Marc nhìn đồng hồ đeo tay của anh khi Leguennec rời sườn mái của Vandoosler. Lúc này là mười hai giờ mười phút đêm. Họ đã chơi bài. Không thể ngủ được. Marc nghe thấy Alexandra về vào ba giờ sáng. Anh đã để ngỏ tất cả các cửa để có thể xem Cyrille có thức giấc không. Marc tự nhủ mình sẽ không đúng đắn nếu đi xuống để nghe ngóng. Tuy nhiên anh vẫn xuống và lắng tai nghe từ bậc thang thứ bảy. Người phụ nữ trẻ đi lại không gây tiếng động để không đánh thức ai dậy. Marc nghe tiếng cô uống nước. Đúng như anh nghĩ. Người ta đi nhanh thẳng trước mặt mình, người ta lạc trong nơi không biết với vẻ kiên quyết, người có vài quyết định kiên quyết trái ngược nhau, nhưng thực tế người ta mưu mô rồi người ta trở lại.

Marc ngồi ở bậc cầu thang thứ bảy. Những tư tưởng của anh đụng nhau, dồn nén rồi tách ra từng ý tưởng như những phiến của vỏ trái đất tìm cách trượt trên lớp trượt và nóng ở dưới. Trên lớp vỏ nóng chảy. Thật khủng khiếp là câu chuyện những phiến văng ra trong mọi hướng trên bề mặt của Trái đất. Không thể giữ tại chỗ. Sự kiến tạo các phiến, cái đó gọi tên thế nào. Còn anh, đó là sự kiến tạo những ý tưởng. Những sự trượt không dứt và đôi khi không tránh khỏi sự xô đẩy. Với những sự rầy rà mà ta biết. Khi những phiến tách ra là núi lửa phun trào. Khi những phiến va vào nhau cũng là núi lửa phun trào. Alexandra Haufman có cái gì? Những cuộc thẩm vấn của Leguennec sẽ diễn ra thế nào, tại sao Sophia bị thiêu ở Maisons-Alfort, liệu Alexandra có yêu cái kẻ là bố của Cyrille không? Phải chăng y cũng phải đeo nhẫn ở bàn tay phải, có một hòn cuội để hát thì có ích gì? A! Viên đá ba-dan. Khi những tấm giãn ra, đó là đá ba-dan thoát ra, và khi những phiến chồng lên nhau thì lại là chuyện khác. Của?… Từ…?… từ khoáng Ăng-đê-dit. Chính xác là từ Ăng-đê-dit. Tại sao lại có sự khác nhau này? Bí mật, anh không nhớ rõ nữa. Anh nghe thấy tiếng Alexandra chuẩn bị đi ngủ. Còn anh ngồi hơn ba giờ sáng trên một bậc thang gỗ, chờ đợi sự kiến tạo dồn lại. Tại sao anh lại sỉ vả người đỡ đầu như thế? Liệu Juliette ngày mai có làm cho họ một hòn đảo nổi như thường làm vào thứ sáu, liệu Relivaux có nói toạc ra về người tình của ông ta không? Ai hưởng thừa kế của Sophia, liệu kết luận của anh về việc buôn bán làng xã không quá táo tợn chăng, tại sao Mathias không bao giờ muốn mặc quần áo?

Marc đưa hai bàn tay lướt qua trên đôi mắt. Có lúc mà mạng tư tưởng trở nên lộn xộn dày đặc đến một cái kim không xuyên qua được. Chỉ còn bỏ qua hết thảy và thử đi ngủ. Rút lui về phía sau theo như Lucien nói, xa những vùng lửa bỏng. Còn Lucien, hắn đang phun trào ư? Phun trào ư, cái đó không tồn tại – Phun trào ư? Cũng không. Đúng là Lucien đang sắp xếp trong hoạt động địa chấn sôi sục kinh niên. Còn Mathias? Mathias không kiến tạo một chút nào. Mathias là nước, là mưa. Nhưng nước rộng là đại dương. Đại dương làm nguội những dung nham. Tuy nhiên ở đáy đại dương, không phải tĩnh lặng như ta tưởng. Cũng có những tình trạng rối rắm trong đó, nó không có lý trí. Những cái hố, những nếp gãy… Cũng có thể, ở tận cùng đáy là những loài vật vô danh đáng ghê tởm. Alexandra đã ngủ. Không còn tiếng động ở dưới nhà nữa, tất cả tối đen. Marc bị tê cóng nhưng anh không lạnh, ánh sáng trở lại trong cầu thang và anh nghe tiếng chân người đỡ đầu nhẹ nhàng bước xuống những bậc và dừng lại ngang tầm anh.

– Cháu phải đi ngủ chứ, Marc, đúng thế – Vandoosler nói thì thầm.

Và ông già rời xa với chiếc đèn pin của mình. Chắc chắn là đi tiểu ở bên ngoài. Hành động rõ ràng, giản dị và có lợi. Ông già Vandoosler không bao giờ quan tâm tới sự kiến tạo các phiến trên vỏ trái đất, tuy nhiên Marc thường nói với ông về chuyện này. Marc không muốn trở về với dáng đi của mình. Anh trèo lên nhanh, mở cửa sổ cho mát và đi ngủ. Tại sao ông bác đỡ đầu lại mang theo cái túi bằng chất dẻo để đi tiểu ở bên ngoài.