Walton, tiếp.

26 tháng Tám năm 17…

Margaret, vậy là chị đã đọc xong câu chuyện kỳ lạ và rùng rợn này, chị có thấy máu mình đông lại vì khủng khiếp như em lúc này đây hay không? Đôi khi nỗi thống khổ thình lình ập đến khiến anh không nói tiếp nổi; lúc khác giọng nói tắc nghẹn nhưng vẫn chói lòng của anh khó khăn bật ra từng chữ tràn ngập đớn đau. Đôi mắt đẹp đáng yêu của anh lúc thì sáng rực vì căm giận, lúc thì sụp xuống bởi nỗi buồn đau, hay tắt lịm đi vì khốn khổ cùng cực. Nhiều khi anh điều khiển được nét mặt và âm điệu, và kể lại những sự kiện kinh hoàng nhất bằng một giọng điềm tĩnh, trấn áp mọi biểu hiện bồn chồn nóng nảy; rồi như một ngọn núi lửa bùng ra, mặt anh đột ngột chuyển thành cả một cơn thịnh nộ điên cuồng, và anh rít lên những lời chửi rủa kẻ hành hạ mình.

Câu chuyện của anh mạch lạc, và mang dáng dấp sự thật giản đơn, tuy nhiên phải thừa nhận rằng những lá thư của Felix và Safie anh đưa ra cho em xem, cùng bóng thoáng qua của quái vật đó mà chúng em nhìn thấy từ tàu mình, khiến em tin vào câu chuyện hơn nhiều những lời đoan chắc của anh dù cho chúng khúc chiết và sốt sắng đến mấy. Vậy một quái vật như thế quả là có thực! Em không thể nghi ngờ điều đó; nhưng em vô cùng ngạc nhiên và khâm phục. Đôi lúc em cố gạn hỏi Frankenstein ít nhiều chi tiết về việc tạo ra cái sinh vật ấy, về điểm này thì cậy răng anh cũng không moi được gì.

“Bạn ơi, bạn điên chăng?” anh nói. “Nếu không, sự tò mò vô ý thức của anh rồi sẽ dẫn đến đâu? Liệu anh có bắt chước tôi mà tạo cho chính mình và cho cả thế giới một kẻ thù ma quỷ? Thôi đi bạn ơi! Hãy học từ những khổ ải của tôi, đừng mua lấy chúng vào người.”

Frankenstein nhận thấy em có ghi lại câu chuyện của anh; anh đòi xem và tự mình sửa lại và thêm thắt rất nhiều chỗ, chủ yếu làm cho những đoạn đối thoại giữa mình với kẻ thù thêm linh hoạt, sinh động hơn. “Bởi anh đã giữ lại lời kể của tôi,” anh nói, “tôi không muốn một phiên bản què quặt sẽ ở lại với hậu thế.”

Một tuần lễ đã trôi qua trong suốt thời gian em nghe kể sản phẩm lạ lùng nhất trí tưởng tượng có thể tạo ra được ấy. Mọi ý nghĩ, mọi cảm xúc của tâm hồn em bị cuốn hút vào vị khách, nhờ câu chuyện của anh và phong thái dịu dàng cao quý của anh. Em những muốn làm dịu lòng anh, nhưng một con người khổ sở đến tột cùng như vậy, không còn chút hy vọng được an ủi như vậy, lẽ nào em khuyên anh sống tiếp? Ôi, không! Niềm vui duy nhất anh còn có thể nếm trải bây giờ sẽ là khi anh gửi gắm linh hồn tàn tạ của mình vào bình yên trong cái chết. Nhưng anh vẫn có được một niềm khuây khỏa, kết quả của cô độc và mê sảng: khi trong mơ anh trò chuyện được với bạn bè, được an ủi đôi chút từ những trò chuyện đó, hoặc được thôi thúc trả thù, anh tin họ không phải do anh tưởng tượng ra, mà là bản thân những sinh linh đó, đến thăm anh từ những xứ sở thuộc đất nước xa xôi kia. Niềm tin ấy khiến những huyễn tưởng của anh nghiêm trang đến mức trước mắt em chúng cũng ấn tượng và lôi cuốn gần như sự thực.

Những cuộc chuyện trò của chúng em không phải chỉ bó gọn trong câu chuyện bất hạnh của riêng anh. Trong mỗi lĩnh vực kiến thức chung anh đều tỏ ra có hiểu biết rộng lớn vô hạn độ, nhận thức sắc sảo và nhanh nhạy. Tài hùng biện của anh đầy sức thuyết phục khiến người ta phải mủi lòng; lần nào nghe anh kể tới một sự kiện bi thương hoặc khi anh muốn truyền cảm tình yêu, lòng trắc ẩn, em đều phải khóc. Thời còn hiển đạt hẳn anh phải là một sinh linh huyền diệu biết chừng nào, nếu trong suy sụp mà anh còn cao quý và thần thánh đến như thế! Hình như anh cũng cảm thấy được giá trị của chính mình và tầm vóc sự sa ngã của bản thân.

“Hồi còn nhỏ,” anh nói, “tôi đã tin số phận dành cho mình một công nghiệp vĩ đại nào đó. Cảm xúc của tôi sâu sắc, nhưng tôi lại có óc phán đoán bình tĩnh có thể giúp tôi đạt tới những thành công vẻ vang. Cảm giác về giá trị của mình là điều nâ tôi rất nhiều trong hoàn cảnh mà người khác lẽ ra đã bị đè bẹp, bởi vì theo tôi, đem những tài năng có thể hữu dụng cho đồng loại vứt bỏ đi trong tiếc thương vô ích thật là một hành động tội lỗi. Khi nghĩ đến công trình mình đã hoàn thành – tạo nên một con vật có cảm xúc, có lý trí chứ có phải kém đâu – tôi không thể tự xếp mình vào cùng một loại với đám bác học khùng tầm thường. Nhưng ý nghĩ này, từng hỗ trợ tôi rất lớn khi bắt đầu sự nghiệp, giờ đây chỉ càng nhấn chìm tôi vào sâu trong cát bụi. Tất cả mọi dự tính và hoài vọng của tôi chẳng là cái gì hết, và giống như vị tổng thiên thần ham muốn quyền hạn vô biên, tôi đã bị xích vào địa ngục vĩnh cửu[55]. Trí tưởng tượng của tôi sống động, và khả năng phân tích ứng dụng của tôi rất lớn: hai phẩm chất này kết hợp lại đã khiến tôi ấp ủ và thực hiện được việc sáng tạo ra một con người. Ngay cả lúc này đây tôi vẫn không thể nhớ lại những giấc mơ cũ mà không phấn khích, những giấc mơ trong thời kỳ chưa hoàn tất công trình. Trong tâm tưởng tôi đã đặt chân lên tận thiên đàng, khi hoan hỉ vì quyền năng mình có, khi cháy bỏng nghĩ về kết quả có thể đem lại. Từ khi còn nhỏ tôi đã thấm đẫm hy vọng lớn lao, khát khao cao cả; thế mà giờ đây tôi đã suy sụp biết bao! Ôi, bạn của tôi ơi! Bạn mà biết xưa kia tôi thế nào thì chắc bạn không thể nhận ra tôi trong tình trạng tàn tạ thế này đâu. Trước kia rất hiếm khi tôi biết đến nản lòng; định mệnh đáng sợ dường như đã cuốn tôi đi, để rồi tôi rơi xuống, rơi xuống mãi không bao giờ còn gượng dậy.”

[55] Vị tổng thiên thần ham muốn quyền hạn vô biên: Lucifer, tức Satan, vì muốn tranh ngang bằng với Chúa mà đáng bị tống vào địa ngục.

Nghĩa là em sắp mất đi con người đáng khâm phục này sao? Em đã thiết tha mong sao có được một người bạn, đã tìm mỏi mắt một ai đó đồng cảm và mến yêu mình. Thì đó, không thể ngờ trên đại dương hoang vắng này em lại tìm ra được một người như thế; nhưng e rằng em đã có được anh chỉ để quý trọng anh, rồi lại mất anh. Em muốn giải hòa anh với cuộc sống nhưng anh đã gạt đi.

“Anh Walton,” anh nói, “cảm ơn anh đã dành thiện ý cho một kẻ khốn nạn thảm hại tới mức này, tuy nhiên, khi anh nói đến mối quan hệ mới, tình yêu thương mới, chẳng lẽ anh nghĩ chúng thay thế được những người đã mất? Có người đàn ông nào bằng Clerval đối với tôi, hay người đàn bà nào làm Elizabeth thứ hai? Cứ cho rằng mối giao tình không được củng cố thêm bằng những sự kiện phi thường đi nữa, nhưng những bầu bạn từ thuở nhỏ luôn luôn chiếm hữu tâm hồn ta với một sức mạnh khó lòng có được ở bạn kết sau này. Họ hiểu rõ tâm tính ta từ hồi nhỏ, những điều cho dù về sau có thể khác đi nhưng không bao giờ mất hẳn; họ nhìn nhận những hành động của ta với những đoan quyết chắc chắn hơn về tính hợp đạo lý của các động cơ. Anh chị em ruột với nhau sẽ chẳng bao giờ nhìn ra ở người khác sự giả tạo hay lừa dối, trừ phi đã có những triệu chứng từ rất sớm; trong khi bạn hữu ta, dù gắn bó đến thế nào đi nữa, cũng có thể nghi ngờ, dù không chủ ý. Nhưng tôi yêu quý bạn bè không chỉ gắn bó vì thói quen và gần gũi, mà vì chính những đức tính của bạn mình; và ở đâu tôi cũng nghe thấy giọng nói dịu dàng của Elizabeth và chuyện trò của Clerval thì thầm bên tai. Họ đã qua đời, và chỉ một cảm giác duy nhất trong cõi cô đơn này còn bắt tôi bảo toàn cuộc sống. Giả sử tôi bị ràng buộc bởi một công trình hay dự án cao siêu nào đem lại lợi ích lớn cho đồng loại, thì tôi còn thiết sống để hoàn thành nó. Nhưng đó đâu phải số mệnh tôi: tôi phải đuổi theo để hủy diệt cái sinh vật do tôi tạo ra đó; khi đó phần việc của tôi trên thế giới đã làm trọn, và tôi có thể nhắm mắt xuôi tay.”

2 tháng Chín.

Chị yêu quý,

Em đang viết cho chị giữa vòng nguy hiểm bao quanh và lo sợ không biết có còn được nhìn lại nước Anh cùng bạn bè thân thiết sống ở đó nữa không. Chung quanh em toàn những núi băng không cho phép tàu đi qua, luôn đe dọa đâm nát tàu. Các thủy thủ can trường mà em đã thuyết phục làm bạn đường của em hướng về em cầu cứu, nhưng em chẳng thể làm gì. Hoàn cảnh chúng em có vẻ cực kỳ đáng sợ, tuy nhiên em vẫn không đánh mất hy vọng và can đảm. Thế nhưng thật kinh khủng khi nghĩ rằng tính mạng ngần này con người đang bị đe dọa do mình. Nếu có mệnh hệ gì, tất cả là vì cái kế hoạch điên cuồng của em mà ra.

Và chị nữa Margaret, tâm trí chị sẽ ra sao? Chị sẽ không được tin gì về kết cục của em, và sẽ sốt ruột trông ngóng hoài em trở về. Năm tháng qua đi, chị sẽ phải đối mặt với từng cơn thất vọng, mà vẫn day dứt vì hy vọng. Ôi, chị thân yêu của em, nghĩ đến lòng mong ngóng thắt lòng thắt ruột của chị cứ dần mỏi mòn đi, em còn thấy điều đó đáng khiếp hãi hơn cả cái chết của chính em. Tuy nhiên chị còn có một người chồng và những đứa con thân yêu; chị vẫn sẽ hạnh phúc thôi. Trời sẽ ban phước cho chị, phù hộ cho chị hạnh phúc!

Người khách bất hạnh của em đối đãi với em bằng tình thương cảm trìu mến nhất. Anh cố gắng mang lại cho em hy vọng, và ăn nói như thể sự sống là một báu vật anh trân trọng. Anh nhắc nhở em những nhà thám hiểm vùng này gặp những hiện tượng như vậy thường xuyên đến đâu, và dù không chủ ý em cũng phải thấy lạc quan và phấn chấn. Cả các thủy thủ cũng chịu ảnh hưởng tài hùng biện của anh: khi anh nói, họ không thất vọng nữa; anh khơi lên nhiệt tình của hừng nào còn nghe giọng anh, họ còn tin rằng những núi băng đồ sộ kia chỉ là những gò đất nhỏ, sẽ biến mất trước quyết tâm của con người. Nhưng những cảm xúc đó chỉ tạm thời, thêm một ngày chờ đợi là thêm nỗi hãi hùng; em thậm chí sợ rằng nỗi tuyệt vọng này sẽ đưa đến nổi loạn.

5 tháng Chín.

Một cảnh bất thường kỳ lạ vừa xảy ra chị ạ; tuy rằng nhiều khả năng thư này không bao giờ đến được tay chị, em không thể không ghi lại nó.

Tàu chúng em vẫn bị các núi băng bao quanh, vẫn trong nguy cơ sát sườn sẽ tan tành nếu va vào chúng. Lạnh không thể nào tả được, và một số lớn bạn đường bất hạnh của em đã tìm đến yên nghỉ giữa cảnh hoang vắng đìu hiu này. Frankenstein thì sức khỏe ngày một hao mòn; mắt vẫn long lanh tia lửa sốt, tuy nhiên anh đã kiệt sức rồi, và những khi đột ngột bị kích động mà cố sức, anh lại nhanh chóng thỉu đi như không còn sức sống.

Như đã nói trong thư trước, em đã sợ một cuộc nổi loạn sẽ diễn ra. Sáng hôm nay, trong khi đang ngắm nét mặt héo mòn của bạn mình – chân tay anh đờ ra, mắt đã hờ khép – thì em giật mình bởi nửa tá thủy thủ đang đòi vào cabin. Họ vào, và người cầm đầu nói chuyện với em. Anh ta nói anh ta cùng số thủy thủ đây được mọi người chọn lựa để thay mặt đưa ra với em một yêu cầu mà vì lẽ công bằng hẳn em không thể từ chối. Hiện tàu chúng em bị kẹt cứng trong băng, và có thể còn không bao giờ thoát ra được; nhưng họ sợ rằng nếu may mắn băng tan, bởi điều này cũng vẫn có khả năng, và mở một con đường, em sẽ lại liều lĩnh tiếp tục cuộc hành trình đưa họ tới hiểm họa mới sau khi thoát khỏi khốn nguy trước mắt. Vì vậy, họ yêu cầu em long trọng hứa với họ rằng con tàu mà thoát khỏi đây, em lập tức sẽ quay mũi tàu về hướng Nam.

Nghe họ nói em rất bối rối. Bản thân em chưa hề thất vọng, em cũng chưa nghĩ đến chuyện quay về, khi nào đường mở. Thế nhưng liệu em có thể từ chối không, điều đó có phải là hợp lý, thậm chí liệu điều đó có thể làm được? Em còn đang băn khoăn chưa trả lời, thì Frankenstein, nãy giờ vẫn yên lặng và, thực tế, trông như thể khó mà đủ sức theo dõi được câu chuyện, bỗng nhỏm lên; đôi mắt nảy lửa, hai má bừng đỏ một sức mạnh trong chốc lát. Hướng về tốp người, anh nói:

“Các anh nói vậy là nghĩa thế nào? Yêu cầu gì ở thuyền trưởng? Các anh dễ dàng từ bỏ ý định của mình đến thế ư? Chẳng phải các anh từng gọi đây là cuộc thám hiểm vinh quang hay sao? Mà vinh quang là vì sao? Đâu phải vì đường đi phẳng lặng êm ả như trên mặt biển phía Nam, mà bởi vì nó đầy rẫy nguy hiểm và khiếp hãi; bởi vì mỗi sự kiện xảy ra đều đòi hỏi sức chịu đựng dẻo dai, là dịp thể hiện lòng dũng cảm can trường; bởi vì khốn nguy và thần chết luôn rình rập xung quanh, yêu cầu các anh gan góc mà vượt qua nó. Bởi vậy nó mới vẻ vang, bởi vậy nó mới trở thành một sự nghiệp vinh quang. Rồi đây các anh sẽ được ca tụng như những ân nhân của giống loài, tên tuổi các anh sẽ được tôn sùng bởi đó là tên tuổi của những con người dũng mãnh đi gặp cái chết vì danh dự, vì lợi ích của nhân loại. Thế mà giờ đây, xem kìa, vừa mới tưởng tượng thấy khó khăn, hoặc cứ cho là vừa mới gặp thử thách ác liệt và vĩ đại đầu tiên để chứng tỏ lòng can đảm đi, các anh đã rúm người lại và sẵn sàng chịu tiếng là những kẻ không có nổi sức mạnh để chịu giá lạnh và nguy nan; vậy là, các linh hồn tội nghiệp, chúng đã rét cóng lên và quay về bên lò sưởi ấm áp ở nhà. Trời, đâu cần chuẩn bị đến thế này cho việc ấy, các anh đâu phải đi tới tận đây, và lôi kéo thuyền trưởng của các anh vào thất bại nhục nhã, chỉ để chứng minh sự hèn nhát của mình. Ôi! Hãy tỏ ra là những con người xứng đáng, hay nếu cần hãy tỏ ra mình vượt cả con người. Hãy quyết tâm theo đuổi mục đích, hãy vững vàng như đá. Băng đâu có được tạo thành bởi thứ vật liệu như tim các anh; nó dễ đổi thay, và không chống cự nổi các anh, chỉ cần các anh bảo rằng nó không làm nổi. Đừng trở về gia đình với vết nhơ hổ thẹn trên trán. Hãy trở về như những anh hùng đã chiến đấu và chinh phục, những người chưa từng biết quay lưng chạy khỏi kẻ thù.”

Giọng anh lúc trầm lúc bổng, tùy theo cảm xúc trong câu nói, ánh mắt anh đầy dũng khí và mục đích cao cả; liệu có cần băn khoăn nhóm thủy thủ có cảm động hay không? Họ nhìn nhau, và im lặng không trả lời được. Em bèn lên tiếng, bảo họ hãy cứ lui về, suy nghĩ về tất cả những điều đã nói, nếu quả thực họ tha thiết không muốn tàu đi xa nữa lên phía Bắc, em sẽ không trái ý họ đâu, nhưng hy vọng sau khi suy nghĩ, lòng can đảm của họ sẽ trở lại.

Họ rút lui, em quay lại nhìn bạn em, nhưng anh đã thỉu đi, hầu như không còn sức sống.

Tất cả những chuyện này rồi sẽ kết thúc thế nào, em chưa biết; dù em thà chết còn hơn trở về trong nhục nhã, không hoàn thành ý định. Tuy nhiên em sợ rằng phận em sẽ là vậy; các thủy thủ không được động viên bởi vinh quang và danh dự; họ làm sao có thể sẵn lòng tiếp tục chịu đựng khó khăn gian khổ.

7 tháng Chín.

Số phận thế là đã quyết, em đã đồng ý nếu lần này thoát chết, sẽ quay về. Hy vọng của em bị thiêu trụi bởi hèn nhát và do dự như vậy đấy; em trở về, vẫn hoàn dốt nát và thất vọng. Em chưa đủ là một nhà hiền triết để nhẫn nại chịu đựng bất công này.

12 tháng Chín.

Tất cả đã qua rồi; em đang trở về Anh. Em đã mất mọi hy vọng về sự hữu dụng của mình cũng như về vinh quang – em đã mất người bạn của em nữa. Nhưng em sẽ cố gắng kể chi tiết chị nghe những chuyện bi thảm đó, chị thân yêu ạ; và bởi đang theo dòng về nước Anh, về với chị, em sẽ không nản chí.