Bất kỳ vật nào quay quanh một điểm cũng sẽ tạo ra một lực hút phía sau nó. Khi ai đó được thăng quan tiến chức một cách nhanh chóng, những người đứng sau anh ta chắc chắn cũng sẽ được “ăn sái”. Ghế cũ của anh A đương nhiên sẽ bị trống khi anh này được thăng chức, và người thế vào ghế trống đó khả năng cao sẽ là anh B nếu anh B là “đệ” của anh A.

Nói cách khác, đứng đằng sau chiếc bóng của những nhân viên siêu hạng thực ra rất có lợi. Những nhân vật tài năng này dĩ nhiên rất năng động và đường quan lộ của họ cũng vô cùng sáng sủa. Do đó, họ cũng tạo ra cơ hội phát triển cho người khác. Cơ hội phát triển này có thể là kết quả từ việc thăng quan tiến chức của họ: họ lên giữ chức vụ cao hơn và vị trí cũ của họ cần được người khác thế vào. Cơ hội đó cũng có thể được tạo ra do chính những nhân viên tài năng thật sự. Bạn sẽ được trau dồi và học được nhiều kỹ năng mới khi tham gia vào dự án đặc biệt do nhân viên siêu sao kia lập ra, hoặc, khi trở thành đồng nghiệp thân thiết của họ, bạn sẽ có cơ hội được gặp gỡ những vị tai to mặt lớn đầy uy quyền và sức ảnh hưởng. Những siêu sao công sở đó có thể thách thức bạn rời khỏi chiếc kén an toàn của mình, khơi nguồn cảm hứng cho bạn nỗ lực vươn lên và thu hút sự chú ý vào thế mạnh của riêng mình. Nếu không có những hoạt động hay sự kiện hấp dẫn kể trên, cơ hội phát triển chỉ có thể đến khi có ai đó nghỉ hưu hoặc chẳng may qua đời, và các ghế này thường đã được nhắm sẵn cho một vị lão làng nào đấy ở công ty.

Những ân nhân nói trên không nhất thiết phải là người tài năng hơn bạn; họ có thể chỉ đơn giản là đi trước bạn, lớn tuổi hơn bạn, hoặc ở cùng một giai đoạn nghề nghiệp, họ lại trội hơn bạn. Vài người tham vọng muốn cầu quan nhưng lại không thích phải đứng sau người khác, họ sợ cái từ “núp bóng”, họ sợ cái bóng quá lớn của những siêu sao công sở che mất họ và như thế, họ sẽ bị xem nhẹ. Nếu bạn không phải là người thiếu trình độ, chơi với những đồng nghiệp tài năng tuyệt đỉnh bao giờ cũng mang lại cho bạn nhiều lợi ích. Trong chính trị, người ta gọi đó là “bám đuôi”. Chẳng một chính trị gia nào dại mà đi từ chối cơ hội được cùng cánh với ứng cử viên sáng giá cả, nhất là khi ứng cử viên đó là người có khả năng giành được ghế cao nhất. Đã cầu quan thì phải biết đi những nước cờ như vậy. Điều đó hoàn toàn không hề có nghĩa bạn sẽ không trở thành người sáng giá nhất vào một ngày nào đó.

Dĩ nhiên, nếu bạn quả thực không đủ năng lực, bạn chẳng bao giờ thích ở gần những siêu sao công sở. Nhưng nếu bạn đang đọc quyển sách này, chắc chắn, bạn không phải là người yếu kém.

Trợ thủ hay không

Một số người liên kết với các nhân vật quyền lực với tư cách trợ thủ, trợ lý cho siêu sao công sở; và một số người lại ủng hộ với tư cách là đồng nghiệp, đồng đội, và tài năng mới. Những trợ thủ này thường theo siêu sao công sở mọi lúc mọi nơi, tương lai của họ vĩnh viễn liên kết chặt chẽ với nhau. Đồng nghiệp, đồng đội, hay nhân tài mới thường chỉ cộng tác với siêu sao công sở tạm thời; nó giống như cuộc hôn nhân vụ lợi, khi lợi ích không còn thì họ cũng đường ai nấy đi.

Không có phương án nào là sai, nhưng chuyển từ trợ thủ sang đồng nghiệp đơn thuần thì lại rất khó. Bạn phải có chủ định trong việc thiết lập mối quan hệ này.

Mà, làm trợ thủ chẳng có gì là nhục nhã hay đáng hổ thẹn hết. Một trợ thủ nổi bật phải có những tính cách sau: có trình độ chuyên môn cao, có tính tổ chức, giỏi hành động, nhưng lại không muốn đứng mũi chịu sào. Họ hãnh diện khi được là một phần của bộ đôi tài năng và, nói thẳng ra thì, phần lớn các lãnh đạo không thể thành công nếu thiếu những trợ thủ như thế. Họ là một phần quan trọng và thiết yếu đảm bảo cho việc ăn nên làm ra của công ty. Nhưng một trợ thủ khó có cơ may vụt sáng thành siêu sao trong khi nhân tài mới thường sẽ chuẩn bị lên nắm vị trí đó.

Được thăng tiến theo đội

Bao nhiêu vị có chức có quyền để ngồi được lên cái ghế đó đã phải đi vòng và cũng phải theo sau tay lái của ai đó khác. Mỗi bước đi của siêu sao công sở giống y như sóng xung kích lên toàn tổ chức, và công việc chính của những người cầu quan là phải cố giữ vững giá trị bản thân để luôn xứng đáng với những cơ hội đến với mình.

Bài học dành cho bạn trẻ đang lên chiến lược để phát triển sự nghiệp đó là: bằng cách nào đấy, hãy cố để được chọn làm đồng sự với siêu sao công sở đang lên. Khi họ được lên chức, bạn cũng sẽ được lên chức theo.

Một siêu sao công sở trông sẽ thế nào? Khi bạn thấy một đồng nghiệp nào đó bật lên hẳn so với mọi người, thường xuyên được thăng chức, anh ta nếu không phải con ông cháu cha thì ắt hẳn phải là siêu sao công sở tiềm năng. Khi bạn thấy ai đó trẻ hơn những người dưới quyền mà được coi là cá nhân kiệt xuất, vậy chắc chắn, siêu sao công sở tiềm năng chính là đây. Nếu bạn thấy ai đó là nhân tố thay đổi, là người có thể thay đổi đường lối chiến lược hoặc có thể đưa phòng ban, công ty lội dòng nước ngược, từ thất bại quay lại thành công, anh ta ắt phải là siêu sao công sở tiềm năng. Siêu sao công sở đầy rẫy những sáng kiến cách tân và khả năng sáng tạo luôn cao hơn những người xung quanh một cách rõ rệt.

Trong đoạn văn trên, một từ được nhắc đi nhắc lại là siêu sao công sở “tiềm năng”. Một người chỉ có thể là siêu sao công sở đích thực khi họ luôn giữ vững hiệu suất làm việc trong suốt thời gian dài. Siêu sao công sở ban đầu có thể do may mắn, hoặc là cơ quan họ đang làm việc trình độ thấp hơn họ rất nhiều. Nhưng nếu vị trí của họ vẫn tiếp tục vươn cao trong cơ cấu tổ chức, các kỹ năng của họ không ngừng tiến bộ và họ luôn đoán trước được nhu cầu của công ty, họ có thể chính là siêu sao hàng xịn đấy!

Xác định nhân tài trước khi họ trở thành sao của cơ quan là cả một kỹ năng nghề nghiệp hữu dụng. Một khi nhân tài đã là siêu sao, sẽ có bao nhiêu người vây quanh họ và bạn sẽ vướng phải những cuộc cạnh tranh nhằm thu hút sự chú ý của siêu sao đó.

Nếu bạn là một người tham vọng và tích cực tận tụy với động cơ rõ rệt, hãy chủ động tìm kiếm những nhân vật kiệt xuất kể trên ở công ty. Hãy làm thân và cùng tham gia vào dự án với họ, và qua đó cũng xem thử mình có lôi kéo họ vào dự án của bạn được không. Hãy tìm cách cộng tác với họ. Liên kết với họ và góp công vào thành công của họ. Học hỏi từ họ. Hỏi han và nhận lời khuyên từ họ. Hãy rước họ vào đền thờ thiên thần hộ mệnh và các vị ân nhân của bạn.

Ít nhất, bạn cũng nên coi những nhân viên xuất sắc đó là cố vấn nghề nghiệp cho mình. Bạn sẽ học được nhiều điều từ những gì họ làm được và cách họ thực hiện những công việc đó. Phân tích thành công của họ, rút ra những điều bổ ích để áp dụng vào chiến lược nghề nghiệp của mình.

Và nếu bạn đã ở trên nấc thang danh vọng rồi, đừng quá xoắn xuýt với các siêu sao. Dù sao đi nữa, họ có cách để tác động lên cơ cấu tổ chức, điều chỉnh các kênh quyền lực và thông tin. Ngay cả khi bạn đang ở trên họ, hãy ban cho họ đặc quyền vượt xa cấp bậc hiện thời của họ trong sơ đồ tổ chức. Những đặc ân bạn đã ban ra hôm nay rất có thể sẽ là đặc ân bạn nhận được vào hôm sau.

Mặt trái của việc bám đuôi siêu sao và Tại sao bạn nên tránh tay súng sát thương (gunslinger)

Dĩ nhiên, cái gì cũng có mặt trái của nó và việc dính dáng đến những nhân viên xuất sắc cũng vậy:

– Mệt mỏi và stress. Siêu sao công sở làm việc rất trâu bò và trong công ty vẫn có những chỗ êm đềm hơn. Nếu bạn chọn việc kết giao với nhân viên mẫn cán, hãy chuẩn bị tinh thần để làm việc cật lực hơn những người khác.

– Thù oán. Các nhà cải cách công sở ấy có thể gây ra thù oán. Nếu bạn kết giao với một ngôi sao, các đồng nghiệp đang thù ghét anh ta cũng có thể sẽ ghét lây sang bạn.

– Thêm thù. Một khi đã bị ghét, chắc chắn sẽ có kẻ thù, và một số kẻ thù có trí nhớ rất dai. Nếu bạn cứ mãi lên cao, bỏ xa nhiều đối thủ, sẽ chẳng có vấn đề gì xảy ra. Nhưng nếu chẳng may bạn bị mắc kẹt ở chỗ nào đó, bạn sẽ thấy mình rất được kẻ thù quan tâm, họ chỉ mong bạn phải “trả giá” mà thôi.

Trong bất kỳ cơ quan đoàn thể nào, lực lượng “dẫm chân tại chỗ” cũng đều rất ghê gớm và cũng giống như quán tính trong Vật lý vậy. Vật thể không chuyển động sẽ không chuyển động. Vật thể chuyển động theo quỹ đạo nào đấy sẽ tiếp tục chuyển động và sẽ không dừng lại nếu không có ngoại lực tác động lên nó. Một vật thể chuyển động với vận tốc nào đó sẽ tiếp tục di chuyển ở vận tốc đó theo quán tính, bản thân nó sẽ không di chuyển nhanh hay chậm hơn. Rất nhiều người cũng giống vật thể đang chuyển động trong không gian, bị định luật quán tính chi phối.

Những nhân viên xuất sắc thường rất giỏi đặt toàn bộ tâm trí vào các mục tiêu vốn đang bị trì trệ. Phần lớn mọi người không thích thay đổi, và bất cứ ai bắt họ phải thay đổi theo sẽ làm họ phật ý, bực mình. Những cảm xúc tiêu cực nói trên có thể sẽ rất nguy hiểm, vì thế, khi lên kế hoạch nghề nghiệp cũng cần phải tính đến nhân tố này.

Một số siêu sao công sở rất có duyên lãnh đạo. Mọi người đi theo sự lãnh đạo của họ và những xích mích, chống đối xoay quay việc này lại rất ít xảy ra. Nhưng kể cả họ cũng có lúc gây ra những va chạm và kết quả bất lợi. Rõ ràng, nếu siêu sao công sở vẫn tiếp tục đi lên, phần lớn những ảnh hưởng này sẽ tụt lại phía sau và dưới tầm họ, và sẽ không còn là vấn đề gai góc gì nữa. Nhưng nếu họ dừng lại và đảm nhận trọng trách ở vị trí hiện tại lâu hơn, đó lại là một câu chuyện khác.

Một tuýp nhân viên xuất sắc nhưng rất nguy hiểm để đi theo đó là: tay súng sát thương chốn công sở (gunslingers). Họ thường hay thay đổi bất ngờ và những thay đổi đó lại rất to lớn. Họ coi danh tiếng của mình là trên hết. Họ rất liều lĩnh và chẳng kiêng nể cái gì, mọi dự án đối với họ đều là dạng “thực hiện hay là chết”.

Trở thành một tay súng sát thương chốn công sở trông có vẻ khá hấp dẫn. Họ thu hút được toàn bộ sự chú ý của CEO và của những nhân vật nắm giữ quyền lực trong tay. Họ khiến mọi người nể và sợ. Nhưng nếu bạn muốn trở thành người như vậy, bạn chỉ có thể được thất bại một lần duy nhất, nếu không, sự nghiệp của bạn kể như tiêu!

Tay súng công sở là tuýp: một kỹ sư phần mềm luôn vắt kiệt sức đồng đội, xong việc đúng thời hạn một cách ngoạn mục, nhưng phía sau lại toàn máu và nước mắt; một lãnh đạo trẻ với cái nhìn thiển cận, luôn tạo ra bầu không khí đầy khủng hoảng và dùng chính cảm giác khủng hoảng đó để thực thi dự án. Bạn nên tránh những tay súng công sở này càng xa càng tốt.

Bên cạnh đó, cũng có rất nhiều CEO là tay súng công sở chính cống. CEO chỉ cần một lần phạm sai lầm là kể như không còn cơ hội. Công ty thuê CEO khác thì rất dễ, nhưng CEO lại rất khó để có thể lọt vào danh sách nhân sự hạng top khác.