Sáng kiến là từ Bradley. Đêm thật là buồn chán và tại Trụ sở cảnh sát, nơi tụ họp của các phóng viên phụ trách mục tin hình sự của các nhật báo, Bradley, phóng viên tờ L’Express, đang chán nản vì cứ phải chơi bài bridge ba người, trong khi chờ có chuyện gì đó xảy ra.

– Tớ có sáng kiến, – Bradley vừa nói vừa vứt bài xuống – ta sẽ chơi lão Pop một cú.

Pop Henderson là nhân viên trực đêm ở nhà xác, dưới tầng hầm tòa nhà. Đó là một người có bộ điệu chậm chạp, trí óc còn chậm chạp hơn nữa, đã trên bảy mươi tuổi rồi. Đáng lẽ chính quyền thành phố đã cho ông nghỉ hưu từ lâu, nhưng ông còn gánh nặng gia đình, một bà vợ bệnh, mà với khoản lương hưu, thì không làm được gì cả. Do công việc không có gì phức tạp, nên cấp trên đã nhắm mắt về tuổi tác của ông và cho phép ông tiếp tục làm việc.

– Trò gì vậy? – Furness hỏi.

Furness cao gầy, phụ trách mục án mạng của báo Record. Bradley trình bày, nhưng Furness lắc đầu:

– Tớ không thích. Lão Pop không được lanh lợi lắm. Tha cho lão đi.

Nhưng làm cho Bradley bỏ cuộc không phải là chuyện dễ. Bradley là kẻ thích đùa bất trị và có tiếng nghĩ ra những trò độc đáo. Đối với Bradley, cái quan trọng nhất là trò đùa; anh không thèm để ý đến chuyện ai là đối tượng của trò đùa.

Bradley vẫn cứ nói, và Furness, là người không thích tranh cãi, cuối cùng chịu thua. Morgan, thuộc tờ Chronicle, vui tính, đã uống hết một hai ly, đang trong tâm trạng hùa theo. Thế là cả ba đi xuống phòng nhà xác rùng rợn, nơi Pop Henderson đang ngồi trong văn phòng bé tí chờ hết phiên trực. Ông không đọc báo đọc sách, vì cận thị rất nặng. Ông cũng không nghe đài. Ông chỉ ngồi đó, chờ hết giờ làm.

Dọc theo một vách tường gian phòng chính có hai chục ngăn khoảng bốn mươi lăm trên sáu mươi phân, đủ để chứa một người lớn trung bình, với điều kiện người đó không được trở người. Dĩ nhiên là khách trọ trong những ngăn này không bao giờ có ý muốn trở người. Các ngăn này được làm lạnh, được giữ ở nhiệt độ dưới không, và do đây là một thành phố lớn có nạn nhân tai nạn và nhiều xác chết không nhận dạng được tên tuổi nên phần lớn các ngăn đều có khách.

– Bác Pop ơi, – Bradley nói – tụi cháu cần xem số 11. Tụi cháu vừa mới nhận được tin cho rằng đó là xác của ông chủ ngân hàng ở New York bị mất tích.

– Số 11 hả?

Pop đứng dậy từ từ, rồi dẫn ba anh phóng viên dọc theo các ngăn; ông kéo khóa của cửa ngăn đề số 11, rồi kéo trượt ra hết. Một hình thù có phủ vải đang nằm trên đó. Bradley kéo tấm vải ra, giả vờ xem xét mặt.

– Trông cũng giống – Bradley gật đầu nói – Phải, khớp với mô tả. Bác Pop ơi, bác làm ơn đi lấy hồ sơ của vị này được không?

– Được thôi, cậu Bradley à.

Ông già gác đêm quay lui, bước đi nặng nề. Bradley nháy mắt về hướng Furness đang theo lão Pop về văn phòng. Khi không còn thấy cả hai nữa, Bradley và Morgan, vẫn còn hơi say, chuẩn bị trò đùa.

Để giữ lão Pop ở lại văn phòng, Furness giả vờ nghiên cứu thật kỹ hồ sơ của số 11, cho đến khi Morgan trở ra.

– Bác Pop ơi, bác đừng bận tâm nữa – Morgan nén tiếng cười và nói – Dường như tụi cháu lầm rồi. Bác cứ cho số 11 trở vào giường ngủ. Đi, Furness à, ta trở lên đánh bài tiếp đi.

Hai anh nhà báo rút lui, nhưng khi đến cuối hành lang, hai anh đứng lại chờ. Lão Pop cất giấy tờ hồ sơ, một cách có hệ thống và chậm chạp. Sau đó, vẫn từ từ, như một người sống cả cuộc đời chờ những gì công việc đòi hỏi mình phải làm, lão lê chân trở ra ngăn còn mở, với hình thù phủ tấm vải.

Lão đang còn cách xa khoảng bốn mét, thì tấm vải động đậy. Một tiếng càu nhàu vang lên, rồi hình thù phủ tấm vải từ từ ngồi dậy, tấm vải trắng rơi ra khỏi một gương mặt nằm trong bóng tối, mà đôi mắt cận thị của lão già khiến ông không nhận ra đó là Bradley.

– Ta đang ở đâu đây? – Anh chàng phóng viên hỏi bằng một giọng vang dội – Các người đã làm gì ta vậy?

Pop Henderson lưỡng lự dừng lại; Bradley đưa một cánh tay quấn trong tấm vải lên cao, chĩa về hướng lão già, đầy đe dọa.

– Ông…! – Bradley kêu lên – Ông đã làm gì ta? Ông đã toan giết chết ta!…

Trò đùa thô lỗ, như phần lớn các trò của Bradley. Nhưng anh chỉ muốn gây ấn tượng với một ông già có trí óc chậm chạp do tuổi tác. Và theo quan niệm của Bradley, thì hiệu quả sẽ rất đạt. Suốt một hồi, Pop Henderson đứng sững tại chỗ, nín thở. Rồi ông quay lui, lê chân nhanh nhất trong vòng hai chục năm vừa qua, hướng về cầu thang.

– Chúa ơi! Ông ta còn sống! – Lão già hét lên bằng một giọng the thé – Ông ta còn sống! Hạ sĩ, hạ sĩ Roberts ơi! Lại đây nhanh! Có một xác chết còn sống!

Lão Pop hổn hển đi ngang qua Furness và Morgan, leo lên cầu thang đi tìm hạ sĩ đang trực.

Nén tiếng cười, Dave Bradley nhảy xuống đất, nhét tấm vải vào ngăn số 11, rồi đóng rầm cửa lại.

– Nhanh lên! – Bradley cười gần muốn nghẹt thở khi trở ra cùng hai anh chàng phóng viên kia – Nhanh, ta hãy đi cầu thang khác, trước khi hạ sĩ xuống đây. Không có ai rầu rĩ hay làm mất vui như hạ sĩ từ khi hạ sĩ bị loét dạ dày, và hạ sĩ sẽ giận lắm!

Cả ba đã trở về phòng nhà báo, thì nghe ngoài hành lang tiếng chân của ông bảo vệ nhà xác và hạ sĩ. Hạ sĩ, một người to cao, đang càu nhàu. Lão Pop vẫn còn cà lăm, nói chuyện không rõ.

– Ông ta ngồi dậy, thưa hạ sĩ… Tôi thấy ông ta ngồi dậy, nhìn tôi và….

Tiếng nói chuyện tắt đi khi đến cuối hành lang, hai người bước xuống cầu thang dẫn xuống nhà xác. Bradley ngả lưng ra ghế, phá lên cười lớn. Morgan cười khúc khích vẻ lúng túng, rồi im. Furness, vẫn còn giận mình vì đã nhận lời tham gia, châm điếu thuốc, nhưng lại dập tắt ngay.

Ba phút sau, anh hạ sĩ to cao bước dọc theo hành lang trở lại. Hạ sĩ dừng trước phòng nhà báo, giận dữ nhìn ba anh phóng viên.

– Đồ giễu dở! – Hạ sĩ càu nhàu – Đùa kiểu gì không biết nữa!

Sau đó, hạ sĩ trở về văn phòng mình.

– Ôi! Cái mặt tay hạ sĩ! – Bradley cười nấc và ôm bụng – Chắc là hạ sĩ đang bị đau bao tử. Hạ sĩ… Ủa, các cậu làm sao thế? – Bradley hỏi khi thấy Furness và Morgan không cười theo – Các cậu không biết cười một trò đùa nữa hả?

– Tớ đi ra ngoài – Furness nói rồi chìa tay lấy nón – Nếu tòa soạn của tớ gọi đến, nhờ các cậu nói giúp là tớ đang đi kiểm tra tính xác thực của một thông tin.

Furness bước ra.

– Đồ hãm tài. – Bradley lầm bầm.

Morgan, đã hết men rượu, nhún vai.

– Cũng có thể trò đùa này không hay lắm – Morgan nói – Tớ ra ngoài một chút, kiếm cái gì đó ăn, rồi về nhà. Dù sao, bây giờ tòa soạn đã ngưng nhận tin rồi.

Nói rồi Morgan bước ra. Dave Bradley nhăn mặt, rồi lấy một điếu xì gà, cắn cái đầu, nhả xuống đất.

– Mình chúa ghét những kẻ không biết đùa. – Bradley nói khẽ.

Bradley đang châm điếu xì gà, thì Pop Henderson lê chân đến, dừng trước cửa, nhìn vào phòng.

– Không nên chơi những trò kiểu như thế, cậu Bradley à – Ông già nói nhẹ nhàng – Tôi bị một cú hú hồn, nhưng tôi không phiền điều này. Chỉ phiền là có chuyện với hạ sĩ Roberts. Hạ sĩ cứ than phiền về tôi suốt và hạ sĩ tức giận vì lúc nãy tôi chạy ào vào phòng hạ sĩ. Chúng tôi xuống dưới và thấy mọi cái xác đâu vào đấy. Hạ sĩ nói tôi bị ảo ảnh. Rồi khi tôi nói các cậu nhà báo vừa mới ghé qua, hạ sĩ đã hiểu ra rằng đây lại là một trò đùa của cậu.

Lão Pop dừng lại để thở, mắt nhìn chằm chằm vào Bradley, nhưng không oán giận gì. Bradley châm điếu xì gà chậm rãi.

– Hạ sĩ nói nếu tôi còn để bị đưa vào một trò đùa của cậu hay tôi phạm sai lầm gì, thì hạ sĩ sẽ lo cho tôi đi luôn, như lẽ ra tôi phải đi từ nhiều năm trước – Ông già bảo vệ nói – Mà tôi không thể nghỉ việc được. Tôi cần khoản tiền lương nặy. Nên cậu Bradley à, tôi xin cậu, đừng đùa nữa.

Lão đứng tại đó suốt một hồi nữa, rồi lê chân bỏ đi. Dave Bradley nhún vai, phì một vòng tròn khói, rồi chụp lấy máy điện thoại.

– Báo L’Express? Phòng thư ký biên tập phải không? Tôi Bradley đây. Ở đây không có gì đáng chú ý cả. Tòa soạn ngưng nhận tin chưa? O.K. Tôi về nhà đây. Sáng mai tôi mới gọi lại nhé.

Bradley gác máy, phì thêm một vòng tròn khói khác, và bước ra.

Khi đã ra ngoài, trong cái lạnh và bóng tối, Bradley lưỡng lự. Tâm trạng của anh lại buồn chán, bởi vì cái thứ thiết yếu đối với anh, hơn cả rượu hay phụ nữ, là cười, đùa, pha trò. Anh quyết định đi uống một cái gì đó, nhưng lại không muốn bước vào một chỗ có thể đụng Furness và Morgan. Anh chọn một quán nhỏ ở khu kè, nơi không có thành viên nào trong nhóm phóng viên lui tới.

Quán rượu chật hẹp và dơ dáy; nhưng whisky làm ấm người lên. Sau ly thứ ba, Bradley đã thấy vui vẻ trở lại. Tính thích đùa của anh đang hồi sinh. Thêm một ly nữa, và Bradley thấy yêu đời như trước. Anh bắt đầu suy gẫm về một trò đùa khác. Làm thế nào qua một buổi tối mà không có một trò đùa hay một trận cười hả dạ và một nhóm bạn cùng vui vẻ với nhau? Mặc kệ Morgan và Furness! Lũ hãm tài!

Bradley nhìn xung quanh. Đã hai giờ sáng, trễ quá rồi. Quán rượu gần như không còn ai. Chỉ còn Bradley, chủ quán và một người đàn ông nhỏ gầy đang uống bia, một chân tựa trên thanh đồng. Xét theo vẻ bề ngoài, chủ quán là một người biết cười, còn người đàn ông nhỏ sẽ bắt buộc phải cười theo thôi: ông ta chỉ rặt xương và da, thì có thể làm gì khác được?

Bradley nén nụ cười, rồi cúi xuống cột dây giày. Bằng một động tác nhanh nhẹn, anh nhét một que diêm giữa đế và mặt giày của người đàn ông nhỏ. Anh đốt cháy que diêm, rồi đứng dậy kêu thêm một ly rượu.

Bradley nháy mắt với chủ quán, khi ông rót whisky. Rồi anh hất đầu chỉ ông khách thứ nhì.

– Rồi anh sẽ thấy. – Bradley thì thầm.

Người phục vụ không hiểu và mở to mắt. Nhưng Bradley đang nín cười. Người đàn ông nhỏ hét lên một tiếng, nhảy thụt lùi, lò cò. Ông dùng tay đập mạnh vào que diêm đang cháy.

Bradley cười to lên, chờ đợi chủ quán cười với mình. Người đàn ông nhỏ đặt chân trở xuống đất, rồi quay sang anh phóng viên.

– Đồ…. – Chỉ một từ ngắn không thèm nói hết câu, cánh tay ông đã vung lên.

Rồi ông đánh.

Cú đấm trúng ngay miệng Bradley đúng lúc anh đang quay đầu, làm dập môi anh vào răng. Bradley choáng váng, không vịn nổi vào quầy và ngã nằm dài ra phía sau; cổ anh va mạnh vào thanh đồng của quầy. Bradley vừa kịp nghe tiếng kêu rắc rùng rợn đâu đó giữa cổ và đầu, rồi mắt anh tối sầm lại.

Người đàn ông nhỏ hung hăng nhìn Bradley.

– Thằng ngu! – Ông nói – Dám đốt chân ta! Ta, Kid Wilkins!

Chủ quán bước ra trước quầy, lau tay vào cái tạp dề dơ.

– Kid, dường như anh đánh mạnh tay quá – Người phục vụ căng mắt ra và nói – Sao nó nằm yên quá.

– Có gì đâu! Một cú đấm thẳng vào miệng, – Người đàn ông nhỏ nói – chỉ đủ làm bể một hai cái răng, thế thôi… Lần sao nó sẽ suy nghĩ trước khi đùa kiểu đó.

– Cái đầu nó, – Người phục quầy lo lắng nó – sao nghiêng quá. Anh có nghĩ…

Chủ quán không nói hết câu, và ngồi xuống. Ông bắt mạch Bradley, rồi thò tay dưới áo sơ-mi. Sau đó, gương mặt đỏ hồng của ông chuyển sang màu đất.

– Nó chết rồi – Ông nói bằng một giọng khàn – Chết queo rồi.

– Chết sao?

Người đàn ông nhỏ dùng tay xoa môi.

– Đây là một tai nạn! Tôi đâu có đánh đủ mạnh để giết chết nó. Đây là một tai nạn, anh có nghe không?

– Phải, tất nhiên rồi, tất nhiên, Kid à! Tai nạn mà.

Chủ quán bước nhanh ra cửa, quay chìa khóa, kéo màn sáo xuống như để đóng cửa quán, rồi tắt đèn bên ngoài. Sau đó, ông trở lại chỗ Bradley.

– Không ổn đâu, Kid ơi – Ông vừa nói khẽ vừa lục túi áo Bradley – Tôi đang bị rắc rối với cảnh sát, mà bây giờ lại lãnh thêm cái xác chết trong quán. Còn anh thì đã bị án hai lần vị tội đánh nhau.

– Thôi, thôi, – Kid Wilkins xẵng giọng nói – tôi rất nóng tính và hay dùng nắm đấm, vậy thôi. Làm gì bây giờ?

Ông chủ quán xem xét qua bóp giấy tờ mới lấy trong túi Bradley.

– Kid ơi, không phải chỉ là chuyện xui – Ông nói – Mà là rắc rối to. Thằng ngu này là nhà báo. Báo L’Express! Gần giống như cảnh sát.

– Nhà báo – Kid Wilkins cay đắng nói – Vậy mà đi châm lửa vào chân tôi, rồi tôi lại đánh nó, rồi nó lại gãy cổ! Tại sao vậy? Tôi hỏi anh? Tại sao vậy?

– Đừng tìm hiểu tại sao, tôi có sáng kiến thế này. Phải mang nó ra khỏi đây. Ra ngoài kè, rồi thảy nó xuống nước. Làm sao cho trông giống như nó say, rồi té xuống nước.

– Đúng! – Người đàn ông nhỏ bớt nhăn nhó – Sáu giờ, tàu tôi sẽ nhổ neo, tôi sẽ không bao giờ quay lại cảng này nữa, thế thôi. Nếu người ta điều tra đến tận đây thì anh cứ trả lời nó say khi ra về khi anh đóng cửa, và anh không biết gì.

– Đúng. Bây giờ, ta hãy lấy tất cả những gì nó có trên người. Như vậy sẽ mất nhiều thời gian hơn để tìm ra tên tuổi nó. Cuộc điều tra sẽ kéo dài. Tôi và anh sẽ mang nó ra kè.

Chủ quán nhanh tay lục túi áo Bradley chuyển tất cả những gì có trong túi vào túi mình, rồi tắt hết đèn quán, mở cánh cửa sau, cửa dẫn ra một con hẻm tối om.

Một hồi sau, hai người dìu Bradley ở giữa, như một kẻ say rượu.

Bradley đột ngột tỉnh lại. Đúng hơn là chỉ tỉnh một nửa, đủ để nhận thức mình vẫn còn sống. Anh thử động đậy, nhưng toàn thân ê ẩm và cơ bắp không chịu tuân lệnh. Anh hoàn toàn không cảm thấy đau, hoàn toàn không có cảm giác gì cả. Thậm chí anh không thể biết mình đang ở tư thế như thế nào; nhưng anh có cảm giác mình đang nằm ngửa.

“Cái cổ mình, ý nghĩ đột nhiên xuyên qua đầu anh, mình bị đụng cổ lúc té. Cái đốt sống mà mình bị trật lúc chơi đá bánh khi còn ở trường. Mình lại bị trật nữa rồi. Cũng như lúc mình nằm giường một tháng, hầu như không nhúc nhích được. Nhưng lần này, tệ hơn. Cú té mạnh hơn nhiều. Mình nghe tiếng rắc trong đầu”.

Rồi Bradley nghe tiếng nói, tiếng nói rất nhỏ, như đến từ rất xa.

– Được rồi, tôi giao anh này cho bác – Giọng đó nói – Người ta tìm thấy anh ta phía kè. Xét cái mặt, thì có lẽ anh ta bị đấm mạnh thẳng vào mặt. Xác đã lạnh khi bác sĩ đến; không nên nằm ngoài trời vào một đêm lạnh như thế này. Bác sĩ trực không thấy mạch, không nghe tim đập. Nên bác sĩ gửi anh ta đến cho bác. Không có tên tuổi gì. Bác hãy cho anh ta một chỗ nằm, chăm sóc cho kỹ nhe. Ngày mai, ta sẽ mổ xác.

Giọng nói tắt đi. Bradley cảm thấy mình bị nâng lên, bị di chuyển đi. Có tiếng kêu rắc nhẹ ở cổ anh rồi anh đột nhiên mở mắt ra được, như thể dây thần kinh tối quan trọng này được nhẹ đi.

Cho dù chỉ tỉnh lại một phần, những gì xung quanh quá quen thuộc nên Bradley nhận ra ngay.

– Pop, – Bradley nói khẽ – Pop Henderson.

Lão già không chú ý và xếp cho xong tay chân Bradley cho ngay ngắn. Bradley thử kêu lại.

– Pop ơi (lần này mạnh hơn một chút). Pop ơi, cháu còn sống!

Ông già bảo vệ đang cúi xuống. Ông quay lại, nhíu mày. Nỗ lực cực độ, Bradley kêu thêm một lần nữa:

– Pop!

Tiếng kêu nghe như tiếng ọc ọc.

– Cháu, Dave Bradley đây! Cháu còn sống. Gọi bác sĩ, nhanh!

Nét mặt Pop Henderson hốt hoảng lên. Lão cúi xuống Bradley, nhìn anh:

– Cậu Bradley! – Lão sửng sốt kêu – Tôi đã không nhận ra cậu do cái mặt bị sưng vù. Không ai nhận ra cậu cả.

– Bác đừng để ý chuyện này (Bradley phải cố gắng khủng khiếp để thốt ra mỗi từ). Cháu còn sống. Bác kéo cháu ra khỏi đây. Đi gọi bác sĩ đi.

Pop Henderson lưỡng lự, bối rối, không biết làm gì. Rồi lão cầm tấm vải lên, giũ ra:

– Cậu Bradley à, tôi đã nói rồi, không được đùa nữa. Một lần đêm nay là đủ rồi.

Lão thận trọng trải tấm vải ra trên thân thể đang nằm dài.

– Nếu tôi bị lừa thêm một lần nữa, hạ sĩ Roberts sẽ không bỏ qua đâu – Lão nghiêm trang nói – Không, cậu Bradley à, không thể đùa hai lần trong cùng một đêm.

Lão chậm rãi đẩy ngăn có bánh xe lăn vào, đóng ô cửa đề số 12, rồi xoay cái nút để đóng kín.

Rồi lão lê chân bước trở về văn phòng, ngôi xuống kiên nhẫn chờ giờ đi về.

Robert Arthurt