FRANKENSTEIN, hay Prometheus thời hiện đại

Ta có yêu cầu người, Kẻ sáng tạo, từ đất sét

Nhào nặn ta thành người không?

Ta có khẩn cầu người

Đưa ta từ chốn tăm tối lên không?

Thiên đàng đánh mất, X, 743 – 745

Gửi bà Saville, Anh quốc

St. Petersburgh, 11 tháng Mười hai, 17…

Hẳn chị sẽ vui mừng được biết không có tai họa nào xảy tới cho chặng đầu công nghiệp mà chị từng dự đoán sẽ không ít gay go. Ngày hôm qua em đến đây, việc đầu tiên em làm là vội khẳng định với chị gái của em là em khỏe mạnh an bình, và ngày càng tin tưởng việc mình định làm sẽ thành công mỹ mãn.

Giờ em đã cách London một chặng đường dài về phía Bắc; và mỗi khi thả bộ trên phố phường Petersburgh, em cảm thấy gió bấc mơn man trên má, làm dịu thần kinh mình, và đem lại biết bao vui thích. Chị có hiểu được cảm giác này không? Gió ấy thổi tới từ những vùng em sắp đặt chân đến, nó báo trước cho em mùi vị những xứ sở giá lạnh kia. Nhờ làn gió đầy hứa hẹn này tiếp sức, những mơ tưởng của em thêm sục sôi và sống động. Em hoài công thuyết phục mình rằng ở Bắc cực chỉ có giá băng và quạnh hiu ngự trị; trong tưởng tượng của em nó vĩnh viễn là miền đất ngập tràn vẻ đẹp và nỗi hân hoan. Ở đó, Margaret ạ, mặt trời không bao giờ lặn, vầng đĩa lớn chỉ chạm khẽ chân trời tỏa ánh huy hoàng vĩnh viễn. Ở đó – vì nếu chị cho phép, em sẽ liều đặt chút lòng tin vào những nhà hàng hải đi trước mình – ở đó tuyết và sương giá đều bị loại trừ; và sau khi giong buồm trên mặt biển phẳng lặng, có lẽ chúng em sẽ nương gió tấp vào một miền đất kỳ diệu và đẹp đẽ vượt xa bất kỳ vùng nào đã được khám phá ra trên mặt địa cầu có người ở này. Các sản vật, những nét đặc trưng nơi đó rất có thể không giống nơi nào khác, cũng như đôi vầng nhật nguyệt rõ ràng đã châu tuần khác hẳn ở chốn tĩnh mịch khuất mắt người đây. Còn gì không thể hình dung được ở một xứ sở ánh sáng vĩnh hằng như thế? Có thể ở đó em sẽ khám phá ra lực kỳ diệu khiến cây kim bị hút, và chỉ cần một chuyến đi này là tiến hành được cả ngàn lượt quan sát các hành tinh để khẳng định được vĩnh viễn những chuyển động tưởng như vô định của chúng. Em sẽ thỏa mãn được trí tò mò cháy bỏng khi nhìn ngắm phần thế giới chưa ai biết tới, và có thể được giẫm chân lên miền đất chưa hề có dấu chân người. Đó, em bị quyến rũ là vì thế đó, nó đủ khắc phục được mọi nỗi sợ hiểm nguy hay cái chết, và cuốn em vào chuyến du hành gian nan này với niềm vui của một đứa trẻ cùng bạn bè trong kỳ nghỉ hè lên thuyền ngược dòng đi thám hiểm con sông quê. Nhưng, giả dụ mọi ức đoán của em là hão huyền đi chăng nữa, chị vẫn không thể phủ nhận lợi ích đáng kể mà em sẽ đem đến cho toàn nhân loại tới tận những thế hệ mãi mãi về sau, nhờ khám phá ra con đường gần cực quả đất đi đến những đất nước mà bây giờ phải mất nhiều tháng mới tới được; hoặc khẳng định được bí mật của từ trường, một điều mà giả sử có thực hiện được, thì chỉ có thể bằng một chuyến mạo hiểm như em đang làm đây.

Những ý nghĩ trên đã xua tan mọi xáo động trong em khi mới bắt đầu viết thư, tim em như nở ra vì một nỗi phấn chấn đưa em lên tận mây xanh; bởi vì không gì trấn an tâm trí ta hơn là một mục đích kiên định – một điểm để hồn ta gắn cặp mắt trí tuệ vào đó. Từ hồi còn nhỏ em đã mơ một chuyến thám hiểm như thế này. Em đọc ngấu đọc nghiến tường thuật về những chuyến hải hành đi tìm con đường tới Bắc Thái Bình Dương vòng qua Bắc cực. Chắc chị còn nhớ sách vở về các chuyến đi biển nhằm mục đích khám phá đã chiếm trọn thư viện chú Thomas yêu quý của chúng ta. Em không được học hành tới nơi tới chốn, nhưng em rất ham đọc sách. Mấy cuốn sách đó được em nghiền ngẫm suốt đêm ngày, và càng thân thuộc với chúng em càng cảm thấy nỗi khổ tâm đã từng trải qua hồi bé, khi được biết cha trước khi mất dặn lại chú cấm cho phép em đi biển.

Những mơ mộng này từng nhạt nhòa đi khi em lần đầu nghiền ngẫm những thi nhân đã để tình cảm tuôn trào mê hoặc lòng em, đưa em bổng lên chín tầng mây. Em cũng trở thành một thi sĩ, và suốt một năm trời đã sống trên thiên đường tự mình tạo dựng; em hình dung mình sẽ chiếm được góc chiếu riêng trong ngôi đền thờ Homer và Shakespeare. Câu chuyện em thất bại ra sao, và chịu đựng nỗi thất vọng khó khăn đến thế nào, chị đều đã rõ. Tuy nhiên đúng lúc ấy em được hưởng gia sản của người anh họ, thế là tâm trí của em lại trở về với con đường cũ.

Sáu năm đã trôi qua kể từ khi em dứt khoát lựa chọn sự nghiệp này. Ngay cả bây giờ em vẫn còn nhớ cái giờ phút em hoàn toàn hiến mình cho công nghiệp vĩ đại em đang theo đuổi đây. Em khởi đầu bằng việc bắt mình phải chịu đựng gian khổ. Em theo nhiều đoàn săn cá voi ở biển Bắc; em cố tình chịu lạnh, chịu đói, chịu khát, mất ngủ; ban ngày em làm việc cực hơn các thủy thủ khác, ban đêm, em học toán, lý thuyết y học và nhiều ngành vật lý mà một nhà hàng hải phiêu lưu có thể từ đó rút ra được những ứng dụng tuyệt vời vào thực tế. Hai lần em xin làm một thuyền viên trên con tàu săn cá voi ở Greenland và đã chứng tỏ mình xứng đáng được người ta khâm phục. Em phải thừa nhận mình có hơi cảm thấy tự hào khi thuyền trưởng đề nghị em làm thuyền phó của tàu, và thiết tha yêu cầu em ở lại một cách chân thành nhất; ông ta đánh giá công lao của em cao biết mấy.

Và sau những chuyện đó, chị Margaret thân yêu, lẽ nào em không xứng đáng đạt tới một mục tiêu to lớn nào đó? Đời em đã có thể trôi qua trong giàu sang phú quý, nhưng em quý trọng vinh quang hơn bất kỳ sự cám dỗ nào mà của cải có thể trải xuống con đường em đi. Ôi! Giá mà có tiếng nói cổ vũ nào khẳng định em làm đúng! Em có lòng can đảm, có quyết tâm; nhưng hy vọng thì thất thường, đôi khi nản chí. Em sắp lao mình vào con đường dài chông gai, những chuyện bất ngờ gặp phải rồi đây sẽ đòi hỏi trọn vẹn sự vững vàng của em: không những em cần nâng cao tinh thần anh em, mà còn phải giữ vững tinh thần của chính mình khi mọi người chán nản.

Qua Nga thời điểm này là giai đoạn thuận lợi nhất. Người ta có thể trượt thật nhanh trên tuyết bằng xe trượt; xe lắc lư thế rất thú vị, và theo ý em, dễ chịu hơn xe ngựa chở khách ở Anh nhiều. Cái lạnh cũng không đến nỗi quá tệ, nhất là nếu choàng kín áo lông – em vừa mua một cái gần đây; bởi có khác biệt rất lớn giữa việc đi dạo trên boong và ngồi im bất động trong nhiều tiếng đồng hồ, không có hoạt động gì để ngừa máu đông lại trong mạch máu theo đúng nghĩa đen. Em không có tham vọng bỏ mình trên con đường đưa thư từ St. Petersburgh tới Archangel[11] đâu.

[11] Archangel (Arkhangelsk): thủ phủ của vùng Arkhangelsk, nằm hai bên bờ sông Dvina Bắc đoạn đổ ra Bạch Hải, suốt một khoảng thời gian dài trong thời trung đại là hải cảng duy nhất của đế quốc Nga. Đầu thế kỷ 18, khi Pyotr Đại đế xây dựng St. Petersburgh, Arkhangelsk có kém phồn vinh hơn chút ít, nhưng tới cuối thế kỷ 19, khi đường sắt nối Moskva được xây dựng qua đây, thành phố dần dần khôi phục lại sự náo nhiệt của mình.

Em sẽ đi Archangel sau hai hoặc ba tuần nữa; em dự định thuê một tàu thủy, nghĩa là chỉ cần đặt bảo hiểm cho chủ tàu, và thuê đủ số thủy thủ cần thiết trong số những người đã quen săn cá voi. Em không định ra khơi khi tháng Sáu còn chưa tới. Còn bao giờ em trở về ấy ư? Chị gái thân yêu, em sao trả lời được? Em mà thành công thì còn nhiều nhiều tháng nữa, thậm chí nhiều năm nữa chị em ta mới lại gặp nhau. Em mà thất bại thì ta gặp nhau sớm thôi, hoặc có thể là không bao giờ.

Tạm biệt chị Margaret thân yêu, chị Margaret xuất chúng của em. Trời sẽ ban phước cho chị, và phù hộ cho em còn có nhiều dịp chứng minh lòng biết ơn đối với tình yêu và lòng tốt của chị.

Em trai thân yêu của chị,

R.WALTON