Tôi nhìn với sự ngạc nhiên đến con người này, người mà tôi chẳng bao giờ hoàn toàn coi trọng và người mà nay tôi đã cho phép hành động như một người chỉ dẫn và bác sĩ của tôi. Nhưng thực ra thì ông ta có vẻ chứng tỏ với tôi một vài tình thương mà ông đã đề cập đến đó. Ông ta hình như có chia sẻ nỗi khốn khổ của tôi và một cách chân thành, ao ước cho tôi được tốt đẹp. Dù sao đi nữa. Tôi cảm thấy rằng tôi phải bắt lấy một vài biện pháp mạnh để tiếp tục sống và thở như người khác. Tôi đã nghĩ đến cái thời kỳ dằng dặc của sự đơn độc giữa các rặng núi hoặc tự quên mình trong công việc nặng nhọc, nhưng thay vì thế tôi sẽ tuân theo người chỉ bảo thân hữu của tôi, cũng như tôi không còn tin nữa ở kinh nghiệm và trí khôn của tôi.

Khi tôi nói với mẹ tôi là tôi không có ý định bỏ bà lại một mình và hy vọng bà sẽ quay về với tôi và chia sẻ đời sống của bà với tôi, bà đã gật đầu một cách buồn bã.

– Anh đang nghĩ gì thế? – bà dịu dàng phản đối – Chuyện sẽ không dễ dàng như vậy đâu. Tôi có cái lối sống riêng biệt của tôi và không thể nào làm một sự bắt đầu mới mẻ cả. Dù sao đi nữa, thì anh không phải nặng gánh với tôi. Anh phải được tự do.

– Chúng ta có thể cố gắng – tôi nói – Nó có thể thành công hơn là mẹ tưởng?

Và lúc khởi đầu tôi đã có đủ tháo vát để ngăn chặn tôi chán nản và nhượng bộ trước thất vọng. Có một căn nhà và một công việc rộng lớn, với những mối lợi trong đặc ân của chúng tôi và những hóa đơn để trả, có các sổ sách và kế toán, tiền cho vay và tiền thu vào, và để biết được cái gì trở thành tất cả những việc này là cả một vấn đề. Thoạt tiên tự nhiên tôi muốn bán hết cả đi, nó mà không thể nào làm chuyện đó nhanh đến như vậy. Mẹ tôi thì quyến luyến với ngôi nhà cũ, ý muốn của cha tôi là phải chấp hành di chúc và do đó có nhiều nỗi gian nan. Đó là một điều cần thiết cho một kế toán viên và một chưởng khế để trợ lực. Những ngày và những tuần đã trôi qua với những thu xếp của tôi, liên lạc về tiền bạc và nợ nần, những dự tính và những thất vọng. Chẳng bao lâu tôi không thể nào mô phỏng với tất cả những tính toán và những hình thức chính thức. Tôi thuê một cố vấn pháp luật để giúp ông chưởng khế và để họ làm cho minh bạch tất cả mọi sự.

Trong quá trình này mẹ tôi không luôn luôn nhận những gì do ở bà. Tôi đã cố gắng làm mọi việc dễ dàng cũng như có thể cho bà trong thời kỳ này. Tôi đã làm nhẹ bớt tất cả những vấn đề thương mãi cho bà, tôi đọc cho bà nghe và đem đến cho bà những sự điều khiển. Một đôi khi tôi cảm thấy một giục giã xé phăng mình đi và từ bỏ mọi sự, nhưng một cảm giác hổ thẹn và hiếu kỳ nhất định cũng như nó sẽ trở thành như thế nào đã ngăn chận tôi tôi làm như vậy.

Mẹ tôi không nghĩ gì cả ngoại trừ nghĩ đến người chết, và đã chứng tỏ nỗi thống khổ của bà trong các hành vi nhỏ nhặt đàn bà có vẻ như lạ lùng và thường khi nhỏ mọn đối với tôi. Thoạt đầu tôi đã ngồi vào chỗ của cha tôi tại chiếc bàn, rồi bà cho là không thích hợp và chỗ đó phải để trống. Thỉnh thoảng tôi không thể nói với bà đầy đủ về cha tôi, ở những khi khác bà trở nên im lặng và nhìn đến tôi một cách buồn rầu ngay sau khi tôi đề cập đến tên người. Suốt tất cả thời gian đó tôi đã thiếu vắng âm nhạc của tôi. Có lúc tôi sè dành nhiều cho nó để có thời gian chơi đàn vĩ cầm hằng giờ, nhưng chỉ sau những tuần lễ đã qua đó tôi mới đánh bạo làm như vậy và ngay cả lúc bấy giờ bà đã thở dài và có vẻ như gai mắt. bà đã cho thấy ít chú ý đến những cố gắng không vui vẻ gì của tôi để được đến gần hơn với bà và chiếm được sự thân thiết của bà.

Việc này thường làm cho tôi khốn khổ và khiến cho tôi muốn từ bỏ những nỗ lực của tôi, sogn tôi vẫn tiếp tục kiên trì và trở nên quen với sự miên tục xuôi trôi của những ngày vô vị ấy. Đời sống riêng tư của tôi đã tan vỡ và chết chóc. Chỉ thỉnh thoảng tôi mới nghe thấy một âm vang mờ mịt của quá khứ khi tôi nghe giọng nói của Gertrude trong giấc mơ, hoặc khi có những giai điệu từ vở đại nhạc kịch của tôi bất thần trở lại với tôi đang trong giờ khắc lặng lẽ đó. khi ấy tôi đã hành trình đến R. để trả các căn phòng của tôi tại đó và để thu nhặt các đồ đạc của tôi, mọi sự có liên quan với nơi chốn đó có vẻ như rất đỗi xa vời. Tôi chỉ thăm viếng có Teiser, người vốn trung thành với tôi đến như thế. Tôi chẳng dám nào mở môi hỏi về Gertrude.

– Đừng có lo con. Ta chỉ là một con mụ già.

Bây giờ tôi bắt đầu làm những cuộc kiểm trai một nơi nào khác và không khinh thường để làm những dò xét về kế toán viên và các người giúp việc.

Tôi đã khám phá ra nhiều điều. Điều chính yếu là như thế này, Mẹ tôi đã có một người họ hàng gần và bạn bè ở thị trấn, mụ ta là một người em họ không kết hôn. Mụ không đi lung tung nhiều lắm nhưng mụ rất thân thiết với mẹ tôi. Cái cô Schniebel này không mấy ưa cha tôi và mụ cũng thực sự không ưa gì tôi, cho nên mụ không đến nhà của chúng tôi gần đây. Mẹ tôi đã có lần hứa rằng cô Schniebel có thể đến và ở với bà nếu mụ sống lâu hơn cha tôi, và hy vọng này cho thấy đã bị tan vỡ bởi sự hiện diện của tôi. Khi tôi lần hồi biết được tất cả câu chuyện này, tôi đã thăm viếng mụ già đó và cố làm cho mình bằng lòng như có thể làm được với mụ. Vì việc dính dáng đến những hành động bất thường và những mưu chước vặt vãnh thì mới mẻ đối với tôi và tôi gần như là thích thú nó. Tôi thu xếp để thuyết phục người đàn bà đó đến nhà chúng tôi, và tôi nhận thấy rằng mẹ tôi đã thâm tạ tôi về việc làm này. Để chắc chắn, cả hai người này đã cố can gián tôi về việc bán ngôi nhà, như tôi đã ao ước, và họ đã thành công trong việc làm như vậy. Lúc bấy giờ người đàn bà đó đã cố soán soạt chỗ ở của tôi trong nhà và chiếm cái chỗ mà thân phụ tôi đã ưa thích từ lâu, mà từ đấy tôi đã chận mụ lại với sự hiện diện của tôi. Có phòng cho cả hai chúng tôi, nhưng mụ không muốn một người chủ trong nhà và từ chối đến với chúng tôi. Mặt khác, mụ thường xuyên thăm viếng chúng tôi, tự làm cho mụ không thể thay thế được như một người bạn trong nhiều sự việc nhỏ nhặt, cư xử tôi một cách xã giao, dù rằng tôi là một thế lực nguy hiểm và đã đòi cái địa vị của một cố vấn trong gia đình, điều mà tôi không thể nào tranh biện với mụ.

Vào mùa hè một cuộc chiến đấu mới đã khởi sự. Tôi muốn ra đi với mẹ tôi. Cả hai chúng tôi đều cần một sự nghỉ ngơi, và tôi cũng hy vọng rằng điều đó sẽ làm cho bà vui vẻ lên và kéo bà đến gần với tôi hơn. Bà chứng tỏ ít quan tâm đến cái ý nghĩ đi du lịch nhưng không đưa chống đối. Mặt khác, cô Schniebel vẫn còn rất được ưa thích của mẹ tôi và tôi đi một mình, nhưng tôi không có ý định nhượng bộ trong vấn đề này. Tôi đã mong đợi thu đoạt được nhiều từ cuộc đi nghỉ này. Tôi bắt đầu cảm thấy lúng túng trong căn nhà cũ với sự bất an, buồn rầu của mẹ tôi. Tôi hy vọng giúp đỡ được nhiều hơn để đưa bà ra khỏi nơi chốn đó, và cũng hy vọng kiểm soát các ý nghĩ và trạng thái của tôi hơn.

Thế nên tôi đã thu xếp là chúng tôi sẽ lên đường cho cuộc du hành của chúng tôi vào cuối tháng Sáu. Chúng tôi di chuyển ngày này đến ngày kia, chúng tôi đã thăm viếng Constance và Zurich và đã đi qua Brunig Pass để uể oải, chịu đựng một cách mệt mỏi với cuộc hành trình và trông bất hạnh. Tại Interlaken bà than phiền là bà không thể ngủ được, nhưng tôi thuyết phục bà đi đến Grindelwald, nơi tôi hy vọng cả hai chúng tôi sẽ cảm thấy được yên tĩnh. Trong cuộc du hành lâu dài, vô cảm giác, tẻ nhạt này, tôi đã nhận ra điều bất khả của việc chạy và trốn thoát từ nỗi khổ của riêng tôi. Chúng tôi đã thấy những rặng núi xuất hiện xanh biếc và trắng xoá và băng hà xanh thẳm lấp lánh dưới vầng dương, nhưng chúng tôi đã nhìn mọi sự không xúc động và chẳng thích thú. Chúng tôi cảm thấy hổ thẹn, nhưng chúng tôi chỉ khốn quẫn và chán nản mọi sự. chúng tôi bách bộ, nhìn lên những rặng núi, thở làn không khí trong sạch, dịu dàng, nghe những tiếng chuông bò kêu vang trên đồng cỏ, và nói “Đó chẳng đáng yêu hay sao?” nhưng chẳng dám nhìn vào mặt nhau.

Chúng tôi chịu đựng trong một tuần lễ tại Grindelwald. Rồi một buổi sáng mẹ tôi nói:

– Chẳng ích gì. Thôi chúng ta đi về đi. Tôi muốn có thể ngủ lại được về đêm. Nếu tôi trở về bệnh hoạn và chết thì tôi muốn được chết tại nhà.

Thế là chúng tôi lặng lẽ thu xếp hành lý, đồng ý một cách im lặng với bà, và chúng tôi đã đi trở về nhanh hơn là lúc chúng tôi ra đi. Nhưng tôi cảm thấy như thể tôi chẳng trở lại nhà, mà là trở lại nhà tù, và mẹ tôi cũng bộc lộ sự ít vừa lòng nữa.