Ðể tạo nên một xã hội tốt đẹp và ổn định, con người đã thiết lập ra rất nhiều qui định, qui ước, luật lệ để ngăn cản các cá nhân có những hành động sai trái, giảm bớt những nguy cơ làm ảnh hưởng xấu đến cộng đồng.

Một vài luật lệ qui định về an toàn giao thông như không vượt đèn đỏ, qui định của xã hội như không phóng uế nơi công cộng, qui định của tôn giáo như không ăn thịt cầy, qui định pháp luật như không ăn cắp. Có rất nhiều điều cấm kỵ mà chúng ta cần phải tuân thủ.

Bắt nguồn từ các bản năng tiềm ẩn trong mỗi người, con người luôn có xu hướng hành vi giống như các loài động vật khác: các cá nhân sẽ tìm kiếm để thoả mãn những điều kiện mang lại cho bản thân nhiều cảm xúc tốt và tránh né những cảm xúc xấu.

Các thí nghiệm trên loài vật chứng minh rằng nếu có điều kiện, các con vật sẽ ăn, uống những thứ cho chúng các cảm giác khoái khẩu, bất kể những thức ăn hay đồ uống này sẽ nhanh chóng kết liễu cuộc đời của chúng.

Chuyện cũng xảy ra tương tự ở con người. Rất nhiều người đã chết vì tiêm chích ma tuý quá liều. Hàng tỷ người đang tự đầu độc mình bằng khói thuốc lá và bia rượu.

Ðiểm khác biệt giữa con người và con vật là chúng ta có khả năng tự kiểm soát bản thân trước nhưng cám dỗ độc hại. Chúng ta có một khả năng tự chủ và điều khiển bản thân là Năng lực lý trí (Spiritual Intelligent). Năng lực lý trí giúp tạo nên bản lĩnh của cá nhân và được đo bằng chỉ số lý trí của cá nhân SQ – Spiritual Quotient.

Tất cả đều do sự hấp dẫn từ các cảm xúc tốt mà cá nhân sẽ có được, dù biết rõ là hành vi sắp thực hiện sẽ gây hại cho bản thân.

Một mặt cá nhân biết là không được phép hoặc không nên làm, mặt khác cá nhân lại thấy có thể dễ dàng vi phạm để thoả mãn nhu cầu về cảm xúc tốt nhất thời. Sự xung đột giữa việc muốn có cảm xúc tốt và lo ngại sẽ phải gánh chịu hậu quả xấu nếu cá nhân vi phạm luật lệ sẽ tạo cho cá nhân cảm giác bị kích thích, bị bức xúc, khát khao, mong muốn.

Khi cá nhân là một người thiếu bản lĩnh và thiếu hiểu biết, cá nhân sẽ hành xử theo bản năng giống như loài vật. Cá nhân sẽ vi phạm các qui định để mong có được những cảm xúc tốt nhất thời này mà không thèm quan tâm chuyện gì sẽ xảy ra sau đó.

Có một công thức để làm giàu mà rất nhiều người biết: Khi bạn làm được mười đồng. Nếu bạn chỉ tiêu xài chín đồng và tiết kiệm một đồng thì bạn sẽ trở nên rất giàu có.

Lý thuyết là như vậy, nhưng trong đời thật đâu có mấy ai thực hiện được điều này.

Từ các sự việc trên, chúng ta có thể kết luận rằng luôn tồn tại hai nhóm cảm xúc tốt và cảm xúc xấu đối chọi với nhau. Các cảm xúc tốt sẽ là thứ mà con người cần có, tuy nhiên bạn cần ý thức về cái giá phải trả cho một cảm xúc tốt cần có. Ðừng chết vì một sự mê hoặc của một cảm xúc nhất thời.

Tuỳ vào vốn kinh nghiệm đối ứng và năng lực lý trí của bản thân, các cá nhân sẽ phải tự kiểm soát và lựa chọn cho mình những hành vi phù hợp trong mối tương quan giữa lợi ích bản thân với các qui định của xã hội.

* * *

KIỂM SOÁT VÀ ÐIỀU KHIỂN CẢM XÚC