Từ ngày Cao Tôn mưu sự bất thành, tình trạng ông càng trở nên bi đát.

Chứng đau thần kinh hành hạ ông ghê gớm và dai dẳng hơn. Những cơn nhức đầu thường làm ông kiệt lực và khi tỉnh táo lại. Ông thẩn thờ, chán ngán. Ông thường cặm cụi nghịch những đồ dùng của thợ mộc như cưa đục, bào, v.v… Ông tự cưa những miếng gỗ bào, rồi đánh bóng, và có vẻ thích thú với công việc này lắm. Có lúc ông bày các thứ châu báu hay đồ cổ quý giá ra chơi với San San – con gái bà Công tước đã qua đời – cô này đã trở nên một thiếu nữ mười tám rất xinh đẹp.

Hiển nhiên ông không quan tâm gì đến việc triều chính, để mặc bà vợ lo.

Trong mười năm tiếp theo, sức khỏe ông trải qua mấy lần khủng hoảng. Ông thường bãi bỏ các buổi chầu sáng sớm, vì dù có lâm trào chưa chắc ông đã nghe thấy triều thần nói gì. Do đó, một thông lệ được đặt ra: Trong mỗi buổi chầu, Võ Hậu ngồi phía sau một bức mành giúp Vua đối đáp với quần thần. Dần dần các quan vào chầu quen chờ nghe tiếng đàn bà hơn là tiếng đàn ông.

Điều này không hay ho gì, nhưng Võ Hậu viện cớ phải giúp ông chồng bệnh hoạn, theo bà nghĩ, ông cũng muốn được giúp như vậy. Người ta thường gọi chế độ này là “Nhị Thánh lâm trào”.

Bà Hoàng hậu hiếu động đã làm Vua mệt nhoài. Trong khi Cao Tôn chỉ thích thơ thẩn trong cung để cùng San San ngắm những con cá vàng hay những chậu thược dược thì Võ Hậu cứ bày trò bắt ông phải đi. Khi thì thăm cung điện mới ở Lạc Dương – tháng 3 năm 665 – khi thì đi dự lễ duyệt binh; và bà lại đang sắp sửa tổ chức một cuộc ngự giá vĩ đại ra tận Thiên Sơn, vừa đi vừa về phải mất sáu tháng. Cứ nghĩ đến quãng đường diệu vợi, phải ngồi trên xe la hơn một ngàn cây số, Vua đủ thấy sợ. Vua muốn thoái thác để ở nhà lắm mà không được. Đây là lễ Phong Sơn, Vua phải lên ngọn Núi Thánh để lễ trời. Chuyến đi vừa để hành hương vừa để kỉ niệm một triều đại lớn.

– Dĩ nhiên, Bệ Hạ phải đi.

– Nhưng Núi Thánh ở tận Sơn Đông, cách đây cả ngàn cây số làm sao trẫm đi nổi.

– Bệ Hạ đừng lo. Sẽ nghỉ nhiều lần ở dọc đường và có đủ tiện nghi cho Bệ Hạ.

– Phải rồi. Chúng ta sẽ đi diễu suối dọc đường cho thiên hạ ngó. À, khanh tổ chức lễ Phong Sơn để làm gì vậy?

– Để cảm tạ Thượng đế đã cho chúng ta thái bình và thịnh vượng. Ngày xưa Tiên đế cũng tổ chức lễ này, Bệ Hạ phải noi gương.

– Thái bình thịnh vượng gì. Vứt hết! Trẫm mang theo mấy con dế được không?

– Thôi đừng tầm xàm nữa.

– Trẫm nói thật mà. Khanh phải cắt mấy đứa trông dế cho trẫm. Có bao nhiêu người đi tất cả?

– Khoảng mấy trăm.

– Trời đất!

– Các thượng thư và các triều thần đều muốn được hân hạnh tháp tùng chúng ta trong cuộc ngự giá vĩ đại này. Nếu kể cả bọn người hầu, con số sẽ khoảng một ngàn, như thế mới tưng bừng. Cả triều đình đều đi rước hết!

– San San có đi theo không?

– Nó đi để làm gì?

– Vậy trẫm cũng không đi.

San San được phong làm nữ Công tước từ khi mẹ nàng mất. Nàng là một cô bé vui tươi quen sống trong nhung lụa, hay cười và còn ngây thơ trước những trò quỷ quái của đàn ông. Tính tình nàng mềm mỏng đến nỗi nàng đã khóc hu hu khi một con dế của nàng bị thua dế của Vua và bị cắn gảy mất một giò.

Cao Tôn cũng làm bộ ôm mặt khóc theo, rồi bất chợt hai người nhìn nhau cười xòa. Hai người vẫn tự hào là không ai hiểu được họ.

Cả mấy năm nay San San ở trong cung mà không ai nói cho nàng hay về những điều mờ ám trong cái chết của mẹ nàng. Thực ra không ai dám rước họa vào thân. Tuy chính mắt nàng đã chứng kiến mẹ nàng chết, nhưng nàng cũng chỉ tưởng đó là một tai nạn tự nhiên. Vả lại Võ Hậu, dì ruột nàng, vẫn thường nhấn mạnh rằng các thức ăn trong cung đều được kiểm soát cẩn thận trước khi đem ra, vậy bà Công tước chết vì số mạng, nàng lại càng không nghi ngờ gì.

Vẻ hồn nhiên của San San làm Cao Tôn thích thú. Một hôm hai người đi dạo chơi trong vườn, nàng đưa tay choàng qua người ông. Đối với nàng, Cao Tôn là một người dượng nên cử chỉ nàng hết sức tự nhiêu, nhưng Cao Tôn vội nói:

– Đừng làm như vậy!

San San rút tay về, ngạc nhiên nói:

– Sao thế?

Cao Tôn ngẫm nghĩ một chút rồi nói:

– Coi chừng dì cháu trông thấy!

San San càng ngạc nhiên:

– Trông thấy thì sao? Cháu không hiểu.

Cao Tôn hỏi lại:

– Cháu không hiểu thật sao?

Ông nhìn thật nghiêm nghị vào mặt cô bé một lát, rồi bất giác ông thở dài, đưa mắt nhìn về phía xa:

– Ta đã giết mẹ cháu. Thật ra, ta phải chịu trách nhiệm về cái chết của mẹ cháu. Vì ta quá thân mật với bà mà bà bị giết.

San San có vẻ bàng hoàng. Những chuyện này vượt xa bộ óc ngây thơ của nàng.

Ngừng một chút. Cao Tôn nói tiếp:

– Chuyện này rất bí mật. Mẹ cháu chết vì bị đầu độc. Dì cháu dám làm bất cứ việc gì, vì vậy mà ta bảo cháu phải coi chừng, đừng bao giờ để lộ cho dì cháu biết là ta rất mến cháu. Nếu có chuyện gì xảy ra chắc ta sẽ ân hận suốt đời.

Cao Tôn không nói những chi tiết bí mật, những nguyên nhân sâu xa của câu chuyện vì ông không muốn đầu độc bộ óc non nớt của nàng.

San San được theo Cao Tôn và Võ Hậu đi Thái Sơn.

Lễ Phong Sơn là một lễ lớn vào tháng tám, chỉ được tổ chức vào những dịp thật đặc biệt. Trước kia vua Thái Tôn tổ chức lễ này sau khi ông lên ngôi được mười một năm để kỉ niệm cuộc vãn hồi hòa bình và thống nhất xứ sở. Đến năm 641, ông định tổ chức lễ này lần thứ hai để mừng thành quả trong chiến dịch Thổ Nhĩ Kỳ.

Nhưng vào tháng sáu năm đó, sao Chổi xuất hiện nên đã bị hủy bỏ.

Võ Hậu đã được theo Thái Tôn xem lễ một lần từ hồi còn nhỏ. Bà đã say mê, không phải vì ý nghĩa tôn giáo mà vì vẻ huy hoàng rực rỡ của nó.

Lễ Phong Sơn là một hành trình xa xôi, chậm chạp, làm tê liệt guồng máy chính quyền trong hàng năm trời và ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt các địa phương mà Vua ngự giá đi qua ít ra trong sáu tháng. Cuộc lễ lôi cuốn theo tất cả triều đình với hàng chục ngàn người, ngựa xe, trâu bò, các thị vệ của Vua cũng như các vương hầu.

Mỗi khi đoàn người dừng lại ở đâu là các quan địa phương lại bù đầu lo nơi ăn chốn ở cho Vua cùng các Vương, Công, Khanh, Tướng, và gia quyến họ. Vô phúc cho vị quan nào thiếu bổn phận chọc giận tới các ông đó!

Lệnh triệu lập các quan đã ban ra. Tất cả các Vương tước và Đại thần, trừ những người mắc việc quan binh trọng yếu, đều phải về tập trung tại Lạc Dương. Gần đến ngày khởi hành, ngoài đường luôn luôn tấp nập ngựa xe, lính tráng, vì ngoài gia đình của Triều thần còn có đủ mặt các Vương tước, Tù trưởng các bộ lạc và Sứ thần từ các nước Thổ Nhĩ Kỳ, Ba Tư, Vu Điền, Ấn Độ, Nhật Bản, Đại Hàn, Nam Cao Ly v.v… Mỗi vương tước và đám thuộc hạ hợp thành một đội riêng mang cờ xí, huy hiệu, tàn lọng, màu sắc phân biệt với các đội khác. Cả đoàn người dài bốn năm chục cây số di chuyển cùng một lúc đường xá chật ních những xe, ngựa, lạc đà.

Về ban đêm người ta có thể trông thấy những dãy lều tròn xung quanh các làng mạc và các khu đất rộng. Nói tóm lại, đất cát của ba tỉnh lớn bị đảo lộn dưới gót chân của đoàn người vĩ đại.

Tháng mười hai đoàn người tiến vào địa Phận tỉnh Sơn Đông và nghỉ lại Tế Châu Tế Nam mười ngày trước khi đi Thái Sơn.

Cuộc hành lễ được trù tính bắt đầu vào ngày mùng một Tết. Tất cả các quan lại có bổn phận sắp đặt chương trình đều phải tới chân núi từ mười ngày trước.

Ngày mồng một tháng giêng lễ rồi, ngày mồng hai Vua và một số người lên núi làm lễ đặt tên hiệu cho núi, và ngày mồng ba tất cả kéo xuống đồng bằng để làm lễ Đất. Vua và các người dự lễ phải tẩy uế và cữ sắc dục từ mấy ngày trước.

Môt điều đặc biệt và có vẻ khôi hài trong bữa lễ là sự có mặt của Võ Hậu. Theo lệ, đàn bà không được dự lễ, nhưng trước khi đi Võ Hậu đã nhấn mạnh với Vua là luật lệ này phải sửa đổi để bà tham dự. Vua biết làm như vậy là sai luật, là phạm vào điều cấm kị của tiền nhân, nhưng cũng chấp thuận, vì nếu không cuộc đi đã không thành.

Đoàn người đến Lạc Dương vào tháng tư. Vừa đi vừa về mất đúng sáu tháng.

Chuyện đáng nói nhất trong chuyến đi là chuyện về San San, cô gái ngây thơ con bá Công tước.

Không kể hai người anh cùng cha khác mẹ đã bị đày đi xa và chết vì tay bà. Võ Hậu còn có một số anh em họ và ba người chú.

Trong thời gian hành lễ tại Thái Sơn, hai người anh họ của bà là Vị Lương và Hoài Nguyên – một trong hai người làm Án Sát tại Sơn Đông – cũng tới dự.

Được gặp hai ông cậu, San San rất mừng rỡ, vui vẻ chuyện trò. Nàng không quên kể cho hai người nghe chuyện Võ Hậu mưu hại hai người anh cùng cha khác mẹ của bà và chuyện bà đã giết mẹ nàng bằng thuốc độc.

Không may, lúc ba người nói chuyện, có kẻ rình nghe và báo cáo lại cho Võ Hậu. Bà vẫn lặng lờ như không biết gì, ân cần mời hai người anh họ về kinh đô chơi.

Một ngày kia Vị Lương và Hoài Nguyên được mời tới cung dự yến. Theo lời dặn của Võ Hậu, hai người lựa vài món thật ngon đem đến để cùng ăn. Trong khi chờ đợi Cao Tôn, Võ Hậu bảo thị nữ mang mấy thứ mà hai người mới mang tới ra ăn thử.

San San cũng được chia phần, nhưng khi nàng vừa nuốt vào bụng được một chút thì ruột bỗng quặn đau, mặt nàng tái nhợt và lục phủ ngủ tạng như bị lửa đốt. Một lát sau máu từ mũi nàng trào ra. Mọi người sợ hãi, vội đưa nàng đi nằm. Có điều đáng chú ý là trừ nàng, những người khác đều không việc gì.

Khi Cao Tôn tới, ông la hoảng khi thấy cô bé đang lăn lộn, rên xiết. Chắc chắn cô phải chết. Cao Tôn nhớ trường hợp bà Công tước chết cũng y hệt như vậy.

Đêm hôm đó San San chết, Nàng ra đi giữa tuổi tươi đẹp nhất của người con gái.

Cao Tôn ruột gan tan nát. Lòng ông lại trải qua nhưng chua chát, đắng cay đối với một cô bé ngây thơ, vô tội, người ta lại có thể tàn ác như vậy sao?

Anh em Vị Lương cũng rất kinh hoảng.

Võ Hậu nước mắt như mưa, than:

– Trời ơi! Cháu tôi! Chị tôi mất đi để lại có mình nó, bây giờ trời cũng bắt nó đi nữa sao? Cũng tại hai tên sát nhân này!

Quay sang Cao Tôn, Võ Hậu tiếp:

– Thiếp biết chúng định tâm giết Bệ Hạ, nhưng không may San San ăn phải.

Thế là Vị Lương và Hoài Nguyên bi bắt quả tang giết người, có Võ Hậu làm chứng.

Hai người bị đem xử tử.

Cả ba người biết nhiều về chuyện Võ Hậu đã trở thành những người kín miệng nhất.