Thực tế là tất cả chúng ta đang hành xử theo các phản xạ có điều kiện.

Dựa theo phát minh của Pavlop – nhà sinh vật học và là một bác sĩ nổi tiếng của Nga – về các phản xạ có điều kiện, trong quá trình sinh ra và lớn lên, chúng ta đang bị tác động để hình thành nên rất nhiều những phản ứng có điều kiện theo các qui định của xã hội mà chúng ta đang sống.

Tùy theo qui định của xã hội, bạn sẽ phải làm điều mà xã hội yêu cầu để đạt được các cảm xúc tốt, hoặc không làm các việc mà xã hội phản đối để tránh tạo ra các cảm xúc xấu.

Ví dụ như: Ở một xã hội luôn ca ngợi những người văn hay, chữ tốt – chúng ta sẽ nỗ lực đi học văn chương và rèn chữ nghĩa. Trong xã hội mà mọi người luôn ca ngợi những người tử vì đạo, chắc chắn sẽ có nhiều người sẵn sàng tử vì đạo. Ở một số bộ tộc là dân tộc ít người tại Tây Nguyên, người mọi phải đối xử với người thân đã chết như là họ vẫn đang sống. Các ngôi mộ đều có đặt một ống tre thông từ miệng người chết lên trên mặt đất và thường ngày người nhà phải ra mộ thăm nuôi trong hai năm liền.

Những năm trước đây, nếu bạn đến các buôn làng người dân tộc Ê-đê tại Tây Nguyên. Người Ê-đê sống theo chế độ mẫu hệ, tên con lấy theo họ mẹ, phụ nữ tự đi chọn cưới chồng. Các cô thiếu nữ Ê-đê rất tự hào khi ở trần, không mặc áo, luôn hãnh diện để lộ ra và khoe bầu vú của mình.

Ở một tình huống khác, bạn thử tưởng tượng, điều gì xảy ra nếu bạn là một cô gái người Sài Gòn phải ở trần mà đi ngoài đường phố, trước cặp mắt của bàn dân thiên hạ?

Trong trường hợp trên, các cảm xúc của cô gái Ê-đê và cô gái Sài Gòn sẽ khác nhau như trời và vực. Một bên là sự tự hào và hãnh diện, còn bên kia sẽ là sự xấu hổ, bị tổn thương, sợ hãi và khủng hoảng.

Như vậy, bạn có thể thấy cảm xúc và những phản ứng có điều kiện của chúng ta đang lệ thuộc sâu sắc vào các qui định cũng như ước lệ của xã hội.

Cùng một sự việc, nhưng cách cảm nhận sẽ hoàn toàn khác nhau. Các cảm xúc mà chúng ta có, hoặc sẽ có được, đều bị lệ thuộc vào cách cảm nhận và các qui định của những người sống quanh chúng ta. Kết quả là chúng ta đang cần phải tuân theo luật lệ của xã hội và làm hài lòng các cá nhân khác theo những qui định của cộng đồng.

Trong nhiều trường hợp, do thiếu hiểu biết, chúng ta phải chịu đựng và tạo ra những vấn đề lớn cho chính bản thân mình.

* * *

CẢM XÚC LÀ NỀN TẢNG TẠO NÊN CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG