Du thuyền trên mặt hồ gió im sóng lặng, chẳng cần dùng đến nhiều kỹ xảo và kinh nghiệm hàng hải lâu năm. Chỉ có khi mặt biển bị những cơn giông tố làm nổi giận, đùng đùng cuộn sóng, dựng đứng như núi, tàu thuyền lâm vào tai nạn hủy diệt, người ngồi trong tầu thuyền hết hồn hết vía sợ hãi vạn phần, thì khả năng hàng hải của trưởng tàu thuyền mới có thể được thử thách. Ðây là ý đại khái của một buổi nói chuyện của Tiến sĩ Malton.

Khi bạn ở vào tình trạng kinh tế quẫn bách, đời sống gặp khó khăn, sự nghiệp ảm đạm, bạn hãy nghĩ đến những lời này, chỉ có lúc như vậy mới có thể tự phát hiện mình, bạn là một trang nam tử dũng cảm kiên nghị hay là một kẻ yếu hèn, một con hổ giấy nói đến hổ là đã hết hồn hết vía?

Thời loạn xuất hiện anh hùng. Tất cả mọi anh hùng hào kiệt trong lịch sử đều xuất hiện trong phong ba bão táp. Nói chung, một cuộc đời kiệt xuất đều sản sinh trong những khó khăn trắc trở trùng điệp, sản sinh trong cảnh đời vô cùng ác liệt. Những nơi ấm áp mặt trời tỏa chiếu, ở chốn mâm bát ngổn ngang, cốc chén lộn xộn tràn ngập tiếng hát tiếng cười, ở trong màn the xanh đang mẩn mê trong lạc thú, quyết không thể nung đúc nên một cuộc đời kiệt xuất.

Loài người lại phải đối mặt với một đạo lý trái ngược, một khó khăn không giải quyết nổi.

Bởi vì ai không theo đuổi tốt đẹp, ai không khát vọng ấm áp? Còn một khi bạn có hết tất cả một cách quá dễ dàng, thì mọi tâm tính tốt đẹp: Vĩ đại, kiệt xuất và thanh cao tao nhã đều sẽ dần dần rời khỏi bạn ra đi, linh hồn và phẩm cách sẽ dần dần bị bạn lãng quên.

Ðịnh mệnh đời người phải cố gắng phấn đấu. Phải không ngừng đẩy xô đá mà lên núi, phải phá núi mở đường không bao giờ hết, phải không nghỉ ngơi theo đuổi mặt trời. Dù cho bạn đã biết rõ ràng Kuafu vì theo đuổi mặt trời đã chết khát giữa đường hóa thành rừng hoa đào, bạn vẫn phải đi theo đuổi mặt trời. Ðối mặt với thảm họa, bạn không thể dừng lại, bạn mà dừng lại kết cục có thể càng ảm đạm hơn.

Ðây phải chăng là nỗi đau lớn và oanh liệt của loài người? Hoặc cũng là cái vĩ đại và kiệt xuất của loài người ở chỗ đó?

Quan hệ của đời người với hoàn cảnh ác liệt quả thực là như vậy đó. Cuối cùng bạn nhảy vào thứ quyến rũ nào?

Nhảy vào nơi ấm áp! Có lẽ đó chỉ là một ảo tưởng, một ngôi lầu cao ở thành phố, một giấc mộng vĩnh viễn khó mà thực hiện được. Nếu như bạn mê mẩn với nó, cầu xin với nó, bạn sẽ sa ngã vào nơi vực thẳm không phương cứu chữa.

Chiến thắng hoàn cảnh ác liệt! Dùng trí tuệ của bạn, dùng tinh thần cần cù chịu khó của bạn cải thiện hoàn cảnh sáng tạo ra cuộc sống lý tưởng. Sinh mệnh của bạn sẽ trong quá trình sáng tạo được nhân rộng ra và phát huy. Chỉ cần bạn kiên trì đến cùng, bạn cuối cùng sẽ chiến thắng gió to sóng dữ, tránh được đá ngầm vượt tới bờ phía bên kia cần đến.

Sự khác biệt của hai cái chỉ ở chỗ thái độ đối với quá trình: cái trước là hòng tránh quá trình mà thẳng tới giành lấy kết quả, còn cái sau là xem quá trình nặng hơn kết quả.

Kết cục cũng chỉ là: không trải qua tám mươi mốt gian nan thì đừng hòng thành chính quả, đừng hòng nhận được chân kinh.

Hãy vứt bỏ ước vọng hão huyền và những ý nghĩ ngông cuồng, không lẩn tránh thảm họa, không trực tiếp theo đuổi những ảo mộng vốn không có cách để thực hiện. Hãy nhìn thẳng vào cuộc đời ảm đạm, chiến thắng nó. hãy nhìn thẳng vào lưỡi lê vấy máu đẩy nó đi. Ðây cũng là một loại hình của cuộc đời. Cuối cùng họ giành được thắng lợi, ôm ấp được huy hoàng, ảo mộng cũng có thể biến thành hiện thực.

Nghèo hèn đáng thương, nhưng danh vọng vẫn thành.

Hãy xem một loạt cuộc đời kiệt xuất dưới đây:

Nhan Hồi, người học trò được Khổng Tử ưa thích nhất, một giỏ cơm, một bầu nước, ở trong ngõ hẻm, người khác không chịu nổi nỗi buồn thương đó, nhưng Nhan Hồi cũng không thay đổi nguồn vui đó.

Tônstôi, Ðácuyn, Niutơn, Nhạc Phi, Phạm Trọng Yêm, Hải Thụy, Nhiếp Nhĩ, họ đều là những người mất cha mất mẹ lúc chưa đầy 4 tuổi, đã từng chịu nỗi cay đắng gian nan của cuộc sống, lắt lay trong vô vàn gian khổ ở lớp tận cùng của cuộc sống, cuối cùng mới chiến thắng hoàn cảnh ác liệt, có được cuộc đời huy hoàng.

Anđecxen, nhà viết chuyện nhi đồng nổi tiếng thế giới sinh ra trong một gia đình thợ giày nghèo khó. Cha ông thường bị thất nghiệp, dựa vào mẹ giặt quần áo thuê cho người khác để duy trì sinh kế. Khi ông mới sinh, ở trong nhà không có nổi một chiếc giường, cả nhà ngủ trên một chiếc giá gỗ để gác quan tài! Do nghèo khổ, Anđecxen không có cơ hội đi học, khi mười tuổi vẫn còn đang lang thang trên đường phố Copenhagen thủ đô Ðan Mạch.

Khi Saiwantix viết “Tanjiehede”, nghèo đến nỗi không có tiền mua giấy viết bản thảo.

Wirieligh trong cuộc sống cầm tù 13 năm đã viết nên cuốn “Lịch sử thế giới” nổi tiếng khắp thế giới.

Luthơ khi bị cầm tù tại Vathbur, đã dịch “Kinh Thánh” ra tiếng Ðức.

Từ đó ta thấy, những cuộc đời kiệt xuất đa số xuất thân từ những gia đình nghèo khổ bần hàn. Hành vi kiệt xuất của họ cũng phần nhiều đi kèm với hoàn cảnh hiểm nghèo.

Cho nên, Kinh Thánh. Tân ước đã gợi ý người ta thông qua nghịch cảnh để giành hạnh phúc.

Á THÁNH (Mạnh Tử) đã khẩn thiết khuyên răn người đời: sống trong gian nan khổ cực mà chết trong yên vui.

Có nhà học giả và nhà khoa học vĩ đại dùng ngôn ngữ như vần thơ đã viết:

Mọi hạnh phúc tịnh không phải không có buồn phiền, còn mọi nghịch cảnh cũng quyết không phải không có hy vọng. Bức tranh thêu đẹp nhất là dùng một đóa hoa sáng đẹp lồng vào bối cảnh ảm đạm mà tuyệt nhiên không phải là dùng đóa hoa ảm đạm làm nổi bật bối cảnh sáng đẹp.

Cũng như phẩm chất xấu có thể bộc lộ trong hạnh phúc, phẩm chất tốt đẹp nhất cũng chính được hiện rõ trong nghịch cảnh.

Nhiều nhân vật vĩ đại trong lịch sử cũng chỉ có đến lúc, ngoại trừ dũng khí và lòng kiên nhẫn của chính họ ra, không còn có cái gì khác, đến lúc tai họa lớn sắp giáng xuống đầu, sắp tới chỗ tuyệt địa cần phải tìm ra cái sống từ cõi chết, mới hiện rõ ra nhân cách vĩ đại và sức mạnh không gì chống đỡ nổi của họ.

Vĩ nhân sở dĩ vĩ đại chính là ở chỗ họ đã vượt qua thảm họa, đã chiến thắng hiểm trở.

Ðời người sở dĩ tồn tại có ý nghĩa cũng là ở chỗ đời đã vượt qua đối với thảm họa và chiến thắng đối với hiểm trở.