“Thực tế chỉ là ảo ảnh, dù đó là một ảo ảnh lâu dài.”

– ALBERT EINSTEIN –

Chúng ta hoàn thành sứ mệnh của mình trong thế giới này như thế nào có liên quan rất nhiều tới việc chúng ta nhìn nhận thế giới chính xác tới đâu. Việc chúng ta đều nghĩ rằng, mình đang nhìn nhận mọi việc một cách khách quan, chỉ là ảo tưởng. Tất cả nhận thức và nhận xét của chúng ta đều bị ảnh hưởng bởi những trải nghiệm trong quá khứ và cách chúng ta nhìn các trải nghiệm này. Tuy nhiên, như đã nói từ trước, điều quan trọng là chúng ta phải nỗ lực hết sức để nhìn thế giới chân thực hết mức có thể. Nếu không thể nhìn mọi việc như bản chất vốn có của chúng thì chúng ta có thể sẽ bỏ qua các cơ hội. Có được cách nhìn thực tế về thế giới cũng sẽ giúp chúng ta tránh đưa ra những quyết định tồi. Các quyết định phải được đưa ra dựa trên bằng chứng và thực tế, chứ không phải dựa trên những ý nghĩ viển vông hoặc sự mơ tưởng.

Các quan điểm khác

Một trong những cách tốt nhất để bám sát thực tế là hãy xem xét thông tin từ càng nhiều nguồn càng tốt. Ví dụ, tôi luôn đọc các chuyên mục đưa ra các quan điểm chính trị đối lập với quan điểm của tôi. Dù hiếm khi tôi đồng ý với các ý kiến của họ nhưng điều quan trọng là xem cách lập luận đằng sau những quan điểm này. Cùng lúc đó, đọc những bài chỉ trích các quan điểm tôi ủng hộ sẽ tạo thách thức cho tôi không ngừng nghĩ lại cơ sở của niềm tin và những nhận xét của mình. Khi phải thay đổi chỗ đứng chính trị, khi không thể biện minh cho nó được nữa, tôi thích nghĩ rằng tôi sẽ lại có thể thay đổi, nếu phát hiện ra là còn có những niềm tin chính trị khác có nghĩa hơn. Để người khác nghĩ giúp mình bao giờ cũng đơn giản hơn và nhiều người đã phó thác cuộc sống của mình theo lối này. Luôn có những thành viên trong gia đình, bạn bè, nhà chính trị, các lãnh đạo tôn giáo, quản lý, hoặc đồng nghiệp vô cùng sung sướng chỉ bảo cho chúng ta biết chúng ta phải sống thế nào. Sẽ dễ dàng hơn nếu để ai đó chỉ cho chúng ta phải sống ra sao, và nhờ thế mà tránh được trách nhiệm khi chúng ta phải tự đưa ra sự lựa chọn cho mình. Cái giá phải trả cho quyết định này là chúng ta từ bỏ quyền tự kiểm soát cuộc đời mình và giao phó nó cho người khác.

Thôi thúc thoát khỏi hiện thực

Con người nghĩ ra vô số cách để tránh và thoát khỏi hiện thực. Tôi từng đọc một bài báo viết về vấn đề hưu trí trong một xuất bản phẩm hàng đầu về tài chính. Bài báo đưa ra một số lượng lớn đáng kinh ngạc những người được hỏi về kế hoạch nghỉ hưu trả lời rằng, trúng số độc đắc có vai trò quan trọng. Điều này thật sự đáng sợ vì thực tế cuối cùng sẽ đập tan ảo tưởng của họ. Nghiện cho dù là ma túy, rượu, trò chơi điện tử, ti vi hoặc ngay cả mua sắm, cũng thường là những cố gắng để thoát khỏi một hiện thực nào đó chúng ta không thể hoặc không sẵn sàng giải quyết. Một vài kiểu nghiện, như nghiện có một cơ thể cân đối khỏe mạnh, có thể được coi là một điều tích cực, khi chúng làm tăng cảm giác khỏe mạnh và lòng yêu cuộc sống. Nhưng nếu bị ám ảnh với điều đó thì lại là không lành mạnh, nếu nó được sử dụng để thoát khỏi thực tế rằng cơ thể chúng ta đang già đi.

Dù không nghi ngờ là thực tế không dễ chịu với rất nhiều người nhưng thoát khỏi nó không phải là giải pháp. Có lúc khi thực tế quá khủng khiếp đến nỗi vì lý do tâm lý, chúng ta phải tạm thời trốn khỏi nó để giúp chúng ta giữ sự minh mẫn. Khi mẹ tôi sắp qua đời vì căn bệnh ung thư trong bệnh viện, chúng tôi hầu như lúc nào cũng có thể nói cởi mở về nó. Tuy nhiên, cũng có lúc mẹ tôi không muốn đối mặt với hiện thực vào thời điểm đó và bà nói với tôi như vậy. Đây là cơ chế đối mặt lành mạnh. Tình huống sẽ khác nếu cả hai chúng tôi cùng giả vờ như không có gì bất ổn và nói rằng bà sẽ nhanh chóng được trở về nhà. Điều này có thể đánh lừa cả hai chúng tôi khiến chúng tôi mất đi cơ hội giải quyết những vấn đề còn tồn tại và nói lời tạm biệt.

CÁC CÁCH ĐỐI MẶT VỚI HIỆN THỰC

Có hai cách mọi người lựa chọn để giải quyết hiện thực. Nhóm đầu tiên là những người có xu hướng nhìn mọi việc theo hướng tiêu cực. Họ là những nhà tiên tri chuyên dự đoán những điều sầu thảm và chúng ta biết tới họ với tên gọi là những người bi quan. Họ học được cách nhìn mọi thứ từ những gì họ trải nghiệm dưới thứ ánh sáng tăm tối nhất có thể. Tất cả chúng ta đều biết những người kiểu này và có thể tránh họ như tránh tà. Các diễn giả tạo động lực khuyên chúng ta nên chạy xa khỏi những người tiêu cực vì họ sẽ dìm chúng ta xuống. Nếu một nhóm người có một cá nhân tiêu cực trong đó thì cá nhân đó có thể làm giảm năng lượng của cả nhóm. Đây sẽ là nhóm bỏ lỡ nhiều cơ hội vì đơn giản là họ không thể nhìn thấy các cơ hội đó, vì họ còn đang bận rộn tập trung vào các vấn đề rắc rối. Tránh né trở thành cơ chế đối phó của họ. Họ trở nên cứng nhắc và thiếu linh hoạt với hy vọng rằng không điều gì thay đổi, vì với họ mọi sự thay đổi đều là xấu.

Mặt khác lại có những người có xu hướng nhìn mọi việc dưới ánh sáng tích cực. Đây là những người lạc quan. Không phải những người lạc quan không nhìn thấy mặt tiêu cực của cuộc sống; chỉ đơn giản là là họ lựa chọn tập trung vào những điều tích cực. Nhóm nguy hiểm không nên tham gia là nhóm lựa chọn không nhìn nhận những nét tiêu cực của cuộc sống. Thường được gọi với cái tên Pollyannas, những người này thường giảm nhẹ và nghĩ tốt về mọi thứ họ trải qua. Mọi người thường tránh những người kiểu này, không phải vì họ vắt kiệt năng lượng và dìm họ xuống, mà bởi vì họ có thể rất khó chịu trong cách phủ nhận. Không giống những người bi quan sợ thay đổi, nhóm này rất lạc quan với các thay đổi vì họ luôn hướng tới những điều khác nhau. Không thể hoặc không sẵn sàng nhìn nhận những nguy hiểm thật sự, họ thường đưa ra các quyết định tồi tệ. Đây là những nạn nhân thường bị những người kém trung thực hơn lợi dụng.

Con đường lành mạnh không bỏ qua mặt tối của bản chất con người và cũng không tập trung cuộc sống của chúng ta vào đó. Bất kỳ khi nào có thể, sẽ là lành mạnh và viên mãn hơn để tập trung vào mặt sáng của vấn đề.

“Thực tế là điều khi bạn không còn tin vào nó nữa, nó vẫn không đi mất.”

– PHILIP K. DICK, NHÀ VĂN –

Kỹ thuật kiểm nghiệm thực tế

Ø Luôn tìm kiếm càng nhiều nguồn thông tin và ý kiến càng tốt trước khi phát triển quan điểm về các vấn đề quan trọng.

Ø Tìm kiếm các ý kiến và quan điểm khác với ý kiến và quan điểm của bạn. Hãy tự hỏi mình, tại sao những người này lại tin là họ đúng. Họ có bằng chứng gì?

Ø Tìm hiểu càng nhiều người càng tốt, để xem họ có nhìn nhận sự việc như bạn không.

Ø Cố gắng nói ra ý kiến của bạn với những người có suy nghĩ khác bạn.

Ø Luyện tập nhìn sự việc từ nhiều góc độ khác nhau. Có một cách là tranh luận với gia đình và bạn bè về các vấn đề khác nhau. Chọn quan điểm đối nghịch và bảo vệ quan điểm đó.

Ø Khi bạn cảm thấy bạn đã điều tra kỹ càng một vấn đề hay một tình huống, hãy đưa ra quyết định.

Ø Nếu bạn nhận được phản hồi từ nhiều nguồn khác nhau mà theo đó cách bạn nhìn mọi việc có sai sót, hãy chuẩn bị xem xét lại các niềm tin của mình.