Lúc sét đánh vào một thân cây của quả phụ Mingmei, mười hai con khỉ rơi ra từ những nhánh cây. Vì vừa mới qua năm Thân, bà quả phụ xem cái điềm ấy là một phúc lớn.

Sáu con khỉ có bộ lông vàng, bà quả phụ đem tặng cho sáu gia đình nghèo nhất trong làng. Ba con khác có những vòng tròn đỏ chói chung quanh mắt, bà tặng chúng cho ba người dân làng bị vận rủi nhất trong năm vừa qua. Với ba con còn lại, bà đem con có màu lông màu xanh dương cho con gái mình, vì cô ta có đứa con trai vừa mất vì bệnh sốt, và đem một con có lông trắng như nếp cho em bà là Jin-Hua, người chưa bao giờ biết được mùi vị tình yêu.

Còn con khỉ lông đen, Mingmei giữ lại cho mình. Nó nhỏ hơn những con khỉ kia, thoang thoảng mùi gừng, và nhìn bà chăm chú với đôi mắt nâu long lanh. Bà đặt tên nó là Lão, có nghĩa là sống lâu, mong rằng nó sẽ ở với bà thật nhiều năm nữa.

Lão tỏ ra thật hữu ích trong nhà. Nó rửa chén, chặt củi, và còn hái quả cho Mingmei từ những cành cây cao nhất. Nhưng vào mỗi buổi tối, khi Mingmei lui về nghỉ lưng trên chiếc giường nhỏ trong phòng, con khỉ không chịu theo vào. Mingmei thiếp ngủ trong nó chí choé và tiếng nồi đồng lanh canh, nhưng không dám hé mắt xem Lão đang làm gì.

Nhiều tháng trôi qua. Những gia đình nghèo trở nên giàu có, những người kém may mắn trở nên hạnh phúc hơn bao giờ. Con gái Mingmei lại có bầu, và em gái Jin-Hua của bà vừa có một anh chồng thật đẹp trai từ làng bên. Chỉ có con khỉ của Mingmei là vẫn mang một điều gì bí ẩn, với màu lông đen thơm mùi gừng và đôi mắt sâu như bóng đêm.

Vào một đêm nọ, Mingmei tỉnh giấc vì một tiếng thét. Không còn ngại chứng kiến bí mật của Lão nữa, bà chạy vào bếp. Lão đang nằm trên sàn với vết thương trầm trọng, một cái nồi móp méo trong bàn tay vặn vẹo của nó. Quì gần đó là người chồng quá cố của quả phụ Mingmei.

“Nó chống cự ta đã mấy tháng qua,” chồng bà nói. “Cứ mỗi đêm ta đến để đưa nàng về nhà ta ở cõi âm, là mỗi đêm con khỉ này lại cấu xé mặt ta rồi đập ta bằng mấy cái chảo gang, bắt ta phải thối lui. Nhưng đêm nay ta đã thắng.”

Mingmei mắt ngấn lệ, chẳng biết nói hoặc nghĩ gì. Bà đã không nhìn thấy chồng suốt mười hai năm qua, từ khi ông qua đời vào năm Thân của giáp trước. Nhưng bà biết mình phải làm gì. Mingmei giật lấy cái nồi từ tay Lão và đập vào đầu chồng.

“Tôi sẽ về bên ấy khi nào số trời gọi,” bà nói, “không phải khi nào ông quyết định.”

Chồng bà bỏ đi, tay ôm đầu, không bao giờ quay lại. Mingmei chăm sóc con khỉ đen đến khi bình phục, và cả hai vẫn còn sống đến bây giờ.

———

Dịch từ nguyên tác Anh văn, “Monkey”, trong Tales of the Chinese Zodiac, của Jenn Reese.

Monkey

When lightning struck Widow Mingmei’s tree, a dozen monkeys fell out of its branches. As it was newly the Year of the Monkey, the Widow took this as a sign of great fortune.

Six of the monkeys had fur the color of gold, and so the widow gave them to the six poorest families in the village. Three of the monkeys had bright red rings around their eyes, so she gifted them to the three villagers who had suffered from the worst luck in the last year. Of the remaining three monkeys, she gave the blue-furred one to her daughter, who had just lost her only son to fever, and she gave the rice-white monkey to her sister Jin-Hua, who had never tasted love.

But the black monkey, Mingmei kept for herself. It was smaller than the others, smelled vaguely of ginger, and watched her constantly with its glassy brown monkey eyes. She named it Tao, meaning long life, for she hoped it would stay with her for many years.

Tao proved quite useful around the house. It washed dishes and chopped wood, and even fetched fruit for Mingmei from the highest branches of her trees. But at night, when Mingmei retired to the small cot in her bedroom, the monkey would not follow. Mingmei fell asleep to the sounds of screeches and clanking metal pots each night, but didn’t dare look to see what Tao was doing.

Months passed. The poor families grew wealthy, the unlucky ones found themselves happier than they’d ever been. Mingmei’s daughter was once again pregnant, and her sister Jin-Hua had married a handsome man from another village. Only Mingmei’s monkey remained a mystery, with its black ginger-scented fur and eyes full of night.

And then one night, Mingmei awoke to a scream. No longer caring to hide her eyes from Tao’s secret, she ran into the kitchen. Tao lay gravely wounded on the floor, a dented pot in his twitching paw. Next to him knelt Widow Mingmei’s long-dead husband.

“For months he has fought me,” her husband said. “Each night I have come to bring you home with me, to my house on the other side of death. Each night, this monkey has raked my face and hit me with iron pans, and forced me away. But tonight I have won.”

Mingmei, her eyes full with the promise of tears, did not know what to say, nor what to think. She had not seen her husband since the last Year of the Monkey, the year he had died. But she did know what to do. Mingmei lifted the pot from Tao’s hand and struck her dead husband in the head.

“I’ll go to the other side when the time is right,” she said, “not when you decide it’s time.”

Her husband left, holding his head, and never returned. Mingmei nursed the black monkey back to health, and the two are living still.