Chúng ta hãy nghĩ tới ánh sáng mặt trời chiếu rọi. Hãy tưởng tượng một cách lạc quan. Áp dụng chiếc mỹ vàng tư duy, mọi người bàn bạc để tìm ra những mặt ích lợi của phương án đang được xem xét. Bằng cách sử dụng lối tư duy chiếc mũ vàng, mọi người cố tìm ra những cách giải quyết có thể để biến phương án đang xem xét thành hiện thực.

Thông thường, mọi người dễ dàng sử dụng chiếc mũ đen hơn là chiếc mũ vàng. Đó chính là cơ chế tự nhiên của não bộ giúp chúng ta tránh được những nguy hiểm. Chiếc mũ vàng không có được ưu thế như vậy, đó chính là lý do tại sao mọi người lại yêu thích sử dụng chiếc mũ đen hơn là chiếc mũ vàng.

Và để nắm bắt được mọi cơ hội, chính chúng ta phải tạo cho mình cơ chế «nhạy cảm tự nhiên với giá trị». Đây chính là một thói quen mà mọi người cần phát triển.

Tôi đã từng tham dự rất nhiều cuộc họp mà nhiều thành viên tham gia đóng góp những ý tưởng hết sức sáng tạo. Nhưng tiếc thay, chính họ lại không nhận thấy hết giá trị của những ý tưởng đó. Thật là hết sức lãng phí thời gian để có một cuộc họp mang tính sáng tạo nhưng cuối cùng lại không nhận biết được đâu là một ý tưởng hay. Chính vì lẽ đó việc phát triển sự nhạy cảm với giá trị là một việc làm hết sức quan trọng.

Chiếc mũ vàng có giá trị cao bởi vì nó buộc mọi người phải dành thời gian để nhận biết những giá trị. Thường thì mọi người phải ngạc nhiên trước những gì họ thu được khi họ sử dụng chiếc mũ vàng.

Có những ý tưởng thoạt đầu chẳng có gì thú vị thì sao khi được xem xét theo quan điểm chiếc mũ vàng lại bộc lộ nhiều ưu điểm. Ngay cả những ý tưởng tưởng như chẳng có gì hấp dẫn, nếu chúng ta chịu khó bỏ thời gian để xem xét chúng, chúng ta có thể nhận thấy chúng có những giá trị nhất định.

Những ý tưởng được đưa ra theo lối tư duy chiếc mũ vàng có nền tảng là những suy nghĩ logic. Chúng ta nên có một vài lý do dựa trên lập luận logic để mọi người cùng nhìn thấy giá trị của ý tưởng và tiếp tục xem xét nó. Chiếc mũ vàng là chiếc mũ của sự xét đoán, chứ không phải là chiếc mũ dựa trên sự tưởng tượng.

Nó trả lời những câu hỏi: Giá trị của ý tưởng là gì? Nó mang lại lợi ích cho ai và trong hoàn cảnh nào? Làm thế nào để chúng ta biến những giá trị đó thành hiện thực?

Liệu còn có những giá trị nào khác nữa?

NHỮNG SUY LUẬN TÍCH CỰC

Những suy nghĩ tích cực.

Màu vàng tượng trưng cho màu nắng và sự tươi sáng.

Hãy suy nghĩ lạc quan.

Hãy chú trọng vào mặt ích lợi.

Hãy suy nghĩ 1 cách tích cực và biến những ý tưởng thành hiện thực.

Việc chúng ta có được những suy nghĩ tích cực hay không hoàn toàn là ở sự chọn lựa của chúng ta. Chúng ta hoàn toàn có thể lựa chọn để nhìn mọi việc theo chiều hướng tích cực. Chúng ta có thể lựa chọn để chỉ chút tâm vào những khía cạnh tích cực của vấn đề. Chúng ta có thể tìm kiếm những mặt ích lợi.

Khi chúng ta có những suy nghĩ tiêu cực, điều này có thể giúp chúng ta không mắc phải sai lầm, rủi ro và nguy hiểm. Suy nghĩ tích cực có được từ sự kết hợp của óc hiếu kỳ, sự thú vị, tính tham lam và ham muốn muốn «biến mọi việc thành hiện thực». Có rất nhiều luận cứ cho rằng sự tiến bộ của loài người chính là nhờ vào mong muốn muốn biến những điều có thể thành sự thật. Trong một cuốn sách của tôi viết về sự thành công với tựa đề: Những sách lược: «Nghệ thuật vào khoa học để thành công», tôi chỉ ra rằng một trong những tính cách của những người thành đạt là học có ham muốn mạnh mẽ để biến mọi việc thành hiện thực.

Tôi đặt tên cho lối suy nghĩ chiếc mũ vàng là chiếc mũ của những suy nghĩ tích cực bởi vì bất kỳ một kế hoạch hoặc một hành động nào của chúng ta cũng là những suy nghĩ thích cực nhìn vào tương lai. Và đó chính là hướng đi mà những hành động, kế hoạch sẽ diễn ra. Chúng ta không bao giờ có thể nói chắc về tương lai như nói chắc về những việc đã xảy ra trong quá khứ, do vậy mà chúng ta cần phải lạc quan suy xét xem liệu điều gì sẽ xảy ra trong tương lai. Chúng ta dự tính phải làm một số việc mà chúng ta đáng để làm. Tuỳ thuộc vào sự đánh giá của chúng ta về sự «đánh giá» hay «giá trị» của việc cần làm, chúng ta sẽ có được những cái nhìn tích cực về vấn đề đang xem xét.

Ngay cả khi chúng ta nhìn nhận một sự việc đã xảy ra, chúng ta cũng nên chọn cách nhìn nhận những mặt tích cực hoặc chọn lóc cách bình luận vấn đề một cách tích cực.

Điều tích cực ở đây là lúc này chúng ta đã biết được rằng anh ấy sẽ hành động. Sự do dự đã không còn nữa.

Chúng ta hãy sử dụng chiếc mũ vàng và nhìn vào những mặt tích cực của vấn đề. Hãng Khôngdak đã quyết định tham gia vào thị trường máy quay tức thời. Và họ như vậy họ sẽ phải quảng cáo cho sản phẩm mới của họ. Nhờ đó, công chúng sẽ thêm hiểu biết về những giá trị của nghệ thuật nhiếp ảnh, điều này sẽ giúp chúng ta trong việc tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt khi công chúng biết được rằng sản phẩm của chúng ta tốt hơn.

Việc thi trượt kỳ thi vừa rồi là điều thật tốt với cô ấy. Cô ấy sẽ không thật sự hạnh phúc nếu trở thành một giáo viên.

Đối với một số người, họ luôn có suy nghĩ tích cực về mọi việc. Phần đông mọi người là một người có suy nghĩ tích cực khi họ đưa ra những suy nghĩ để ủng hộ ý tưởng của chính bản thân họ. Hầu như mọi người đều là những người suy nghĩ tích cực đối với một ý tưởng nào đó nếu họ ngay lập tức thấy được một vài điều gì đó có lợi cho bản thân họ. Lợi ích cá nhân chính là nền tảng quan trọng để hình thành những suy nghĩ tích cực. Lối tư duy chiếc mũ vàng không bắt nguồn từ những động lực như vậy. Chiếc mũ vàng tư duy là một công cụ tư duy tích cực mà người suy nghĩ cần chọn để làm theo. Những suy nghĩ thích cực không phải là kết quả của việc nhìn thấy những ích lợi, nó phải được hình thành từ trước đó. Chiếc mũ vàng là công cụ đầu tiên. Người suy nghĩ đội chiếc mũ vàng và tuân theo những yêu cầu của nó để trở thành một người tích cực và lạc quan.

Trong lúc sử dụng, bạn chỉ cần nhắc đến màu vàng để tượng trưng cho chiếc mũ vàng, cũng giống như màu đỏ để tượng trưng cho chiếc mũ đỏ.

Trước khi anh làm bất cứ điều gì khác, tôi muốn anh sử dụng chiếc mũ vàng và nói cho tôi biết anh nghĩ gì về cách tiếp cận mới.

Anh vừa nói cho tôi biết tất cả lý do tại sao anh không thích ý tưởng này và tại sao anh cho rằng nó sẽ thất bại. Bây giờ tôi muốn anh sử dụng chiếc mũ vàng và nói cho tôi biết anh thấy được điều gì?

Nhìn lối tư duy chiếc mũ vàng, liệu anh có thấy được điểm giá trị nào của việc sử dụng vật liệu nhựa để làm những đồ trang trí này thay vì sử dụng kim loại. Giá trị của hai vật liệu này là như nhau.

Tôi trình bày ý tưởng bán khoai tây chiên trong túi giấy đôi. Dường như không ai thích ý tưởng này. Mọi người hãy sử dụng chiếc mũ vàng để đưa ra một vài nhận xét.

Tôi không muốn một cái nhìn cân nhắc hoặc một cái nhìn có chủ đích. Tôi muốn một cái nhìn chính xác theo quan điểm mũ vàng.

Chiếc mũ đen chỉ ra rằng loại bật lửa mới với giá rẻ sẽ ảnh hưởng xấu đến doanh số bán hàng của chúng ta. Nhưng theo chiếc mũ vàng tôi thấy rằng loại bật lửa rẻ này bóp nghẹt thị trường bật lửa giá chung và như vậy sẽ có một số người chuyển sang tiêu dùng hàng cao cấp và như vậy chúng ta sẽ được lợi.

Thật khó để sử dụng chiếc mũ vàng vào lúc này. Nhưng chính cuộc tấn công vào ngành công nghệ báo chí có thể khiến mọi người nhận ra họ đã bỏ lỡ những thông tin mà báo chí mang lại và khiến họ nhận ra những điều mà báo chí làm được tốt hơn so với truyền hình.

Mặc dầu chiếc mũ vàng là chiếc mũ của những suy nghĩ tích cực, nó cũng yêu cầu người sử dụng chiếc mũ trắng và chiếc mũ đen. Nó không chỉ đơn giản là việc đưa ra những đánh giá tích cực về những chỗ dễ nhận thấy, mà nó yêu cầu mọi người tìm kiếm những mặt tích cực của vấn đề. Mặc dầu đôi khi sự tìm kiếm này là vô ích.

Tôi sử dụng chiếc mũ vàng nhưng tôi không nhận thấy bất cứ điểm thích cực nào của ý tưởng đang xem xét.

Tôi sẽ sử dụng chiếc mũ vàng nhưng tôi không hy vọng tìm thấy được điểm tích cực nào.

Nhiều người cho rằng chúng ta chỉ nên xem xét mặt tích cực của sự việc khi đó là điều hiển nhiên có thể thấy, và rằng chẳng có lợi lộc gì khi bắt chúng ta đào sâu suy nghĩ để tìm ra những điểm tích cực ít liên quan và íc có giá trị thực tế. Đây chính là một nhận thức sai lầm. Có rất nhiều điểm tích cực quan trọng mà thoạt đầu ta không dễ gì nhận ra. Những nhà kinh doanh có hiểu biết là những người sử dụng rất tốt chiếc mũ vàng. Họ nhìn thấy được những giá trị mà những người xung quanh họ có thể chưa nhìn thấy.

Giá trị và ích lợi không phải lúc nào cũng dễ dàng nhận thấy ngay.

CẤP ĐỘ CỦA SỰ CHẮC CHẮN TRONG TƯ DUY

Khi nào sự lạc quan của bạn chính là điều xuẩn ngốc?

Từ sự hy vọng đến logic

Hiện thực ở đây là gì?

Có những người luôn luôn nghĩ tốt về một người khác ngay cả khi người này đã lừa gạt họ. Họ luôn cho rằng người này là một người chân thật và chính hoàn cảnh hoặc những đồng nghiệp của anh ta hạ thấp anh ta mà thôi! Họ nhớ lại những lời là thuyết phục của anh ta và họ đã thích thú thế nào trước sự thuyết phục tuyệt vời đó.

Có những kiểu người kiểu Pollyanna, kiểu người lúc nào cũng lạc quan đến ngốc nghếch.Cũng có những kiểu người chờ đời nghiêm túc để đến lượt mình trúng những giải sổ số lớn và họ để những niềm hy vọng kiểu như thế điều khiển cuộc đời họ. Cũng có những nhà tư bản công nghiệp đứng ngoài nhìn vào thị trường thuốc Aspirin rộng lớn và ước rằng giá mà họ chiếm được chỉ một thị phần nhỏ của thị trường thuốc đó, điều đó cũng đủ giá trị lắm rồi.

Vậy chúng ta nên hiểu tại điểm giới hạn nào đó thì sự lạc quan biến thành sự xuẩn ngốc và những hy vọng ngu ngốc? Liệu mọi người có cần kiềm chế những tư duy theo lối tư duy chiếc mũ vàng? và những lối tư duy chiếc mũ vàng có tính đến khả năng xảy ra sự việc hay không? Liệu xác suất xảy ra sự việc có nên xếp vào lối tư duy chiếc mũ đen?

Cấp độ của sự chắc chắn trong lối tư duy được phân cấp từ những suy nghĩ tích cực thái quá tới những suy nghĩ logic mang tính thực tế. Chúng ta cần phải thận trọng để có được những suy nghĩ nằm trong khoảng phù hợp của cấp độ. Lịch sử ghi mốc đầy những cái nhìn thiếu thực tế và những giấc mơ này đã trở thành hiện thực. Nếu chúng ta giới hạn chiếc mũ vàng tư duy để chỉ xem xét những gì dễ nhận thấy và nổi tiếng, chúng ta có thể không đạt được những tiến bộ trong lối tư duy.

Mấu chốt của việc suy nghĩ là chúng ta hãy quan sát hành động đó xem như thế nào để có thái độ lạc quan lạc tương ứng. Nếu một hành động chẳng còn hy vọng gì nữa (những hy vọng kiểu như trông chờ vào việc trúng giải xổ số lớn hoặc xảy ra những phép màu để cứu vớt công việc kinh doanh đang đổ bể), thì sự quá lạc quan của bạn vào sự việc đã được đặt không đúng chỗ.

Nhưng nếu bởi sử lạc quan sẵn có mà bạn có những hành động theo những cách đã được chọn lựa trước thì sự lạc quan mà bạn có được lại làm khó cho bạn trong khi bạn suy nghĩ mọi việc. Lạc quan thái quá thường dẫn đến thất bại, mặc dầu không hẳn lúc nào cũng vậy. Đã có những người tin chắc chắn rằng họ sẽ thành công và họ đã đạt được điều này.

Chỉ có một cơ hội mong manh để tìm thấy những người sống sót trong vụ đâm tàu vào tảng băng. Nhưng chúng ta phải đi và tìm kiếm xem.

Có khả năng là Đảng mới sẽ chiếm được phiếu bầu của những người bầu cho Đảng đối lập.

Nếu chúng ta đầu tư mạnh để quảng cáo bộ film này, chúng ta chắc chắn sẽ thu được thành công.

Có khả năng chiếc ô tô đó sẽ được chọn làm «chiếc ô tô của năm». Chúng ta nên chuẩn bị để theo kịp và quảng cáo cho sự kiện đó. Điều này có thể chưa chắc chắn nhưng chúng ta luôn phải ở tư thế sẵn sàng.

Cũng giống như những chiếc mũ khác, mục đích cảu lối tư duy chiếc mũ vàng là in được sắc màu của mình lên bản đồ các sắc màu tư duy. chúng ta không cần phải định giá một cách quá chi tiết về ý tưởng chúng ta đang theo đuổ trước khi chúng ta sử dụng chiếc mũ vàng để biểu lộ chúng. Tuy nhiên, chúng ta cũng nên biểu lộ gợi ý với độ chính xác là gần đúng.

Chúng ta có thể mô tả chi tiết sự phân loại các khả năng theo thứ tự như sau:

Những sự việc đã được chứng minh.

Rất có khả năng xảy ra – nhận định được đưa ra dựa trên kinh nghiệm và những gì chúng ta đã biết.

Một cơ hội tốt – nhận định được đưa ra nhờ sự tổng hoà các yếu tố khác nhau:

50% cơ hội xảy ra Có khả năng xảy ra

Cơ hội xảy ra vô cùng mong manh.

Lối tư duy theo quan điểm chiếc mũ vàng có phần nào đó giống với lối tư duy theo quan điểm chiếc mũ trắng. Chúng ta sẽ không bao giờ lựa chọn những ý tưởng mà cơ hội trở thành hiện thực là vô cùng mong manh nhưng chúng ta cần chấp phá chúng trên bản đồ tư duy. Nếu chúng ta đặt những ý tưởng này lên bản đồ, chúng ta đã tạo ra cho mình cơ hội chọn hoặc vác bỏ ý tưởng đó hoặc cố gắng để chứng tỏ những lợi thế của ý tưởng. Nhưng nếu chúng ta không coi nó là cơ hội và bỉ qua không xem xét đến chúng, thực chất chúng ta không thể lựa chọn tất cả.

Tôi biết anh ta rất bận rộn và luôn đòi tiền thù lao rất cao nhưng hãy cố tiếp cận anh ấy và mời anh ấy tham gia cuộc hội thảo. Có thể anh ấy sẽ chấp nhận. Tệ lắm anh ta cũng chỉ trả lời từ chối mà thôi.

Tất cả các cô gái đều mong muốn trở thành lãnh đạo và chỉ có rất ít trong số đó thành công, như vậy cơ hội để thành công là không lớn. Tuy nhiên, mọi người vẫn đang cố gắng để lọt vào trong sóo ít đó,vì vậy bạn hãy thử xem.

Anh sẽ chẳng có khả năng tìm được bất cứ một bức tranh nghệ thuật quý báu còn chưa được phát hiện nào trong một tập tranh cổ ở một làng quê đâu. Tuy nhiên, hầu hết những báu vật nghệ thuật lại nằm ở những nơi mà ta chẳng hề ngờ tới.

LẬP LUẬN VÀ TƯ DUY LOGIC

Cơ sở để bạn có cái nhìn chắc chắc về sự việc ở đây là gì?

Tại sao bạn lại cho rằng sự việc sẽ xảy ra theo cách đó?

Hãy đưa ra những lý lẽ chứng minh cho sự lạc quan của bạn.

Sự nhận định quả quyết thường được đưa ra dựa trên những kinh nghiệm sẵn có, những thông tin liên quan, những đúc kết logic, những gợi ý, những phương hướng, những suy đoán và cả những hy vọng. Liệu một người khi sử dụng chiếc mũ vàng tư duy để đưa ra đánh giá về một ý tưởng có cần nêu ra những lý do cho sự lạc quan của anh ta?

Nếu một người chỉ đưa ra kết luận lạc quan và chẳng có dẫn chứng gì kèm theo, thì «cảm giác tốt lành đó» lại chính là những tình cảm được sắp xếp vào lối tư duy chiếc mũ đỏ, chiếc mũ cho phép mọi người đưa ra những tình cảm, linh cảm, cảm nhận trực giác mà không cần giải thích. Khi sử dụng chiếc mũ vàng, chúng ta cần làm nhiều hơn thế.

Lối tư duy chiếc mũ vàng bao trùm toàn bộ những xét đoán chắc chắn. Và người sử dụng chiếc mũ vàng nên cố gắng hết khả năng để tìm ra càng nhiều sự ủng hộ càng tốt để chứng minh cho sự chắc chắn của mình – những cố gắng nhờ vào sự tận tâmn và ý thức xem xét vấn đề một cách toàn diện.

Nhưng chiếc mũ vàng tư duy cũng không yêu cầu bạn chỉ đưa ra những quan điểm mà bạn có minh chứng cụ thể để biện dẫn, Nói cách khác, bạn nên nỗi lực hết mình để chứng minh cho sự lạc quan của bạn, nhưng nếu nỗi lực đó không thành công, bạn vẫn có thể nêu ra quan điểm của mình như một sự suy đoán.

Điểm nhấn của lối tư duy chiếc mũ vàng chính là sự khám phá những xét đoán tích cực. Chúng ta xem xét để tìm ra những lợi ích tiềm tàng của ý tưởng đang xem xét. Sau đó, chúng ta đưa ra những lập luận phù hợp để chứng minh. Sự minh chứng chính là nỗ lực để ủng hộ ý tưởng đó. Và khỏang thời gian sử dụng chiếc mũ vàng cũng chính là khoảng thời gian phù hợp để bạn đưa ra những suy nghĩ logic.

Với chiếc mũ vàng tư duy, tôi nhận thấy rằng món trứng oplette là một món ăn phù hợp nằm trong danh mục đồ ăn mà chúng ta có thể bán. Nếu mọi người cần tôi đưa ra những lý lẽ để chứng minh ý tưởng trên, tôi có thể nói rằng tôi dựa trên suy nghĩ của những người thích ăn kiêng và thích ăn đồ ăn nhẹ. Tôi cũng tin tưởng rằng món trứng là một món ăn dễ được lựa chọn trong các bữa ăn. Nếu mọi người không lựa chọn món trứng tráng cho bữa sáng, họ có thể lựa chọn chúng cho bữa trưa và bữa tối.

Chúng ta có thể cung cấp những loại găng tay như thế nào ư? Ngoài găng tay để giữ ấm,còn loại găng tay phục vụ việc sửa chữa ô tô, lấy thức ăn, phục vụ làm việc nhà. Và ngày ngay mọi người còn sử dụng găng tay vào nhiều mục đích khác. Nó đã trở thành một loại trang phục và vật dụng bảo vệ da.

QUAN ĐIỂM XÂY DỰNG

Hãy tạo điều kiện để ý tưởng trở thành hiện thực.

Hãy đưa ra những đề xuất và những gợi ý.

Bạn hãy hình dung ra một cuộc hội nghị bàn tròn với 8 thành viên đều là những nhà phê bình lỗi lạc. Họ đang họp về giải pháp cải thiện tình hình cung cấp nước cho thị trấn. Chẳng ai trong số họ có thể bắt đầu đưa ra những ý kiến cho đến tận khi có ai đó đưa ra một đề nghị. Và đến tận lúc này những bộ óc phê bình sáng giá mới có thể bắt đầu hoạt động. Nhưng liệu ai là người có thể đưa ra một đề nghị kiểu như vậy? và ai là người đã được tôi luyện để có thể đưa ra những đề nghị mang tính đột phá?

Tất nhiên lối tư duy phê phán là một phần rất quan trọng của hệ thống tư duy, nhưng không phải lúc nào ta cũng chỉ có lối tư duy phê phán thôi là đủ. Điều mà tôi muốn nhấn mạnh ở đây chính là «mức độ vừa đủ»: của một bộ óc tư duy phê phán. Tư duy phê phán chính là lối tư duy truyền thống của người phương Tây, và nếu chúng ta chỉ tư duy theo cách đó thì đó là một lối tư duy không đầy đủ.

Trong các chương bàn về lối tư duy chiếc mũ đen, tôi đã chỉ ra rằng chiếc mũ đen chính là chiếc mũ của lối tư duy phê phán và tôi cũng chỉ rõ rằng trong thời gian sử dụng chiếc mũ đen, mọi người nên phát huy tối đa hiệu quả của nó: mọi người hãy là những người phê phán mạnh mẽ nhất. Đấy cũng chính là một phần quan trọng của lối tư duy và mọi người nên làm thật tốt điều này.

Khi mọi người chuyển sang sử dụng chiếc mũ vàng tư duy, đó là khoảng thời gian cho các ý kiến xây dựng và phát sinh các ý tưởng mới. Khi mọi người tư duy theo lối tư duy chiếc mũ vàng, những ý tưởng, những gợi ý và những đề nghị lần lượt được đưa ra. Ở chương sau, các bạn sẽ biết thêm rằng lối tư duy chiếc mũ xanh cũng giữ một vai trò quan trọng trong việc thiết lập ý tưởng mới.

Những ý kiến mang tính xây dựng rất phù hợp với lối tư duy chiếc mũ vàng bởi vì những ý kiến xây dựng là sự biểu đạt của một thái độ chắc chắn. Những đề nghị được đưa ra nhằm làm cho sự việc tiến triển theo chiều hướng tốt đẹp hơn. Đó có thể là những ý kiến giúp chúng ta giải quyết những vướng mắc, đó có thể là ý kiến để chúng ta cải thiện tình hình, đó cũng có thể là một ý kiến giúp chúng ta nhận ra và sử dụng cơ hội đang đến. Trong mọi trường hợp thì đề nghị được đưa ra sao cho chúng ta có thể được sự thay đổi tích cực về cách xem xét vấn đề.

Một khía cạnh khác của lối tư duy chiếc mũ vàng chính là sự liên quan tới những tư duy phản hồi.

Đây là một khía cạnh định giá tích cực, đối ngược lại sự định giá tiêu cực của chiếc mũ đen. Khi cùng xem xét một ý tưởng, người tư duy theo lối tư duy mũ vàng lựa chọn những khía cạnh tích cực, trong khi đó người tư duy theo chiếc mũ đen lại lựa chọn những khía cạnh tiêu cực. Ở phần này tôi sẽ chỉ đề cập tới khía cạnh tích cực của lối tư duy chiếc mũ vàng – khía cạnh của những ý kiến xây dựng.

Để cải thiện tình hình cung cấp nước, chúng ta có thể xây một con đập trên sông Elkin, bằng cách đó chúng ta đã tạo ra một hồ chứa nước.

Trong những dãy núi cách thị trấn của chúng ta chừng 50 dặm có rất nhiều mạch nước. Liệu phương án dùng ống dẫn nước đó về thị trấn có là một phương án khả thi?

Hiện nay mọi người đang sử dụng bồn cầu với công nghệ phun tia mà mỗi lần giật tốn tới 37 lít nước. Chúng ta hãy sử dụng bồn cầu nước được thiết kế với công nghệ mới chỉ tốt 4,5 lít nước mỗi lần giật. Như vậy tính trung bình một người tiết kiệm được hơn 100 lít nước/ ngày và cả thị trấn tiết kiệm được hàng triệu lit nước / ngày.

Mọi người nghĩ thế nào về phương pháp tái sinh nước. Tôi đã nghe nói về những công nghệ màng lọc mới với chi phí rất tiết kiệm. Mà sử dụng phương pháp này cũng gây ít tranh cãi hơn. Vậy sao chúng ta không xem xét phương án này?

Mỗi một ý tưởng được nêu ra ở trên đều là những gợi ý cụ thể. Khi chúng ta có được một trong những ý tưởng đó và đem ra thảo luận, chúng ta sẽ thấy vấn đề được xem xét một cách toàn diện hơn, ngay cả khi chúng ta xem xét theo lối đánh giá chiếc mũ vàng hay lối đánh giá chiếc mũ đen.

Hãy sử dụng chiếc mũ vàng và đưa ra những gợi ý cụ thể khác. Càng có nhiều gợi ý, chúng ta càng xem xét vấn đề toàn diện hơn.

John, ý kiến của anh về vấn đề này là gì? Theo anh thì chúng ta sẽ giải quyết vấn đề này như thế nào? Tôi muốn biết ý kiến của anh theo quan điểm chiếc mũ vàng.

Có thể ai đó khi đọc đến đây sẽ cho rằng hãy để cho những chuyên gia trong lĩnh vực cung cấp nước đưa ra những đóng góp giải quyết những vấn đề kiểu như vậy, chứ không phải là trách nhiệm của những người không chuyên. Và họ cũng cho rằng vai trò của những người không chuyên là đánh giá những đề nghị của các chuyên gia với lối tư duy phê phán của họ. Đây chính là lối tư duy thường thấy trong lĩnh vực chính trị. Những nhà chuyên môn đưa ra những ý tưởng và các chính trị gia sẽ đánh giá những ý tưởng đó. Nhưng có lẽ chỉ trong lĩnh vực chính trị, các chính trị gia mới có cách chuyên gia đủ tốt và tận tâm để tạo cơ hội cho cách nàh lập pháp thực hiện vai trò đó. Còn trong các lĩnh vực khác, chẳng hạn trong lĩnh vực kinh doanh hoặc những chuyện cá nhân, bản thân người nghĩ chính là những chuyên gia và anh ta đưa ra được những ý tưởng.

Câu hỏi được đặt ra ở đây là làm sao chúng ta có được những gợi ý và những đề nghị? Làm thế nào để một người sử dụng chiếc mũ vàng tư duy có thể đưa ra một giải pháp?

Trong cuốn sách này, tôi không đề cập tới cấc phương pháp khác nhau để thiết kế ý tưởng và giải quyết vấn đề.

Chủ đề này được tôi trình bày trong một cuốn sách khác.

Nhưng bạn không cần phải là một người rất đặc biệt hoặc rất thông minh thì mới đưa ra được những đề xuất theo lối tư duy chiếc mũ vàng. Có vô số các cách khác nhau để xem xét và giải quyết một vấn đề. Đó có thể là một giải pháp bao gồm những phương pháp được mọi người biết đến và đã áp dụng để xử lý các vấn đề khác. Đó có thể chỉ là một cách kết hợp những ý kiến hiệu quả đã được biết đến một cách có thứ tự để đưa ra một giải pháp cụ thể.

Một khi bạn đã quyết định sử dụng chiếc mũ vàng để đưa ra một đề nghị xây dựng, bạn có thể chẳng khó khăng gì để có được một giải pháp.

Bạn hãy cởi bỏ chiếc mũ đen. Thay vì đánh giá những đề nghị chúng ta đang có, tôi muốn anh sử dụng chiếc mũ vàng và đưa ra cho chúng tôi thêm những đề nghị mới.

Với chiếc mũ vàng, tôi có ý kiến rằng chúng ta nên để các doanh nghiệp tư nhân tham gia cung cấp nước với giá cạnh tranh.

Không, chúng ta chưa sẵn sàng để sử dụng chiếc mũ đen ở đây. Tôi không tin rằng chúng ta đã hết những giải pháp có thể. Đúng là chúng ta có ý định để những chuyên gia và những nhà tư vấn tham gia giải quyết vấn đề này giúp chúng ta. Nhưng trước hết chúng ta hãy bàn bạc để đưa ra những phương hướng có thể. Mọi người hãy sử dụng thêm thời gian cho chiếc mũ vàng để xem xét vấn đề này.

Như vậy,lối tư duy chiếc mũ vàng vừa liên quan tới khía cạnh nảy sinh những đề xuất, đồng thời liên quan đến khía cạnh xét đoán tích cực của những đề xuất. Giữa 1 khía cạnh này còn tồn tại một khía cạnh thứ 3. Và khía cạnh thứ 3 này chính là sự phát triển hay còn gọi là tính xây dựng của một đề xuất. Đề xuất được điều chỉnh, phát triển và tăng thêm tính khả thi.

Xét về khía cạnh phát triển đề xuất theo lối tư duy chiếc mũ vàng, mọi người sẽ hoàn thiện những thiếu sót được chỉ ra nhờ chiếc mũ đen. Như tôi đã chỉ rõ ở phần tr’, chiếc mũ đen có vai trò chỉ ra những thiếu sót nhưng nó không có vai trò phải hoàn thiện những thiếu sót đó.

Nếu chúng ta để cho các công tình yêu tư nhân cung cấp nước cho thị trấn, chúng ta có thể đặt thị trấn trước mối nguy hiểm bởi vì có thể sẽ có doanh nghiệp tư nhân đủ mạnh để chiếm thế độc quyền và ấn định giá mà anh ta muốn.

Chúng ta có thể tránh được điều này bằng cách đặt ra mức giá trần. Mức giá này được ấn định dựa trên mức giá hiện hành cộng với mức độ lạm phát cho phép.

Tôi muốn nhấn mạnh lại với các bạn rằng bạn chẳng cần phải là người thông minh thì mới có thể đưa ra những đề xuất xây dựng theo quan điểm chiếc mũ vàng. Bạn chỉ cần có ham muốn hiện thực hoá những đề xuất cụ thể ngay cả khi đó là những đề xuất rất thông thường.

SỰ CÂN NHẮC

Hãy nhìn vào tương lai

Hãy xem xét giá trị của từ « nếu »

Và viễn cảnh tốt nhất có thể.

Viễn cảnh là điều được xây dựng dựa trên sự phỏng đoán và hy vọng. Các nhà đầu tư bản chấn cũng chính là các nhà đầu cơ, mặc dầu từ này thường được dùng để chỉ giới chủ thầu xây dựng hoặc các nhà đầu cơ tiền tệ. Một chủ thầu đầu cơ xây dựng một ngôi nhà mặc dầu anh ta chưa hẳn đã có khách hàng. Sau đó anh ta mới dự tính để tìm khách hàng.

Bất cứ một nhà đầu cơ nào cũng phải có sự nhạy cảm đặc biệt với những lợi ích tiềm tàng. Đồng thời, họ cũng phải là những người có hy vọng.

Lối tư duy chiếc mũ vàng đưa chúng ta đi xa hơn sự xét đoán và những đề xuất. Nó chính là lối tư duy thúc đẩy tình huống trở thành hiện thực với niềm hy vọng chắc chắn. Lối tư duy chiếc mũ vàng phác thảo những giá trị và lợi ích tiềm năng. Và khi mọi người nhận biết được sơ bộ những phác thảo, tất cả sẽ cùng xem xét vấn đề theo hướng đó.

Trên thực tế, có sự khác biệt rất lớn giữa sự xét đoán có chủ đích và ý định tìm ra những giá trị tích cực. Và trong lối tư duy chiếc mũ vàng, sự khác biệt đó được gọi là sự suy đoán.

Có một loại đồ ăn nhanh mới đang ngày càng trở nên phổ biến. Đó là món gà rút xương được nấu theo kiểu Mehico và được đóng thành gói. Bạn hãy sử dụng chiếc mũ đen và nói cho tôi biết bạn nghĩ gì về điều này.

Có rất nhiều danh mục bảo hiểm và mọi người có thể hiểu nhầm chúng. Liệu chúng ta có thể cung cấp một dịch vụ bảo hiểm tổng hợp bao gồm tất cả những danh mục bảo hiểm thông thường. Mọi người hãy sử dụng chiếc mũ vàng để thảo luận và sau đó nói cho tôi biét tính khả thi của ý tưởng đó.

Khía cạnh suy đoán của lối tư duy chiếc mũ vàng chính là lối tư duy nắm bắt cơ hội một cách thuần tuý. Nó vượt quá khía cạnh tư duy nhằm giải quyết vấn đề và cải tiến vấn đề. Mọi người thường bị ép buộc giải quết vấn đề nhưng không ai bị ép buộc phải tìm kiếm các cơ hội. Tuy nhiên, mọi người được tự do tìm kiếm các cơ hội, miễn là họ muốn.

Sự suy đoán cần phải luôn luôn xuất phát từ viễn cảnh tốt nhất có thể. Đó là một cách để chúng ta có thể đánh giá lợi ích tiề năng tối đa của ý tưởng. Nếu lợi ích là không đáng kể xét với viễn cảnh tốt nhất có thể xảy ra, ý tưởng đó sẽ không có giá trị thuyết phục.

Viễn cảnh tốt nhất có thể là cửa hàng kia sẽ bị buộc tạm ngừng kinh doanh và chúng ta sẽ chiếm lĩnh toàn bộ thị trường của vùng này. Nhưng tôi nhận thấy rằng điều này sẽ không phải là một cơ hội đặc biệt thu lợi nhuận cao. Bởi vì nếu điều đó xảy ra, cửa hàng đó sẽ chống lại bằng được.

Viễn cảnh tốt nhất có thể là lãi xuất sẽ tăng lên nhanh trong và giá trị của khoản tiền vay có thể chuyển đổi với lãi suất ấn định của chúng ta sẽ khiến ngôi nhà này dễ dàng bán được.

Nếu lợi ích của ý tưởng đủ hấp dẫn xét trong viễn cảnh tốt nhất có thể xảy ra, lúc đó chúng ta xem xét xem khả năng xảy ra viễn cảnh đó như thế nào và nếu giả thuyết xảy ra thì lợi ích có thể sẽ như thế nào.

Về khía cạnh suy đoán, chiếc mũ vàng tư duy vạch ra viễn cảnh tốt nhất có thể và những ích lợi tối đa. Sau đó, chiếc mũ vàng tư duy có thể giới hạn dần tính khả thi của viễn cảnh bằng cách xem xét tất cả những khả năng có thể xảy ra. Cuối cùng, mọi người sử dụng chiếc mũ đen để loại bớt những ý kiến còn gây nghi ngờ.

Cơ hội có thể nảy sinh thì phép ngoại suy nghĩ tớ tương lai của sự việc hiện tại. Cơ hội cũng nảy sinh nếu có sự kiện điển hình nào đó xảy ra hoặc những thay đổi về mặt điều kiện.

Giá của trái phiếu sẽ tăng lên nếu lãi suất giảm xuống.

Nếu giá xăng giảm xuống, mọi người sẽ quay sang thích sử dụng những chiếc ô tô loại to.

Nếu vệ tinh truyền thông quốc tế được thiết lập, thì cơ hội dành cho các nhà quảng cáo ở đây là gì?

Khía cạnh suy đoán của lối tư duy chiếc mũ vàng cũng liên quan chặt chẽ đến khả năng nhìn nhận vấn đề.

Ở phần trước, tôi đã đề cập đến vai trò của khả năng nhìn nhận và những mưo ước của lối tư duy mũ vàng. Khả năng nhận thức khác xa với sự suy đoán bởi vì khả năng nhìn nhận có thể đặt ra một mục đích đó có ít hy vọng trở thành hiện thực.

Để bắt đầu bất cứ một mẫu thiết kế nào, chúng ta cũng cần khởi nguồn từ khả năng nhìn nhận vấn đề.

Một người bán hàng thành công là một người bán hàng bằng tất cả sự nỗ lực của mình thông qua hàng hoá để tiếp cận và có thông tin phản hồi từ khách hàng về tất cả những gì anh ta đang nỗ lực thể hiện.Để bắt đầu bất kỳ một ý tưởng nào,khả năng nhìn nhận là thứ đầu tiên cần có, tiếp theo là khả năng phác thảo, và trình bày chi tiết ý tưởng. Khả năng nhìn nhận bao gồm cả lợi ích và tính khả thi của dự án: làm như thế nào để thực hiện được dự án và nó sẽ diễn ra như thế nào? Thật là khó để thự hiện việc gì nếu ta không có được những cảm giác về giá trị và sự thành công của nó.

Tôi nhận thấy xây nhà với chi phí thấp đang tạo ra một cơ hội kinh doanh hấp dẫn và tôi nghĩ rằng tôi có thể hình dung ra cơ hội này sẽ diễn ra như thế nào.

Tôi có cái nhìn rằng sự đa dạng các thành phần kinh tế sẽ tạo ra một hướng mới đối với sự phồn thịnh và năng suất lao động.

Tôi có cái nhìn rằng mỗi trường nên có một môn chính riêng để dạy cho trẻ ở trường. Ở một vài quốc gia, họ đã bắt đầu thực hiện điều này.

Một cái nhìn hào hứng và khuyến khích khác với một sự xét đoán tích cực. Cái nhìn đặt phương hướng cho lối tư duy và hành động. Đây là một khía cạnh khác của lối tư duy mũ vàng.

SỰ LIÊN QUAN TỚI ÓC SÁNG TẠO

Có sự khác nhau giữa cái nhìn xây dựng và sự sáng tạo.

Hiệu lực và sự thay đổi

Những ý tưởng mới nảy sinh và những ý tưởng đã tồn tại

Lối tư duy chiếc mũ vàng không liên quan trực tiếp đến sự sáng tạo. Khả năng sáng tạo của tư duy là một nét đặc trưng của lối tư duy mũ xanh lá cây, chiếc mũ mà chúng ta sẽ nghiên cứu ở chương kế tiếp.

Nhưng có một điều chắc chắn rằng khả năng tư duy tích cực của lối tư duy chiếc mũ vàng cũng đòi hỏi sự sáng tạo. Rõ ràng, sự đánh giá tích cực và khả năng kiến thiết của lối tư duy chiếc mũ vàng có liên quan mật thiết tới sự sáng tạo. Tuy nhiên, chiếc mũ vàng tư duy và chiếc mũ xanh tư duy lại là 2 chiếc mũ tư duy khác nhau.

Một người có thể có lối tư duy tuyệt vời khi sử dụng chiếc mũ vàng, nhưng chưa hẳn đã phải là một người sáng tạo. Tôi thấy rằng sẽ rất nguy hiểm nếu ta quan niệm nhầm lẫn về 2 chiếc mũ tư duy này, bởi có thể xảy ra trường hợp một người sẽ cảm thấy rằng chiếc mũ vàng tư duy không thích hợp với anh ta chỉ vì anh ta không phải là một người sáng tạo.

Sự sáng tạo liên quan tới sự thay đổi, sự đổi mới, sáng kiến, ý tưởng mới và các thức kết hợp mới. Một người có thể có lối tư duy chiếc mũ vàng tài tình và anh ta chẳng bao giờ có một ý tưởng mới. Lối tư duy chiếc mũ vàng là cơ hội tốt nhất để bạn thể hiện khả năng ứng dụng kết quả của những ý tưởng có sẵn. Những người sử dụng lối tư duy chiếc mũ vàng không cần phải có những ý tưởng mới, thậm chí không cần ý định đi tìm chúng. Chiếc mũ vàng tư duy liên quan tới thái đội tích cực để thúc đẩy sự việc được tiên’ hành. Đối với lối tư duy chiếc mũ vàng thì sự phát huy hiệu lực của những ý tưởng quan trọng hơn việc đi tìm cái mới.

Từ «sáng tạo» là một từ đa nghĩa trong Tiếng Anh, do đó đôi khi nó tạo nên những sự nhầm lẫn. Có 2 khía cạnh hoàn toàn khác biệt.Khía cạnh đầu tiên đó là từ trên được hiểu theo nghĩa «làm nên cái gì đó». Nếu hiểu theo nghĩa này, chúng ta có thể gây ra một sự lộn xộn. một người thợ mộc làm nên một cái ghế. Một doanh nhân khởi sự một công việc kinh doanh. Khía cạnh thứ 2 của từ đó là «sự mới mẻ». Khía cạnh này cũng khiến chúng ta hiểu lầm bởi vì từ «mới mẻ» cũng được hiểu theo 2 cách. Cách thứ một đó là một điều gì được coi là mới theo nghĩa khác biệt với những gì đã có trước đó, ví dụ một hệ thống thông tin liên lạc là mới đối với văn phòng của bạn, cho dù nó đã được sử dụng ở hàng ngàn văn phòng khác trước khi bạn bắt đầu sử dụng chúng. Cách hiểu thứ 2 của từ «mới mẻ» đó là sự «mới mẻ thật sự», đó là một sáng kiến hoặc một khái niệm mà trước đó chưa từng xuất hiện ở bất cứ đâu.

Trong lĩnh vực hội hoạ thì đây là một khái niệm khó xác định. Một bức tranh của một hoạ sĩ có thể đem đến một điều gì đó mới mẻ bởi bức tranh đó không giống hoàn toàn với bức tranh trước đó, đó đã có thể được coi là một điều «mới mẻ». Mặc dầu bức tranh đó chẳng chứa đựng sự cảm nhận hoặc khái niệm gì mới cả. Một hoạ sĩ thường có phong cách riêng và anh ta áp dụng phong cách đó cho tất cả các bức vẽ của mình. Hiểu theo cách này, anh ta đang tạo ra một dòng sản phẩm với một phong cách riêng.

Lối tư duy chiếc mũ vàng có lẽ liên quan nhiều hơn tới khía cạnh «Làm nên cái gì đó». Lối tư duy chiếc mũ vàng có thể liên quan tới việc đưa ra một ý tưởng đã được sử dụng trước đó và thúc đẩy nó trở thành hiện thực. Chiếc mũ vàng tư duy cũng có thể liên quan tới các cách tiếp cận phát sinh phối hợp về một vấn đề. Chiếc mũ này có thể góp phần định rõ những cơ hội. Nhưng chiếc mũ vàng không liên quan gì tới việc thay đổi những quan niệm hoặc những nhận thức. Đó là phần việc của chiếc mũ xanh lá cây.

Với lối tư duy chiếc mũ vàng, đôi khi chúng ta chỉ hoạch định để xem xét điều gì đó một cách tích cực, chứ chưa hẳn là đã có một nhận thức mới.

Chiếc cốc này không phải rỗng một nữa mà là chiếc cốc chứa một nửa đầu rượu wisky.

Chiếc mũ đen có vai trò xác định những thiếu sót và để cho chiếc mũ xanh tư duy sửa những lỗi đó. Chiếc mũ vàng tư duy chỉ rõ những cơ hội và để cho chiếc mũ xanh tư duy khám phá những cách thức mới mẻ để khai thác cơ hội đó.

Ngày càng có nhiều người có nhu cầu đỗ xe trong thành phố. Liệu chúng ta có thể làm được điều gì đó từ cơ hội này.

Chúng ta có tăng giá phòng nếu chúng ta thu hút được thêm cách doanh nhân đi du lịch. Làm như thế nào để chúng ta có thể thực hiện được điều này? Chúng ta hãy đưa ra những ý tưởng thường được áp dụng, những ý tưởng mới hãy đợi đến khi chúng ta sử dụng chiếc mũ xanh tư duy.

TỔNG KẾT KIỂU TƯ DUY CHIẾC MŨ VÀNG

Lối tư duy chiếc mũ vàng là lối tư duy tích cực và xây dựng. Màu vàng chính là tượng trưng cho màu nắng, sự sáng lạn và lạc quan.

Lối tư duy chiếc mũ vàng có liên quan tới sự đánh giá tích cực trong khi lối tư duy chiếc mũ đen lại liên quan tới những đánh giá tiêu cực.

Các cấp độ suy nghĩ của lối tư duy chiếc mũ vàng bao gồm từ suy nghĩ logic và thực thế, với những giấc mơ, khả năng nhìn nhận và hy vọng.

Lối tư duy chiếc mũ vàng khảo sát và khám phá mặt giá trị và lợi ích của ý tưởng.Lối tư duy mũ vàng cố gắng để tìm ra những trợ giúp logic đối với những giá trị và lợi ích được tìm ra. Lối tư duy chiếc mũ vàng thiên về cách tư duy lạc quan.

Chiếc mũ vàng cũng là chiếc mũ của sự kiến thiết và sự phát sinh. Những đề nghị chắc chắn, những gợi ý cơ bản được đưa ra khi sử dụng chiếc mũ vàng. Chiếc mũ vàng tư duy liên quan đến sự hoạt động và liên quan tới việc làm cho mọi việc xảy ra. Hiệu quả chính là mục tiêu của lối tư duy kiến thiết chiếc mũ vàng.

Lối tư duy chiếc mũ vàng cũng có thể là một cách tư duy để tìm kiếm các cơ hội và khả năng đầu cơ. Lối tư duy chiếc mũ vàng cũng là cách tư duy để biểu lộ ước mơ và khả năng nhìn nhận vấn đề.

Lối tư duy chiếc mũ vàng không liên quan đến những ý kiến đơn thuần về mặt cảm xúc (chiếc mũ đỏ) cũng như không trực tiếp tạo ra những ý tưởng mới (chiếc mũ xanh lá cây).