm. Giảng dạy tăng cường và mở rộng sự thông hiểu vấn đề của bạn. Nhiều giáo viên đại học thổ lộ rằng trong suốt những năm được đào tạo, họ chưa từng học về một vấn đề nào nhiều như trong lần đầu tiên dạy nó cho những sinh viên mới.

Cho dù là đang kèm cặp một người hay diễn thuyết trước hàng trăm người, dạy học sẽ thúc đẩy bạn có cái nhìn tổng quan mới mẻ về đề tài của mình. Nó khiến bạn phải tư duy xuyên suốt những vấn đề cơ bản và buộc bạn phải chắc chắn rằng kiến thức của mình được cập nhật. Hơn nữa, các sinh viên sẽ có khả năng khơi dậy các suy nghĩ của bạn.

Để thu xếp việc dạy một khoá học, bạn cần xem xét qua ba vấn đề và chuẩn bị dự kiến cho khoá học như phác thảo sau đây. Đầu tiên, nghĩ xem làm cách nào để có thể khiến khóa học trở nên thú vị và có ích đối với những người khác. Nó liên quan như thế nào đến các mối quan tâm của bạn? Chủ đề nổi lên khi nó được viết trong những cuốn sách thông dụng hay các tờ báo và tạp chí phổ biến là gì? Bạn có thể phác hoạ câu chuyện về chủ đề đó cho tờ báo địa phương mình. Điều này sẽ có ích sau này để quảng cáo cho lớp học của bạn.

Thứ hai, cân nhắc những điều gì đáng để học nhất và do đó đáng để dạy nhất trong môn học của bạn, bạn có thể truyền đạt nó tốt nhất tới một tập thể hay cá nhân như thế nào. Sau đó động não tìm ra cách liên hệ với những người và tập thể quan tâm đến việc học về vấn đề đó. Sau đây là mẫu để làm một bản dự thảo chương trình khoá học:

1. Tên khoá học: Đặt ra ba cái tên khác nhau nếu bạn có thể, ví dụ:

Giới thiệu về phương pháp quản lý thời gian của cá nhân.

Quản lý thời gian cho các doanh nhân.

Cách kiểm soát thời gian của bạn.

2. Mô tả về khoá học: Viết nó ra theo cách bạn muốn nhìn thấy nó xuất hiện trên danh mục của các chương trình hay cơ quan mà bạn giới thiệu theo phong cách và định dạng của họ.

3. Người hướng dẫn khoá học: Tổng kết khả năng chuyên môn đối với khoá học này của bạn, bao gồm cả quá trình học tập và kinh nghiệm về môn học, chứng nhận khả năng và kinh nghiệm giảng dạy.

4. Đề cương khóa học: Mục tiêu và chủ đề của từng phần trong khoá học.

5. Tài liệu của khóa học: Sách và bất cứ tài liệu hay dụng cụ hỗ trợ nào khác (như các phương tiện nghe nhìn) bạn sẽ sử dụng.

6. Các khoá học cạnh tranh: Liệt kê các khoá học khác trong khu vực có thể cạnh tranh với khoá học của bạn.

7. Thời gian và địa điểm: Nói ngắn gọn ngày tháng và thời gian bạn muốn giảng dạy, kể cả địa điểm nếu cơ quan tài trợ có một số khu vực dạy học.

Vượt lên trên những lợi ích của việc dạy học đối với học tập của bạn, đó còn là cách tốt nhất để gặp những người có cùng quan tâm tới lĩnh vực của bạn, người sẵn sàng chia sẻ sự nhiệt tình và truyền thêm năng lượng cho bạn. Những người đó có khả năng sẽ trở thành đồng nghiệp hay bạn bè của bạn.

Điện thoại: Liên hệ với các chuyên gia

Các thành viên trong Trường đại học vô hình của bạn là chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực mà bạn quan tâm. Trong phần này bạn sẽ học cách (1) nhận dạng họ, (2) liên hệ với họ, (3) nói chuyện với họ, và (4) sử dụng những điều bạn học được.

Nếu việc đến gặp các chuyên gia nghe có vẻ liều lĩnh là do hầu hết chúng ta bị định hướng để tin rằng tri thức phải được tìm thấy trước tiên, quan trọng nhất và sau cùng trên các cuốn sách in. Tuy nhiên, những thủ thư tham khảo tốt nhất biết rõ hơn. Học trực tiếp từ các chuyên gia là quan trọng đối với bạn vì một số lý do như: học như vậy vui hơn là chỉ ngồi đọc, nó mang việc học tập của bạn đến với cuộc sống, liên kết nó với giọng nói, tính cách và cảm xúc, không có gì giúp bạn thêm phần hứng thú hơn là một cuộc đàm luận với ai đó yêu thích vấn đề của bạn.

Hơn nữa, kiểu chuyện trò qua lại này làm trí tuệ của bạn hoạt động nhiều hơn. Bạn có thể đặt câu hỏi hay hưởng ứng một thông tin mới lạ. Khi có điều gì khó hiểu, bạn thể có sáng tỏ bằng cách không thể đạt được với các cuốn sách hay bài báo. Và bạn có thể lịch sự chuyển cuộc nói chuyện sang mảng đề tài bạn quan tâm nhất, phù hợp với việc học tập theo nhu cầu cá nhân của bạn.

Nhận dạng các chuyên gia trong mọi lĩnh vực là tương đối dễ dàng. Danh sách các chuyên gia hàng đầu đầu tiên mà bạn có được chính là tác giả của những cuốn sách hay nhất trong lĩnh vực, người biên tập và người viết bài chính cho các tập san, tờ báo, tạp chí đầu ngành và các chuyên gia được trích dẫn nổi bật nhất trong những cuốn sách, tạp chí xuất bản định kì.

Đối với danh sách trên, bạn có thể muốn thêm vào: những chuyên gia quan hệ quần chúng, người mà vai trò cung cấp thông tin cho cộng đồng và phương tiện truyền thông; công chức chính quyền liên bang điều hành lĩnh vực đó; nhân viên của các tổ chức, cũng như nhân viên chính phủ, có một phần trách nhiệm phản hồi các yêu cầu thông tin; và các cá nhân đáng tin cậy, những người thực sự thực hiện các công việc mà bạn muốn học.

Liên hệ với những người này không khó như bạn nghĩ. Gọi điện thoại cho các chuyên gia thay vì viết thư là cách tốt nhất để tạo mối liên hệ. Nó vừa nhanh hơn mà bạn lại có thể đặt câu hỏi và tạo một cuộc hội thoại. Bob Berkman được coi là “chuyên viên vượt qua giai đoạn làm quen” đã nghĩ ra các kỹ năng liên hệ với chuyên gia trong suốt năm năm làm nghiên cứu sinh ở McGraw-Hill và giảng dạy về vấn đề này ở New York’s Learning Annex. Sau đây là danh sách để sử dụng thuận tiện trong cuốn sách Finding It Fast: (Tìm kiếm nhanh chóng).

1. Chuẩn bị trước cuộc trò chuyện với chuyên gia. Đọc một ít về chủ đề, lập danh sách các câu hỏi, và nghĩ cách tốt nhất để thăm dò ý kiến của giới chuyên môn.

2. Quyết định xem bạn sẽ thu âm lại cuộc nói chuyện hay ghi chú.

3. Đừng liên hệ với chuyên gia hàng đầu trước. Thay vào đó nói chuyện với ai đó không có chuyên môn quá cao và đã quen với việc giải thích các khái niệm cho những người không phải chuyên gia. Ở đây, các nhà báo là đối tượng thích hợp.

4. Hãy khiến người thư ký quan tâm tới kế hoạch của bạn, nói chuyện với trợ lý của chuyên gia. Gọi cho văn phòng có liên quan. Kiên nhẫn và cố gắng theo đuổi.

5. Đừng quá nhanh chóng chấp nhận câu trả lời: “Tôi không thể giúp bạn” hay: “Tôi không biết” cho lời đề nghị nói chuyện với một chuyên gia của bạn. Nếu cần thiết hãy gọi và thử lại vào những lúc khác.

Một khi đã được chuyên gia lắng nghe, bạn có thể tự hỏi phải bố cục bài phỏng vấn như thế nào. Đầu tiên, diễn giải quá trình nghiên cứu của bạn để chuyên gia thấy rằng bạn đã làm việc ở nhà và tương đối hiểu biết về lĩnh vực đó. Tiếp theo, giải thích mục đích của bạn về mặt mục tiêu trên hết – đừng dẫn dắt tới nó bằng những câu hỏi vụn vặt. Chuyên gia có thể biết một con đường tiếp cận nhanh hơn và dễ dàng hơn rất nhiều tới điều bạn cần biết nếu người đó biết bạn hướng tới điều gì. Một đoạn dẫn dắt quá dài dòng có thể chỉ vô ích và làm chuyên gia phát cáu.

Hãy sớm ngụ ý rằng bạn hiểu mối quan tâm của chuyên gia tới việc được ghi nhận những đóng góp của họ. Đưa vào cuộc nói chuyện những câu như: “Tôi muốn trích dẫn tên của ngài về vấn đề này” hay: “Tôi sẽ trích dẫn cuốn sách của ngài”.

Cuối cùng, hỏi thêm về các mối liên hệ và nguồn tham khảo ở cuối buổi phỏng vấn để biết được bước tiếp theo mình phải đi nếu nhận ra vẫn còn có những kết quả mơ hồ. Để lại chỗ người vừa cung cấp thông tin cho bạn một bức thư cảm ơn ngắn, không chỉ vì phép lịch sự mà còn để tên bạn và địa chỉ lại phòng khi có một ý nghĩ nảy ra sau này hay một phát kiến mới thì nó sẽ nhắc nhở người ta liên hệ lại với bạn.

Bạn có thể sử dụng những điều bạn vừa học theo nhiều cách. Bob Berkman đưa ra một bản liệt kê những mục hữu ích khác để “hoàn thành tất cả” theo cách tóm giữ được những kiến thức mới của bạn, lưu dưới dạng có thể sử dụng lâu dài về sau và dẫn chứng nó trong trường hợp bạn muốn có sự công nhận của người khác hay chứng nhận mang tính học thuật:

• Bạn biết thời điểm kết thúc cuộc nói chuyện khi đoán trước câu trả lời cho những câu hỏi của mình và bỏ ra rất nhiều công sức nhưng không nhận thêm được nhiều thông tin mới.

• Trước khi coi như dự án của bạn hoàn thành, hỏi một trong các chuyên gia để duyệt lại tính đúng đắn công việc của bạn. Đây là bước then chốt trong quá trình học tập.

• Tổ chức thông tin bạn thu thập được theo chủ đề thay vì theo nguồn cung cấp. Điều này sẽ giúp công việc hoàn thành dễ dàng hơn.

• Khi quyết định điều gì đáng để đưa vào bản báo cáo sau cùng, chọn những thông tin liên quan và đáng tin cậy.

• Viết kết luận bất cứ khi nào thích hợp.

• Luôn phải ghi nhớ khách quan, tìm kiếm các chính kiến đối lập hoàn chỉnh và trung thực.

Một khi đã nắm được những kỹ năng đơn giản này, bạn sẽ thấy rằng liên hệ với chuyên gia bằng điện thoại là một trong những cách học tập thú vị và hiệu quả nhất. Chừng nào nó còn hiệu quả, bạn vẫn nhận được thông tin bạn cần và thông tin đó có thể cập nhật đến từng phút. Bạn nhận được nhiều điều có giá trị không kém như là sự thích thú: khả năng tiềm ẩn bùng phát khi nói chuyện với ai đó liên quan sâu sắc và nhiệt tình với chủ đề của bạn.

Truyền hình: làm màu mỡ hoang mạc mênh mông

Vấn đề chính trong việc học từ truyền hình là sự thiếu cấu trúc của các chương trình. Có thể có một cuộc nói chuyện buổi sáng, một bộ phim tài liệu vào buổi tối, một cuộc hội thảo vào cuối tuần. Dù chúng có thể hấp dẫn nhưng chúng không gộp lại thành nhóm kiến thức hoàn chỉnh, trừ phi chính bạn làm điều đó. Điều này giải thích tại sao cần phải chủ động học tập để tự lên khung chương trình và thoả mãn nhu cầu chính bạn.

Có nhiều cách để thu được nhiều kiến thức hơn từ thời gian bạn bỏ ra xem ti vi và không cần phải dán mắt vào chương trình tài liệu truyền hình. Bạn có thể làm tăng thêm thích thú, hứng khởi và chiều sâu cho việc xem ti vi của mình.

Kiểm soát việc xem truyền hình rất dễ dàng. Trước tiên, sử dụng sự quan tâm của bạn để định hướng lựa chọn các chương trình, xem xét một số lượng chương trình nhiều hơn bình thường. Hãy thử chương trình nào đó hoàn toàn không quen thuộc. Đưa mình ra khỏi thói quen thường ngày: nghe vở nhạc kịch đầu tiên, xem một chuyên gia trong lĩnh vực chuyện riêng của giới mày râu nói gì hoặc thăm thế giới tưởng tượng của J.R.R.Tolkien hay Charles Schulz, bất cứ điều gì không mấy quen thuộc với bạn. Khoảng hơn chục lần thâm nhập vào “vùng đất lạ” trong vòng ba tháng tới rất có khả năng mở ra ít nhất một lĩnh vực bạn cho là thú vị.

Bước tiếp theo là đi theo nó. Sử dụng những nguồn tài nguyên khác: sách, băng ghi âm, băng hình thuộc cùng chủ đề với chương trình mà bạn xem và đối thoại với những người có kiến thức về nó.

Những điều trên gộp lại thành một người xem truyền hình chủ động – chủ động trước khi bật ti vi lên, chủ động trong lúc xem do luôn cảnh giác, tìm kiếm sự thật, đặt câu hỏi cho bản thân và ghi chú những điểm quan trọng; và sau đó chủ động thực hiện điều gì đó với những điều bạn đã xem.

Vườn thú: Học tập từ động vật

Hàng trăm nghìn năm qua, con người đã học tập các loài động vật. Hãy nghĩ đến cách những người da đỏ châu Mĩ cùng các bộ lạc của họ kết bạn với động vật và những đặc điểm tri thức dân gian của họ biểu hiện trong Ngụ ngôn Aesop hay phép ẩn dụ thâm nhập khắp nơi của khái niệm “bầy đàn con người”. Thế giới động vật mang lại cho chúng ta những hình ảnh bất biến và mạnh mẽ về hành vi của con người cả về mặt trí tuệ và cảm xúc.

Tuy nhiên hầu hết chúng ta không còn giữ mối liên hệ với giới sinh vật này nữa. Chúng ta hiếm khi liên hệ với động vật và bởi vậy chúng ta đã bỏ lỡ nhiều tác nhân kích thích hướng tới sự thấu hiểu bản thân và hoàn cảnh của mình. Chúng ta cũng mất đi rất nhiều niềm vui.

Thỉnh thoảng hãy đến thăm sở thú ở địa phương bạn. Ngắm nhìn các loài động vật và nghĩ xem chúng cư xử ra sao và hành động đó tiết lộ điều gì về những căn nguyên ẩn giấu trong các hoạt động của con người. Hãy chú ý xem, tính tò mò, sự thể hiện bản thân và các hoạt động cơ bản khác điều khiển hành vi động vật, và cả chính chúng ta nữa, như thế nào.