Vì cô Huyện Khải ân cần rủ ren, mà cũng vì ông Phán Thêm muốn cho vợ vui chơi  với chị em bạn, nên ông mua đồ hộp, sửa soạn xe, đặng đầu tháng dắt vợ đi Long Hải.

Một buổi sớm mơi, cô Ðốc Học Lang ghé thăm cô Phùng Xuân. Cô than rằng cô muốn đi Long Hải chơi với chị em, ngặt vì vô số không có xe, nên không biết làm sao mà đi.  Ông Phán Thêm nghe như vậy thì ông liền mời vợ chồng ông Ðốc Học đi xe với ông và ông hứa đến bữa đi, ông sẽ đem xe lại nhà ông rước.

Ðến ngày hẹn, mới 4 giờ khuya thì ông đã thức dậy biểu vợ nấu cà phê đặng vợ chồng uống rồi lên xe mà đi. Ông ép vợ phải bận áo ấm, phải choàng châle[1], còn ông thì ông bận áo xuyến dài, đầu đội kết, song ông cũng bận áo mưa ở ngoài đặng ngừa sương gió. Xe ghé rước vợ chồng ông Ðốc Học Lang rồi mới đi

Tới Long Thành thì trời đã sáng. Xe của ông Huyện Khải qua mặt, thấy trên xe có cô Huyện, lại có vợ chồng ông Trường Tiền Hi.

Ra tới Long Hải, hai xe đều ghé lại một cái nhà mát. ông Ðốc Học tiến dẫn ông Phán làm quen với ông Huyện và ông Trường Tiền. Cô Huyện cho hay rằng vợ chồng ông Kinh Lý Hi cáo từ không đi, cô thầy thuốc Phi mắc bận với con nên cũng không đi được còn ông thầy thuốc Phi thì đi chung xe với ông thầy thuốc Cộn sẽ theo sau.

Vì trước khi hiệp nhau thì cô Phùng Xuân đă có tâm sự của cô cho ông Phán biết, cô lại có nói người bạc cô là thầy thuốc Cộn, bởi vậy nay ông Phán nghe nói có ông thầy thuốc này đi chơi đây nữa, thì ông chưng hửng. Ông chưng hửng đây, chẳng phải là ông sợ gặp ông thầy thuốc Cộn; trái lại, từ ngày ông cưới cô Phùng Xuân rồi thì ông muốn biết ông thầy thuốc đó lắm, biết coi người tướng mạo thế nào, mà lòng đạ bạc bẽo như vậy. Ông chưng hửng là vì ông lấy làm lạ, không hiểu sao người tánh tình đê tiện, vong ân bội nghĩa, mà bực thượng lưu trí thức như ông Huyện, ông Trường Tiền, ông Ðốc Học đã không khinh bỉ, mà

lại còn kết bạn lân la.

Ông Huyện Khải mướn một cái nhà mát, rồi mời hết mấy ông, mấy cô vô ngồi nghỉ, đợi cái xe sau tới đủ rồi sẽ hiệp nhau xuống bãi biển đi chơi.

Cách chẳng bao lâu, xe của hai ông thầy thuốc ra tới ông Huyện Khải tánh mau mắn, nên vừa thấy xe ngừng thì ông chạy ra hỏi ông thầy thuốc Cộn rằng:

– Xe của toa đâu mà toa phải mướn xe location[2] toa đi?

– Mỏa đã nói xe mỏa ma femme đi về dưới Bạc Liêu.

– Dữ hôn! Về Bạc Liêu mấy tuần rồi mà chưa lên hay sao?

– Chưa.

– Trong thế ma femme muốn rã hùn[3] hay sao chớ? Toa phai coi chừng đa.

Ông thầy thuốc Cộn rùn vai đáp rằng: “Việc đó không quan hệ chi lắm. Muốn hùn thì hùn, muốn rã thì rã, mỏa không cần”.

Ba người dắt nhau vô nhà mát.

Ông Ðốc Học Lang cũng tiến dẫn ông Phán Thêm làm quen với hai người mới tới. Ông Phán nắm tay ông thầy thuốc Phi và nói rằng: ”Hôm trước ông mời ăn tiệc mà tôi đi không được. Ðiều ấy tôi lỗi quá”:

Ông thầy thuốc Phi cười và nói hòa nhà rằng: “Hôm đó cô Phán có nói ông mắc đi Mỹ Tho. Anh em còn nhiều ngày, khi này không được thì còn khi khác, xin ông đừng ngại. Bữa nay có dịp biết nhau đây tôi lấy làm vui không biết chừng nào”.

Ông thầy thuốc Cộn mắc lo chào hỏi mấy cô trước, chừng ông day lại thấy ông Phi với ông Thêm nói chuyện thì ông đưa tay mà chào mừng ông Phán.

Ông Phán ngó thấy, song ông làm lơ.

Ông Ðốc Học Lang vỗ vai ông Phán mà nói rằng: “Còn ông này là ông thầy thuốc Cộn ở trong Chợ Lớn”.

Ông Phán day qua cúi đầu làm lễ và nói rằng: “Tôi lấy làm may mắn được biết ông. Tôi có nghe đại danh của ông đã mấy tháng rồi, song chưa có dịp mà gặp lần nào? Ông và nói và ngó ông Cộn trân trân, song không cười mà cũng không chịu nắm tay.

Ông Thầy Thuốc Cộn cũng cúi đầu trả lễ, song bộ ông bợ ngợ, không nói một tiếng chi hết.

Ông Huyện Khải la lớn lên rằng: ”Ê! Thôi tụi mình kéo nhau ra mé biển chơi, chớ xuống tới đây rồi ở trong nhà nói chuyện hoài hay sao?”

Mấy ông đồng cởi áo ngoài bỏ tại nhà mát, chỉ bận áo sơ-mi mà đi, duy có ông Phán ông không chịu rời cái áo xuyến dài của ông nên coi lượt bượt[4] lắm.

Ông Thầy Thuốc Cộn với ông Trường Tiền Hi, ông Huyện Khải hăng hái đi trước. Kế đó thì mấy cô, và đi và nói chuyện, tiếng cười lộn với tiếng nói, nghe vui vẻ vô cùng. Còn ông Phán với ông Ðốc học, ông Thầy Thuốc Phi thì hưỡn bước theo sau, đàm luận việc đời coi đồng tình hiệp ý lắm.

Mấy ông, mấy cô đi dọc theo bãi biển đến 10 giờ, trời nắng, đói bụng, mới rủ nhau trở về nhà mát đặng kiếm đồ ăn. Mấy cô đều có mua bánh mì, đồ hộp đem theo, nên hiệp đồ lại để chung trên bàn rôi đứng chung quanh mà ăn với nhau, nói nói cười cười không dứt tiếng.

Ăn uống xong rồi, ông Huyện Khải, ông Trường Tiền Hi với ông Thầy Thuốc Cộn lộn đi đâu mất. Mấy cô nằm nghĩ một hồi rồi cũng rủ nhau xuống bãi đi chơi. Duy có ông phán, ông Ðốc Học với ông ThầyThuồc Phi nằm nói chuyện rồi ngủ trưa trong nhà mát.

Mấy cô thấy theo mé nước có con nha[5] bò, con màu xanh, con màu đỏ, coi thiệt là đẹp, lại sóng đánh lên bãi nhiều con ốc hình coi thiệt là kỳ. Mấy cô mới bỏ giày một chỗ, rồỉ xăn quần đi kiếm nha kiếm ốc mà bắt. Mắc ham bắt những nha ốc, nên đi một lát rồi mỗi

người rẽ một nơi, không gần nhau nữa.

Cô Phùng Xuân đương lui cui kiếm ốc, ông thầy thuốc Cộn ở phía sau lưng đi tới cô không hay. Thình lình ông kêu mà hỏi rằng: “Cô Tư, cô phiền tôi lắm hay sao, nên gặp mặt tôi cô làm lơ lảng vậy?”

Cô ngước lên thấy ông thì cô châu mày. Cô ngó trước ngó sau, thấy mấy chị em rải rác đi kiếm nha kiếm ốc, mà lại cũng ở xa hết, và cô trả lời với ông rằng: ”Ông còn mặt mũi nào mà nhìn tôi nữa. Lẽ thì chỗ nào có tôi ông phải lánh xa là phải hơn”.

Ông thầy thuốc cũng cúi xuống làm bộ như kiếm nha kiắm ốc, ông và đi theo cô và nói rằng:

– Cô phiền tôi thì phải lắm. Chẳng những là phiền, dẫu có ghét, tôi ctmg cam chịu, chớ tôi có dám chối cải chi đâu. Nhưng mà chỗ này vắng vẻ, tôi xin cô vui lòng nghe tôi nói  chuyện một chút.

– Tôi tưởng tôi với ông đừng nói chuyện gì nữa, gặp nhau phải làm lảng đường như thuở nay không biết nhau thì hay hơn.

– Cô muốn như vậy thì tôi phải vưng. Chẳng những là làm lảng mà thôi, dầu có biểu tôi chết liền bây giờ tôi cũng vui lòng mà chết nữa.

– Thôi đi ông! Còn môi miếng chi lắm vậy!

Ông thầy thuốc đứng ngay mình, mặt ngó mông ra khơi, một tay đè ngực, một tay chỉ trời mà nói rằng: “Kìa trời cao, nọ biển thẳm, nếu lời tôi nói với cô mà không giống với bụng tôi quyết, thì xin trời biểu đừng để mạng tôi”.

Cô cười mà đáp rằng:

– Cần gì ông phải thề. Ông chết có ích chi cho tôi, mà tôi muốn ông chết… Mà chết chi cho uổng. ông có vợ giàu có sang trọng, ông chết rồi ông bỏ cho ai?

– Cô nói như vậy tức thị cô muốn cho tôi chết.

– Lời ông nói đó thiệt tôi không hiểu. Tôi nói ông chết uổng, ông chết rồi bỏ vợ giàu có sang trọng lại cho ai, sao ông lại nói tôi muốn cho ông chết?

– Cô nói gay gắt chi vậy? Cô nói như vậy, không phải là cô muốn tôi chết hay sao?

– Lời tôi nói đó là lời chánh đáng, có chỗ nào gay gắt đâu.

– Cô ghét tui lung lắm, nên cô mới nói như vậy.

– Tôi với ông bây giờ chẳng khác nào hai người đi đường gặp nhau, không quen biết  nhau, có chi đâu mà ghét.

Bị cô Phùng Xuân nạng[6] ra hoài, ông thầy thuốc Cộn không biết làm sao mà gỡ cái giận của cô cho được bới vậy ông cứ thủng thẳng đi theo cô. Cô Phùng Xuân thấy vậy, cô bèn đứng lại nói rằng:

– Tôi xin mời ông đi ngã khác mà chơi, đừng đi theo tôi nữa. Tôi là gái có chồng. Nếu ông là người biết lễ thì vắng mặt chồng tôi ông đừng nói chuyện với tôi mới phải.

– Tôi muốn nói chuyện riêng với cô, Nếu có chồng cô thì tôi nói sao được, bởi vậy tôi thấy cô đi một mình tôi mới nom theo đây chớ.

– Nếu ông muốn nói chuyện với tôi mà ông không dám nói trước mặt chồng tôi thì chuyện ấy không chánh đáng. Vậy tôi xin ông đừng nói, để lát nữa trở về nhà mát, có chồng tôi, rồi ông muốn nói chuyện chi cũng đặng.

– Chuyện tôi muốn nói với cô là chuyện riêng của hai ta, không nên nói trước mặt một ngưừi nào khác.

– Thôi xin ông đừng nói, tôi với ông chẳng còn chuyện riêng gì nữa hết.

– Cô cứ giận tôi hoài! Cô thấy bề ngoài rồi cô giận tôi cô oán tôi, thiệt tội nghiệp cho phận tôi hết sức.

– Lời ông nghe nói trái tai quá? Nếu muốn nới ”tội nghiệp” thì có lẽ tội nghiệp cho phận tôi, chớ sao mà tội nghiệp cho phận ông?

– Rõ ràng cô hiểu lầm cô giận tôi, nên cô mới nói như vậy. Hồi trước thầy thương tôi, thầy cô nói để tôi học thành công rồi thầysẽ gả cô cho tôi. Ơn tri ngộ của thầy bây giờ tôi vẫn còn mang nặng, chẳng có giây phút nào mà tôi quên được.

– Tôi cám ơn ông.

– Xin cô đừng ngạo tôi, để tôi tỏ hết tâm sự cho cô nghe, rồi cô sẽ biết tôi là đứa bạc bẽo hay là đứa đa tình. Từ ngày thầy hứa gả cô cho tôi, thì ngày đêm hình dạng của cô vẫn ở trong trí tôi hoài, tuy chưa chung chăn gối, chớ tôi coi cũng như nghĩa vợ chồng, mong học cho mau thành công đặng đôi ta sum hiệp. Tôi lo học hết sức, trước đền ơn tri ngộ của thầy, sau làm cho vui lòng cô. Rủi quá, tôi học chưa rồi, mà thầy lại mất đi. Song thầy mất, chớ cô còn, không lẽ cô phụ lời thầy hứa. Khi tôi thi đậu thầy thuốc rồi, thì tôi bươn bả về, tính thưa với cha mẹ đặng đi nói mà cưới cô. Nào dè về tới nhà tôi hay một chuyện long trời động đất làm cho tôi thối chí muốn chết phứt cho rồi.

Số là thầy hứa gả cô cho tôi đó, cha mẹ tôi không hay. Tôi còn học năm chót thì cha mẹ tôi ở nhà lại lo kiếm vợ cho tôi. Qua Bạc Liêu coi con ông Huyện, rồi hứa làm sui, đi lễ cầu thân, chỉ còn chờ tôi về thì làm lễ cưới. Tôi về tới nhà, nghe nói như vậy thì tôi chết điếng. Tôi tỏ thiệt việc tôi đã hứa hôn với cô cho cha mẹ tôi hay, và tôi quyết bề nào tôi cũng cưới cô, chớ tôi không chịu cưới người khác. Cha mẹ tôi bối rối, theo cắt nghĩa cho tôi nghe rằng việc làm sui bên Bạc Liêu đã có đi lễ hỏi rồi, bây giờ vô cớ mà hồi hôn đặng đi cưới chỗ khác, thì người ta kiện thưa ắt mình phải có tội. Cha mẹ tôi mới khuyên tôi phải nghe lời mà cưới vợ bên Bạc Liêu, miễn là có cưới cho khỏi lỗi thì thôi, chừng cưới rồi tôi muốn liệu lẽ nào tự ý tôi. Làm con đâu dám trái lịnh cha mẹ. Vì vậy nên tôi phải cưới vợ bên Bạc Liêu, song trong bụng tôi quyết định bề nào sau tôi cũng kết tóc trăm năm với cô, chớ không thể nào tôi ở với vợ tôi. Mấy lần cô gặp tôi đó đều không có vợ tôi. Tôi đuổi về dưới Bạc Liêu, tôi không bằng lòng cho ở chung với tôi: Tôi đương tính xin phá hôn thú…không dè cô lại lấy chồng, cô không chờ tôi…

Ông nói tới đó rồi ông làm mặt buồn bực, coi như trìu mến thương tiếc cô lắm.

Cô cười mà nói rằng: ”Nếu những lời ông nói đó mà thiệt có như vậy, thì cái quan niệm của ông và đạo vợ chồng kỳ cục quá. Phàm không chịu thì đừng cưới, còn nếu cưới thì phải ở trọn đời chớ trước khi cưới mà ông đã lập tâm bỏ người ta, ông làm như vậy thì ông coi tiết giá của đờn bà rẻ quá”.

Ông thở ra mà đáp rằng:

– Tại tôi thương cô quá, nên tôi có kể gì là phải quấy.

– Ông thương tôi, sao từ ngày ông thi đậu rồi ông không bước chưn tới nhà mà thăm má tôi!

– Vừa về tới nhà thì cha mẹ ép cưới vợ bên Bạc Liêu. Tôi còn mặt mũi nào mà dám thấy mặt cô.

Cô Phùng Xuân bỏ đi bắt ốc nữa, mà bây giờ mặt cô buồn hiu.

Ông thầy thuốc Cộn, là người thông thạo tâm lý về ái tình ông thấy cô buồn thì ông biết cô đã hết giận, ông bèn đi dang ra, để cho cô thông thả mà suy nghĩ.

Mấy cô đi trở lộn lại, song còn xa xa thì cô Huyện đã kêu hỏi cô Phùng Xuân bắt ốc được nhiều ít. Cô đáp rằng cô bắt được có ít con.

Ông Cộn sợ mấy cô đi tới rồi nói chuyện không được nữa, ông mới xáp lại gần mà nói nhỏ nhỏ răng: “Cô Tư, bây giờ tôi nghĩ lại tôi nghe lời cha mẹ mà cưới vợ thiệt là tôi dại lắm. Bây giờ tôi mới hiểu tôi thấy cô làm vợ người khác thì không thế nào tôi chịu được. Tôi sẽ bỏ dứt vợ tôi. Tôi xin cô cho tôi biết coi tôi có nên nuôi cái hy vọng một ngày kia sẽ được, xum hiệp một  nhà với cô hay không? Xin cô đừng trả lời gấp. Cô suy nghĩ ít bữa rồi cô viết  thơ cho tôi.  Bao thơ cô đề tên tôi, gởi vô nhà thương Chợ lớn thì tôi được. Miễn là cô nói “được” cho tôi sống với cái hy vọng ấy, dầu phải chờ bao lâu tôi cũng bẳn lòng mà chờ”.

Cô Phùng Xuân ngó mấy chị em bạn ở xa xa rồi day qua ngó ông Cộn thì ông đứng nhìn cô, bộ buồn thảm mà quả quyết lắm. Cô thở dài một cái, ngó mông ra khơi, rưng  rưng nước mắt, rồi bước chưn đi lại phía mấy chị em bạn kêu. Ông Cộn không dám đi theo, song ông đứng ngó cô và nói với rằng: “Xin cô nhớ viết thơ trả lời, về đây tôi trông tin cô hằng ngày”.

Cô Phùng Xuân hiệp với chị em, mỗi người đều trình ra mà khoe những nha, những ốc của mình bắt.

Ông Cộn thọc tay trong túi quần, đứng gần đó mà ngó ra biển. Mặt biển nước dợn như da quy, lại yến mặt trời[7] chói chỗ sáng lòa, chỗ tối tối. Lượn sóng vập vô bãi tiếng kêu lạch xạch, lại trải bọt trên mặt cát coi trắng nõn.

Mấy cô vừa rủ nhau trở về nhà mát, thì cô Huyện chỉ tay lên mé bờ biển mà nói rằng: “Ê, mấy ông họ theo rình mình kia chớ”

Ai nấy ngó lên mé thì thấy ông Phán, ông Huyện, ông Ðốc học với ông thầy thuốc Phi đương ngồi dựa gốc một cây đa lớn. Cô Huyện ngoắt và kêu. Mấy ông thủng thẳng đi xuống bãi.

Cô Phùng Xuân biến sắc, cô cứ đứng núp theo cô Ðốc Học, không dám ngó ông Phán. Ông thầy thuốc Phi thấy ông Cộn đứng xa xa ngó mông ra biển thì kêu mà hỏi rằng: “Ê, Cộn, làm gì đó vậy? Thôi trở về nhà mát chơi”. Không hiểu ông Cộn có nghe hay không, mà ông cứ đứng trơ  trơ, không trả lời.

Mấy ông mấy cô dắt nhau trở và nhà mát.

Ðến 2 giờ chiều ông Cộn mới về, mà bộ ông buồn hiu. Ông bước vô nhà mát, không nói chuyện với ai biết, lại rủ ông Phi về Sài Gòn. Ông Huyện la lớn rằng: “Về cái gì mới chững này. Ở chơi đến 5 giờ rồi sẽ về chớ”. Ông Cộn nói mình cần phải ghé Bà Rịa đặng thăm anh em một chút. Ông Phi đi xe nhờ với ông Cộn, tự nhiên phải theo ông, nên hai người lên xe mà về trước. Còn xe của ông Huyện với xe của ông Phán thì đúng 5 giờ mới về một lượt.