Đôi khi người yêu tôi giống y chang một con khỉ. Không biết đã bao giờ bạn nhìn thấy “chân lý” đó trên khuôn mặt người yêu của bạn chưa ? 
Chân lý, như bạn biết không phải ai cũng có thể nhìn thấy một cách dễ dàng, vậy tôi xin mạn phép kể lại kinh nghiệm cá nhân để biết đâu may ra nó sẽ giúp bạn “ngộ”. 
Năm mười tám tuổi nhờ “quới nhân phù trợ” tôi đã thi đỗ tú tài phần hai ngay kỳ nhất.

Ngày ấy thiên hạ đồn rằng : Chân lý không nằm đâu xa, chẳng ở trên trời chẳng ở dưới biển, nó nằm ngay trong trường Đại Học Văn Khoa Sài Gòn. Tuổi trẻ khoái chân lý như con nít khoái kẹo nên tôi đã hăm hở ghi danh theo học ban Triết tại trường đó. 
Suốt ba tháng đầu niên học mặc dầu không cúp cua giờ nào, thú thật tôi chẳng tìm thấy chân lý nằm ở đâu trong lời giảng của quý vị giáo sư. Nhìn các bạn trong lớp đã giác ngộ một cách mau lẹ, mặt mày tươi rói, nói cười luôn miệng trong khi mặt mày mình nhăn nhó như kẻ đau khổ vì bệnh trĩ, tôi đã thầm an ủi : Cố công mài óc có ngày ra chân lý. Tôi vốn là người dễ tin những lời khuyên (dù là lời khuyên của chính mình), nên quyển vở nào tôi cũng ghi câu “Chân lý càng tìm thấy một cách khó khăn càng có giá trị lâu dài”. Chính nhờ câu đó mà tôi không bỏ học nửa chừng.

Một buổi trưa sau khi đã ngáp đúng một triệu cái muốn sái quai hàm tôi đã định nhào lên giường ngủ vùi nhưng chợt nghĩ chân lý rất oái ăm, nó có thể đến thăm lớp học ngay trong buổi trưa mình nghỉ nên tôi đành ngâm đầu vào ảng nước khoảng năm phút cho tỉnh táo rồi phóng xe đến trường. 
Lớp học đã bắt đầu không biết từ lúc nào. Sinh viên đang chăm chú nghe lời giảng của giáo sư từ trên bục cao. Thường thì tôi thích ngồi đầu bàn để được nghe lời giảng rõ ràng vì tai tôi hơi điếc nhưng buổi nay đến trễ tôi đành lủi xuống hàng ghế cuối lớp.

Không còn chiếc ghế nào trống ngoài chiếc ghế có một túi vải mầu sặc sỡ, kế bên là một cô gái đang say sưa nhìn lên bảng. Ở đây sinh viên thường dành ghế bằng cách để một vật dụng vào chỗ ngồi vì vậy tôi phải đứng dựa lưng vào tường. Đứng như thế một lúc lâu thật mỏi chân và không ngủ gục được tôi đánh bạo đến hỏi cô gái. 
– Thưa cô, ghế có ai ngồi chưa ? 
Nàng giật mình nhìn tôi từ đầu đến chân rồi phán : 
– Ông làm tôi hết hồn, tôi đang… 
– Vâng tôi biết, nhưng tôi mỏi chân quá. 
Nàng cúi nhìn đôi chân tôi kiểm soát xem có thật sự mỏi không rồi mới xách túi vải lên. 
– Được, ông ngồi đi.

Tôi nói cám ơn và ngồi xuống ngả lưng vào chỗ dựa khẽ vặn mình sang bên trái cho xương sống kêu cốp cốp thật thoải mái. Chúa ơi, phải chăng chân lý chính là một cái ghế ngồi cho người mỏi chân. Tôi lại vặn mình sang bên phải cho xương sống kêu cộp cộp. Cô gái nhăn mặt nhìn tôi. 
– Ông ồn quá, tôi đang… 
– Vâng tôi biết nhưng tôi mỏi lưng quá. 
– Ông mỏi tứ tung vậy sao không ở nhà ngủ cho khỏe. 
– Tôi sợ…

Tôi định nói tôi sợ bắt hụt chân lý trong buổi học này nhưng nói thế thì thật tức cười và vì sợ nàng cười nên tôi chẳng biết nói tôi sợ cái gì. May thay nàng đã nói lý do giúp tôi. 
– Ông sợ thi rớt phải không ? 
– Vâng. Đúng. Cô thật thông minh. 
Các nữ sinh viên có cô nào mà không thông minh, tôi nghĩ khen vậy là hố to không ngờ nàng vui vẻ nói : 
– Dĩ nhiên, nếu không tôi đâu có nhường ghế cho ông ngồi. 
Té ra nàng đã thông minh từ trước khi tôi khen nàng. Nàng đã biết tôi sẽ khen nàng thông minh nên nàng nhường ghế cho tôi ngồi. 
– Bây giờ ông chịu khó ngồi im nghe và đừng nói chuyện nữa, tôi đang… 
– Vâng, tôi biết nhưng tôi vào trễ nên không hiểu giáo sư đang giảng bài gì ? 
– Phénoménologie. 
– Chúa ơi, con gì vậy kìa ? 
Nàng tái mặt ôm ngực hỏi: 
– Con gì đâu ? 
– Ồ không, tôi muốn nói Phénoménologie là cái quái gì vậy ? 
– Ông làm tôi hết hồn, tôi cứ tưởng có con thằn lằn. 
– Sao cô hay “hết hồn” quá vậy ? Bộ cô đau tim hả ? 
– Phải. Bác sĩ nói tôi nên nghỉ học nhưng mà tôi không muốn vì đau tim mà mình ngu. Cũng may các môn học của tôi không có các “con gì vậy kìa”.

Tôi bật cười hỏi : 
– Vậy chứ, Phénoménologie là gì vậy ? 
– Giáo sư nói bài này rất khó hiểu, để tôi giảng sơ cho ông nghe. Phénoménologie dịch sang tiếng Việt là Hiện-Tượng Luận. Hiện tượng luận là luận về hiện tượng và khi chúng ta luận về hiện tượng thì đó đúng là hiện tượng luận cho nên người ta mới gọi hiện tượng luận là luận về hiện tượng nhưng hiện tượng mà chúng ta luận về đó thì không gọi là hiện tượng luận mà chỉ là hiện tượng vì hiện tượng luận là… 
Chúa ơi, tôi chẳng còn hiểu nàng đang mô tả con gì nữạ Phải chăng chân lý chính là luận lòng vòng về hiện tượng lòng vòng đó ? Mặc dầu Socrate đã nói biết mình ngu chính là không ngu vậy nhưng tôi không có can đảm nhận mình ngu nên cứ gật đầu lia lịa tán thành. 
– Ông ngủ gục à ?

Tôi vội đính chính : 
– Đâu có, tôi đang nghe cô luận về hiện tượng luận rõ ràng à nhưng sao tôi cảm thấy nhức đầu quá, vậy tôi xin mời cô đi uống với tôi một ly đá chanh rồi giảng tiếp. 
Có lẽ nàng không nỡ để tôi ngu dốt một mình nên đã đứng dậy cùng tôi rời lớp học trong khi các sinh viên khác vẫn chăm chú nghe giáo sư đang luận về hiện-tượng-chăm-chú-nghe-hiện tượng-luận. 
Thế là nhờ hiện tượng luận chúng tôi quen nhau và nhờ chịu khó cùng nhau luận về hiện tượng chúng tôi đang yêu nhau. 
Từ khi yêu nàng tôi không còn chịu nghe thiên hạ đồn rằng nữa mà tôi chỉ nghe trái tim tôi đồn rằng : Chân lý không nằm trong trường đại học Văn Khoa, nó nằm ngay ở người yêu của anh. Vì tin như thế nên tôi đã cúp cua đi chơi liên miên với nàng. 
Một buổi chiều nàng đề nghị tôi chở nàng về xem nơi ăn chốn ở của tôi như thế nào. 
Căn phòng tôi ở chẳng đẹp đẽ gì để khoe nhưng chiều ấy tôi hết tiền mời nàng đi xem xi-nê nên đành vâng lời nàng.

Sau khi lái xe băng qua mười con hẻm không tên ngoằn nghèo như con rắn bò tôi đã dừng lại trước căn nhà vách ván ở vùng Khánh Hội. Phòng tôi trọ là một cái chái nhỏ của căn nhà đó. Vừa đẩy cửa bước vào nàng đã than: 
– Trời ơi sao nóng quá. 
– Anh lạnh lòng thường trực nên phải ở nơi này cho bớt run. 
Tôi quăng chìa khóa xe lên bàn rồi chạy sang nhà bà chủ trọ mượn hai cái ly kiểu cọ múc đầy hai ly nước trong ảng đem mời nàng. 
– Nước mưa đó em uống đi, ngọt và mát hơn nước dừa nhiều. 
Nàng cầm ly nước uống một hơi rồi gật đầu khen ngon. Ở Sài Gòn mùa này thì mưa quái nào được nhưng cũng may nàng thuộc loại con nhà giàu chẳng bao giờ uống nước mưa nên đã không nhận ra đó là nước máy. Đưa mắt quan sát căn phòng bề bộn những tàn thuốc, sách vở, báo chí, đồ hộp, quần áo tôi quăng tứ tung trên nền nhà, nàng nói : 
– Anh ở bừa bãi mất trật tự quá.

Để biện hộ cho tính lười biếng tôi đem lý thuyết cùn ra. 
– Em biết đó Thượng Đế tạo nên người Nữ là để giúp người Nam vãn hồi trật tự. Nếu không Ngài còn tạo ra hai người khác biệt làm gì cho mệt óc tưởng tượng. 
– Chổi đâu ? 
– Em biết đó Thượng Đế không tạo cái chổi cho người Nam. 
Nàng gắt lên: 
– Tôi không biết gì cả. Ông đi mượn cái chổi về đây mau.

Giọng nàng ra lệnh oai như một ông tướng nên tội vội chạy sang nhà bà chủ mượn chổi đem về. Đứng giữa căn phòng nàng loay hoay nhắm hướng một hồi rồi bắt đầu quét dọn còn tôi leo lên giường nằm hút thuốc. Chúa ơi, bây giờ tôi mới công nhận là đời đẹp như một bài thơ. Bạn không tin ư ? Bạn hãy thử mời người yêu của bạn (chứ không phải của tôi) về nhà quét dọn trong khi bạn leo lên giường nằm hút thuốc rung đùi, chắc chắn bạn sẽ tin lời tôi đúng. 
– Khẹc… khẹc… khẹc… 
Nàng quăng chổi chạy đến bên tôi: 
– Con gì vậy anh ? 
– Con khỉ. 
Mặt nàng vui vẻ hẳn lên: 
– Đâu, nó đâu ? Anh dẫn em đi xem đi. 
– Thì hãy quét dọn xong đã. 
– Vậy là gọn gàng rồi lát nữa em dọn tiếp. Anh dẫn em đi xem con khỉ đi. 
– Được rồi, em ngồi đây để anh ra sau đem nó vào.

Tôi ra sau bếp mở cửa chuồng dắt con khỉ vào. Một con khỉ nhỏ lông vàng hoe luôn miệng kêu khẹc khẹc. Tôi giao sợi dây xích cho nàng, nàng kéo con khỉ đến gần rồi đưa tay vuốt bộ lông và con khỉ có vẻ chịu nàng nên ngồi im mắt lim dim mơ màng. Nàng hỏi, anh mua ở đâu vậy ? Tôi nói tôi chúa ghét giống khỉ chẳng việc gì mà phải mất tiền mua nó. Con khỉ này là của một người bạn, hắn đi lính và bắt được trên rừng. Vì phải hành quân di chuyển nhiều nơi nên hắn nhờ tôi nuôi giúp. Hắn nói, người yêu của tao đó mày nhớ chăm sóc kỹ càng dùm. Mỗi lần có dịp về ghé hắn nô đùa ầm ĩ với con khỉ đó. Nàng nói: 
– Trông nó dễ thương ghê đi phải không anh ? 
Là người yêu chính thức của nàng mà chẳng bao giờ nàng khen cho tôi một câu dễ thương nên tôi bực mình gắt: 
– Dễ thương cái con khỉ. 
Nàng cười nói: 
– Ừ thì anh dễ thương hơn con khỉ, bằng lòng chưa ?

Nghe nàng khen tôi cũng hơi nở mũi nhưng con khỉ bất mãn ra mặt, nó nhe răng trắng ởn nhìn tôi kêu khẹc khẹc phản đối. Ngó bản mặt “dễ thương” của nó tôi đứng dậy định đạp cho nó mấy cái nhưng nàng đã kéo nó sang một bên. 
– Đừng đánh nó anh. Tội nghiệp chắc nó đói, anh có gì cho nó ăn không ? 
Là người yêu chính thức của nàng mà chẳng bao giờ nàng lo cho tôi đói hay no nên tôi bực mình gắt: 
– Cho nó chết luôn. 
– Anh ác ghê.

Nàng đưa mắt tìm kiếm khắp phòng xem có gì cho con khỉ ăn không. Sau cùng nàng khám phá ra nải chuối tôi dấu dưới một tờ báo. Vào những ngày cuối tháng hết tiền ăn cơm ở câu lạc bộ sinh viên, tôi thường mua chuối về nhà ăn với bánh mì trừ cơm trong khi chờ lương gia đình từ miền trung gửi vào. Chẳng thèm nói với tôi một lời nàng lấy nảy chuối bóc vỏ từng trái đưa cho con khỉ ăn. Con khỉ nhỏ xíu nhưng dạ dày nó to quá trời, chỉ một lúc nó đã ăn sắp hết nải chuối. Tôi lo tôi không có gì ăn nên nói: 
– Em đừng cho nó ăn nữa, coi chừng nó đau bụng. 
– Nó không đau bụng đâu, nó đang đói mà. 
Nàng cứ tiếp tục cho con khỉ ăn đến hết nải chuối. Tôi sốt ruột quá đành nằm im trên giường thở dài ngao ngán cho cuộc đời đẹp như bài văn tế. Không hiểu sao con gái thích khỉ nhiều thế nhỉ ? Tôi ước ao kiếp sau xin làm con khỉ chứ không ham bắt chước Nguyễn Công Trứ làm cây thông đứng giữa trời mà reo. 
Con khỉ ăn no không còn kêu khẹc khẹc nữa. Nàng ôm nó vào lòng và khe khẽ ru: “À… ơi… Nắng chia nửa bãi chiều rồi, vườn hoang trinh nữ xếp đôi lá sầu…”.

Chúa ơi, nhìn cảnh đó ai mà chịu đựng nổi. Là người yêu chính thức của nàng mà chẳng bao giờ nàng ôm tôi vào lòng ru “À… ơi” nên tôi điên tiết đứng dậy giựt con khỉ ra khỏi lòng nàng và đấm đá nó túi bụi. Con khỉ kêu chí chóe nhưng tôi chẳng còn biết gì nữa và khi tôi ngừng tay thì con khỉ đã chết. Nàng ôm nó vào lòng khóc thảm thiết như Juliet khóc Romeo. 
Cơn điên trong tôi đã dịu, tôi nhìn nàng muốn nói vài lời phân giải, nhưng Chúa ơi tự dưng tôi thấy nàng giống y chang con khỉ. Nàng đứng đó, giữa phòng, mặt hầm hầm giận dữ. Tóc rũ rượi, mặt tái nhợt, răng cắn chặt, nàng muốn nhảy vào tôi cắn xé nhưng may thay nàng chưa thực sự là một con khỉ nên không thể sẵn sàng liều chết trả thù cho đồng loại, nàng mới giống như một con khỉ nên nàng chỉ biết đứng nhìn tôi trả thù. Rồi không thèm nói một lời nàng ra về. Không thèm nói một lời chúng tôi xa nhau. 
Tôi còn gặp nàng nhiều lần trong lớp học, trong những lần ấy một đôi khi tôi lại thấy nàng giống y chang một con khỉ và Chúa ơi, thật quái dị, tôi đâm ra yêu nàng tha thiết hơn trước dù chẳng bao giờ nàng thèm nhìn tôi bằng nửa con mắt chứ không nói chuyện cười ruồi với tôi.

Lần cuối cùng tôi gặp nàng khi chúng tôi cùng chen trong đám đông xem kết quả kỳ thi năm dự bị. Mặc dầu chúng tôi cùng nhau luận rất nhiều về hiện-tượng-luậnđdủ-thứ nhưng cả hai vẫn rớt như thường vì đề thi đã ra luận về hiện-tượng-luận-thứ-thiệt. Đấy cũng là lần cuối cùng tôi được hân hạnh nhìn thấy khuôn mặt nàng nhăn nhó dễ thương như một con khỉ. 
Bây giờ chúng tôi đã xa nhau thật sự. Tôi không hiểu nàng đã có chồng chưa được mấy con ? Riêng tôi vẫn thường nhớ đến nàng. Vì tôi có một trí nhớ kém, vả lại ngày xưa nàng cũng không tặng cho tôi một tấm ảnh có chữ ký, nên mỗi lần nhớ đến nàng tôi phải vào sở thú đứng trước chuồng khỉ để dễ hình dung ra khuôn mặt dễ thương của nàng. 
Chân lý, như bạn biết, có rất nhiều thứ và đẹp xấu tùy người đối diện. Nhưng tôi cầu mong bạn đừng bao giờ phải nhìn thấy thứ “chân lý đôi khi” như tôi vì chắc chắn suốt đời bạn sẽ không thể nào quên nó được.