Những Người-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn- Đề là những người quyết định rất giỏi. Hiếm khi họ hối tiếc vì những lựa chọn của mình vì họ đã dành thời gian xem xét tất cả các lựa chọn và tìm ra giải pháp tốt nhất cho mình.

Trong bài học này, chúng ta sẽ theo dõi xem Kiwi, một ngôi sao bóng đá trẻ chọn trường mới cho mình như thế nào. Kiwi là một đứa trẻ sáng dạ và luôn biết rõ mình muốn gì.

KIWI, CÔ BÉ BÓNG ĐÁ

Mời các bạn gặp Kiwi. Kiwi rất yêu bóng đá. Cô đã chơi bóng từ khi mới chập chững biết đi. Hàng ngày cô lừa bóng, dắt bóng trên đường đến trường, dù trời mưa hay nắng. Ngay cả khi có tuyết rơi cô cũng luyện tập.

Cô bé thấp người và nhỏ nhắn nhưng nhờ có tốc độ nhanh như điện, sự linh hoạt và kỹ năng tuyệt hảo, cô trở thành một cầu thủ tuyệt vời – thật ra hiện nay cô đang là trung phong cho đội tuyển U17 quốc gia dù cô chỉ đang học năm đầu tiên cấp trung học. Thật ấn tượng phải không các bạn?

Kiwi vừa cùng đồng đội trở về sau chuyến du đấu vòng quanh thế giới vài ngày trước. Từ hôm đó, tất cả những gì cô quan tâm là phải chuyển đến Brazil để được huấn luyện. Đội bóng của cô đá giao hữu với đội U17 Brazil và thua 0-10. Cô hoàn toàn không thể làm gì được trong trận đấu đó. Đơn giản là vì những cầu thủ Brazil giỏi hơn đội của cô về mọi mặt. Kiwi bắt đầu nghĩ đến việc mình cần luyện tập và thi đấu trong một môi trường cạnh tranh hơn nếu cô muốn theo đuổi hoài bão trở thành một cầu thủ đẳng cấp quốc tế.

Khi đội bóng của cô du đấu quanh thế giới, thi đấu ở châu Á, Nam Phi, châu Âu và vùng Trung Đông, Kiwi cũng nhận ra mình phải học hỏi rất nhiều điều về thế giới. Đó là lần đầu cô bé xa nhà và cô nhận ra rằng hóa ra hiểu biết của cô về thế giới còn rất hạn hẹp. Bây giờ cô muốn sống ở một quốc gia khác và biết đến hai nền văn hóa, hai ngôn ngữ.

BẮT ĐẦU CUỘC TÌM KIẾM CỦA KIWI

Kiwi là một cô bé ưa hành động. Một khi đã quyết định làm gì, cô sẽ hành động ngay. Trước tiên cô xin phép cha mẹ cho mình được chuyển trường đến Brazil để chơi bóng. Cảm động trước đam mê và quyết tâm của Kiwi, họ đồng ý. Tuy vậy, họ bắt cô phải cân bằng giữa việc chơi bóng với việc học và nói rằng cô phải chọn một trường có học phí thấp hơn 3.000 đô-la một năm.

Kiwi hết sức vui sướng. Cô lao đến máy tính và bắt đầu tìm tòi những trường dạy bóng đá ở Brazil trên internet. Cô tìm thấy hai trường nổi tiếng nhất và ghi lại những ưu khuyết điểm của từng trường vào sổ tay. Hóa ra tất cả những ngôi sao bóng đá của đội bóng Brazil đều được đào tạo từ một trong hai ngôi trường này. Kiwi biết rằng mình đã đi đúng hướng.

Cô bắt đầu tìm hiểu trường trung học Rio, quán quân của giải vô địch bóng đá các trường trung học Brazil năm trước. Kiwi rất ấn tượng với trang chủ của trường Rio, nó không chỉ có tiếng Bồ Đào Nha mà có cả tiếng Anh, Tây Ban Nha, Ý, Pháp và Nhật trong mẫu đơn xin nhập học dành cho người nước ngoài.

Khi cô mở trang chủ ra, âm nhạc dìu dặt vang lên khi một thông điệp cuộn qua màn hình:

Kiwi rất ấn tượng với trang web của trường Rio. Cô quyết định mình nên theo học tại trường trung học Rio. Cô cũng thấy rằng ngôi trường nằm ở thành phố Rio de Janeiro, một thành phố cô luôn mong muốn được ghé thăm. Cô thốt lên: “Ồ, nó nằm ở Rio de Janeiro! Cuối cùng mình cũng có thể thử lướt ván trên những bãi biển ấy!”. Cô cũng kiểm tra học phí trên mạng và thấy rằng nó nằm trong khả năng cho phép, mỗi năm 3.000 đô-la. Còn gì tốt hơn nữa?

Tiếp đến cô tìm kiếm trường trung học Amazon, một trường rất nhiều triển vọng trong mùa giải năm ngoái. Cô lướt qua những mục tìm kiếm khác nhau như “trường trung học Amazon” và “đội bóng đá Brazil, triển vọng, trường trung học” nhưng không cái nào đưa cô đến trang chủ của trường. May mắn thay, Kiwi đang theo học tiếng Bồ Đào Nha ở trường. Cô thử một từ khóa khác “Amazonas Escola”. Gần cuối danh sách kết quả tìm kiếm, cô tìm được trang web của trường trung học Amazon. Tuy nhiên, không như trường trung học Rio, trang web của họ chỉ có tiếng Bồ Đào Nha mà thôi.

Cô sử dụng cuốn từ điển Anh – Bồ Đào Nha để mày mò trên trang web của trường trung học Amazon và cuối cùng cũng lần ra những thông tin sau:

Đội bóng của trường trung học Amazon đúng là đội triển vọng năm ngoái.

Không có học sinh nước ngoài nào đang theo học ở trường nên dĩ nhiên, không có chương trình đặc biệt nào dành cho học sinh nước ngoài.

Trường nằm trong một dãy núi cách xa Rio hơn hai giờ chạy xe. đ Học phí là 5.000 đô-la, tức là nhiều hơn nguồn kinh phí của cô 2.000 đô-la.

Kiwi dùng một bảng so sánh ưu khuyết điểm đối với cả hai trường. Bằng cách sắp xếp ưu khuyết điểm của hai trường cạnh nhau, cô có thể nhanh chóng xác định trường nào là lựa chọn tốt hơn.

Nhìn vào bảng, Kiwi nhanh chóng đưa ra quyết định: “Trường trung học Amazon không chỉ ít thu hút hơn mà còn vượt quá túi tiền của mình. Trường trung học Rio sẽ phù hợp với mình hơn”. Cô thức đến 4 giờ sáng để điền đơn xin nhập học trực tuyến cho trường trung học Rio rồi mới đi ngủ. Mặc dù đã rất trễ nhưng mắt cô vẫn ráo hoảnh. Cô không thể không suy nghĩ về chuyến đi thú vị phía trước.

Công cụ giải quyết vấn đề: Ưu và Khuyết điểm, Tiêu chí và Đánh giá

Đây là hai công cụ rất hữu ích khi bạn cần đánh giá nhiều khả năng để tìm ra phương án tốt nhất.

CÔNG CỤ 1: ƯU VÀ KHUYẾT ĐIỂM

Công cụ đầu tiên là Ưu và Khuyết điểm. Kỹ thuật này giúp bạn đào sâu nghiên cứu những phương án lựa chọn và xem xét cả những khía cạnh tốt (ưu điểm) và xấu (khuyết điểm) của phương án đó trước khi đưa ra quyết định cuối cùng. Hãy giả định rằng, cũng như Kiwi, bạn đang muốn chọn một trường trung học mới để theo học. Công cụ Ưu và Khuyết điểm có thể giúp bạn phân loại những khác biệt giữa các phương án.

Bước 1: Liệt Kê Tất Cả Các Phương Án

Trước tiên, bạn hãy liệt kê tất cả những phương án. Ví dụ như trong trường hợp này, bạn có 3 ngôi trường: trường trung học Armadillo, trường trung học Beaver và trường trung học Cougar.

Bước 2: Liệt Kê Ưu và Khuyết Điểm Của Từng Phương Án.

Sau đó, bạn liệt kê tất cả ưu và khuyết điểm của từng phương án. Ngay cả khi bạn nghĩ một phương án nào đó hấp dẫn hơn hẳn, bạn cũng nên tập thói quen tự hỏi: “Phương án này không có khuyết điểm nào sao? Còn có ưu điểm nào khác không?”. Chúng ta thường bị tác động bởi ấn tượng đầu tiên. Nếu trước tiên chúng ta nghĩ mình thích một điều gì, chúng ta thường cố tìm ra những lý lẽ chứng minh cho suy nghĩ đó. Ngược lại, nếu chúng ta không thích điều gì lắm, chúng ta thường chỉ chú ý vào những khuyết điểm. Điều quan trọng là chúng ta phải tránh xu hướng này để đưa ra một quyết định đúng đắn. Danh sách ưu khuyết điểm của ba ngôi trường có thể tương tự như sau:

Bước 3: Đánh Giá Tầm Quan Trọng Của Từng Điểm Mạnh và Yếu Bạn Đã Liệt Kê.

Không phải cơ sở để ủng hộ hay bác bỏ một phương án nào cũng có tầm quan trọng như nhau. Bước tiếp theo là đánh giá tầm quan trọng của từng yếu tố.

Ví dụ hãy đánh giá như sau:

+++/— : rất hấp dẫn/rất không hấp dẫn

++/– : tương đối hấp dẫn/tương đối không hấp dẫn

+/-: ít hấp dẫn/ít không hấp dẫn.

Giả sử như bạn đánh giá chất lượng giáo dục và học phí là rất quan trọng (nên nó sẽ được gán trọng số là +/- 3) trong khi tuổi của ngôi trường không quan trọng lắm (tức là trọng số +/- 1)

Bước 4: Chọn Phương Án Hấp Dẫn Nhất

Bước cuối cùng là chọn ra phương án tối ưu dựa trên những ưu khuyết điểm có trọng số mà bạn đã liệt kê. Trong trường hợp này, có lẽ lựa chọn tốt nhất cho bạn là trường Beaver vì nó có nhiều điểm cộng và ít điểm trừ nhất.

CÔNG CỤ 2: TIÊU CHÍ VÀ ĐÁNH GIÁ

Công cụ thứ hai là Tiêu chí và Đánh giá. Bạn có thể sử dụng công cụ này để xác định rõ những tiêu chí nào, hay phẩm chất nào, nên được dùng để đánh giá các phương án, quyết định tầm quan trọng của từng nhóm tiêu chí và đánh giá những phương án một cách hiệu quả.

Bước 1: Liệt Kê Tất Cả Những Phương Án

Cũng như công cụ Ưu và Khuyết điểm, trước tiên hãy liệt kê tất cả các phương án. Một lần nữa, chúng ta sẽ lại chọn giữa trường trung học Armadillo, trường trung học Beaver và trường trung học Cougar.

Bước 2: Liệt Kê Tất Cả Những Tiêu Chí Đánh Giá

Khi bạn nhận xét một trường tốt hay không tốt, bạn muốn nói đến tiêu chí nào? Chúng ta sẽ dùng những tiêu chí sau:

Chất lượng giáo dục

Khả năng du học

Xếp hạng của đội bóng chày

Số lượng bạn bè có thể theo học

Khoảng cách đến trường

Cơ sở vật chất mới

Học phí

Bước 3: Xác Định Mức Độ Quan Trọng Của Từng Tiêu Chí

Bước tiếp theo là xác định mức độ quan trọng của từng tiêu chí bạn vừa liệt kê. Bạn có thể dùng ba cấp độ như cao, trung bình và thấp hoặc dùng thang đo 10 điểm đều được. Chúng ta sẽ thử đặt trọng số cho các tiêu chí như sau:

Chất lượng giáo dục: cao

Khả năng du học: cao

Xếp hạng của đội bóng chày: trung bình

Số lượng bạn bè có thể theo học: trung bình

Khoảng cách đến trường: thấp

Cơ sở vật chất mới: thấp

Học phí: cao

Bước 4: Đánh Giá Từng Phương Án Dựa Trên Các Tiêu Chí Có Trọng Số

Tiếp theo bạn sẽ đánh giá từng phương án dựa trên những tiêu chí đã đặt ra. Bạn có thể đánh giá theo bao nhiêu cấp độ tùy thích. Trong ví dụ này, chúng ta sẽ sử dụng phương pháp đánh giá ba cấp độ, từ +++ tức rất hấp dẫn đến + là không hấp dẫn.

Như bạn có thể nhìn thấy ở hàng “khoảng cách đến trường”, bạn có thể ghi con số cụ thể (ví dụ như 25 phút). Nếu bạn có dữ liệu cụ thể, bạn có thể thêm vào để hiểu rõ hơn. Nếu điều gì có thể đánh giá bằng câu trả lời có hay không (ví dụ như khả năng du học) bạn cũng có thể ghi ra.

Bước 5: Chọn Phương Án Tốt Nhất

Cuối cùng, bạn chọn ra phương án tốt nhất. Hãy nhớ đánh giá cả trọng số của từng tiêu chí đánh giá khi đưa ra quyết định cuối cùng. Một lần nữa, trong ví dụ này có lẽ bạn vẫn nên chọn trường Beaver vì trường này đạt điểm cao trên những tiêu chí quan trọng như chất lượng giáo dục và khả năng du học, tuy nhiên lại được điểm thấp ở những tiêu chí ít quan trọng hơn như khoảng cách đến trường và cơ sở vật chất mới.

Cả kỹ thuật Ưu Khuyết điểm và kỹ thuật Tiêu Chí và Đánh Giá đều sẽ giúp bạn đưa ra cùng một kết quả, giúp bạn chọn được phương án tối ưu. Đây không chỉ là những công cụ giúp bạn hệ thống lại tư duy của mình mà còn giúp chỉ ra những thông tin có thể bạn đã bỏ sót và đưa ra những câu hỏi mà có thể bạn sẽ cần phải đặt ra để xác định trong đầu bạn điều gì thật sự quan trọng. Không chỉ có vậy, bạn còn có thể tìm ra những phương pháp để giảm đi những thiếu sót trong các phương án.

PHÂN TÍCH THÚ VỊ CỦA NHÀ BÌNH LUẬN

Ngày hôm sau, Kiwi theo dõi mục tin tức thể thao buổi chiều và đó cũng là một thói quen hàng ngày của cô bé. Có một chương trình đặc biệt mang tên: “Tại sao đội Yankees không thể chiến thắng?” và lời phát biểu của một nhà phân tích đã thu hút sự chú ý của Kiwi: “Tại sao đội Yankees lại không giành được chiến thắng ngay cả khi họ có rất nhiều cầu thủ ngôi sao? Hãy đặt bạn vào hoàn cảnh của một cầu thủ chưa từng là tân binh vì ông chủ đội bóng (người chẳng biết chút gì về bóng chày) luôn quyết định mua lại những cầu thủ đã nổi tiếng trước đó từ các đội khác. Đó là điều thê thảm nhất đối với các tân binh. Hãy nghĩ mà xem: những anh chàng này hầu như không bao giờ có cơ hội trở thành tân binh. Làm thế nào để họ phát huy tài năng nếu họ không được thi đấu? Một đội mạnh chưa chắc đã là môi trường tốt nhất cho sự phát triển. Không có gì ngạc nhiên khi tinh thần thi đấu của đội bóng lại rất thấp.”

Kiwi nhìn chằm chằm vào màn hình ti vi, lẩm bẩm một mình: “Một đội mạnh chưa chắc đã là môi trường tốt nhất cho sự phát triển…”. Nhà bình luận có lý. Đột nhiên Kiwi tự hỏi mình đã dùng đúng cách để đánh giá trong việc lựa chọn trường huấn luyện chưa.

Kiwi cân nhắc lại mục tiêu ban đầu của mình: “Mục tiêu của mình không phải là chơi cho đội bóng mạnh nhất. Mình muốn trở thành cầu thủ giỏi nhất có thể và để đạt được điều đó thì mình phải được huấn luyện ở một trường bóng đá tốt nhất. Mục tiêu thứ hai của mình là tiếp thu hai nền văn hóa và hai ngôn ngữ”.

Cô viết vội danh sách những tiêu chí đánh giá để chọn trường và mức độ quan trọng của từng thứ ra giấy. Khi thực hiện quá trình này, nhiều câu hỏi bắt đầu hiện ra trong tâm trí cô. Cô bắt đầu đánh giá lại diễn tiến tư duy đã đưa mình đến kết luận rằng trường trung học Rio không chỉ tốt hơn mà còn phù hợp hơn với khả năng tài chính. Cô bắt đầu tự hỏi và nghi ngờ những giả định của mình.

Môi trường tốt để phát triển bóng đá: Vậy yếu tố then chốt cụ thể nào sẽ giúp mình quyết định “môi trường tốt để phát triển bóng đá”?

Môi trường tốt để tiếp thu hai nền văn hóa, hai ngôn ngữ: “Chương trình đặc biệt dành cho học sinh nước ngoài của trường Rio có vẻ hấp dẫn, nhưng nó tốt đến mức nào? Liệu việc có hơn 30 học sinh Mỹ đang theo học có thật sự có lợi không khi mình đã đến tận Brazil để trải nghiệm một nền văn hóa khác và học một ngôn ngữ mới?”.

Chi phí: “Mình không thể thay đổi học phí của các trường, nhưng liệu mình có thể đạt được học bổng nào không?”.

Gần Rio: “Điều này không quan trọng lắm trong mục tiêu chính của mình. Có lẽ mình đã đánh giá quá cao điều kiện này”.

Kiwi đã phạm một sai lầm rất phổ biến. Chúng ta thường đưa ra những quyết định quan trọng mà không dành đủ thời gian để suy nghĩ thấu đáo tất cả những lựa chọn và tìm kiếm những thông tin chính xác.

Hãy làm theo những gì Kiwi đang làm. Bạn nên đánh giá lại cách suy nghĩ của mình. Vào đêm thứ hai liên tiếp, Kiwi lại thức đến gần sáng. Nhưng cô vẫn cảm thấy mình chưa đạt được điều gì cả. Tâm trí cô cứ mãi quanh quẩn với những câu hỏi.

Kiwi tự nhủ: “Chỉ lo lắng và băn khoăn với những câu hỏi ấy sẽ không đưa mình đến đâu. Mình cần nghĩ xem mình có thể làm gì để đưa ra quyết định chính xác hơn”. Khi ghi ra những việc cần làm, cô cảm thấy nhẹ nhõm và thanh thản đi vào giấc ngủ. Cô mơ thấy mình đang vẫy tay chào đất nước Brazil, bước xuống máy bay ở phi trường, lòng ngập tràn hy vọng. Giấc mơ mới thực tế làm sao! Cô có thể nghe thấy rõ ràng tiếng gia đình và bạn bè chúc cô may mắn, cảm nhận được cả vòng tay ấm áp của họ khi ôm tạm biệt cô.

Tìm kiếm môi trường phát triển bóng đá tốt nhất

Sáng hôm sau, Kiwi gọi điện cho huấn luyện viên Jones và xin lời khuyên của ông. Ông bảo: “Điều quan trọng nhất đối với em là có nhiều cầu thủ giỏi bên cạnh để em vừa có thể luyện tập vừa có thể đọ sức thường xuyên hàng ngày”. Ông cũng bảo cô phải dành càng nhiều thời gian chơi bóng càng tốt. Ở độ tuổi cô, áp lực khi thi đấu thực sự sẽ giúp ích nhiều nhất cho sự phát triển kỹ thuật và thể lực, và đặc biệt là tinh thần.

Ông cũng chỉ cho Kiwi những mẹo mà cô chưa bao giờ nghĩ đến. Ông nói với cô rằng một số đội bóng có xu hướng cho những cầu thủ hạng hai và hạng ba ngồi ghế dự bị. Cho nên cô cần tìm kiếm một đội bóng mang lại cơ hội cho tất cả các hạng cầu thủ cùng thi đấu. Ông nghĩ rằng chất lượng huấn luyện cũng rất quan trọng, mặc dù môi trường cạnh tranh và thời gian thi đấu vẫn là ưu tiên hàng đầu.

Kiwi hỏi huấn luyện viên Jones xem cô nên đến trường nào. Huấn luyện viên bảo rằng tuy ông biết cả hai trường đều nằm trong số những trường dạy bóng đá tốt nhất thế giới, nhưng ông vẫn không có đủ hiểu biết để đánh giá được khách quan. Thay vào đó, ông hứa sẽ giới thiệu Kiwi với huấn luyện viên Zico, một huấn luyện viên người Brazil trước đây từng là đồng nghiệp với ông.

Kiwi hết lời cảm ơn huấn luyện viên Jones về lời khuyên. Cô rất ngạc nhiên khi chỉ một bước nhỏ lại mang đến những thông tin và cơ hội giá trị đến thế. Giờ đây cô đã có những tiêu chí cụ thể để đánh giá môi trường phát triển bóng đá của trường Rio và Amazon. Ngoài ra, còn ai có thể cho lời khuyên tốt hơn huấn luyện viên Zico người Brazil?

Chiều hôm đó, trong khi Kiwi tản bộ về nhà sau buổi tập, cô nhận được điện thoại của huấn luyện viên Zico: “Xin chào, có phải Kiwi đấy không? Tôi có nghe thầy Jones nói rằng em đang nghĩ đến việc theo học ở Rio hay Amazon. Hãy cho tôi biết tôi có thể giúp được gì cho em?”. Ông trò chuyện với Kiwi suốt hơn một tiếng đồng hồ. Cuối cùng, ông nói rằng ông hoàn toàn đồng ý với những tiêu chí mà huấn luyện viên Jones đưa ra để đánh giá một môi trường bóng đá tốt.

Ông nói: “Chắc chắn tôi sẽ khuyên em nên vào học ở trường Amazon. Mặc dù cả hai trường đều có những cầu thủ xuất sắc nhưng thật ra môi trường của họ lại rất khác nhau. Trường Rio nổi tiếng là chỉ để những cầu thủ bắt đầu tỏa sáng thi đấu. Nếu em không nằm trong nhóm giỏi nhất, em sẽ không được thi đấu nhiều. Ngược lại, trường Amazon cho phép tất cả các cầu thủ thi đấu số trận ngang bằng nhau. Em sẽ có cơ hội tạo ra sự khác biệt khá lớn nếu em muốn phát triển thành một cầu thủ giỏi”.

Huấn luyện viên Zico cũng nghĩ rằng trường Amazon có chế độ huấn luyện tốt hơn. Trường Rio có những huấn luyện viên nổi tiếng, nhưng họ cũng huấn luyện cho đội tuyển quốc gia và dành ít thời gian ở trường. Ngược lại, những huấn luyện viên của trường Amazon dành rất nhiều thời gian tiếp xúc với cầu thủ. Ông Zico nhận xét: “Những người này tuy không nổi tiếng nhưng không có nghĩa là họ không giỏi. Tôi đã từng gặp rất nhiều huấn luyện viên trong đời và các huấn luyện viên của trường Amazon là những người giỏi nhất tôi đã từng tiếp xúc”.

Kiwi thấy huấn luyện viên Zico nói hết sức thuyết phục. Cô rất vui vì có cơ hội trao đổi với ông. Giờ đây cô đã có thể điền đầy đủ và chính xác bảng thông tin tiêu chí và đánh giá về môi trường phát triển bóng đá tốt nhất.

Tìm môi trường tốt nhất để tiếp thu hai nền văn hóa và hai ngôn ngữ

Lúc này Kiwi cần xác định nơi nào sẽ tốt hơn cho việc tiếp thu văn hóa và ngôn ngữ của cô. Cô liên hệ với văn phòng trường trung học Rio và nhận được thông tin để liên lạc với ba học sinh Mỹ đang theo học ở trường. Khi cô liên hệ với bạn đầu tiên, cô nhận được câu trả lời: “Chương trình đặc biệt dành cho học sinh nước ngoài được thiết kế rất tốt. Họ dạy chậm hơn ở tất cả các lớp để chúng ta có thể theo kịp dù trình độ tiếng Bồ Đào Nha của bạn không được cao lắm. Nhưng nếu mục tiêu chính của bạn là tiếp thu hai nền văn hóa và hai ngôn ngữ khác nhau thì tớ nghĩ bạn nên đến trường Amazon. Văn phòng nhà trường có thể không thích những gì tớ nói với cậu, nhưng tớ vẫn phải nói thật. Cậu nên có một môi trường hoàn toàn bản địa”.

Học sinh thứ hai ở Rio mà cô liên lạc lại phàn nàn về số học sinh Mỹ ở trường: “Trường Rio có hơn ba mươi học sinh Mỹ theo học tất cả các môn học và tụ tập với nhau sau giờ học, không hòa nhập thân thiện với những học sinh người bản xứ. Đôi khi tớ có cảm giác mình vẫn đang sống ở Mỹ. Nhiều đứa trong số bọn tớ vẫn chưa nói trôi chảy được tiếng Bồ Đào Nha dù bọn tớ đã ở đây hơn hai năm”.

Học sinh thứ ba cũng có nhận xét tương tự: “Mình không có nhiều bạn bản xứ lắm. Nếu bạn thật sự muốn trải nghiệm văn hóa ở đây và học tiếng, bạn nên đến một trường chỉ toàn học sinh bản địa”.

Kiwi bất ngờ với những gì mình nhận được nhưng hầu như cả ba đều nói cùng một điều. Ngày hôm sau, cô hỏi vài học sinh nước ngoài ở trường mình rằng môi trường nào tốt nhất cho việc du học. Cũng như những học sinh ở Rio mà Kiwi đã liên hệ, họ đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hội nhập toàn diện với địa phương mình đến.

Với những thông tin này, Kiwi đã điền vào đầy đủ sơ đồ tiêu chí và đánh giá của mình.

Lúc này mọi việc đang dần dần trở nên phức tạp. Kiwi đã nhận ra trường trung học Amazon hấp dẫn hơn trường Rio, cả về môi trường bóng đá cũng như văn hóa và ngôn ngữ, nhưng vẫn còn một vấn đề về học phí. Cô phải làm cách nào đó để tìm được một quỹ học bổng nếu cô thật sự muốn theo học tại trường trung học Amazon.

Tìm quỹ học bổng

Kiwi thử tìm kiếm những tổ chức có thể cấp học bổng để cô theo học tại trường Amazon. Tuy nhiên, cô thất bại thảm hại. Trường Amazon không có chính sách hỗ trợ cho sinh viên nước ngoài. Cô tìm được một số học bổng của các tổ chức và chính phủ nhưng hạn chót nộp đơn đã qua và hiệp hội bóng đá Mỹ không có học bổng cho sinh viên năm hai.

Kiwi là người hiếm khi thất vọng, nhưng trong mấy ngày vừa qua cô suy sụp một cách bất thường. Sau tất cả mọi nỗ lực, cuối cùng thì có lẽ cô cũng vẫn phải lựa chọn việc học ở trường Rio thôi. Thật đau xót khi cô nhận ra trường Amazon lại tốt hơn nhiều.

Trong buổi tập sáng thứ Bảy, huấn luyện viên Jones gọi Kiwi đến hỏi thăm. Ông hỏi: “Kiwi này, em trao đổi với thầy Zico sao rồi?”.

Kiwi trả lời: “Thưa thầy, cám ơn thầy rất nhiều vì đã giới thiệu em cho thầy ấy. Thầy đã cho em lời khuyên rất hữu ích. Giờ đây em hoàn toàn tin chắc trường Amazon là tốt nhất cho mình”. Cô hơi cúi đầu: “Nhưng… có một vấn đề nhỏ”.

Huấn luyện viên Jones tỏ vẻ quan tâm: “Chuyện gì vậy?”.

“Em không thể trả nổi học phí thầy ạ. Những 5.000 đô-la một năm, vượt quá khả năng của em. Và em cũng không tìm được học bổng nào”.

Huấn luyện viên Jones cau mày nhìn Kiwi một lúc, rồi búng ngón tay. Ông nói: “Chờ tôi một chút, Kiwi”. Rồi ông gọi điện cho ai đó. “Phil hả? Tôi đây. Khỏe không? Này, cậu nhớ Kiwi chứ? Tiền đạo năm nhất mà hôm kia cậu vừa xem ấy? Ừ, đúng rồi, chính là người cậu hỏi thăm tớ ấy”. Có vẻ như huấn luyện viên Jones đang trao đổi với một người vừa xem Kiwi thi đấu trận trước đó. Kiwi lặng lẽ chờ đợi, trong lòng tự hỏi không biết việc này sẽ ra sao nữa.

“Ừ, trường trung học Amazon ở Brazil. Ừ, con bé muốn đi ngay. 5.000 đô la một năm. Tuyệt vời, tớ sẽ bảo con bé gọi cho cậu. Cám ơn Phil nhé. Hôm nào đi ăn trưa nhé!”

Sau đó ông cúp máy và quay sang Kiwi cười tươi. Ông thốt lên: “Về soạn đồ đi, Kiwi. Em sẽ đến trường Amazon”.

Kiwi không biết nói gì nữa. Cô không biết chắc chuyện gì vừa xảy ra. Huấn luyện viên Jones nói: “Nghe này, ông ấy là trưởng phòng tiếp thị của hãng Nike. Họ muốn tài trợ cho em. Họ sẽ trả mọi thứ – tiền học phí và chi phí sinh hoạt. Thậm chí họ còn cung cấp dụng cụ cho em – bất cứ thứ gì em cần. Không tệ chứ hả? Em hãy về thưa lại với cha mẹ rồi đến văn phòng gặp ông ấy”.

Kiwi không thể tin nổi. Cô đứng bất động một lúc, nhưng rồi những gì huấn luyện viên vừa nói thấm ngay vào đầu và cô nhảy cẫng lên vui sướng. “Ôi, thật tuyệt vời! Cám ơn thầy nhiều lắm, thầy Jones!”.

Ở SÂN BAY

Một tháng sau, Kiwi đứng ở phi trường John F. Kennedy trên đường đến Brazil. Cô đã chấp nhận đề nghị của Nike tài trợ học phí cho cô. Sau khi chào tạm biệt cha mẹ, hai đứa em sinh đôi, huấn luyện viên Jones và các đồng đội đến tiễn cô, cô xoay người về phía cửa và mở to mắt. “Mình đã từng thấy cảnh này rồi, đúng y hệt!”. Cô nhận ra đây chính là giấc mơ cô đã có vào đêm cô lập danh sách những việc cần làm và quyết định xin lời khuyên của huấn luyện viên Jones. Điều khác biệt duy nhất là cô đang đến trường Amazon chứ không phải là trường Rio.

Kiwi thầm nghĩ: “Mình có thể thay đổi số phận nếu tự mình nỗ lực!”. Cô mỉm cười và bước lên máy bay, lòng tràn đầy hy vọng.

Có lẽ một ngày nào đó chúng ta sẽ gặp cô ở Cúp Bóng đá Thế giới. Hãy chờ xem.

Chủ động thay đổi cuộc sống của bạn bằng cách đánh giá những quyết định

Nghe như Kiwi đang có một quãng đời thú vị phía trước, phải không? Có thể bạn nghĩ rằng cô bé chỉ gặp may, nhưng tất cả những việc này diễn ra chỉ vì cô cân nhắc lại định kiến của chính mình, vì cô đã chủ động hành động và vì cô không chỉ có tài năng chơi bóng mà còn siêng năng luyện tập suốt nhiều năm để phát triển kỹ năng của mình. Tính cách tốt bụng và dễ thương của cô bé cũng khiến mọi người quanh cô sẵn sàng dang tay giúp đỡ. Như Seneca đã nói: “Bạn sẽ có được may mắn khi đã chuẩn bị sẵn sàng mọi thứ và chớp được thời cơ”. Chúng ta có thể rút ra vài bài học từ Kiwi:

Dành ít thời gian hơn để lo lắng về mọi việc và nhiều thời gian hơn để suy nghĩ về những việc cần thực hiện nhằm tiến gần hơn đến mục tiêu và hành động để đạt được mục tiêu đó.

Xin lời khuyên. Bạn không nhất thiết phải tự mình tìm ra mọi thứ. Hãy tìm kiếm thông tin để giúp bạn có được quyết định tốt nhất trong một khoảng thời gian nhất định.

Xem lại quá trình tư duy của chính mình và những kết luận có được. Hãy tự hỏi những câu sau:

Ưu khuyết điểm của từng cái là gì? Mình đã có đầy đủ thông tin chưa? Với tất cả những ưu khuyết điểm ấy, lựa chọn nào hấp dẫn hơn? Những ưu khuyết điểm đó có thật sự là ưu khuyết điểm? Mình có thể làm gì để tăng những ưu điểm và giảm bớt hoặc loại bỏ khuyết điểm?

Những tiêu chí cụ thể nào mình cần phải xem xét? Mình đã đặt đúng tiêu chí chưa? Mình có đánh giá đúng tầm quan trọng của mỗi tiêu chí không?

Sự đánh giá của mình có chính xác không? Dựa vào những thông tin nào mà mình đánh giá như thế? Nó có chính xác và được cập nhật không hay chỉ dựa vào chủ quan? Mình nên làm gì để những lựa chọn này thêm hấp dẫn?

Chúng ta đã học được rất nhiều từ Kiwi, nhưng ngay chính cô bé cũng nên có những đánh giá tốt hơn nữa về các phương án lựa chọn của mình. Trường Amazon rất tốt, nhưng liệu đó có phải là lựa chọn tốt nhất chưa? Có lẽ cô bé nên lướt qua các trường khác ở Brazil, hay những nước khác cũng có thể có những chương trình huấn luyện bóng đá tuyệt vời. Dĩ nhiên, có thể cô chỉ có chừng ấy thời gian để đưa ra quyết định, cũng như tất cả chúng ta đều phải đối mặt với thời hạn cho mỗi công việc. Tuy vậy, điều quan trọng là chúng ta phải không ngừng thử thách tư duy của mình và tìm kiếm những phương án lựa chọn khác mà có thể chúng ta đã xem nhẹ.

Tôi hy vọng câu chuyện của Kiwi đã mang lại cho bạn một số bí quyết để có thể đưa ra những quyết định tốt hơn và cải thiện cuộc sống của mình.

Giải quyết vấn đề rất đơn giản khi bạn biết cách đặt ra một mục tiêu cụ thể, tìm cách đạt được mục tiêu và theo đuổi đến cùng mục tiêu đó. Bạn cũng đừng quên đánh giá quá trình thực hiện và có những thay đổi khi cần thiết.

Nếu bạn biến việc giải quyết vấn đề thành một thói quen, bạn sẽ có thể phát huy tốt nhất tiềm năng của mình và chủ động trong cuộc sống. Bạn không chỉ có khả năng giải quyết vấn đề của mình mà còn giải quyết được cả những vấn đề của trường lớp, của công ty và của cộng đồng – thậm chí có thể là vấn đề của thế giới nữa.