Chúng ta đã có nhiều định nghĩa rất hay, rất sâu sắc về tình yêu và tình bạn. Ở khía cạnh từ những qui luật của cảm xúc, cách chúng ta nhìn nhận về các mối quan hệ này sẽ bớt thơ mộng và thực tế hơn.

TÌNH BẠN

Dưới góc độ cảm xúc, tình bạn là sự ngầm cam kết một cách tự nguyện và không chính thức giữa hai hay nhiều cá nhân về việc người này luôn là nguồn tạo ra các cảm xúc tốt cho người kia, sẵn sàng chia sẻ khó khăn và giúp người kia giải tỏa các cảm xúc xấu.

Ðã là bạn thân, bạn chí cốt của nhau thì thời gian và không gian sẽ không thể ảnh hưởng tới mức độ cam kết giữa các cá nhân. Tình bạn thường được xảy ra theo một tiến trình, qua thời gian, qua các thông tin tương tác và được củng cố, bồi đắp thông qua các sự kiện.

Khi anh A gặp anh B, qua trao đổi, chuyện trò, họ chia sẻ thông tin, họ hiểu thêm về nhau và cố tìm ra được nhưng điểm chung giữa hai người. Ðây là giai đoạn đầu tiên của sự quen biết. Họ trở thành những người mới quen, là bạn sơ giao.

Qua tiếp xúc và các quan hệ tương tác theo thời gian, khi cá nhân A tạo ra các cảm xúc tốt cho cá nhân B, anh B sẽ ghi nhận trong bộ nhớ của mình về mối nợ cảm xúc này. Là một người bình thường (tức không có các vấn đề về tâm thần) – anh B sẽ tìm cách giúp lại anh A, dù là chuyện lớn hay chuyện nhỏ.

Nếu anh A tạo cho một anh C khác những cảm xúc xấu – cá nhân C sẽ bị tổn thương. Tùy mức độ bị tổn thương mà anh C sẽ coi anh A như một tác nhân tạo cảm xúc xấu, như một người khó ưa xấu tính, hay là coi anh ta như một kẻ thù, tức một tác nhân thường trực tạo ra những cảm xúc rất xấu hoặc rất nguy hiểm.

Sự giao du qua lại giữa các cá nhân mà kết quả là tạo ra các cảm xúc tốt cho cả hai bên sẽ thiết lập nên mối quan hệ TÌNH BẠN. Mức độ sâu sắc của tình bạn sẽ được đo bằng mức độ của các cảm xúc tốt đã được tạo ra trong mối quan hệ.

Như vậy – Tình bạn là mối quan hệ với những cam kết được nêu ra một cách không chính thức rằng các cá nhân trong mối quan hệ này sẽ luôn cố gắng chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau, giúp loại trừ các cảm xúc xấu để tạo ra các cảm xúc tốt.

[Tình bạn] = [Nguồn cung cấp cảm xúc tốt]+ [Nguồn giải tỏa các cảm xúc xấu]

Tình bạn là sự đồng cảm và cùng chia sẻ cảm xúc giữa các cá nhân. Các dạng tiếp xúc, đụng chạm giữa hai người bạn thường tạo ra và làm tăng các cảm xúc tốt, nhưng các cá nhân luôn ý thức tránh tiếp xúc vào những vùng nhạy cảm mang đặc trưng giới tính.

ÐỊNH NGHĨA TÌNH YÊU:

[Tình yêu] = [Tình bạn sâu sắc] + [Tình dục tự nguyện]

Tình dục tự nguyện là một nguồn tạo ra các cảm xúc tốt có cường độ mạnh hoặc rất mạnh.

Tình dục ở đây được hiểu là sự đụng chạm và tiếp cận có chủ ý và hướng tới sự tiếp xúc trực tiếp tại các cơ quan tính dục nhạy cảm nhất để tạo nên cảm xúc hưng phấn giữa hai cá nhân và kích hoạt cơ chế sinh sản như sự hội tụ của tinh trùng, hội tụ máu và tiết chất nhờn tại các cơ quan sinh dục.

Các cảm xúc tính dục có thể bắt đầu từ sự đụng chạm giữa hai đối tượng qua ánh mắt, tiếp xúc thân thể, ôm ấp, những nụ hôn… Quan hệ tình dục là dạng quan hệ tạo nên cảm xúc tốt có cường độ cao nhất trong các dạng biểu hiện của tính dục.

Khi hai cá nhân ở trong trạng thái tình bạn đích thực, các cảm nhận về tính dục sẽ không xuất hiện và cá nhân hoàn toàn không có cảm xúc tính dục. Tình yêu sẽ chỉ bắt đầu khi cá nhân bị kích thích bởi những cảm xúc tính dục. Trí tưởng tượng sẽ bị kích hoạt, phóng đại các cảm giác này lên nhiều lần.

Tình bạn sẽ rất khó chuyển thành tình yêu nếu cơ chế kích hoạt các cảm xúc tính dục không xảy ra. Khi đó cá nhân sẽ vẫn chỉ ở trong trạng thái tình bạn và không thể cảm được, không có được các cảm xúc tính dục.

Ở mặt khác, nếu chỉ có tình dục mà không có một tình bạn thực sự thì mối quan hệ này chỉ là sự gượng ép, hoặc một sự lợi dụng, mua bán hay trao đổi cảm xúc, hoặc một cách giải quyết nhu cầu sinh lý đơn thuần.

Nhưng không chỉ đơn giản như vậy, tình yêu là một nấc cao hơn hẳn tình bạn.

Không bị lệ thuộc vào thời gian, khi hai cá nhân đã có một sự chia sẻ và cảm thông ở mức cao nhất của tình bạn – tức là ở mức độ rất thân thiết – mỗi người đều có những cam kết tự nguyện về việc sẵn sàng chia sẻ và giúp đỡ. Với tình bạn, mức độ trách nhiệm lại hoàn toàn tương đối và không được cam kết – Tôi sẵn sàng giúp bạn theo hết khả năng tôi có. Trong trường hợp hoàn cảnh hiện tại không cho phép tôi giúp anh, hoặc nếu việc giúp anh sẽ làm tôi bị thiệt hại, phải gánh chịu các cảm xúc xấu thì cá nhân tôi có thể từ chối mà anh sẽ phải hiểu và chấp nhận.

Khi hai cá nhân công khai thừa nhận tình yêu với nhau – họ đã chính thức tuyên bố về trách nhiệm của người này đối với người kia. Không chỉ dừng ở mức cam kết, cá nhân phải tự ý thức về trách nhiệm của họ đối với nhau trong bất kỳ hoàn cảnh khó khăn nào, dù bị thiệt hại về tinh thần hay về vật chất hay thể xác để giúp đỡ, chia sẻ với người mình yêu.

Ðồng thời với sự tuyên bố về tình yêu, các cá nhân mặc nhiên sẽ hiểu là họ chấp nhận có các quan hệ tình dục với nhau tùy theo mức độ và hoàn cảnh cho phép.

Tình dục tự nguyện là một phần không thể thiếu được của tình yêu. Khi hai cá nhận quyết định bước vào mối quan hệ yêu đương, quan hệ tình dục sẽ làm thăng hoa các cảm xúc tốt, giúp thắt chặt trách nhiệm giữa các cá nhân và đồng thời làm tăng mức độ lệ thuộc cảm xúc giữa người này đối với người kia. Ðây chính là cơ chế bảo vệ giúp các cá nhân chung thủy với nhau trong tình yêu.

Tình yêu là hiện tượng cộng hưởng cảm xúc tốt trong tình trạng lệ thuộc cảm xúc cao độ giữa các cá nhân.

Ðám cưới và thủ tục đăng ký kết hôn là cách công khai hóa tình yêu ở cấp độ xã hội. Mối quan hệ giữa các cá nhân sẽ được ràng buộc bởi luật pháp.

Khi mà tình yêu đã chín muồi và các cá nhân thấy không còn nghi ngờ về những cảm xúc tốt mà họ sẽ có được khi cùng chung sống, sự lệ thuộc về cảm xúc giữa họ đã ở mức cao nhất, họ tuyên bố với cộng đồng về việc chính thức thừa nhận trách nhiệm của mình với nhau và cũng chính thức xác nhận sự trung thành với nhau trong cuộc sống và quan hệ tình dục.

Như vậy, chúng ta có thể thấy rằng sự bền vững của tình bạn và tình yêu phụ thuộc chặt chẽ vào số lượng và chất lượng các cảm xúc tốt mà một cá nhân tạo ra hay nhận được từ đối tượng của mình.

MỐI QUAN HỆ GIA ÐÌNH

Hoàn toàn khác với tình bạn và tình yêu về ý thức trách nhiệm hay sự tự nguyện, khác với hôn nhân là trách nhiệm được ràng buộc bởi luật pháp, mối quan hệ gia đình được ràng buộc bởi đặc điểm có cùng chung dòng máu từ ông bà, cha mẹ, với anh em ruột thịt, anh em họ hàng, cô chú bác ruột,…

Ðây là một thứ trách nhiệm bắt buộc mà bạn phải chấp nhận hoàn toàn khách quan và không do bạn định đoạt. Bạn phải chấp nhận vì số phận đã đặt bạn vào gia đình của mình. Dù sự việc có tốt hay xấu thì bạn cũng không thể thay đổi được.

Theo qui chuẩn đạo đức của xã hội chúng ta, người trong một nhà phải thương yêu, hỗ trợ, chia sẻ và giúp đỡ lẫn nhau. Người ở thứ bậc thấp hơn phải chấp nhận nhường nhịn hoặc hy sinh quyền lợi của mình cho người ở thức bậc cao hơn. Ngược lại, người ở thứ bậc cao hơn sẽ có trách nhiệm bảo vệ, dạy dỗ, chăm lo cho người có thức bậc kém hơn mình. Ðây là một đặc điểm tuyệt vời của tự nhiên thông qua các qui ước xã hội, bởi ngay từ khi ý thức được mối quan hệ huyết thống, dù bạn có thích hay không thích những người ruột thịt của mình, bạn đã tự cam kết và được những người họ hàng cam kết về trách nhiệm giữa bạn và họ.

Cuộc sống thường không đơn giản. Bạn có thể yên tâm gần như chắc chắn rằng người những người ruột thịt sẽ không phản bội bạn. Tuy vậy, đây là một mối quan hệ ép buộc nên mức độ hiểu, thông cảm, chia sẻ và cung cấp các cảm xúc tốt từ những người ruột thịt thường sẽ bị những hạn chế nhất định. Trong cuộc sống, chúng ta thường dễ dàng chia sẻ các cảm xúc, các giá trị tinh thần của mình với bạn bè, với người yêu nhiều hơn so với người nhà ruột thịt. Do không hiểu được điều này nên các bậc phụ huynh thường có những nhận định sai về con em mình, dễ có các quyết định mang tính độc đoán, tiêu cực như cấm chơi với người này, phải chơi với người khác.

Bởi có chung dòng máu – tức các cá thể đều được sinh ra từ cùng một tổ tiên, một nguồn gốc – nên trong mối quan hệ gia đình, các dạng tiếp xúc thân thể giữa các cá nhân trong cùng một gia đình là một cách để đồng cảm, chia sẻ cảm xúc, tạo ra các cảm xúc tốt, tạo nên các cảm giác an toàn, dễ chịu nhưng đây hoàn toàn không phải là tình dục. Dạng cảm xúc ở đây chính là TÌNH THƯƠNG.

Học thuyết của nhà phân tâm học Sigmund Freud là một lý thuyết hoàn toàn sai lầm về chuyện đánh đồng tình thương với tình dục. Do suy luận rằng loài người chỉ có một bản năng duy nhất là tìm cách sinh sản để duy trì sự tồn tại của giống nòi, do vậy Freud đưa ra một lập luận bệnh hoạn là tất cả mọi suy nghĩ và hành vi của con người đều xuất phát từ nhu cầu tính dục.

Trên thực tế con người còn có một bản năng quan trọng thứ hai là tìm cách duy trì sự tồn tại của bản thân. Do các cảm xúc tốt chính là định hướng bản năng cho các hành vi sống của cá nhân. Sự giao tiếp giữa cá nhân với những người thân quen sẽ tạo cho cá nhân cảm giác an toàn và yên tâm. Trong sự tiếp xúc trực tiếp giữa những người ruột thịt, các cá thể hoàn toàn ý thức và luôn tránh đụng chạm tới các phần thân thể nhạy cảm có thể tạo nên những cảm giác tính dục. Trong các tiếp xúc trực tiếp như nắm tay, ôm ấp, hôn lên má hay lên trán, giữa cha, mẹ với con trai sẽ tạo cảm xúc tốt ngang bằng giữa cha hay mẹ với con gái và không hề tạo ra những cảm xúc tính dục – tức cơ chế hoạt động tình dục không hề bị kích hoạt.

Một người cha xa nhà lâu ngày khao khát được ôm đứa con gái nhỏ bé của mình vào lòng. Một bé trai thích được ôm chân mẹ mỗi khi mẹ đi làm về,… Các hành vi này hoàn toàn không xuất phát từ nhu cầu tính dục bởi nó không hề kích hoạt sự hoạt động của các cơ quan sinh dục của cá nhân.

Trong các tiếp xúc giữa anh em trai với chị em gái cũng vậy, nhưng các tiếp xúc sẽ tế nhị hơn nhiều và trên nguyên tắc cơ bản là tuyệt đối tránh đụng chạm vào các bộ phận biểu tượng cho giới tính.

Có thể hiểu rằng: [Tình thương] = [Tình bạn] + [Quan hệ gia đình]

Trong tất cả các loại cảm xúc, tình thương chính là loại cảm xúc kỳ diệu nhất và là giải pháp cho tất cả mọi vấn đề. Chúng ta sẽ phân tích kỹ hơn ở những phần sau.