Ðã mấy mươi năm xa rồi, vậy mà thỉnh thoảng trong những giấc mơ, tôi vẫn thấy mình đang sống trong căn nhà cũ, chập chờn hình ảnh thân yêu của ba má, anh em với bao kỷ niệm suốt một thời trẻ dại.

Nhà tôi mái ngói, vách ván với những cột nhà to, nền bằng đất nện, đặc biệt có ngạch cửa bằng gỗ cao cao gác trên hai chân cột bằng đá tảng hình vuông. Là tiệm tạp hóa nên giàn cửa nhà tôi rất rộng, chiếm gần hết bề ngang căn nhà.

Mỗi sáng ba mở cửa – là mấy tấm ván dài – xếp gọn vào một góc, ngạch cửa lại là chỗ ngồi lý tưởng không chỉ với lũ trẻ chúng tôi mà ngay cả hàng xóm như bác Hai, cô Tư đến chơi vẫn cứ thích ngồi lên ngạch cửa. Trên ngạch cửa má tôi hay ngồi tựa lưng vào cột nhà cho em bé bú, tôi và mấy đứa em khác tranh thủ sà vào giành nhau mân vú má…

Những buổi trưa, tôi ngồi trên ngạch cửa nhổ tóc sâu cho má, vừa nhổ vừa đếm rạch ròi từng cọng để tính tiền công. Rồi má ngồi bên ngạch cửa, tôi nằm gối đầu trên đùi má để má lấy ráy tai, xoay trần cho má gãi lưng, nạo sảy. Chị em tôi đứa ngồi bệt dưới nền, đứa ngồi trên ngạch cửa chải tóc, bắt chí cho nhau. Má đi chợ, tôi hay ngồi trên ngạch cửa đợi má về. Chờ lâu sốt ruột, thỉnh thoảng tôi chạy ra ngoài cổng, mắt nhìn hút về cuối đường làng, không thấy chiếc xe ngựa quen thuộc của ông Năm, thất vọng quay vào, xuôi xị ngồi chờ trên ngạch cửa.

Má tôi mất sớm. Khi người ta khiêng quan tài má qua khỏi ngạch cửa, họ quay đầu quan tài lại để má chào từ biệt, tôi mới thật sự tin rằng vĩnh viễn từ nay chúng tôi không còn má nữa. Ba tôi không có thói quen ngồi trên ngạch cửa, nhưng từ ngày má mất, chiều chiều ba lại ngồi đó hút thuốc ngó mông lung, thỉnh thoảng ba thở dài, tiếng thở dài não nuột như một tiếng rên, chắc ba đang đau lòng nhớ lại những ngày đầm ấm cũ…

Cùng lũ em lít nhít đứa lên bảy, lên năm, lên ba, chiều chiều chúng tôi ngồi trên ngạch cửa nhìn lên bầu trời đầy mây đang xuống thấp. Tôi chỉ cho các em thấy những đám mây bồng bềnh mang hình dáng của má. Ðám mây này là má đang cắp thúng đi chợ, đây là má đang gánh hàng, đây là chiếc xe ngựa chở má, đây là má đang tất tả trở về…

Chúng tôi lần lượt rời trường làng ra tỉnh học trung học. Quốc lộ đông đúc, xe cộ dập dìu, mỗi trưa mỗi chiều cứ đến giờ tan học ba lại nhấp nhổm đứng ngồi nơi ngạch cửa chờ chúng tôi về. Tôi ham vui, nhiều bận theo bạn đi chơi về trễ, ba không còn ngồi chờ trên ngạch cửa mà đứng hẳn chỗ đầu ngõ, mắt sáng lên khi thấy dáng tôi về.

Tôi trở thành thiếu nữ, bắt đầu ngồi mơ mộng trên ngạch cửa. Rồi tôi có người yêu, anh hay đến nhà chơi vào mỗi chủ nhật. Tôi lại ngồi trên ngạch cửa mong anh, cầm quyển sách trên tay vờ đọc mà lòng cứ run lên trong nỗi đợi chờ. Cũng ở đó tôi tẩn mẩn ngồi thêu cho anh những chiếc khăn tay, kết từng mẩu vải vụn hình lục giác bé tí thành đôi áo gối, mền bông, lòng rộn rã niềm vui khôn tả.

Rồi ba cũng mất. Tôi lấy chồng không có ánh mắt vui mừng của ba đưa tiễn, chẳng có má níu áo dặn dò, bước chân qua khỏi ngạch cửa tôi không dám quay đầu nhìn lại vì sợ mình sẽ bật khóc tủi thân. Lấy chồng xa, mỗi lần giỗ Tết mới có dịp về nhà, bước qua ngạch cửa bỗng thấy mình thời bé xíu. Lại ngồi nơi ngạch cửa ríu rít với anh, ồn ào với chị, tếu táo cùng em. Mấy đứa con tôi nhìn ngạch cửa lạ lẫm hỏi: Mẹ ơi, cái này là cái gì? Ðể đây làm gì cho vấp té? Sao nhà mình không có cái này hả mẹ?… Rồi chúng đua nhau nhảy lên nhảy xuống vui đùa, chơi chán chúng lại ngồi sà xuống ngạch cửa như một thói quen tự thuở nào.

Ngôi nhà cũ của chúng tôi giờ đây không còn nữa, trên nền đất này anh chị tôi đã xây lại ngôi nhà mới đẹp đẽ khang trang. Nhưng ngôi nhà cũ với cái ngạch cửa cao cao vẫn cứ đọng lại trong ký ức, sống lại trong những giấc mơ của chúng tôi như một lời nhắc nhở yêu thương…

CẨM MINH