Tôi sắp bật khóc, tôi đang cắn môi đến chảy máu thì bỗng nghe thấy giọng ai đó nói rằng: “Thôi nào, Toto, cháu đang làm gì thế kia? Thế là thế nào? Cháu đang nhè đầy nước dãi ra bút như một con heo ấy, có thôi đi không nào! Cháu sẽ làm nó chết chìm mất.”

Thế đấy, bây giờ thì tôi bị thần kinh rồi… Tôi nghe thấy những giọng nói! Này… Mấy ông trên đó ơi, mấy ông nhầm rồi, tôi không phải Jeanne d’ Arc¹⁹ đâu. Tôi chỉ là một đứa học trò dốt nát chẳng làm nên trò trống gì.

19. Nữ anh hùng tiêu biểu trong lịch sử Pháp. Tương truyền, năm 13 tuổi, Jeanne d’Arc đã nghe thấy giọng nói của các thánh chỉ đường cho cô và sau đó cô đã chỉ huy quân lính Pháp chiến đấu chống lại quân Anh xâm lược.

“Này, anh chàng hay than vãn kia, khi nào anh ngừng than thở thì cho ta biết, hai chúng ta còn có chút việc phải làm đây.”

Chuyện quái quỷ gì thế này? Tôi nhìn khắp phòng để xem có cái camera hay micro nào không. Thế này là thế nào nhỉ! Tôi đã bước vào chiều không gian thứ tư hay sao thế này.

“Ông Léon ơi, có phải ông không?”

“Còn ai khác vào đây nữa, cháu ngốc nghếch của ông? Không lẽ là giáo hoàng?”

“Nhưng… sao lại có thể thế này?”

“Cái gì cơ?”

“Thì… việc ông ở đây, việc ông nói chuyện được với cháu như thế này?”

“Đừng có ngốc nghếch thế, Toto, ông vẫn luôn ở đây, và cháu biết rõ điều đó mà. Thôi nào, nói đùa thế là đủ rồi. Cháu tập trung vào nào. Bây giờ cầm lấy một cây bút chì và gạch chân tất cả các động từ chia cho ông xem… Không, không phải từ đó đâu, cháu thấy không, nó kết thúc bằng “er” cơ mà. Bây giờ, tìm chủ ngữ của chúng xem… Đúng rồi, vẽ mũi tên chỉ vào đi… Tốt lắm. Cháu nghĩ xem nào, mỗi động từ phải được chia theo chủ ngữ của nó… Đó, nhìn xem, chủ ngữ ở đó, là gì nào?… Đúng rồi, là “tu”²⁰, vậy thì phải có một chữ “s”, đúng rồi²¹ đấy. Bây giờ, cháu cũng làm như vậy với các danh từ chung, cháu gạch chân chúng đi… Cháu hãy tìm từ hạn định của chúng và kiểm tra xem. Phải kiểm tra tất cả. Còn các tính từ thì sao. Cháu không thấy từ “bouilli” kia có gì không ổn à, khi đi với từ “nappes”? Thêm “es”, đúng rồi, cháu thấy đấy, chỉ cần chú ý là cháu có thể làm được. Bây giờ quay lại một chút nào, ông thấy có mấy con tính thật kinh hoàng… Nhìn thấy là tóc gáy ông dựng ngược cả lên đây này. Nào, cháu thử làm phép chia lại xem… Không, làm lại cả chỗ kia nữa… Còn nữa! Cháu bỏ sót cái gì đó rồi. Số nhớ, đúng rồi, giỏi lắm. Còn bây giờ, ta xem trang số 4 nào…”

20. Đại từ nhân xưng ngôi thứ hai số ít, thường động ở ngôi này thường kết thúc bằng “s”.

21. Trong tiếng Pháp, “bouilli” là tính từ, có nghĩa là “luộc, nấu sôi”, “nappes” là danh từ giống cái, ở số nhiều, có nghĩa là những tấm khăn trải bàn. Tính từ đi với danh từ giống cái, số nhiều thì ở tận cùng phải thêm “es”.

Tôi có cảm giác như đang ngủ trong khi thức, tôi vừa cực kỳ tập trung, lại vừa cảm thấy cực kỳ thoải mái. Tôi đang viết lên những đám giấy. Đó quả thực là một cảm giác rất lạ.

“Rồi đó, Toto, bây giờ ông sẽ để cháu làm một mình. Phần này là bài luận, mà môn này thì ông biết cháu cừ hơn ông rất nhiều… Có mà, có mà. Thật đấy. Ông để cháu tự làm nhưng nhớ chú ý đến chính tả đấy nhé? Cháu làm y như lúc nãy: vẽ những mũi tên nhỏ và kiểm tra. Hãy tự nói với mình rằng cháu là cảnh sát kiểm tra bọn từ ngữ. Gặp từ nào, cháu hỏi xem giấy tờ của chúng đâu trước khi cho chúng đi tiếp:

– Này, anh kia! Anh tên là gì? – Tính từ. – Anh đi cùng với ai, chàng trai? – Cùng với từ “chiens”. – Nào, thế thì anh phải mang theo cái gì? – Một chữ “s”²², thưa ông. – Tốt rồi, đi đi. Cháu hiểu ông nói gì không?”

22. Từ “chiens”, nghĩa là những con chó, là danh từ giống đực số nhiều. Vì thế, tính từ đi theo nó phải thêm chữ “s” ở tận cùng để chỉ số nhiều.

– Có ạ. – Tôi trả lời.

– Này em kia, đừng có nói to lên như thế! – Cô giám thị kêu lên. – Em phải giữ im lặng. Tôi không muốn nghe thấy gì hết!

Tôi đọc lại bài của mình thật kĩ. Ít nhất là đến năm mươi bảy lần. Rồi tôi nộp lại quyển vở cho cô ấy. Khi đã đến hành lang, tôi thì thầm:

– Ông Léon ơi, ông còn ở đó chứ?

Không một lời đáp lại.

Ngồi trên tàu trở về nhà, tôi còn cố thử một lần nữa. Nhưng không, ở đầu dây kia, số điện thoại tôi muốn gọi, chẳng còn ai đáp nữa.

Bố mẹ đứng đón tôi trên ke tàu. Nhìn nét mặt họ, tôi biết chuyện gì đó đã xảy ra.

– Ông mất rồi ạ? – Tôi hỏi. – Ông mất rồi, phải không ạ?

– Không, – mẹ nói, – Ông con đang hôn mê.

– Từ khi nào ạ?

– Từ sáng nay.

– Ông sẽ tỉnh lại chứ mẹ?

Bố tôi nhăn mặt, còn mẹ tôi sụp xuống ôm lấy vai tôi.

*

* *

Tôi không đến thăm ông ở bệnh viện. Không ai đến cả. Chúng tôi không được phép chỉ vì một con vi khuẩn nhỏ nhất từ chúng tôi cũng có thể giết chết ông.

Nhưng bù lại, tôi đến nhà bà, và tôi đã bị sốc khi nhìn thấy bà, trông bà có vẻ yếu ớt và mong manh hơn cả mọi khi. Một nụ cười khẽ mất hút trong chiếc váy ngủ màu xanh da trời. Tôi đứng đó như một đứa ngốc, giữa căn phòng bếp, khi bà cất tiếng nói:

– Đi làm việc một chút đi cháu, Grégoire. Hãy bật cho máy chạy. Cầm lấy các dụng cụ. Vuốt ve mấy tấm gỗ. Hãy nói chuyện với chúng, hãy nói với chúng là ông sẽ sớm trở về.

Bà lặng lẽ khóc.

Tôi bước vào. Tôi ngồi xuống. Tôi khoanh tay lại trên bàn mộc, và cuối cùng thì tôi bắt đầu khóc.

Tôi khóc cho hết tất cả những giọt nước mắt mà tôi đã nén lại tận đáy lòng từ quá lâu rồi. Tôi cứ khóc như vậy bao nhiêu lâu? Một tiếng? Hai? Hay có thể là ba?

Khi đứng dậy, tôi cảm thấy dễ chịu hơn, như thể tôi không còn nước mắt trong người nữa, không còn đau đớn gì nữa. Tôi cầm lấy một miếng giẻ dính đầy hồ vương trên mặt đất để chùi mũi, và đúng lúc đó, tôi nhận ra nó, hàng chữ mà tôi đã khắc lên chiếc bàn gỗ hôm nào… “HÃY GIÚP CON”.

*

* *

Tôi được nhận vào trường Grandchamps.

Tôi khá dửng dưng trước tin này. Tôi chỉ cảm thấy thoải mái vì được đi khỏi nhà, đi “hít thở khí trời” như ông Léon của tôi vẫn nói. Tôi chuẩn bị hành lí, và khi bước ra khỏi phòng tôi không hề ngoái đầu nhìn lại. Tôi bảo mẹ bỏ số tiền của bác Martineau vào tài khoản tiết kiệm của tôi. Số tiền đó, tôi không còn muốn dùng đến nữa. Tôi chẳng còn mong muốn điều gì, trừ những điều không thể. Và tôi hiểu trong cuộc sống, không phải cái gì người ta cũng có thể mua được.

Bố tranh thủ một trong những chuyến đi tỉnh của ông để đưa tôi đến tận ngôi trường mới. Chúng tôi không nói chuyện gì nhiều trong suốt quãng đường. Bố con tôi biết rằng mỗi chúng tôi sắp đi một con đường khác.

– Có tin gì mới bố mẹ gọi ngay cho con đấy nhé!

Ông gật đầu, và ông ôm hôn tôi một cách vụng về.

– Grégoire?

– Dạ?

– Không có gì, không có gì. Hãy cố sống hạnh phúc, con xứng đáng được như thế. Con biết không, bố chưa bao giờ nói với con điều này, nhưng bố nghĩ rằng con là người đàn ông tốt… Một người thực sự tốt.

Và ông ôm lấy tôi thật chặt trước khi quay vào xe.

Trong lớp, tôi không phải là học sinh giỏi nhất, thậm chí tôi xếp gần cuối lớp; mà nếu nghĩ cho thật kĩ, tôi thực sự là đứa đứng bét lớp. Tuy thế, thầy cô ai cũng yêu quý tôi…

Một hôm, cô Vernoux, cô giáo tiếng Pháp, trả bài viết cho chúng tôi. Tôi được một con 6 trên 20.

– Cô hi vọng là cái máy bóc vỏ chuối của em không đến nỗi tệ như thế…, – Cô nói và khẽ mỉm cười với tôi.

Tôi nghĩ rằng mọi người có cảm tình với tôi là do cái đó, do bức thư mà tôi đã gửi đi. Tất cả mọi người ở đây đều biết rằng tôi học rất tệ, nhưng họ biết tôi muốn cố gắng để trở nên tốt hơn.

Ngược lại, với môn vẽ và môn thủ công kĩ thuật, tôi là đứa cừ nhất lớp. Tôi còn biết nhiều hơn cả thầy giáo. Khi lũ bạn trong lớp không làm được cái gì đó, tôi là người chúng hỏi đến đầu tiên. Ban đầu, thầy Jougleux có vẻ khó chịu; bây giờ, thầy cũng làm y như lũ bạn tôi: suốt ngày thầy hỏi ý kiến tôi, buồn cười thật.

Môn học mà tôi ghét cay ghét đắng, đó là môn thể dục. Tôi vốn đã chẳng ra sao, đến đây, mọi việc còn tệ hơn vì những đứa khác rất giỏi và chúng lại còn thích môn này. Môn nào tôi cũng hỏng cả: cũng chẳng có gì lạ, tôi không biết chạy, cũng chẳng biết nhảy cao, hay lặn, hay ném bóng, bắt bóng thì còn tệ hơn… Chẳng làm nổi một cái gì. Một con số không. Nhục nhã.

Lũ bạn trong lớp trêu trọc tôi cho vui, không có gì ác ý, chúng nói:

– Ê, Dubosc, bao giờ đằng ấy mới phát minh ra cái máy tạo cơ bắp cho đằng ấy nhỉ?

Hay:

– Chú ý chúng mày ơi! Dubosc sắp nhảy cao kìa, chuẩn bị bông băng mau.

Tuần nào mẹ cũng gọi điện cho tôi. Lần nào cũng htế, tôi hỏi ngay có tin gì mới không. Một ngày nọ, mẹ không chịu nổi nữa:

– Nghe này, Grégoire, thôi ngay. Đừng hỏi mẹ câu này nữa. Con biết rõ là nếu có tin gì mới mẹ sẽ nói ngay mà. Thay vì thế, hãy kể cho mẹ nghe về con nào, con làm gì, thầy cô của con thế nào, bạn bè thế nào, vân vân…

Tôi chẳng có gì để kể cho mẹ. Tôi cố nặn ra cái gì đó, rồi tôi kết thúc cuộc nói chuyện. Tất cả những gì không liên quan đến ông chẳng còn ý nghĩa với tôi nữa.

*

* *

Tôi sống tốt, nhưng tôi không cảm thấy hạnh phúc. Tôi phát điên lên vì không thể làm gì giúp ông Léon của tôi. Tôi có thể nhấc bổng cả dãy núi vì ông, hay cắt tôi ra từng mảnh nhỏ và chiên nhỏ lửa trong chảo dầu. Tôi có thể bế ông trên tay, ôm chặt ông trong lòng và đi suốt cả trái đất này, tôi có thể chịu đựng bất cứ điều gì để cứu được ông, nhưng thế đấy, chẳng thể làm gì hết. Điều duy nhất có thể làm là chờ đợi.

Điều đó thật không chịu nổi. Ông là người đã giúp tôi khi tôi thực sự cần ông giúp đỡ, còn tôi, không thể làm gì. Không gì hết.

Cho đến giờ học giáo dục thể chất ngày hôm đó…

Ngày hôm đó, trên thực đơn là món leo dây thắt nút. Nỗi kinh hoàng của tôi. Tôi đã thử món này từ khi tôi sáu tuổi, và chưa một lần nào tôi làm được. Chưa bao giờ. Dây leo thắt nút là nỗi nhục nhã của tôi.

Khi đến lượt tôi, thằng Momo đã gào lên:

– Chúng mày ơi, đến mà xem, ngài thanh tra Gadget²³ sắp xắn quần lòi tất ra này!

23. Nhân vật trong sê-ri phim hoạt hình hài cùng tên, rất quen thuộc với trẻ em Pháp. Thanh tra Gadget vụng về và thường phán đoán sai lầm, nhưng bao giờ cũng thoát khỏi nguy hiểm và phá án thành công nhờ may mắn đặc biệt.

Tôi nhìn lên đỉnh cột và tôi thì thầm “Ông Léon ơi, nghe rõ cháu nói đây! Cháu sẽ làm được. Cháu sẽ làm điều đó vì ông. Vì ông, ông nghe thấy cháu nói không?”

Leo đến nút thắt thứ ba, tôi đã không chịu nổi nữa, nhưng tôi cắn chặt răng. Tôi nắm chặt lấy dây băng hai cánh tay nhỏ, ốm yếu như bằng phô mai trắng của mình để nâng người lên. Đến nút thắt thứ tư, rồi thứ năm. Tôi sắp buông tay. Khó quá. Không, tôi không thể, tôi đã hứa! Tôi làu bàu mấy tiếng, rồi tôi miết mạnh chân đẩy thân người lên. Nhưng không, tôi không thể chịu được nữa. Tôi đã bắt đầu muốn bỏ cuộc. Đúng lúc đó, tôi nhìn thấy lũ bạn trong lớp, chúng đứng thành vòng tròn dưới kia. Có một thằng nào đấy gào lên:

– Cố lên Dubosc, cố lên!

Thế là, tôi lại cố thêm lần nữa. Mồ hôi chảy ra khiến hai mắt tôi nhòa đi. Tay tôi bỏng rát.

Du-bosc! Du-bosc! Du-bosc!

Bọn chúng gào lên để động viên tôi.

Nút thắt thứ bảy. Tôi sắp buông ra rồi. Tôi cảm giác mình sắp ngất xỉu.

Ở dưới kia, bọn bạn đang hát đoạn ca khúc dạo đầu của bộ phim hoạt hình quen thuộc:

“Ô kìa, ai đang đi kia?… Thanh tra Gadget! Chính ông ấy kia rồi… Thanh tra Gadget!”

Bọn chúng khiến cho tôi can đảm hơn, nhưng điều đó vẫn chưa đủ.

Chỉ còn hai nút thắt nữa thôi. Tôi nhổ nước miếng vào lòng bàn tay phải, rồi tay trái. “Ông Léon của cháu, cháu đây, hãy nhìn cháu! Cháu gửi đến ông sức mạnh này. Gửi đến ông lòng quyết tâm này. Ông hãy nhận lấy. Hãy nhận lấy! Ông cần đến chúng. Hôm trước, ông đã gửi đến cho cháu kiến thức của ông, bây giờ đến lượt cháu, cháu gửi đến ông tất cả những gì cháu có: tuổi trẻ này, sự dũng cảm này, hơi thở này, những thớ cơ nhỏ bé đang giận dữ này. Hãy nhận lấy, ông Léon của cháu! Hãy nhận lấy tất cả… Cháu xin ông đấy!”

Phần đùi non của tôi đã bị tướt da ứa máu, các khớp như đã tê liệt, vô cảm. Chỉ còn một nút thắt nữa thôi.

“Cố lên! Cố lêêêên! Cố lêêêêêêên!”

Bọn chúng đang bị kích động mạnh. Cô giáo thể dục là người hò hét lớn hơn cả.

Tôi gào lên “TỈNH LẠI ĐI!” và tôi chộp lấy đỉnh cột. Ở dưới kia, bọn chúng như phát điên lên. Tôi khóc. Những giọt nước mắt hạnh phúc hòa lẫn với những giọt nước mắt chảy ra vì đau đớn. Tôi thả người trượt xuống theo thân cột và gần như ngã ra mặt đất. Momo và Samuel nhào đến ôm lấy tôi và nâng bổng tôi lên cao.

“Ô kìa, ai đang đi kìa…? Thanh tra Gadget… Chính ông ấy kia rồi, thanh tra Gadget.” Mọi người đồng thanh hát.

Tôi ngất xỉu.

Kể từ ngày hôm đó trở đi, tôi đã trở thành một người khác hẳn. Quả quyết. Mạnh mẽ. Vững vàng không gì lay chuyển được. Tôi đã ăn gan sư tử.

Mỗi buổi chiều, sau giờ học, tôi ra ngoài đi bộ thay vì ngồi xem tivi trong khu nội trú. Tôi đi qua nhiều ngôi làng, nhiều khu rừng, nhiều cánh đồng. Tôi đi như vậy rất lâu. Tôi hít thở thật chậm và thật sâu. Và tôi chỉ lẩm bẩm một câu duy nhất trong đầu: “Hãy nhận lấy tất cả, ông Léon của cháu, hãy thở hít không khí trong lành này. Hãy thở đi ông. Ông ngửi mà xem, mùi của đất, của sương mù này. Cháu ở đây. Cháu là lá phổi của ông, là hơi thở của ông, là trái tim của ông. Hãy nhận lấy đi ông. Hãy nhận lấy.” Tôi nói như thể đang thì thầm vào tai ông, từ xa.

Tôi ăn ngon miệng, tôi ngủ rất nhiều, tôi đi chạm vào cỏ cây và vuốt ve lũ ngựa sống trong trang trại gần đó. Tôi luồn tay sâu vào lớp lông bờm nóng ấm của chúng, và tôi lại thì thầm: “Hãy nhận lấy đi ông. Nó rất tốt cho ông.”

Một buổi tối, mẹ gọi cho tôi. Lúc thầy giám thị đến báo, tim tôi ngừng đập trong giây lát.

– Mẹ có tin không được tốt lắm, con trai dũng cảm của mẹ. Các bác sĩ đã ngừng điều trị. Điều đó chẳng giúp ích gì.

– Nghĩa là ông sẽ chết!

Tôi gào lên trong hành lang dãy nhà nội trú:

– Vậy thì bố mẹ chỉ cần rút hết các rây rợ ra khỏi người ông thôi, như thế sẽ nhanh hơn!

Và tôi dập máy.

Kể từ ngày hôm đó, tôi chấm dứt cái màn kịch đang đóng. Tôi quay trở lại chơi bi lắc với lũ bạn trong trường nội trú, tôi học rất tồi tệ và tôi gần như không mở miệng nói nữa. Tôi không còn chút hứng thú nào với cuộc sống. Trong đầu tôi, như thể ông đã chết rồi. Những lần bố mẹ gọi điện, tôi chỉ nói mấy câu rồi tìm cớ thoái thác.

Thế rồi, hôm qua, một thằng bạn lớp mười hai vào tận giường tìm tôi. Tôi đang ngủ say. Nó làm đủ trò để lay gọi tôi dậy:

– Ê, ê, dậy đi ông bạn…

Miệng tôi lúng búng vì ngái ngủ.

– Chuyê… ện gì vậy?

– Ê, Toto, là mày phải không?

– Sao mày hỏi thế?

Tôi lấy tay giụi mắt:

– Bởi vì dưới kia có một ông già ngồi trong xe lăn và một mực đòi gặp thằng cháu Toto nào đó… Không phải là mày đấy chứ?

Tôi đang mặc quần đùi, tôi lao như bay xuống bốn tầng cầu thang. Vừa chạy, tôi vừa khóc như một đứa trẻ.

Ông đứng đó, trước cửa phòng ăn tập thể, có một người mặc áo blu trắng đứng cạnh ông. Người đó cầm chai nước truyền dịch trong tay, ông Léon yêu quý của tôi mỉm cười nhìn tôi.

Còn tôi, tôi khóc nhiều đến nỗi tôi chẳng thể nào cười với ông được.

Ông bảo:

– Này, đóng cái cửa sổ quần vào đi chứ, Toto, nếu không cháu sẽ cảm lạnh đấy.

Và lúc đó, tôi mỉm cười.