Vào thời kỳ ngắn ngủi ở những lần thăm viếng của tôi với nhà thông thiên học sùng đạo và nhà trồng cây, một hôm tôi nhận được một chi phiếu nhỏ mà nguyên do của nó thật là bí mật đối với tôi. nó được gửi đến từ một nhà tổ chức biểu diễn hoà tấu nổi tiếng miền Bắc nước Đức mà với ông ta, tuy tôi chưa hề có bất kỳ sự giao thiệp nào. Trong việc dò hỏi, tôi đã nhận được một phúc đáp nói rằng số tiền này được gởi đến tôi theo lệnh của ông Heinrich Muoth. Anh ta đã hát tại sáu buổi hoà tấu một ca khúc do tôi soạn và số tiền này được tiêu biểu là thù lao của tôi.

Lúc bấy giờ tôi đã viết cho Muoth, cảm ơn anh ta và hỏi thăm tin tức. Trước hết tôi muốn biết tại sao ca khúc của tôi bằng cách nào đã được tiếp nhận tại các cuộc hoà tấu đó. Tôi có nghe về những lần đơn ca của Muoth và đã thấy những bài phê bình về các cuộc trình diễn ấy một hay hai lần trên báo chí, tuy không thấy đề cập gì đến ca khúc của tôi cả. Tôi viết về các hoạt động và công việc của tôi trong những chi tiết ngắn ngủi, như một người cô đơn thường hay làm, và cũng không quên bỏ vào phong thư một trong những ca khúc mới của tôi.

Rồi tôi đã chờ đợi lời phúc đáp. Khi tôi vẫn không nhận được gì cả sau bốn tuần lễ, tôi lại quên bẵng toàn bộ công việc đó. Hầu như mỗi ngày tôi đều viết nhạc, âm nhạc đã ám ảnh tôi như trong một giấc mơ. Tuy nhiên, vào những giờ nghỉ, tôi cảm thấy bạc nhược và bất mãn. Tôi không mấy thích dạy học và cảm thấy tôi không thể nào chịu đựng lâu hơn nữa.

Vì thế tôi cảm thấy rằng một lời nguyền rủa trách móc đã nhấc ra khỏi tôi khi sau cùng tôi nhận được một bức thư của Muoth. Anh ta viết:

Anh Kuhn thân mến,

Tôi không phải là người hay viết thư. Tôi không trả lời thư anh, cũng như thực ra tôi không biết phải nói gì. nhưng bây giờ thì tôi có thể gởi đến anh những đề nghị cụ thể. Hiện tại tôi tham gia vào Hí viện đại nhạc kịch ở đây, tại R. và tôi sẽ vui sướng nếu anh cũng có thể đến đây. Anh có thể, trước hết, giữ một chân như vĩ cầm thủ hạng nhì tại đây. nhạc trưởng là một người thông minh, thẳng thắn, dù rằng hơi có phần cộc cằn. chắc chắn là không lâu anh cũng sẽ có cơ hội chơi một số nhạc khúc của anh. Tại đây chúng tôi có được những phòng hoà tấu rất tốt. tôi cũng có một việc để nói với anh về ca khúc của anh, một điều là có một nhà xuất bản muốn ấn hành các bài hát ấy. Nhưng anh cứ ở đó viết nhạc như vậy thì thật là buồn chán. Sẽ tốt hơn nếu anh đến đây. hãy đến nhanh và đánh điện cho tôi về địa điểm.

Bạn anh, Muoth

Như thế là bất ngờ tôi đã được lôi ra khỏi chốn ẩn cư vô ích của tôi. Tôi lại đầm mình vào dòng suối của đời sống, có những hy vọng và âu lo, buồn rầu và vui vẻ. Chẳng có gì giữ tôi lại cả, song thân tôi cũng đã hài lòng khi thấy tôi bắt lấy bước đầu vững chắc trong nghề nghiệp của cuộc sống của tôi. Không chậm trễ, tôi đã gởi một điện tín, và ba ngày sau đó tôi đã có mặt tại R. với Muoth.

Tôi đã tìm được một khách sạn đầy đủ tiện nghi. Tôi đến thăm Muoth nhưng không thấy anh trong nhà. rồi anh đã đến khách sạn của tôi và một cách bất ngờ đã đứng trước mặt tôi. Anh chìa tay ra, chẳng hỏi tôi câu nào cả, không kể với tôi bất kỳ điều gì và cũng không chia xẻ sự kích thích của tôi dù là nhỏ nhất. Anh ta thường để mình bị cuốn theo những biến cố, chỉ kinh nghiệm và coi là quan trọng ở giây phút hiện tại mà thôi. Anh ta hầu như không cho tôi có dịp thay quần áo và rồi đưa tôi đến gặp ông Rossler, nhà nhạc trưởng.

– Đây là anh Kuhn – anh ta nói.

Rossler gật đầu:

– Thế nào! Tôi có thể làm gì cho anh đây?

– Anh ta là một vĩ cầm thủ! – Muoth kêu lên.

Nhà nhạc trưởng đã nhìn tôi với sự ngạc nhiên, quay lại người ca sĩ và nói một cách cộc cằn:

– Anh không bảo tôi rằng ông này bị què. Tôi phải có người chân cẳng ngay ngắn chứ!

Máu đã dồn lên mặt tôi nhưng Muoth thì vẫn điềm tĩnh. Anh ta chỉ cười;

– Bộ ông muốn anh ấy khiêu vũ sao ông Rossler? Tôi nghĩ rằng anh ấy đàn vĩ cầm mà. Nếu anh ấy không thể làm chuyện đó thì chúng ta lại đưa anh ấy đi. nhưng trước hết chúng ta hãy nghe anh ấy đàn cái đã chứ.

– Thôi được ông Kuhn ạ, vậy sáng mai hãy đến gặp tôi khoảng 9 giờ, phòng tôi đây. Ông có phiền chi về chuyện tôi nói về cái chân? Phải, ông Muoth phải nói với tôi về chuyện đó chứ. Dù sao, chúng ta sẽ xem sau. Thôi đến mai vậy!

Khi chúng tôi đi ra ngoài, tôi đã trách cứ Muoth về chuyện ấy. Anh ta rùng vai, và nói nếu anh ta đề cập đến sự tàn tật vào lúc đầu, thì sẽ khó khăn chiếm được sự chấp thuận của nhà nhạc trưởng. Hiện tại tôi đã có mặt tại đây và nếu Rossler nhận thấy tôi đáp ứng đầy đủ một cách phải chăng thì chẳng mấy chốc tôi sẽ biết được cái khía cạnh tốt hơn ở bản chất của ông ta.

– Nhưng làm thế nào mà anh có thể tiến cử tôi trong bất kỳ trường hợp nào? – tôi hỏi – Anh còn không biết liệu tôi có mạnh giỏi không nữa.

– Đó là việc của anh chứ! Tôi nghĩ anh sẽ đồng ý, và anh cũng sẽ đồng ý mà. Anh là một người khiêm tốn mà nếu không có một kẻ nào đó thỉnh thoảng thúc đẩy anh thì anh chẳng bao giờ đi đến đâu cả. Đó là một cái thúc đẩy vậy – nay thì anh cứ việc tiến tới! Anh chẳng cần phải e sợ. Người tiền nhiệm của anh không giỏi mấy đâu.

Chúng tôi đã ở lại ăn đêm tại căn phòng anh ta. Tại đây anh ta lại thuê mấy căn phòng trong một vùng hẻo lánh nơi có một khu vườn lớn và yên tĩnh. Con chó khoẻ mạnh của anh phóng tới chào mừng anh. Chúng tôi hầu như ngồi xuống và hơ ấm mình thì khi đó có tiếng chuông reo lên và một người đàn bà cao lớn rất nhan sắc bước vào và nhập bọn vừa chúng tôi. Chuyện đó cũng cùng một không khí như trước đây, và cô nhân tình của anh ta cũng lại là một người quý phái đường bệ. Anh ta hình như cặp bồ với những người đàn bà kiều diễm này coi như là việc tất nhiên và tôi nhìn đến cô nhân tình mới nhất này với mối giao cảm và với sự bối rối mà tôi luôn luôn cảm thấy thế trước sự hiện diện của những người đàn bà quyến rũ. Quả thật là không thể hề có sự ghen tị, rằng với cái cẳng thọt của tôi thì đối với tôi có vẻ như thôi không được yêu và chẳng có hy vọng gì cho tình yêu cả.

Cũng như trong quá khứ, chúng tôi đã vui vẻ với nhau và đã uống rất nhiều tại nhà Muoth. Anh ta khống chế chúng tôi với tính tình hoạt bát nhưng hết sức bất thường của anh ta, mặc dù vậy đã quyến rũ chúng tôi. Anh ta hát cho chúng tôi nghe một cách say sưa và cũng đã hát một trong những ca khúc của tôi. Ba chúng tôi trở nên rất thân mật, một cảm giác đầm ấm trải dài giữa chúng tôi và lôi kéo chúng tôi đến sát bên nhau. Chúng tôi đã tự nhiên với nhau và vẫn ngồisát bên nhau chừng nào mà sự nồng ấm trong chúng tôi còn tồn tại. Người đàn bà cao lớn đó được gọi là Lottie, đã thân mật với tôi trong một cách thức dịu dàng. Đó không phải là lần thứ nhất mà một người đàn bà kiều mị và đầy tình cảm đã đối xử tốt với tôi trong một cách thức giao cảm và hết sức tin cậy này. Lần này điều đó cũng làm cho tôi tổn thương, song hiện tại tôi đã nhận ra cái thể thức đều đặn của sự cư xử này và không khắc ghi nhiều lắm trong tâm hồn. thỉnh thoảng tôi còn biết cả những người đàn bà chứng tỏ tình thân hữu đặc biệt với tôi nữa. Tất cả bọn họ đều xem tôi như là một kẻ không có khả năng ghen tuông cũng như yêu đương. Lại nữa, cũng có cái lòng thương hại không sao chịu nổi mà họ đã dành cho tôi mà chính điều đó đã phát xuất từ một lòng tin gần như thuộc về người mẹ.

Tiếc thay, tôi vẫn chưa có kinh nghiệm về những sự vụ như vậy và không thể nhìn vào niềm hạnh phúc của tình yêu ở sát một bên mà không nghĩ ngợi đến mình một chút và cảm thấy rằng tôi cũng sẽ thích được thoả mãn sở thích trong một việc gì tương tự. tới một mức nào đó thì nó đã phá hỏng niềm vui của tôi, nhưng trong đại thể thì đó là một buổi tối thú vị trong sự đồng hành của người đàn bà diễm lệ hào phóng này và cái con người bừng bừng sinh khí và tâm tánh bất thường nọ, kẻ đã ưa thích tôi và chú tâm đến tôi và tuy vậy không thể biểu tỏ tình cảm của anh ta trong bất kỳ cách thức nào khác hơn là anh ta đã có với đàn bà, nói rõ ra, trong một cách thức dữ dội và cao hứng.

Khi chúng tôi cụng ly với nhau lần cuối trước khi tôi ra về, anh ta gật đầu với tôi và nói:

– Thực ra tôi phải uống cho tình thân hữu của chúng ta, phải không? Chắc chắn là tôi sẽ thích làm như vậy. Nhưng không hề chi, nó sẽ tốt đẹp y như vậy. Có lúc, bất kỳ lúc nào tôi gặp bất cứ kẻ nào tôi ưa, tôi luôn luôn nói với họ ngay lập tức trong một cung cách thân thiết, nhưng đó không phải là điều tốt đẹp, càng không phải đối với các đồng nghiệp của tôi. Đồng thời tôi cũng đã cãi cọ với họ.

Lần này tôi không có được cái niềm vui cay đắng ngọt ngào của việc có sự đồng hành của cô nhân tình của bạn tôi đưa về nhà. Nàng ở lại đó như vậy là tốt hơn. Cuộc hành trình, sự viếng thăm ông nhạc trưởng, sự căng thẳng về buổi sáng hôm sau và sự giao tiếp mới mẻ với Muoth, tất cả đều làm thoả thích. Chỉ hiện tại tôi mới thấy thế nào là bị bỏ quên, lúng túng, ngượng ngập và xa cách với thiên hạ mà tôi đã trở thành như thể đang trong tháng năm dài đơn độc chờ đợi, và với một ý thức của niềm vui và sự tiên liệu sức khoẻ, tôi lại nhanh nhảu và hoạt động giữa thiên hạ, lại thuộc về trần thế.

Sáng hôm sau tôi đã ra mắt Rossler đúng giờ. Tôi nhận thấy ông ta còn mặc quần áo ngủ và tóc chưa chải, nhưng ông ta chào tôi và, trong một cáh thức thân mật hơn ngày hôm trước, ông mời tôi đàn vĩ cầm, đặt bản nhạc chép tay trước mắt tôi và ngồi xuống cạnh dương cầm. Tôi chơi tuyệt như tôi có thể chơi được , nhưng việc đọc bản nhạc chép tay cẩu thả làm tôi hơi bực bội. Khi chúng tôi đàn xong, ông ta im lặng, đặt bản nhạc khác lên trước mặt tôi để tôi đàn không có nhạc đệm, và rồi đến bản thứ ba.

– Được đấy – ông ta nói – Anh cần phải đọc nhạc thường xuyên hơn, thỉnh thoảng anh đàn hơi chậm ở đoạn đi nhanh. Tối nay hãy đến hí viện. Tôi sẽ dành chỗ cho anh, rồi bấy giờ anh có thể trình tấu phần vụ của anh kế người thay thế mà y điền vào chỗ trống trong khi thiếu người. Ban đầu thì sẽ hơi khó khăn đấy. Hãy nghiên cứu nhạc cho tiến triển. Hôm nay không nghe thử nữa. Tôi sẽ đưa cho anh tờ giấy, hãy cầm đến hí viện vào lúc mười một giờ và lấy nhạc.

Tôi chưa hoàn toàn chắc chắn về vị trí của tôi nhưng nhận thấy con người này không ưa hỏi nên tôi đi ra. Tại hí viện chẳng có ai muốn biết gì về nhạc hoặc chịu nghe tôi cả. Tôi đã không quen với máy móc ở đó và đã khó chịu. Tôi đã gởi một điệp báo đặc biệt đến Muoth. Anh đến và tức thì mịo việc đều trót lọt. buổi tối, tôi trình diễn lần đầu tiên tại hí viện và đã được quan sát một cách chặt chẽ bởi nhạc trưởng. Ngày hôm sau tôi đã được bổ nhiệm.

Conó người thật lạ lùng vì ở giữa cái đời sống mới mẻ của tôi và những ao ước đã thành đạt của tôi một đôi khi tôi cũng bị cái khát vọng vô thức bất thần qua mau vồ chụp lấy tôi cho nỗi cô đơn, cho cả đến sự chán nản và những ngày trống rỗng. Lúc bấy giờ nó có vẻ như cho tôi thấy rằng cái thời gian tôi ở tại nhà và cái đời sống đều đặn tẻ ngắt vô vị đó mà từ đấy tôi đã lấy làm vui thú để trốn thoát lại là một cái gì đáng mong muốn. Đặc biệt, tôi nghĩ đến với lòng khao khát thực sự về những tuần lễ tôi ở lại trên núi hai năm trước đây. Tôi cảm thấy rằng tôi không được phần số dành cho sự giàu sang và hạnh phúc mà chỉ cho yếu đuối và thất bại, không có những bóng dáng và những sự hy sinh này, thì nguồn suối sáng tạo trong người tôi sẽ tuôn trào một cách yếu đuối và hỗn loạn. Thoạt tiên thực ra không có vấn đề những giờ yên lặng và công việc sáng tạo, và mặc dù tôi đã sống một đời sống trọn vẹn, tôi cũng không ngớt nghĩ rằng tôi đã nghe thấy cái nguồn suối đó bị ngăn chận và bên trong người tôi đã thầm nghĩ một cách dịu dàng và ai oán.

Tôi thích thú việc chơi đàn vĩ cầm trong ban nhạc. Tôi đã tuôn ra toàn bộ những hợp tấu và dần dần đã cảm thấy hướng đi của tôi trên lĩnh vực này. Lần hồi tôi đã học được những gì mà tôi chỉ biết về lý thuyết và một cách xa xôi mơ hồ, nói rõ ra, là việc hiểu biết bản chất, màu sắc và ý nghĩa của mỗi nhạc khí từ dưới lên trên. Đồng thời, tôi đã nghiên cứu âm nhạc vũ điệu và chờ đợi với lòng nhiệt thành lớn lao đến cái thời gian khi mà tôi có thể đánh liều thử viết một đại nhạc kịch.

Mối tương giao thân thiết của tôi với Muoth, người đã giữ một địa vị tốt nhất ở Hí viện, đã thuận tiện cho sự tiến triển của tôi và hoàn toàn hữu ích cho tôi. Tuy nhiên, tôi rất lấy làm tiếc, là điều này đã có cái kết quả ngược lại trong tương giao với các đồng nghiệp của tôi. Tôi không có bất cứ người bạn thân nào trong các nhạc công của ban nhạc, một cái gì mà tôi cũng chỉ muốn được như vậy mà thôi. Chỉ có một vĩ cầm thủ số một, người người Styrian gọi là Teiser để ý đến tôi và trở thành bạn tôi. Ông ta lớn hơn tôi mươi tuổi, một người thật thà, thẳng thắn với một gương mặt dịu dàng, thanh tú, dễ đỏ rần lên. Ông ta là một nhạc sĩ đã thành đạt một cách phi thường và có một lỗ tai khá đặc biệt tinh tế và nhạy cảm. Ông ta là một trong những người đã tìm thấy sự thoả mãn của họ trong nghệ thuật mà không muốn giữ bất cứ vai trò quan trọng nào. Ông ta không phải là một diệu thủ gia và chưa bao giờ sáng tác gì cả. Ông ta bằng lòng chơi vĩ cầm và đã tìm được niềm vui to lớn nhất của ông ở sự hoàn toàn hiểu biết kỹ thuật ấy. Ông ta đã biết mỗi khởi tấu khúc từng chi tiết một, và cũng như đã biết bất kỳ nhạc trưởng nào ở chỗ nào nên chơi nhẹ nhàng và rõ ràng, ở chỗ nsò sự khởi đầu của một nhạc khí khác được đưa ra để tạo nên một hiệu quả chính xác và diễm lệ. Điều này đã làm ông nổi bật và ông đã tự hài lòng với mình hơn là bất kỳ ai khác tại hí viện. Ông ta có thể chơi gần như tất cả các nhạc khí, thế nên tôi có thể hỏi ông ta những câu hỏi và học hỏi ở ông hàng ngày.

Vì rằng trong nhiều tháng trời chúng tôi không bàn bạc gì hơn là kỹ thuật, nhưng tôi thích ông ta và ông ta thấy rằng tôi bận tâm để học hỏi. Một sự hiểu biết không nói ra đã mọc dậy giữa chúng tôi không kém chỉ với mối tình thân hữu đó. Rồi sau cùng tôi đã nói với ông ta về cầm tấu khúc vĩ cầm của tôi và yêu cầu ông thỉnh thoảng đàn với tôi. Ông ta đã đồng ý một cách niềm nở và đi đến phòng tôi vào giờ đã định. Để làm ông hài lòng, tôi đã đi tìm một ít rượu vang ở thành phố quê hương ông. Chúng tôi đã uống một ly rượu vang, rồi tôi đặt bản nhạc lên giá và chúng tôi bắt đầu đàn. Ông ta đọc nhạc rất tài, nhưng bất thần ông ngừng lại và hạ thấp cung đàn xuống.

– Tôi xin nói, anh Kuhn – ông ta nói – đây thực sự là âm nhạc nùng diễm và tôi không muốn đàn nó ngay bất cứ đoạn nào. Tôi muốn đem về nhà và tập dượt cái đã. Tôi có thể làm thế chứ?

– Vâng – tôi nói.

Và khi ông lại đến, chúng tôi đã chơi bản cầm tấu khúc suốt hai lần. Khi chúng tôi chơi xong, ông ta vỗ trên vai tôi và kêu lên:

– Anh khiêm tốn quá! Anh giả vờ là một kẻ thơ ngây và một cách kín đáo thì anh đã làm những việc như thế này! Tôi sẽ không nói nhiều, tôi chẳng phải là một giáo sư, nhưng nó tuyệt vời đấy!

Đấy là lần đầu tiên mà một người nào đó tôi thực sự tin cậy đã khen ngợi tác phẩm của tôi. Tôi đưa ông xem tất cả nhạc phẩm của tôi, kể cả các ca khúc vừa mới được xuất bản và mới xuất hiện chẳng bao lâu. Nhưng không dám nói với ông ta là tôi cũng cả gan nghĩ đến chuyện soạn một đại nhạc kịch nữa.

Trong những ngày tốt đẹp đó, tôi đã xúc động bởi một biến sự nho nhỏ mà có thể tôi chẳng bao giờ quên được. Ở nhà Muoth, nơi tôi là một tân khách thường xuyên, tôi không thấy người đàn bà kiều diễm gọi là Lottie đó một thời gian, nhưng tôi không nghĩ nhiều về chuyện đó bởi vì tôi không muốn trở nên liên luỵ vào bất cứ sự vụ yêu đương nào. Tôi thích không biết đến chuyện ấy. Vì thế tôi đã không hỏi han gì về nàng. Vả lại, anh ta cũng chẳng bao giờ nói với tôi về những chuyện này.

Một buổi chiều tôi ngồi trong phòng tôi đang nghiên cứu một đoạn hợp tấu. Cạnh cửa sổ, con mèo mun của tôi nằm ngủ dưới tia nắng mặt trời. Cả căn nhà đều im lặng. Lúc bấy giờ tôi nghe có người nào đó đi vào cửa trước, đoạn ngừng lại hỏi thăm bà chủ nhà, rồi tới tiếng gõ cửa ở cánh cửa phòng tôi. Tôi bước tới mở cửa, một người đàn bà cao lớn, sang trọng với một tấm voan phủ mặt bước vào và khép cánh cửa lại phía sau nàng. Nàng bước vài bước vào căn phòng, thở mạnh ra và rồi kéo tấm voan xuống. Đó là Lottie. Nàng trông kích thích và tức thì tôi đã đoán biết tại sao nàng đến đây. Theo lời mời của tôi nàng ngồi xuống. nàng lắc mạnh tay tôi nhưng vẫn không nói gì cả. Nàng có vẻ thoải mái hơn khi nàng quan sát sự luống cuống của tôi, như thể nàng e rằng tôi có thể mời nàng đi ngay lập tức.

– Có chuyện gì với Heinrich Muoth ư? – sau cùng tôi hỏi.

Nàng gật đầu:

– Anh ấy không kể gì với anh sao?

– Không, tôi không biết gì cả. Đó chỉ là điều tôi nghĩ thôi.

Nàng nhìn ngay vào mặt tôi theo cái cách mà bệnh nhân nhìn vào mặt bác sĩ, im lặng và thong thả cởi bao tay của nàng ra. Bất thần nàng đứng dậy, đặt hai tay lên vai tôi và đăm đăm nhìn tôi với đôi mắt to lớn của nàng.

– Tôi sẽ làm gì đây? Anh ấy không bao giờ ở nhà cả, anh ta không thèm viết cho tôi mà cũng chẳng bao giờ mở thư tôi ra nữa! Tôi không thể nói chuyện với anh ta suốt ba tuần nay. Hôm qua tôi có đến đó. Tôi biết anh ta có ở trong nhà nhưng anh ta không thèm mở cửa. Anh ta cũng chẳng thèm huýt kêu con chó khi nó xé toang cả áo quần tôi. Anh ta không còn muốn nhìn nhận tôi gì nữa cả.

– Cô có cãi lộn với anh ta không? – tôi chỉ hỏi chiếu lệ để khỏi phải im lặng.

Nàng cười lên.

– Cãi lộn ư? Ồ, chúng tôi cãi nhau đã đủ ngay từ khi bắt đầu kìa! Tôi vẫn thường vậy luôn. Không, mãi sau này anh ta mới không lịch sự với tôi, lập tức tôi nghi ngại ngay. Vào một dịp anh ta không có ở đấy khi anh ta mời tôi đến, lần khác anh ta nói anh ta đến thăm tôi và cũng chẳng đến. Sau cùng, anh ta bắt đầu gọi tôi một cách thông thường.

Tôi kinh ngạc:

– Có đánh cô ư?

Nàng lại cười:

– Anh không biết sao? Ồ, anh ta vẫn thường đánh tôi, nhưng hiện thời lâu rồi không có đánh đập nữa. Anh ta trở nên lịch sự, anh ta gọi tôi một cách bình thường và chẳng muốn biết gì đến tôi nữa. Tôi nghi là anh ta đã có một người nào khác rồi. Đó là lý do tôi đến đây. làm ơn nói cho tôi biết! Anh ta có cô nào khác không? Anh biết mà, anh phải biết chứ!