Qua ngày sau. Mới tảng sáng mà trước nhà Chí Cao làng xóm tựu lại đông dầy dầy ; Hương quản làng Thới Thạnh với thầy Đội đồn Ô Môn đều có mặt tại đó. Ông Huyện Hàm Tân hay sự náo nhiệt ấy, ông mới ra trước cửa mà xem. Ông nghe có tiếng Hương quản, ông bèn sai gia dịch qua hỏi coi có việc gì, thì mới hay Chí Cao bị đâm chết nằm giữa một vũng máu trong nhà, gần bàn viết. Nghe như vậy cả nhà ông Huyện đều lao nhao ra đứng trước sân mà hỏi thăm, duy có cô Túy vẫn còn nằm ngủ im lìm trong phòng.

Vụ án mạng nầy phát giác như vầy :

Hương quản Tại, là chánh Hương quản làng Thới Thạnh, ở trong đất của ông Huyện, nhà ở bên phía tay mặt, còn nhà Chí Cao ở bên phía tay trái. Hồi năm giờ khuya này, Hương quản Tại còn ngủ, thì có một người đến nhà kêu cửa mà báo cáo, nói có vụ án mạng. Hương quản thức dậy hỏi sơ, mới hay tiểu thuyết gia Chí Cao bị đâm chết và ngưởi báo cáo đó là tên Quận, bồi của Chí Cao.

Hương quản lật đật rửa mặt bận áo rồi đi liền lại nhà Chí Cao. Khi buớc vô hàng ba, thì thấy cửa giữa có một cánh mở hé, còn hai cửa hai bên thì đóng chặt. Kéo cánh cửa mở ấy mà bước vô nhà, thì thấy Chí Cao nằm dưới gạch, dựa bên bàn viết, nằm nghiêng, tay trái phía dưới mà lại sấp ra sau lưng, có một con dao rọc giấy bằng sắt, xi kên trắng, nhọn mà dài gần hai gang, ghim ngay cái ngực. Người bị đâm chết đã lâu rồi, mình mặc bộ đồ pyjama bằng lụa trắng có viền đen, áo quần phía dưới gạch máu nhuộm đỏ lòm, có nhiều chỗ đã khô rồi.

Cái ghế để ngồi viết thì vẫn còn ở yên một chỗ thường, duy có một cái ghế khác ngả lăn nằm gần bàn viết. Trên bàn viết thì cái đèn tại đăng vẫn còn cháy. Bình mực thì mở nút, có một cây viết với một cái đồng hồ đeo tay bằng vàng để gần đó. Bên tay mặt có một chồng sách sắp ngay thẳng. Bên tay trái có một cái khăn mu xoa lụa xanh nằm tại góc bàn. Giữa bàn thì có ba tờ giấy viết rồi để nằm xéo xéo, chớ không ngay.

Hương quản đi xem cái cửa sau và mấy cửa sổ thì cái nào cũng đóng chặt, còn hai hộc tủ bàn viết và tủ áo, tủ rượu thì cái nào cũng còn khóa, không có dấu cạy. Hương quản lại biểu tên Quận, là bồi của Chí Cao, đi với mình mà xem xét cùng trong mà coi có mất món gì hay không. Tên Quận coi rồi nói không có mất vật chi hết. Nó lại nói thêm rằng thường bữa nó thấy chủ nó mở hộc tủ bàn viết phía tay mặt mà lấy tiền đưa cho nó đi chợ. Có lẽ tiền bạc để trong tủ ấy. Hương quản coi kỹ lại một lần nữa, thì hộc tủ ấy vẫn khóa chặt.

Hương quản lấy làm lạ, không hiểu Chí Cao bị giết bởi cớ gì. Lúc ấy thầy Đội với chú Cai đồn Ô Môn hay tin, nên đã vô tới. Hương quản cậy chú Cai trở ra dinh quận chờ chừng nào quan Chủ quận thức dậy thì báo giúp vụ án mạng này cho quan lớn hay, và cậy thầy Đội gìn giữ trật tự, đừng cho dân sự tràn vô nhà. Sắp đặt xong rồi, Hương quản mới lấy viết mực và giấy đem lại cái bàn ăn ở căn nhà bên kia mà lập vi bằng.

Hương quản biên sự mình khám nghiệm tử thi và sự mình xem xét trong nhà, mỗi khoản đều nói rành rẽ rồi mới lấy lời khai tên Quận.

Tên Quận khai như vầy :

« Tên tôi là Nguyễn Văn Quận, 21 tuổi, sanh đẻ tại làng Tân An, tỉnh Cần Thơ, cha là Nguyễn Văn Qui chết, mẹ là Lê thị Mỹ cũng chết, tôi làm nghề ở bồi, ở nấu ăn dọn dẹp trong nhà.Tôi vào giúp việc cho ông Chí Cao đã được 2 tháng 1 bữa rồi.

Đêm hôm rồi, sau khi ăn cơm tối tôi rửa chén và dọn dẹp xong rồi gần 8 giờ, tôi mới xin phép chủ tôi đặng qua vàm Ba Rích coi hát tiều chơi. Vì hát hay, lại có anh em cầm ở coi nên tôi coi hát tới hừng đông tôi mới về. Khi về tới nhà chủ tôi, tôi thấy giữa cửa mở hé, lại có đèn đốt trong nhà, tôi tưởng chủ tôi đã thức dậy, nên tính vô lãnh tiền đặng một lát nữa đi chợ. Chẳng dè lại cửa đứng ngoài dòm vô tôi thấy chủ tôi nằm co dưới đất, máu chảy đỏ áo quần, tôi kinh hải không dám vô, liền chạy đi báo cáo với thầy Hương quản. Thầy Hương quản đi với tôi trở lại nhà, thì thiệt quả chủ tôi bị đâm chết. Lời thiệt tôi khai ngay, bằng khai gian thì tôi chịu tội.»

Hương quản biên lời khai ấy, suy nghĩ một chút, rồi hỏi thêm :

– Anh khai anh xin phép với chủ anh mà đi coi hát Tiều hồi gần 8 giờ tối. Vậy chớ hồi anh đi đó, trong nhà có ai hay không ?

– Bẩm, không. Trong nhà duy có một mình chủ tôi với tôi mà thôi. Hồi tôi đi coi hát thì chủ tôi đương đi qua đi lại ngoài sân mà hứng gió.

– Thường thường anh thấy có ai hay tới nhà nói chuyện với chủ anh hay không ?

– Bẩm, không. Chủ tôi dọn nhà về ở đây đã được một tháng mấy rồi, chẳng bao giờ có rước một người khách nào hết. Hôm mới về thì có qua nhà quan Huyện ở gần đây mà thăm một lần mà thôi, chớ cũng chẳng đi đâu nữa.

– Anh nói chẳng có rước một người khác nào hết. Mà theo tôi biết thì luôn mấy bữa trước đây trong nhà có một người đàn bà. Sao anh dám khai gian như vậy ?

– Bẩm thâỳ Hương quản, tôi quên. Phải, cách đây ba bốn bữa trước, có vợ cũ của ông chủ tôi đến thăm, ở…ba bữa rồi về.

– Về ngày nào giờ nào ?

– Bẩm, đi hôm qua, đi lối một giờ trưa.

– Bẩm, hôm qua, khi người đàn bà ấy xách giỏ đi được một lát rồi chủ tôi biểu tôi theo nom coi người ấy đi đâu ? Tôi thấy lối hai giờ trưa lên xe hơi đò hiệu Đào Châu mà đi Cần Thơ.

– Bẩm, không. Hồi tôi vào ở với chủ tôi, thì chủ tôi ở một căn phố dưới Cần Thơ có một mình. Cách vài tuần chủ tôi dọn về ở nhà này thì tôi đi theo có một mình chớ không có người đàn bà ấy .Người ấy mới lên cách bốn bữa rày rồi đi hồi trưa hôm qua đó.

– Sao anh biết người ấy là vợ cũ của chủ anh ?

– Bẩm, hai người rầy lộn với nhau, tôi lóng tai tôi nghe nên tôi hiểu hồi trước chủ tôi có làm bạn với người ấy.

– Còn anh nói hồi hôm anh đi coi hát Tiều từ tám giờ tối đến hừng sáng anh mới về. Anh ở bên Ba Rích sáng đêm anh không buồn ngủ hay sao ?

– Bẩm , có anh em chơi nên không buồn ngủ.

– Anh em là ai ?

– Bẩm, anh Canh là bồi của ông Thầy thuốc với anh Huệ là cu ly bên trường học.

– Anh gặp ai người ấy hồi nào ?

– Bẩm, tôi qua tới Ba rích thì tôi gặp liền .

– Hai người ấy chơi với anh luôn tới sáng hay sao ?

– Bẩm, phải. Hai người ở chơi với tôi tới sáng, chừng về cũng đi chung với tôi một ghe.

Hương quản bước ra ngoài, nói nhỏ với thầy Đội mà cậy sai lính đi đòi tên Canh với tên Huệ, và đón xe Đào Châu dưới Cần Thơ lên mà đòi sốp phơ với lơ đặng mình hỏi luôn thể. Chừng trở vô nhà, Hương quản xét mình tên Quận và biểu nó dắt đi chỉ chỗ nó để áo quần cho mình coi. Hương quản xét đủ hết, mà không tìm ra một dấu chi đáng nghi .

Lối bảy giờ quan Chủ quận vô tới, Hương quản tiếp rước và chỉ mọi việc cho ngài xem xét, rồi đưa tờ vi bằng đương lập đó cho ngài coi trước. Quan Chủ quận xét các việc đều y như lời biên trong vi bằng. Ngài dạy phải để tử thi nằm yên, đừng dời đổi vật chi trong nhà hết, và phải lập vi bằng riết rồi đem nạp cho ngài đánh dây thép cho quan biện lý.

Quan Chủ quận về rồi, thì lính dắt hai tên Huệ với tên Canh vô tới. Hương quản liền dạy một chú Hương tuần dắt tên Quận vô trong buồng rồi ở đó mà coi chừng nó, đừng cho nó đi đâu. Tên Quận đi rồi thầy mới kêu tên Canh vô mà hỏi :

– Hỗm nay anh làm việc gì ở đâu ?

– Bẩm thầy Hương quản, hồi hôm tôi đi coi hát Tiều ở bên Ba Rích.

– Thừa dịp hát Tiều, thiên hạ qui tựu đông đảo, rồi ai đi đâu cũng nói đi coi hát Tiều, biết làm sao mà xét sự thật giả cho được.

– Bẩm, thiệt tôi đi coi hát Tiều. Tôi đi tôi có rủ tên Huệ, là cu ly trường học đi với tôi. Nếu thầy không tin thì thầy hỏi tên Huệ thử coi.

– Đi hồi nào ?

– Bẩm, tôi rủ tên Huệ đi hồi bảy giờ rưỡi tối. Hai anh em tôi ở chơi sáng đêm bên Ba Rích tới hết hát mới về.

– Đi coi hát, anh có gặp ai quen hay không ?

– Bẩm, tôi gặp người quen nhiều lắm, đủ mặt hết.

– Anh có gặp tên Quận là bồi của ông Chí Cao , người bị ám sát kia hay không ?

Tên Canh ngó tử thi Chí Cao thì biến sắc sợ Hương quản nghi mình có nhúng tay trong vụ án mạng, nên đứng dụ dự một chút rồi mới đáp :

– Bẩm thầy Hương quản tôi có gặp tên Quận.

– Anh quen với tên nhiều hay không ?

– Bẩm, không. Tên Quận lại ở đây hơn một tháng nay, tôi biết mặt mà thôi, chớ tôi không quen. Hồi hôm tôi đi coi hát với tên Huệ. Tên Huệ quen với tên Quận, hai người gặp hỏi nhau đứng nói chuyện một hồi, nhơn dịp ấy tôi và tên Quận mới làm quen với nhau.

– Anh gặp tên Quận hồi mấy giờ ?

– Bẩm, hồi đó chừng mười giờ.

– Anh gặp tên Quận rồi nó đi theo anh mà coi hát luôn cho tới sáng, hay là gặp đứng nói chuyện một chút rồi phân rẽ nhau, mạnh ai nấy đi chơi riêng ?

– Bẩm, đứng coi hát với nhau một chút rồi tôi với tên Huệ gặp tên Hứa ngoài Thới An nó mời hai anh em tôi đi uống nước. Hai anh em tôi đi theo tên Hứa. Tên Quận không quen nên không đi. Lối ba giờ khuya hai anh em tôi mới gặp tên Quận lại. Tên Quận rủ hai anh em tôi đi ăn cháo. Ba đứa tôi đi ăn uống chơi cho tới hết hát rồi kiếm ghe qua sông mà về với nhau.

– Hồi ba giờ khuya, anh gặp tên Quận lần thứ nhì đó, anh thấy nó cũng mặc quần áo như hồi đầu hôm hay là nó thay quần áo khác ?

Tên Canh đứng suy nghĩ rồi nói :

– Bẩm tôi không nhớ.

Hương quản ngó ngay tên Canh với cặp mắt rất nghiêm nghị mà nói :

– Anh phải nhớ… Không lý mới đêm hồi hôm này mà anh quên được. Việc nầy quan hệ lắm. Nếu anh không chịu khai thì người ta sẽ nghi anh không muốn khai thiệt, chớ không phải anh không nhớ.

– Bẩm thầy, tôi bất ý về chỗ đó, chớ không phải tôi không chịu khai.

– Anh không nhớ tên Quận mặt đồ trắng hay là đồ đen nữa hay sao ?

– Bẩm, tôi nhớ ảnh mặc đồ trắng, đầu hôm cũng vậy mà khuya cũng vậy.

– Anh biết ký tên hay không ?

– Bẩm tôi không biết viết.

Hương quản đọc lời khai của tên Canh lại cho nó nghe, buộc nó phải lăn dấu tay ở phía sau, rồi dạy nó lại góc nhà mà ngồi riêng một mình .

Thầy kêu tên Huệ, là cu ly trường học vào. Thầy muốn làm cho nó sợ,n ên nó vừa bước vô thì thầy chỉ tử thi mà hỏi nó :

– Anh biết người này hay không ?

– Bẩm, không.

– Thiệt anh không biết hay sao ?

– Bẩm tôi có nghe nói ổng mau nhà về ở đây hơn một tháng nay, song tôi không có thấy mặt ổng lần nào.

– Anh không biết ảnh sao anh quen với tên Quận là bồi của ổng ?

– Bẩm, tên Quận đi chợ thường hay gặp tôi nên quen. Ổng tên là Chí Cao viết tiểu thuyết hay lắm.

– Dạ tôi mới nghe nói hồi nãy.

– Ừ, mà anh biết ai đâm ổng chết hay không ?

– Bẩm cái đó làm sao tôi biết được.

Hương quản liếc mắt ngó tên Huệ thì thấy nó đứng tự nhiên, không có sắc lo sợ chút nào hết. Thầy mới dạy nó khai coi hồi hôm nó đi coi hát Tiều với ai, đi giờ nào đến giờ nào mới về, gặp tên Quận hồi nào.

Tên Huệ khai y như lời khai của tên Canh hồi nãy, nghĩa là nó đi coi hát Tiều với tên Canh hồi bảy giờ rưỡi tối, lối mười giờ mới gặp tên Quận, đứng coi hát với nhau một chút rồi nó với tên Canh đi theo tên Hứa uống nước, tên Quận không có đi theo, đến ba giờ khuya mới gặp tên Quận nữa, rủ nhau đi ăn uống tới gần sáng vãn hát nó với tên Canh và tên Quận mới kiếm ghe qua sông mà về với nhau một lượt.

Hương quản hỏi vậy chớ từ đầu hôm đến khuya tên Quận mặc có một thứ áo quần hay là gặp lần thứ nhì nó thay đổi khác. Cũng như tên Canh, tên Huệ khai nó không để ý tới sự đó ; song nó nhớ nó gặp hai lần đều thấy tên Quận mặc áo trắng, mà không biết tên Quận có thay hay không.

Tên Huệ khai biết chữ, nên Hương quản đọc lời khai của nó lại cho nó nghe, biểu nó ký tên ở sau, rồi chỉ chổ tên Canh ngồi mà dạy nó lại ngồi đó. Hương quản xem lời khai của tên Quận hồi nãy lại , rồi kêu Hương tuần mà biểu dắt tên Quận trở ra ngoài. Thâỳ ngó tên Quận mà nói :

– Lời khai của anh hồi nãy có vài khoản không đúng với sự thiệt. Anh khai anh đi coi hát Tiều hồi tám giờ tối, qua tới Ba Rích thì gặp tên Canh với tên Huệ liền. Tôi hỏi riêng tên Canh với tên Huệ, thì hai người đều khai như nhau, họ nói gặp anh lối mười giờ. Ở đây qua Ba Rích, dầu anh mắc kiếm ghe qua sông đi nữa, thì mất nửa giờ đồng hồ là nhiều. Ấy vậy mà qua tới Ba Rích lối một giờ rưỡi đồng hồ rồi anh mới gặp tên Canh và tên Huệ, chớ không phải gặp liền. Còn khoản nầy nữa, anh khai rằng anh ở coi hát chơi với tên Canh tên Huệ sáng đêm đến vãn hát ba người mới về một lượt với nhau. Không phải như vậy. Tên Canh và tên Huệ đồng khai gặp anh lối mười giờ, đứng chung vói nhau một lát rồi hai người ấy đi uống nức, phân rẽ vói anh đến ba giờ khuya mới gặp anh lại . Vậy thì từ mười giờ đến ba giờ khuya, trong cái khoảng năm giờ đồng hồ đó anh đi đâu ?

Tên Quận bối rối một chút rồi mói đáp :

– Bẩm thầy Hương quản, tôi ở đó coi hát chớ không có đi đâu hết.

– Trong thời gian ấy có ai thấy anh ở luôn luôn tại Ba Rích hay không ?

– Bẩm, có lẽ ai cũng ngó thấy tôi hết thảy, ngặt vì tôi lạ, nên tôi không biết ai mà khai đặng họ làm chứng cho tôi.

Hương quản ngồi suy nghĩ, rồi kêu tên Canh với tên Huệ lại gần chỉ tên Quận mà hỏi phải hồi hôm tên Quận mặc bộ quần áo đương mặc trong mình đó hay không. Tên Canh với tên Huệ nói phải,song lời nói không được quả quyết.

Thầy Đội cho Hương quản hay rằng chiếc xe hơi đò hiệu đã lên tới và lính đã có đòi sốp-phơ với lơ vô rồi.

Hương quản liền cho sốp-phơ với lơ vô nhà rồi hỏi vậy chớ ngày hôm qua, chuyến xe xuống hồi hai giờ chiều, phải ở tại Ô Môn có một người đàn bà xách giỏ lên xe mà đi Cần Thơ hay không. Sốp-phơ với lơ đều nói trưa hôm qua có đến ba người đàn bà ở chợ Ô Môn đi Cần Thơ. Hương quản dạy tên Quận chỉ coi người đàn bà ở nhà Chí Cao ra đi mặc đồ gì. Tên Quận nói người ấy mặc quần nhiễu trắng cũ, áo xuyến đen, đầu choàng khăn lụa trắng, chân mang quốc, tay xách một cái giỏ mây. Tên lơ xe liền đáp :

– Phải, tôi nhớ có người đàn bà ấy đi xe tôi hồi trưa hôm qua. Người ấy coi sắc mặt buồn hiu, xuống tới Cần Thơ rồi xách giỏ mà đi, song tôi không biết đi đâu.

Hương quản cám ơn sốp-phơ với tên lơ xe Đào Châu rồi cho hai người đi. Thầy cậy thầy Đội với Hương tuần và Phó Hương quản canh giữ nhà Chí Cao, rồi thầy cầm tờ vi bằng với các lời khai đem ra dinh quận mà nạp cho quan Chủ quận. Thầy cũng có dắt tên Quận, tên Canh và tên Huệ theo đặng cho quan Chủ quận định đoạt.

Quan Chủ quận đọc hết hồ sơ rồi ngài viết một tờ dây thép mà đánh cho quan Biện Lý hay và xin quan Biện Lý liệu định về tử thi. Ngài dạy Hương quản đem gởi tên Quận, tên Huệ, tên Canh đằng nhà việc làng, đợi lịnh quan Biện Lý trả lời rồi sẽ hay.

Cách chừng một giờ sau, quan Chủ quận tiếp được dây thép của quan Biện Lý trả lời. Quan Biện Lý cho hay rằng hai giờ rưỡi chiều ngài sẽ lên tới với quan Thẩm Án và ngài xin truyền trước cho quan Thầy thuốc Ô Môn hay đặng giờ ấy có mặt tại quận hiệp với ngài mà khám nghiệm tử thi.

Quan Chủ quận liền cho Hương quản hay, ngài dạy phải ghé nhà quan Thầy thuốc mà mời và ngài dặn trước hai giờ rưỡi Hương quản phải có mặt tại nhà Chí Cao với tên Quận, tên Canh và tên Huệ mà hầu quan Biện Lý.