Sáng ngày hôm đó tuyết rơi. Trên đường tới trại giam, nhìn những bông hoa tuyết tung bay trên không trung, tôi nghĩ, nếu hôm nay trò chơi diễn ra không thành thì tôi phải chuẩn bị một bài nói chuyện “phòng bị”. Nhưng lúc này đầu óc tôi rất rối bời, ngoài ý nghĩ về trò chơi đó ra thì tôi chẳng thế nào nghĩ ra điều gì khác.

Khi đến trại giam, tôi nhìn thấy một hội trường rất rộng. Các nữ tù nhân mặc chiếc áo tù màu xám, ngồi trên chiếc ghế nhỏ, xếp thành từng hàng ngay ngắn. Đứng từ trên cao nhìn xuống giống như một chiếc khăn tay màu xám, bốn bên được bao bọc bởi một màu lam tím -đó chính là màu áo đồng phục của các quản giáo.

Tôi khẽ hỏi vị giám đốc bộ phận cải tạo lao động ngồi ngay cạnh mình, tại sao bục diễn thuyết lại cách xa phía dưới thế?

Vị giám đốc trả lời, chị quên đây là đâu rồi ư? Đây không phải là hội trường của trường đại học thông thường. Đây là trại giam. Nếu trong lúc chị phát biểu, có phạm nhân xông lên, tóm lấy cổ chị, bắt chị làm con tin thì làm sao? Khoảng cách phải xa để chúng tôi còn có thời gian phản ứng.

Nghe xong tôi chợt nổi da gà. Lúc này tôi mới sực tỉnh, đây không phải là ngày Quốc tế Phụ nữ ở trường đại học. Tôi lại hỏi, sao bốn phía đều phải có các cai ngục. Vị giám đốc trả lời dứt khoát, để đề phòng trường hợp “nổi loạn”. Tôi nghe xong giật mình. Đây là lần đầu tiên tôi nghe thấy từ “nổi loạn”. Tôi ngạc nhiên hỏi, làm sao mà họ làm loạn được? Họ đều là phụ nữ mà.

Vị giám đốc trả lời, phụ nữ thì làm sao? Trong số 300 nữ tù nhân mà chị sắp nói chuyện, cướp bóc, ăn trộm, buôn người, buôn bán thuốc phiện, giết người phóng hỏa… đều có cả. Chúng tôi chưa bao giờ tổ chức cho ba trăm nữ phạm nhân cùng tập trung ở một chỗ. Lần này, để nghe chị nói chuyện nên mới có ngoại lệ. Để đề phòng mọi tình huống bất trắc xảy ra, vấn đề an ninh phải được bảo đảm tuyệt đối.

Tôi hỏi nhỏ hơn nữa, vậy có thể chơi trò chơi không?

Tôi dám chắc rằng ngay cả khi bị một viên đạn bắn trúng tim, vị giám đốc cũng không căng thẳng hơn khi nghe thấy tôi nói vậy. Ông ấy nói cái gì cơ? Chơi trò chơi sao? ở đây làm sao mà chơi trò chơi được? Các phạm nhân không được phép rời khỏi chỗ ngồi nửa bước.

Tôi nói, trò chơi này không cần phải di chuyển. Nghe thấy vậy, vị giám đốc nhìn tôi với ánh mắt nghi ngờ và nói nhưng cũng không được để cho họ đứng dậy. Không cần phải đứng dậy, tôi trả lời. Nhưng ở đây có giấy bút không?

Vị giám đốc nói không có. Họ không được phép dùng giấy bút.

Cuối cùng, tôi cũng bước lên trên bục và nói, thưa các nữ đồng bào, trước tiên tôi xin gửi tới các bạn lời chúc mừng tốt đẹp nhất nhân ngày Quốc tế Phụ nữ. Hôm nay ngoài trời tuyết rơi. Tuyết có thể phủ kín mọi thứ nhưng tuyết không thể che lấp được sự thật. Chúng ta hãy cùng chơi một trò chơi để xem tâm hồn chúng ta ẩn giấu những điều gì nhé. Bởi vì chúng ta không có giấy và bút nên xin mời các bạn hãy nhắm mắt lại, tưởng tượng như đang có một tờ giấy trắng tinh, không tì vết đang ở trước mặt chúng ta, hoặc các bạn có thể biến mặt đất phủ đầy tuyết thành một tờ giấy.

Ngày hôm đó, khi tôi tuyên bố trò chơi đã kết thúc, cả hội trường trại giam chìm trong im lặng một hồi lâu. Tôi nói, các bạn có thể nói kết quả trò chơi với bất kỳ ai hoặc không nói với bất kỳ ai. Nói hay không là quyền tự do của các bạn. Tôi chỉ hi vọng rằng, bạn sẽ ghi nhớ kết quả của trò chơi này, hay chăng hi vọng rằng điều này sẽ giúp ích được cho cuộc sống của bạn sau này.

Bục giảng vẫn im lặng như tờ. Im lặng tới mức tôi có thể nghe thấy tiếng bông tuyết rơi xuống cành cây, rơi xuống mặt đất ngoài cửa sổ.

Kết thúc của buổi nói chuyện này cho phép tôi được kể ở phần sau của cuốn sách. Tôi đã từng tiến hành trò chơi này ở rất nhiều nơi, với nhiều đối tượng khác nhau. Câu trả lời của mỗi người đều khác nhau nhưng về cơ bản chúng đều có ích. Sau khi một giám đốc của một công ty nọ hoàn thành trò chơi này, ông ấy đến trao đổi với tôi về ý kiến của mình. Ông ấy nói, rất cảm ơn chị. Trò chơi này có lẽ sẽ thay đổi nửa cuộc đời còn lại của tôi.

Tôi nói, kỳ diệu như vậy sao? Tôi không hi vọng gì nhiều, chỉ mong trò chơi này giúp được mọi người đôi chút mà thôi.

Vị giám đốc nói, một vài sự thay đổi vô cùng quan trọng nào đó không phải là kết quả của một cuộc tranh luận nào đó. Nhưng đôi khi chỉ một câu nói hay một câu chuyện lại có khả năng quyết định cả tương lai của chúng tôi. Xét ở một góc độ nào đó thì trò chơi này có khả năng kỳ diệu như vậy.

Ông ấy lại nói tiếp, tôi đã gập tờ giấy A4 mà mình dùng để chơi trò chơi lại, sau đó mở ra, rồi lại gập lại. Tôi theo dõi thấy ông ấy mở và gập tờ giấy rất nhiều lần cho tới khi tờ giấy nhàu nát và rách hết. Sau đó, ông ấy lại dùng một tờ giấy A4 lành lặn gói những mẩu vụn vừa rách kia lại, đặt vào trong cặp sách.

Tôi thấy làm lạ, bèn hỏi, anh muốn lưu giữ nó ư?

Vị giám đốc cười và nói, không phải. Tôi sẽ tìm một cái hồ rồi ném nó xuống dưới.

Nghe thấy vậy, tôi nói, anh phải giữ bí mật của trò chơi này kỹ đến thế sao?

Ông ấy nói, với người khác tôi không cần giấu. Nhưng tôi tuyệt đối không để cho vợ tôi biết.

Ra là vậy. Thấy tôi đã nói rất nhiều, rất lâu về trò chơi này rồi, ắt hẳn sẽ có người nóng lòng nói, rốt cuộc trò chơi này là như thế nào, mau nói cho chúng tôi biết.

Bây giờ chúng ta sẽ cùng bước vào giai đoạn chuẩn bị nhé.

Như ở trên đã nói, bạn có thể chơi trò chơi này ở bất kỳ đâu nhưng để hiệu quả cao nhất, chính xác nhất, tôi khuyên bạn nên thực hiện vào lúc đêm khuya yên ắng hoặc là lúc bình minh và tốt nhất là một mình ngồi trên bàn.

Tôi hy vọng bạn sẽ không uống rượu hay chơi trò chơi này sau khi vừa tan tiệc. Bạn có thể uống trà hoặc cà phê, nhưng không được uống loại quá đặc. Tốt nhất bạn nên tránh sự có mặt của người thân để một mình mình đối diện với tâm hồn mình. Đây không phải là bạn không tin tưởng họ mà là có những chuyện chỉ có thể thực hiện được một mình.

Bạn hãy lấy một tờ giấy trắng không có vết tích, phẳng phiu, không kẻ ô, không bị hằn vết bút do trang trước khi viết quá mạnh tay. Hãy trải phẳng tờ giấy và chuẩn bị một chiếc bút màu đen. Nếu không có bút màu đen, bạn có thể dùng màu xanh thay thế. Nhưng hãy chú ý, bạn không được dùng màu đỏ, vì màu này quá chói lọi khiến cho tâm hồn bạn không thể tĩnh lặng.

Khi thực hiện trò chơi, tốt nhất nên để cho bản thân cảm thấy thoải mái, thư giãn. Khi thoải mái tâm hồn bạn mới có thể lắng dịu lại, thoát khỏi thế giới ồn ào bên ngoài, gột sạch mọi điều hư vô trong đầu, chờ đợi những ý nghĩ sâu xa dần dần xuất hiện.

Sau khi đã chuẩn bị xong, ngay trên đầu tờ giấy, bạn hãy viết ra năm lần tên mình.

Bạn không được bỏ qua bước này bởi vì thường ngày, trừ khi sử dụng thẻ tín dụng hay lĩnh tiền, nhận tài liệu nào đó mới phải ký tên, ngoài ra rất hiếm khi bạn viết tên mình ra một cách ngay ngắn, cận thận. Trong lúc này tâm lý bạn đã bắt đầu có những chuyển biến. Tên bạn viết ra không thể hiện ai khác mà thể hiện chính bản thân bạn. Nó đại diện cho cơ thể, ký ức, sở thích và hi vọng của bạn. Nó gắn liền với bạn, nó bao gồm tiếng nói, nụ cười, hành vi, cử chỉ của bạn. Nó bao trùm lên tất cả những gì thuộc về bạn, nó mang theo quá khứ và báo hiệu tương lai của bạn. Nói tóm lại, tên bạn là tất cả những gì thuộc về bạn. Vào giờ phút này, vạn vật trên thế giới này đều không tồn tại. Tất cả còn lại chỉ là bạn và tâm hồn của bạn. Khi bạn đơn độc bước vào thế giới này, bạn chỉ có một mình. Khi bạn rời xa thế giới này, cũng chỉ có mình bạn nhẹ nhàng ra đi. Cho dù có biết bao người xung quanh chúng ta, chào đón chúng ta vào ngày chúng ta ra đời hay tiễn biệt khi lúc chúng ta từ giã cõi đời này thì về thực chất, cũng chỉ có mình chúng ta mà thôi.

Tiếp theo, mời bạn hãy dùng chiếc bút đen, viết thật nhanh lên tờ giấy trắng phau năm điều quan trọng nhất trong cuộc đời của bạn.

Năm điều này có thể là những vật thể có thực như đồ ăn, nước hay tiền; hoặc cũng có thể là người và động vật, ví dụ như bố mẹ, vợ, con cái, chồng hay chú chó nào đó. Mà đó cũng có thể là những theo đuổi về mặt tinh thần như tôn giáo hay lý tưởng; hoặc là sở thích, thói quen như bơi lội, âm nhạc hay ăn chay. Hoặc có thể đó là những sự vật trừu tượng như tổ quốc hay triết học; hoặc cũng có thể là những đồ vật cụ thể như chiếc bình gốm hay một bộ sưu tập tem. Nói tóm lại, bạn có thể thỏa sức tưởng tượng. Yêu cầu duy nhất là viết ra được năm điều quan trọng nhất.

Bạn không nên suy nghĩ nhiều lần. Trong đầu bạn hiện lên điều gì thì hãy cầm bút viết ngay ra. Điều đầu tiên hiện ra chắc chắn sẽ ẩn chứa một lý do sâu xa nào đó. Bạn cũng không cần phải suy nghĩ đến trật tự của năm điều này, không cần phải xếp theo thứ tự A, B, C hay theo thứ tự họ, tên.

Bây giờ trước mắt bạn không còn là một tờ giấy trắng nữa mà nó đã lưu giữ những bút tích của bạn. Mời bạn hãy nhìn chăm chú vào tờ giấy và nín thở trong một phút. Hãy ghi nhớ mỗi nét chữ mà bạn đã viết ra và những cảm xúc gợn sóng trong tâm hồn bạn. Những điều bạn viết ra đều chứa đựng tình cảm mà bạn dành tặng trong cuộc sống. Chúng nằm sâu trong tâm hồn bạn và cũng là những bí mật lớn nhất của bạn. Có thể trước đây, bạn chưa bao giờ suy nghĩ nghiêm túc hay trân trọng những điều này nhưng bắt đầu từ giờ phút này, bạn đã biết được lý do để bạn tiếp tục sống tới ngày nay.

Khi thực hiện tới đây, trò chơi đã đi được một nửa chặng đường. Bây giờ chúng ta sẽ cùng đi nốt chặng đường còn lại. Nếu nói rằng nửa chặng đường trước đấy là những hồi ức ấm áp hay những niềm vui mới được tìm thấy thì bây giờ tôi phải nói lời xin lỗi trước với các bạn vì phần còn lại của trò chơi sẽ là phần “lạnh lùng” và “khắc nghiệt” nhất. Hi vọng bạn sẽ có sự chuẩn bị về mặt tâm lý.

Không may sao, cuộc sống của bạn lại xuất hiện một số sự cố bất ngờ. Nhưng đó là những sự cố gì? Tôi không thể nói cụ thể hay rõ ràng hơn bởi cuộc sống của chúng ta ẩn chứa biết bao khó khăn trắc trở, có rất nhiều sự cố bất ngờ “tiềm tàng” đâu đây. Điều này có thể ví như việc bạn đang đi đường bỗng gặp bọn cướp đòi trấn lột. Bạn phải trả giá, phải hi sinh, bạn có thể bị thương và phẫn nộ nhưng quan trọng nhất là bạn vẫn phải bước về phía trước. Có thể nói: Cuộc sống thiếu đi những điều bất ngờ là điều không thể. Chính những bất ngờ sẽ khiến cho cuộc sống của chúng ta tràn đầy sức sống và không ngừng thay đổi. Nếu mọi bất ngờ đều biến mất thì có lẽ sự sống sẽ chấm dứt tại đây.

Phải làm sao đây? Bạn không thể giữ bên mình năm điều quan trọng nhất với bạn trong cuộc sống nữa rồi. Bạn phải bỏ đi một điều. Mời bạn hãy cầm bút và gạch đi một điều trong số đó.

Xin các bạn hãy chú ý, lúc này, không phải bạn chỉ cần đánh một dấu “x” ngay cạnh điều mà bạn bỏ đi mà vẫn để nguyên dòng chữ đó là được. Có nghĩa là trò chơi không cho phép bạn nhìn thấy nó khi bạn đã loại bỏ nó ra khỏi cuộc sống của mình. Không có sự mất mát nào mà lại nhân từ. Bạn phải dùng mực đen bôi lên dòng chữ đó, không được để lại một dấu tích nào hoặc bạn có thể dùng dao để khoét dòng chữ đó đi cho tới khi trên tờ giấy trắng xuất hiện một vết mực đen hoặc một lỗ thủng thì mới đáp ứng đúng yêu cầu của trò chơi. Nếu như điều mà bạn xóa đi là “những bông hoa tươi đẹp” thì điều đó có nghĩa rằng, từ nay trở đi cuộc sống của bạn sẽ không còn mùa xuân và hương thơm. Bạn sẽ không bao giờ được nhìn thấy những bông hoa mẫu đơn hay hoa hồng kiều diễm, ngay cả những bông hoa cúc dại hay bồ công anh ở cánh đồng bạn cũng sẽ không bao giờ được nhìn thấy nữa. Bạn sẽ không có quyền được bước vào vườn hoa cho dù chỉ để nhìn trong thoáng chốc. Bạn đã ngắt nát từng cánh, từng cánh hoa và ném chúng xuống bùn. Trong quá trình này, bạn hãy trải nghiệm thật kỹ càng những đau khổ của sự mất mát.

Bây giờ trên tờ giấy chỉ còn lại bốn điều quý giá trong cuộc sống của bạn và một lỗ thủng. Đúng lúc này, cuộc sống lại xảy ra một sự thay đổi vô cùng to lớn, đáng sợ và cấp thiết hơn lần trước. Giờ bạn không thể giữ được bốn điều quý giá nữa, bạn nhất định phải bỏ đi một điều.

Lần này mong bạn hãy suy nghĩ thật thận trọng.

Tôi đoán rằng, nếu lần đầu yêu cầu bạn phải bỏ đi một điều gì đó, ít nhiều bạn cũng cảm thấy không quá khó khăn. Còn lần này tôi chắc chắn bạn sẽ phải thận trọng hơn nhiều. Chọn đi chọn lại, đâu cũng đều là những điều mình trân trọng. Có thể bạn sẽ nói, bạn đã bỏ hết mức rồi, nếu lại phải bỏ thêm một điều nữa, quả thực là điều quá khó khăn.

Bạn nói không sai. Đây quả là điều quá khó khăn. Cách thực hiện trò chơi này cũng giống như sự tàn khốc mà bạn sẽ gặp phải trong cuộc sống. Cho dù bạn có trách cứ hay không đành lòng thì cũng mong bạn tuân thủ quy định trò chơi, dùng bút xóa đi một trong bốn điều còn lại trên tờ giấy. Tôi xin nhắc lại lần nữa, bạn không được gạch một đường nhẹ lên điều bạn bỏ đi mà phải xóa bỏ hoàn toàn vết tích, sự tồn tại của nó trên trang giấy này. Nếu điều mà bạn xóa đi là “tiền” thì cũng đồng nghĩa với việc từ nay trở đi bạn sẽ trở thành trắng tay và phải nói lời chào tạm biệt với nhà hàng sang trọng, áo gấm lụa là, cao lâu mỹ vị, xe đẹp và cuộc sống xa xỉ trước đây. Dù bạn cũng không tới mức chết vì đói vì rét nhưng bạn sẽ chẳng thể nào bước chân vào giới thượng lưu. Nếu bạn không đành lòng thì cũng không cần phải miễn cưỡng, hãy quyết tâm giữ “tiền” ở lại bên mình và lấy một điều khác làm vật “thế mạng”. Nếu bạn là một phụ nữ, bạn quyết định vứt bỏ “sự nghiệp” thì bạn không phải tự tưởng tượng ra cảnh đầu tắt mặt tối suốt ngày, mặc những bộ cánh lịch sự, thướt tha đi tới đi lui trong văn phòng. Thay vào đó, bạn hãy học cách mặc bộ đồ ở nhà, đeo tạp dề, ở nhà nấu nướng dọn dẹp, chăm chồng dạy con và sống những ngày tháng vô cùng tẻ nhạt.

Khi chơi đến đây, chắc có bạn sẽ đoán ra phương thức chơi của trò chơi này, tìm ra sự “đặc sắc” sau cùng khi hoàn thành trò chơi. Tôi công nhận rằng bạn rất thông minh và cũng phải công nhận rằng đây là một trò chơi rất “khó”. Vì bản thân mình, hi vọng rằng các bạn sẽ dồn sự chú ý của mình từ trò chơi này vào tờ giấy mà các bạn đã viết. Phần quan trọng nhất của trò chơi sắp đến. Điều quan trọng không phải là quy tắc của trò chơi mà là sự “cọ xát”, “đánh thức” trong tâm hồn bạn.

Trên tờ giấy trắng vẫn còn ba điều quý giá của bạn trong cuộc sống và hai lỗ thủng (vết mực đen) không còn nhìn thấy gì. Chỉ có mình bạn biết đằng sau lỗ thủng hay vết mực đen đó ẩn giấu điều gì. Trong cuộc sống, bạn lại một lần nữa gặp phải sự nguy hiểm và thử thách. Và một lần nữa, bạn phải vứt bỏ một thứ quý giá trong cuộc sống của mình.

Khi trò chơi diễn ra tới đây thường gặp phải sự phản ứng kịch liệt. Mọi người phẫn nộ nói rằng đây là trò quái quỷ gì vậy. Không chơi nữa! Nếu cứ phải vứt bỏ hết điều này đến điều khác thì cuộc sống còn có nghĩa lý gì? Không. Tôi không thể bỏ đi bất kỳ điều gì nữa. Nhất định không thể tiếp tục làm thế này nữa. Những điều còn lại đều rất quan trọng. Tôi không thể thiếu đi một trong những điều đó. Thậm chí có người sẽ nói bạn thật tàn nhẫn. Sao bạn lại có thể hết lần này đến lần khác vứt bỏ những điều quý giá nhất trong cuộc đời mình? Bạn không có quyền làm thế.

Tôi thường nói với mình, nói với mọi người rằng, mong các bạn hãy kiên trì. Giá trị đích thực của trò chơi chính là ở chỗ này, muốn bạn học cách vứt bỏ. Đúng vậy. Tôi không có quyền ép buộc các bạn vứt bỏ bất cứ điều gì quý giá trong cuộc sống của các bạn, nhưng cuộc sống lại cho phép mình có quyền đó.

Chủ động vứt bỏ cũng giống như nước thủy triều rút, sau khi hết ồn ào, lại quay trở về với sự tĩnh lặng và để lại những vật nhấp nhô trên bãi cát. Đó chính là những hòn đá ngầm lớn nhất trong cuộc sống.

Cũng có những người trách cứ trong lòng, nếu biết trước trò chơi như thế này thì ngay từ đầu, tôi sẽ viết ra những điều không khiến cho mình phải đau lòng như thế này. Để đến khi phải vứt bỏ chúng, lòng tôi sẽ chẳng phải xót xa đến thế.

Cho dù bây giờ bạn có nói gì thì cũng mong bạn hãy kiên trì vì bến bờ thắng lợi đang chờ đợi chúng ta. Bạn đã từng bước, từng bước tiếp cận với những sự thật “trần trụi”. Phần quan trọng nhất là phải gạch đi toàn bộ những gì bạn đã viết. Đã có sự thay đổi rõ rệt trên tờ giấy bạn đã viết. Bạn đã gạch bỏ ba điều và chỉ còn lại hai điều. Những điều rõ mồn một nay đã không còn vết tích. Những vệt mực đen giống như những tấm bia đá chôn vùi tình yêu thương của bạn. Các bạn hãy ghi nhớ, trò chơi vẫn chưa kết thúc và chúng ta hãy cùng tiếp tục…

Nếu lúc này trong phòng học hay hội trường có vài người đang thì thầm với nhau, nói những điều “khiếm nhã” với người nghĩ ra trò chơi này như “Chị bị làm sao vậy? Vì bị chị ép buộc mà tôi đã phải lần lượt vứt bỏ đi những điều tôi yêu thương trong cuộc sống. Chị đừng được đà lấn tới. Chị có chịu chấm dứt ngay không? Chị đừng có ép người quá đáng. Tôi không muốn tiếp tục chơi trò chơi đáng ghét này nữa!”.

Tôi hiểu cảm giác của các bạn lúc này. Hiểu được sự chán nản và nỗi sợ hãi của các bạn vì biết được rằng đây không phải là trò chơi mà là quy luật cuộc sống. Xin lỗi. Trò chơi này vốn dĩ không muốn mạo phạm tới bạn. Hi vọng bạn có thể “cắn răng” chịu đựng và chơi trò chơi này tới cùng. ở đây, tôi không ép buộc bạn mà là bản thân cuộc sống đang ép buộc bạn. Sức ép, sự tàn khốc, nhẫn tâm không đến từ một tờ giấy mà đến từ những điều hiểm nguy không thể đoán trước trong cuộc sống. Những nguy hiểm luôn rình rập ở khắp nơi, những cơ hội tưởng như nắm chắc trong lòng bàn tay nay lại tuột mất. Và tất nhiên, nếu bạn không thể tiếp tục trò chơi này thì bạn có thể bỏ dở giữa chừng.

Nhưng tôi khuyên các bạn hãy kiên trì tới cùng. Xét cho cùng, đây cũng chỉ là một trò chơi, cho dù sự lựa chọn của bạn có đau lòng tới mấy thì cũng không phải là điều đang xảy ra trước mắt bạn. Sự tàn khốc của cuộc sống còn “phong phú” hơn những điều trò chơi này đặt ra gấp trăm nghìn lần.

Chúng ta lại tiếp tục nhé. Và rồi, cuộc sống của bạn lại rơi vào tình cảnh thê thảm chưa từng có, bạn lại phải đưa ra một quyết định khó khăn nhất và quyết đoán nhất trong cuộc đời mình. Bạn chỉ có thể giữ lại một điều duy nhất, tất cả những điều còn lại đều phải vứt bỏ.

Khi trò chơi diễn ra tới đây, bốn bề lặng ngắt, cho dù hội trường đông nghịt người nhưng vẫn có thể nghe thấy tiếng kim rơi xuống đất. Mọi người đều chìm trong suy nghĩ. Trong hai điều còn lại, biết bỏ điều nào, giữ điều nào đây, vì đây là hai thứ mà bạn trân trọng và yêu thương nhất trong cuộc sống. Vứt bỏ đi điều nào cũng khiến cho lòng bạn đau nhói. Có đôi lần tôi còn nghe thấy tiếng khóc thút thít vang đâu đó trong hội trường. Có người nhìn tôi với ánh mắt phẫn nộ, yêu cầu con người thiếu nhân đạo này xóa bỏ ngay những quy định nghiệt ngã này đi. Lẽ nào những lúc đó tôi không cảm thấy buồn? Nhớ lại lần đầu tiên chơi đến phần này, lòng tôi cũng vô cùng sợ hãi, chỉ muốn vứt giấy, vứt bút thoát khỏi trò chơi này.

Phải kiên trì, phải tiếp tục. Tôi đã tự nói với mình như vậy và cũng cổ vũ những người đã từng bước chơi đến phần này. Bạn có thể khóc vì bạn đã mất đi những điều quý giá trong cuộc sống. Bạn cũng có thể ngập ngừng, lưu luyến vì không nỡ lòng vứt bỏ những tình cảm đáng trân trọng. Bạn cũng có thể cảm thấy hối hận. Nói tóm lại, bạn luôn phải sống trong cảm giác thật không dễ chịu chút nào. Đương nhiên, bạn có thể không chơi, không lựa chọn, không thể để mất đi một trong ba điều còn lại, thế thì đã sao?

Đúng, bạn hoàn toàn có thể “thoát”khỏi trò chơi này, nhưng liệu bạn có né tránh được những thách thức của cuộc sống không?

Vạn sự khởi đầu nan, bạn sẽ tránh đi đâu nếu đang trong tình thế “đứng trước bờ vực thẳm”? Lúc này trò chơi đã dần lộ rõ “diện mạo”. Trên tờ giấy nay chỉ còn lại một điều và cũng là điều quý giá nhất của bạn. Bốn điều bạn đã vứt bỏ cũng là những điều bạn vô cùng trân trọng, quý giá. Thứ tự xóa bỏ những điều trước cũng chính là những tầng lớp tình cảm trong tâm hồn bạn. Nó cũng giống như bục nhận giải thưởng ở thế vận hội Olympic vậy. Quán quân sẽ được huy chương vàng, á quân sẽ được huy chương bạc và người đứng thứ ba sẽ được huy chương đồng.

Bạn hãy nhớ thật kỹ thứ tự này nhé. Nếu trong cuộc sống lại gặp phải những khó khăn, thách thức nào thì hãy dùng “chiếc máy in” trong đầu và “in” tờ giấy này ra. Biết đâu đấy, kỳ tích sẽ xuất hiện và bạn cũng sẽ lần lượt tìm thấy cách giải quyết.

Đêm nay thuộc về bạn Tờ giấy này là của bạn Một tách cà phê Một tờ giấy trắng Và một chiếc bút Bạn đã sẵn sàng chưa? Chúng ta hãy cùng bắt đầu trò chơi nhé!

Xin các bạn chú ý, trước khi chơi trò chơi này bạn có thể uống một tách cà- phê, nhưng trong quá trình chơi không được uống nữa. Lý do ư? Vì uống nước có thể giảm bớt sức ép tâm lý. Nếu vì một lý do nào đấy, bạn hoàn toàn có thể dừng cuộc chơi.

Bạn đã nghĩ kỹ chưa? Hãy viết ra năm điều đáng quý nhất trong cuộc sống của bạn nhé!

Có thể sẽ có người thắc mắc rằng, điều còn lại duy nhất có phải là sự lựa chọn chính xác nhất không? Thứ tự những điều bị mất đi có phải là đáp án chuẩn xác nhất của trò chơi không? Xét ở một khía cạnh nào đó thì các trò chơi tâm lý đều không có đáp án. Đáp án bạn đưa ra dựa theo những tư duy lôgíc và lựa chọn mang giá trị quan của mình. Chỉ cần bạn không làm hại tới người khác thì sẽ không có điều gì là sai trái. Trong trò chơi này chỉ tồn tại sự khác biệt giữa sự thực và giả dối, rõ ràng và hỗn loạn, hài hòa và phức tạp.

Tôi đã từng xem đáp án của rất nhiều người chơi. Khi cảm ơn họ vì họ đã tin tưởng mình, tôi cũng cảm thấy vô cùng ngạc nhiên vì đáp án của mọi người đều rất giống nhau. Năm điều mà mọi người viết ra đều là “tình thân, tình bạn, tình yêu, sức khỏe, vui vẻ”. Nhưng trong quá trình loại bỏ, thứ tự lại khác nhau và đương nhiên, thứ duy nhất còn lại cũng không giống nhau.

Có thể bạn sẽ là ngoại lệ.

Nếu thứ còn lại sau cùng trên trang giấy của bạn là “tiền” thì bạn sẽ chẳng phải thở ngắn than dài vì những loại tình cảm như tình yêu, tình bạn hay tình thân. Vì bạn không giữ những điều này đến cuối cùng nên bạn cũng sẽ không bao giờ cảm nhận được sự ấm áp mà chúng mang lại cho bạn. Sao bạn có quyền hi vọng những thứ sớm bị bạn vứt bỏ sẽ ở bên cạnh bạn trong những lúc bạn khó khăn cùng cực nhất. Những điều xung quanh bạn đều là những mối quan hệ thấy lợi bội nghĩa, dậu đổ bìm leo. Những lúc này xin bạn trớ trách móc sự trớ trêu của cuộc sống. Trong lúc tiền bạc mang lại cho bạn biết bao lợi ích thì cũng giống như một loại mật ong hút ruồi. Khi người bạn yêu ra đi ngay vào lúc bạn cần họ nhất thì cũng mong bạn đừng oán trách người ta ăn ở thiếu tình nghĩa. Khi bạn coi tiền bạc là tối cao thì những người bạn tiếp xúc cũng đối xử với bạn theo cung cách đó. Khi bạn làm ăn phát tài, có bao người vây quanh bạn thì mong bạn cũng đừng vội đắc ý mà quên đi rằng, trong mắt họ, bạn chỉ là một mỏ vàng mà thôi. Còn khi bạn khuynh gia bại sản, nhẵn túi thì những người bạn đó cũng sẽ lần lượt ra đi như tiền tài của bạn mà thôi.

Điều đáng mừng và cũng đáng ngạc nhiên là trong vô số tờ giấy được dùng để chơi trò chơi này, không có người nào để lại chữ “tiền” còn lại sau cùng, thậm chí hai, ba điều còn lại sau cùng cũng không phải là những điều khiến người khác phải ngạc nhiên. Tôi đã từng suy nghĩ rất nhiều, trong cuộc sống ngày nay có quá nhiều người ham tiền ham của, vì tiền mà có thể vứt bỏ tất cả nhưng đến khi muốn tìm tới sự thanh thản trong tâm hồn, tìm kiếm thứ quý giá nhất trong cuộc sống thì hầu như tất cả mọi người đều sẵn sàng vứt bỏ tiền bạc.

Cuộc sống quả thực trớ trêu như vậy. Có người muốn đi về hướng nam nhưng lại đánh xe về hướng bắc. Mục tiêu cuối cùng của chúng ta trong cuộc sống không phải là kiếm được nhiều tiền nhất mà là tìm kiếm được những niềm vui, niềm hạnh phúc nhất trong cuộc sống.

Hạnh phúc và tiền bạc dù có mối liên hệ với nhau nhưng tuyệt nhiên không thể đem so sánh với nhau.

Làm thế nào để cuộc sống, để tâm hồn luôn tràn ngập niềm vui và hạnh phúc? Đó là một nghệ thuật sống.

Mọi sự lựa chọn đều có được và mất. Khi được sẽ cảm thấy vui, khi mất tất nhiên sẽ cảm thấy đau khổ vì trên đời này làm gì có điều gì là hoàn mĩ, vẹn tròn. Mọi quyết định đều chứa đựng cả sự vứt bỏ, bạn không thể tham lam giữ lại mọi thứ quanh mình. Khi bạn xác định được điều gì là quan trọng nhất trong cuộc sống của mình, sắp xếp được thứ tự của những điều đó thì điều còn lại là bạn chỉ việc đi theo tấm bản đồ đã được vạch sẵn.

Có người sẽ hỏi, liệu những điều quan trọng của bạn có thể thay đổi không?

Trên đời này không có điều gì là mãi mãi không thay đổi. Xét từ góc độ này thì năm điều quan trọng nhất của bạn cũng có thể thay đổi. Nhưng đối với một người trưởng thành thì thế giới quan của họ tương đối vững vàng bởi vì hệ thống tâm lý của bạn khá ổn định. Thật khó tưởng tượng ra cảnh thứ tự hệ mặt trời sẽ thay đổi, sao Diêm Vương sẽ tới thế chỗ của sao Hỏa. Nếu không tin bạn có thể nhìn lại những quyết định của mình. Chúng đều là sự tổng hợp của trực giác, dự cảm và giá trị quan. Trò chơi này cũng giống như một người lính trinh sát, giúp bạn tìm kiếm và kiểm tra giá trị quan của mình. Và bây giờ là lúc người lính này nộp báo cáo cho bạn.

Có người nói tôi đã sớm biết năm điều quan trọng nhất trong đời mình là gì rồi. Chị có thể nói cho tôi biết năm điều quan trọng nhất của người khác là gì không?

Có một vị giáo sư toán học cũng đã chơi trò chơi này. Thứ sau cùng mà ông giữ lại là một loài động vật? Nếu loài động vật đó là gấu trúc hay khổng tước thì còn có thể hiểu được, nhưng con vật mà ông ấy viết ra lại là một con lợn. Điều này khiến tôi vô cùng ngạc nhiên. Trong mắt mọi người, lợn là một con vật vừa bẩn vừa ngu lại vừa lười nhác, vậy tại sao nó lại trở thành điều quý giá nhất trong cuộc sống của một thành phần tri thức tài cao học rộng kia? Lẽ nào đằng sau nó còn chứa đựng một câu chuyện nào khác?

Trước sự ngạc nhiên của mọi người, vị giáo sư kia giải thích. Từ trước tới nay tôi chưa bao giờ chơi trò chơi. Chị cũng biết rồi đấy, đối với một nhà khoa học nghiêm túc thì trò chơi chỉ hoạt động dành cho các em nhỏ trong nhà trẻ. Nhưng trò chơi này lại khiến tôi nhớ tới một câu chuyện buồn trong quá khứ. Trong cuộc Cách mạng đại văn hóa, tôi bị người ta gán vào tội thành phần phản động, ban ngày bị đem ra cảnh cáo, ban đêm bị nhốt vào chuồng bò, chịu không biết bao khổ cực. Về sau lại bị điều tới vùng Tân Cương lao động. Tôi bị phân lên một ngọn núi có nuôi vài con lợn. Phe tạo phản đe dọa tôi rằng, nếu tôi chỉ làm mất một con lợn hoặc lợn xổng mất hay lợn gầy, lợn ốm, lợn chết thì đời tôi coi như chấm dứt. Vợ tôi vì không muốn liên lụy nên đã li dị tôi. Con cái thì từ cha. Ngày ngày chỉ có đàn lợn làm bạn với tôi. Từ sáng tới tối, tôi đếm số lợn, vuốt ve chúng, nhìn xem chúng có bị mất hay bị ốm không không biết bao nhiêu lần. Ban ngày, chỉ khi nào đàn lợn đã ăn no thì tôi mới nuốt nổi miếng lương khô cứng nghẹn. Đêm đến, chờ cho chúng ngủ say tôi mới dám chợp mắt. Cứ thế, giữa chúng tôi đã nảy sinh tình cảm. Chỉ có chúng không kỳ thị, không đánh, không mắng, không sỉ nhục tôi khi tôi lâm vào cảnh đường cùng. Với tôi, sao chúng lại lương thiện và thật thà đến vậy. Chúng chưa một lần lừa dối tôi, cũng chưa một lần bỏ tôi. Kể từ lúc đó, với tôi, lợn còn quan trọng hơn vợ. Thậm chí, chúng còn quan trọng hơn cả lý tưởng sự nghiệp của tôi. Mất lợn thì cũng không còn tôi, nói chi đến sự nghiệp và lý tưởng. Có chúng tôi có tất cả, vì thế, thứ mà tôi không bao giờ muốn để mất, chính là lợn. Lợn nhân nghĩa, đáng tin hơn con người, không đánh đập, không viết thư cưỡng ép, cũng không biết phản bội, không âm mưu tính toán. Vì thế, nếu thứ duy nhất giữ lại mà không phải là lợn thì tôi nên giữ lại cái gì.

Khi nhìn những giọt nước mắt tuôn rơi trên má vị giáo sư, tất cả mọi người chúng tôi đều không biết nên nói gì. Quả đúng như vậy, trong câu chuyện này, lợn không chỉ là loài động vật không biết nói mà chúng còn tượng trưng cho lương tri và sự an toàn, tượng trưng cho tình bạn và sự tín nhiệm. Câu chuyện chúng ta vừa được nghe nói lên sự lạnh nhạt của thế sự, và cũng làm nổi bật lên khát vọng về một cuộc sống chính nghĩa và ấm áp tình người của vị giáo sư.

Một nữ doanh nhân thành đạt khác lại đưa đáp án trò chơi cho tôi, sau đó ra hiệu với tôi đừng nên ngạc nhiên.

Cô ấy nói với tôi rằng, thứ đầu tiên mà cô ấy vứt bỏ là chồng và thứ cô ấy giữ lại sau cùng là con cái. Cô ấy hỏi tôi rằng, tôi muốn hỏi chị, khi chơi trò chơi này có phải đàn ông thường vứt bỏ vợ mình một cách rất dễ dàng và nhanh chóng không?

Tôi trả lời, cũng có người như vậy. Nhưng cũng có những người đàn ông giữ vợ lại tới sau cùng.

Sau khi nghe vậy, cô ấy nói với tôi rằng, tôi có một câu chuyện đã cũ mà tôi muốn kể cho chị nghe. Đây cũng là câu chuyện mà những đôi trai gái đang yêu nhau thường tranh luận. Câu chuyện đó như sau: Nếu vợ con bạn và bố mẹ bạn đều bị ngã xuống sông thì bạn sẽ cứu ai trước? Tôi biết đã có rất nhiều đôi yêu nhau chỉ vì đứng trước sự lựa chọn khó khăn này mà phải chia tay. Trò chơi của chị có thể đưa ra câu trả lời cho câu hỏi này không?

Tôi nói, cũng có thể. Bởi vì nếu một người đàn ông giữ lại cha mẹ mình đến sau cùng thì bạn cũng có thể đoán ra rằng sự kỳ vọng và ý nguyện của bố mẹ người đàn ông đó có một sức ảnh hưởng vô cùng to lớn tới sự lựa chọn của anh ta. Không thể nói điều này đúng hay sai bởi vì do người bạn gái của chàng trai quá tính toán mà thôi. Nếu cần thiết thì cô ấy cũng nên tìm hiểu cách đối nhân xử thế và tính cách của bố mẹ người yêu mình. Ngay trong đêm tân hôn, không chỉ có hai vợ chồng trẻ đang nằm trên giường, bên cạnh đó còn là sự có mặt vô hình của bố và mẹ chàng trai. Nếu bạn yêu người đàn ông như thế này thì mong bạn hãy chuẩn bị thật tốt về mặt tư tưởng. Mỗi khi có bất đồng, có thể bạn nên học cách thỏa hiệp và nhường nhịn. Nếu bạn không thể chấp nhận cách giải quyết dĩ hòa vi quý thì mong bạn hãy suy nghĩ thật kỹ trước khi kết hôn với mẫu người đàn ông này.

Nghe tới đây, vị nữ doanh nhân nói, tôi không nói ai khác mà nói chính bản thân mình. Tôi đã sớm gạch bỏ chồng mình vì tôi biết anh ấy không hề yêu tôi.

Tôi nói, bỏ một người không yêu mình không có gì sai.

Vị nữ doanh nhân lại nói, nhưng tôi vẫn không hiểu thứ tự những điều tôi vứt bỏ có liên quan gì tới cuộc sống thực tế của tôi.

Tôi trả lời, tôi thử giải thích thế này, nếu như không đúng thì cũng mong chị bỏ quá. Trong cuộc sống của chị, người chồng vẫn chiếm một vị trí tương đối quan trọng, là một trong năm điều chị trân trọng nhất trong cuộc sống. Tôi đoán rằng chị vẫn đang duy trì cuộc hôn nhân không tình yêu của mình. Nếu chồng chị làm điều gì có lỗi sau lưng chị thì sẽ xảy ra xung đột lớn và chị sẽ bỏ anh ta trước, chị sẽ nghiêm túc nghĩ tới chuyện li hôn. Vì chị đặt con cái lên vị trí quan trọng nhất nên mọi quyết định chị đưa ra đều nhằm mang lại lợi ích hàng đầu cho con mình.

Tôi chưa nói xong nhưng vị nữ doanh nhân đã cao giọng ngắt lời, nói: Tôi hiểu tôi đang làm gì mà! Gần đây công ty có yêu cầu tôi đi công tác nước ngoài một thời gian dài, đãi ngộ rất tốt. Tôi không thể đưa ra quyết định ngay được. Con thì đang phải thi trung học, luôn cần có cha mẹ ở bên động viên chăm sóc. Tôi vốn muốn đi công tác để kiếm thêm chút tiền cho con cái một cuộc sống sung túc hơn. Khi vừa mới bắt đầu trò chơi, tôi đã hiểu ra rằng, đối với tôi, con cái là quan trọng nhất. Giờ đây con trai tôi đang ở vào thời kỳ quan trọng nên tôi không thể viện vào lý do gì để đi công tác nước ngoài. Đối với con cái thì tiền không phải là quan trọng nhất. Sự động viên và cổ vũ của người mẹ còn quan trọng hơn tiền bạc. Dù có để lại cho con cái cả núi vàng núi bạc thì cũng không bằng để lại cho chúng kinh nghiệm và dũng khí đối mặt với mọi thử thách. Tôi không đi công tác dài hạn nữa. Dù có bao nhiêu tiền tôi cũng không thể để con trai tôi ở lại một mình.

Bây giờ, tôi sẽ kể phần còn lại của câu chuyện tôi tới trại giam nói chuyện với các nữ tù nhân. Vì không có giấy, có bút nên tôi yêu cầu các nữ tù nhân nhắm mắt lại, tưởng tượng ra đang có một tờ giấy hiện ra trong đầu mình, sau đó lần lượt viết ra năm điều họ cho là quý giá nhất trong cuộc sống. Tôi nói với các nữ tù nhân rằng điều cuối cùng mọi người giữ lại là gì, tôi không biết. Bởi vì điều kiện không cho phép, cũng không thể cùng nhau trao đổi nên tôi xin mạnh dạn đoán rằng, điều cuối cùng mà các bạn giữ lại không phải là tội ác, không phải là những điều xấu mà là những điều vô cùng ấm áp, vui vẻ và tươi sáng. Tôi dám tin vào điều đó, cũng như tin rằng mặt trời luôn mọc từ đằng đông cho dù xung quanh tôi đang là những bức tường cao kín mít.

Sau khi nói xong những điều mình nghĩ, tôi chuẩn bị tuyên bố trò chơi đã kết thúc thì một vị lãnh đạo bên cạnh cầm mi-crô lên và nói. Ông ấy nói, tôi xin được nói thêm đôi điều. Vừa rồi khi chơi trò chơi, cô giáo Tất yêu cầu mọi người nhắm mắt lại. Nhưng tôi không nhắm mắt. Vì sao? Bởi vì trách nhiệm của tôi là mở thật to mắt giám sát các bạn. Tôi đã hoàn thành trò chơi này mà không hề nhắm mắt.

Điều cuối cùng tôi giữ lại là gì, tôi có thể nói cho các bạn biết, đó chính là công việc của tôi. Công việc của tôi là giám sát và chăm sóc các bạn. Tôi yêu cuộc sống của mình. Tôi còn nhớ tới vị nữ anh hùng trong cách mạng, chị Giang. Nếu chị ấy được chơi trò chơi này thì điều cuối cùng chị ấy sẽ giữ lại là gì? Tôi tin chắc rằng điều cuối cùng chị ấy sẽ giữ lại là niềm tin và lý tưởng bản thân, đó chính là phấn đấu vì chủ nghĩa cộng sản. Vì lý tưởng cao đẹp lắm, chị đã dũng cảm hi sinh cả tính mạng của mình. Đây chính là điều vĩ đại của các vị anh hùng liệt sĩ. Tôi lại nói lan man rồi. Quay lại trò chơi vừa rồi. Vậy các bạn đã giữ lại điều gì sau cùng. Cô giáo Tất nói cô không biết. Tôi cũng không biết có phải cô giáo Tất vì tôn trọng các bạn mà không nói ra hay không. Nhưng tôi nghĩ, điều cuối cùng các bạn giữ lại có thể sẽ là sự tự do. Đúng, không sai. Chính là tự do. Tôi khẳng định đó là tự do. Các bạn bị giam trong này vì sự an toàn của xã hội. Tự do là một điều gì đó xa xỉ và trong hoàn cảnh này, các bạn vô cùng trân trọng nó. Vậy thì tôi hi vọng rằng các bạn hãy ghi nhớ trò chơi ngày hôm nay, ghi nhớ điều mà các bạn trân trọng nhất và thông qua hành động, biến chúng thành sự thực.

Tôi không biết trong tù có được phép vỗ tay hay không, nhưng tôi khẳng định rằng từ trước tới nay tôi chưa bao giờ nghe thấy những tràng pháo tay giòn giã đến như vậy. Sau này, tôi nhận được một bức thư của một nữ tù nhân, trong thư cô ấy nói, ngày tuyết rơi hôm đó cũng giống như lần thứ xét xử thứ hai trong đời cô ấy. Cô ấy sẽ mãi mãi khắc ghi trong tâm trí.

Còn vị giám đốc kia cuối cùng giữ lại điều gì? Tại sao ông ấy lại phải giữ kín bí mật đến như vậy. Tôi cũng không rõ nhưng tôi chỉ biết rằng, sau này ông ấy đã chuyển tới dạy học ở một trường đại học.

Sau khi chơi xong trò chơi này, bạn có thể cùng chia sẻ với chồng bạn, vợ bạn hay bố mẹ bạn. Tất nhiên nếu trong quá trình chơi mà bạn đã sớm gạch đi tên của vợ hay của chồng mình thì cũng nên suy nghĩ thận trọng hơn khi nói cho họ biết. Thực ra nói ra kết quả trò chơi cũng không phải là điều gì to tát lắm vì đó là chính bạn và thứ tự mọi sự thật được ẩn giấu trong tâm hồn bạn. Sự thật về điều tàn nhẫn nhất đôi khi vẫn tốt hơn sự ảo tưởng đẹp đẽ.

Giá trị quan có thể tác động sâu sắc tới con người. Để đạt được một điều gì đó, con người sẵn sàng chết, sẵn sàng giết người, sẵn sàng hi sinh, sẵn sàng phấn đấu. Vì niềm kiêu hãnh, lòng tự trọng và danh dự, con người có thể vứt bỏ tình yêu cuộc sống, hi sinh bản thân mình. Vì danh dự và lòng từ bi, con người sẵn sàng vứt bỏ vật chất. Khi các bạn hành động thì mọi việc bạn làm đều là để thực hiện những giá trị vô hình. Ví dụ, có một người rất coi trọng sự an toàn, sợ những thử thách. Để thực hiện được giá trị đó, người đó từ trước tới nay đều đảm nhiệm những công việc vô cùng thấp kém và lấy đó làm niềm vui. Còn đối với những người ưa thử thách và mạo hiểm thì họ sẽ sẵn sàng mạo hiểm mạng sống của mình, theo đuổi những công việc đầy tính thử thách và nguy hiểm để thực hiện giá trị mà họ đã đặt ra.

Mỗi khi đứng trước một sự lựa chọn khó khăn, mời các bạn hãy nghĩ tới năm điều quý giá mà bạn đã chọn trong trò chơi này. Những người có tâm hồn khỏe mạnh không phải là những người không bao giờ gặp phải khó khăn mà họ là những người biết giải quyết khó khăn một cách hiệu quả. Cố gắng hết sức để dung hòa giữa sự lựa chọn của mình với giá trị quan của mình, đó chính là bí quyết để có được một tâm hồn khỏe mạnh.

Có thể có người sẽ nói rằng, chị nói dài dòng như vậy, thế rốt cuộc năm điều quý giá nhất trong cuộc sống của chị là gì, có thể nói cho chúng tôi biết không. Tôi từng viết một bài văn có tựa đề “Năm điều quý giá nhất của Tất Thục Mẫn”. Tôi xin được chia sẻ với các bạn bài văn này ở phần phụ lục của cuốn sách.

Bạn có muốn uống thêm một chút cà-phê hay thưởng thức một chút hoa quả không…?

Tính cách ôn hòa không phải tự nhiên mà nó có mối quan hệ mật thiết với việc tự vấn bản thân.

Hãy nói cho những người thiếu nước nơi nào có nguồn nước

Hãy nói cho những người đang chịu rét nơi nào có lửa trại

Hãy nói cho những người bệnh nơi nào có thuốc chữa

Hãy nói cho những người đói nơi nào có quả dại

Đó là những món quà truyệt vời nhất của cuộc sống.