Vợ chồng Tư Cu tuy đã hết vàng hết bạc mặc dầu, song chồng đi làm Ba Son, vợ đi bán cá đồng, người lãnh tiền công mỗi tuần, kẻ lấy tiền hằng bữa, nên bề ăn xài không dám bì với nhà dư dã, chớ không nỗi đói rách.

Tuy vậy mà trong chốn gia đình, vì chồng hết tin vợ, còn vợ có ý kiêng chồng, bởi vậy ai trông vào cũng thấy lợt lạt tiu hiu, chớ không được mặn mòi vui vẻ như trước nữa.

Tư Cu không thèm ngó ngàng tới thằng Hồi mà anh ta hay kiếm chuyện mắng chửi vợ. Tánh ý khi trước dễ bao nhiêu, thì bây giờ khó bấy nhiêu. Mỗi tuần lãnh tiền được mấy đồng, thì anh ta nịt trong lưng quần mà giữ, hễ vợ có hỏi thì anh ta rặn từ cắc, chớ anh ta không chịu giao cho vợ cất. Đã vậy mà anh ta hay uống rượu, và ban đêm, nhứt là mấy đêm không có trăng, anh ta hay đi, không ai biết anh ta đi đâu, có bữa về sớm có bữa sáng bét mới về.

Còn Tư Tiền vì đã làm quấy lỡ rồi, chị ta biết nước lỗi nên chồng mắng chửi chị ta nhịn thua, mà chị ta không dám léo đến mấy sòng bài cào nữa. Thua chồng rồi chị bắt thằng Hồi mà gỡ. Khi trước không biết chị ta có thương thằng nhỏ nầy chút nào hay không song chị ta chẳng hề gắt gao rủa chửi nó. Đến chừng chị ta thua hết vàng bạc rồi bị chồng rầy rà đánh đập thì coi bộ chị ta quạu quọ với nó luôn luôn. Chị ta bắt nó quét nhà, chị ta bắt nó rửa chén. Nó đói bụng chị ta không chịu cho xu ăn bánh, hễ sai nó đi đâu nó đi lâu thì chị chửi.

Có một buổi sớm mơi, thằng Hồi đói bụng quá, đi không được. Tư Tiền đi bán về thấy nó nằm co trên ván bèn sai nó đi ra quán mua gạo về nấu cơm ăn. Nó đổ quạu, nên bước chân ra cửa mà bộ mặt cùn quằn. Tư Tiền rượt theo cú trên đầu côm cốp và chửa rủa rằng: “Đồ ôn dịch! Tao nuôi mầy ăn cho mập thây, bây giờ tao sai mầy một chút không được hay sao hử? Cái léo mẹ, dòng thằng cha với con gái mẹ mầy không nên thân, đẻ chi thứ ôn hoàng dịch lệ như vầy không biết”.

Thằng Hồi ở đây mấy năm rồi, nó đói cơm nhịn bánh, mặc áo rách, ngủ mình trần, tấm thân tuy cực khổ, song nó chẳng lấy đó làm buồn, mà hôm nay Tư Tiền chửi nó mấy tiếng coi bộ nó hơi phiền lắm, nên nó đi mà khóc bù non bù nọt. Đến trưa nó đi chơi với thằng Quì, nó nói rằng: “Tao trông cho mau lớn, đặng tao đi kiếm ba má tao. Ba má tao giàu lắm, để tao kiếm được coi còn ai dám chửi tao nữa hôn cho biết”.

Thằng Quì nghe nói như vậy thì nín thinh một hồi rồi nói rằng:

– Tao cũng trông cho tao mau lớn riết đặng tao đi làm ăn, tao không thèm ở trong nhà tao nữa.

– Mầy đi rồi mầy bỏ chị Châu hay sao?

– Tao dắt chỉ đi với tao. Tao làm tao nuôi chỉ.

– Ba má tao giàu lắm. Mầy đừng lo. Hễ tao kiếm được thì tao biểu má tao đem mầy với chị Châu về nuôi nữa.

– Mầy biết nhà ba má mầy ở đâu mà kiếm?

– Tao đi cùng hết thảy thì gặp chớ gì?

– Mầy nhớ mặt ba má mầy hôn?

– Nhớ chớ. Tao cũng nhớ cái nhà tao ở hồi đó nữa.

– Thôi, để sáng mai tao với mầy đi kiếm chơi nghé.

– Ừ, được. Mà tao sợ đi bậy bạ đây tía tao đánh chết!

– Đánh thì đánh sợ giống gì mậy. Đánh đau một chút rồi hết, chớ chết chóc gì mà sợ. Tao bị đánh hoài có sao đâu nà.

 Sáng bữa sau, Tư Cu với cặp rằng Hơn đi làm rồi, Thằng Quì mới lén rủ thằng Hồi đi. Thằng Hồi dục dặc không muốn đi mà thằng Quì rủ ren xúi dục quá, nên nó khép cửa lại, biểu thằng Quì đi trước ra đường mà chờ, rồi nó lỏn lẻn trốn, mà đi theo sau.

Hai đứa nhỏ thoát khỏi đường hẻm rồi thì chẳng khác nào cặp chim sổ lồng. Chúng nó không thạo đường sá, nên cứ trước mặt mà đi. Chúng nó đi một hồi tới vườn Bách Thú, bèn ghé đó mà coi chơi. Chúng nó thấy chim, cò, trăn, rắn, beo, cọp, voi, nai thì lấy làm lạ đắc ý, muốn ở đó hoài, ngặt thằng Hồi sực nhớ việc nhà, sợ Tư Tiền về không thấy tăm dạng rồi chị đi kiếm đánh chết, nên cực chẳng đã phải rủ thằng Quì trở về.

May cho hai đứa nhỏ! Chúng nó về trước Tư Tiền nên không ai dè chúng nó đi chơi. Ban đầu chúng nó đi gần, lần lần rồi đi xa.

Có bữa chúng nó về trễ, đứa thì bị cú đứa thì bị chửi, mà vì chúng nó đã quyết định không kể đến sự đánh chửi nữa, bởi vậy Thị Đen đánh, Tư Tiền chửa trối kệ, chúng nó cứ đi luôn luôn.

Thị Đen với Tư Tiền đánh chửi hăm he hết sức không được, cùng thế rồi hai người bỏ phế, hai đứa nhỏ đi đâu thì đi.

Thằng Hồi với thằng Quì được thong thả rồi, chúng nó mới rảo khắp nẻo đường, có bữa thì đi buổi sớm mơi, có bữa thì đi buổi chiều. Chúng nó lấy làm đắc ý, bởi vậy có bữa về trễ, ở nhà ăn cơm rồi hết, chúng nó phải nhịn đói, mà chúng cũng không cần.

Một buổi chiều, hai đứa nhỏ đi trên đường Thuận Kiều, tới nhà số 112, thằng Hồi thấy nhà lầu rộng lớn, trước cửa có sân, dựa đường có rào, nó đứng lại mà ngó, bộ nó suy nghĩ túng lắm. Thằng Quì kêu nó mà hỏi rằng: “Hồi! Sao không đi mậy? Đứng coi giống gì đó?”. Thằng Hồi không chịu trả lời, cứ đứng ngó hoài. Thằng Quì trở lại hỏi nữa rằng:

– Ngó giống gì vậy?

– Tao nhớ cái nhà nầy in là nhà của má tao.

– Nhà nầy là nhà lầu mà.

– Ừ, chắc nhà nầy đa mầy à. Tao muốn vô đại coi.

– Nếu mầy chắc thì vô đi.

Thằng Hồi đứng nhắm nhía và suy nghĩ một hồi nữa rồi nó nói rằng:

– Tao nhớ mài mại chớ chắc sao được. Tao vô đó, rủi không phải nhà của má tao rồi họ bắt họ đánh chết!

– Đánh cái gì? Mầy vô hỏi thăm coi phải nhà của má mầy hôn. Nếu không phải thì thôi, chớ đánh ai.

– Thôi, mầy đi với tao.

– Ờ, mầy có sợ thì tao đi với.

Hai đứa lần lại cửa ngõ, thằng Quì xô cánh cửa mở bét ra rồi nó biểu thằng Hồi đi trước, nó đi theo sau. Vô tới sân, thằng Hồi trong bụng phập phồng, cặp mắt ngó láo liên, mà không thấy ai hết. Hai đứa nó vô tới thềm cửa, thằng Hồi nhút nhát không dám bước lên. Thằng Quì bèn nắm tay nó mà kéo. Chúng nó mới bước được hai nấc thang, thình lình có một bà đầm ở trong nhà bước ra trâm tiếng Tây om sòm. Chúng nó hết vía, lật đật sụt xuống rồi đứng khựng tại đó. Thằng Quí nói tiếng Việt Nam với bà đầm rằng: “Thằng Hồi nó muốn kiếm má nó mà”. Không biết bà Đầm hiểu hay không, mà bà trâm tiếng Tây lăng líu nữa. Hai đứa không hiểu bả nói gì, chúng nó chắc là bả rầy, nên dắt nhau ríu ríu ra đường.

Khi ra ngoài lộ rồi, thằng Quí vừa đi vừa nói với thằng Hồi rằng:

– Mầy nói bậy quá, nhà Tây mà mầy nói nhà má mầy chớ.

– Tao coi giống quá mà.

– Giống cái gì? Má mầy giống bà Đầm hay sao?

– Không. Tao nói cái nhà kia chớ.

– Giống mới khỉ họ! Mầy đặt chuyện, may hôn họ kêu lính bắt mình đem bỏ bót mang khốn chớ.

– Ừ, hồi nãy tao hoảng kinh. Mầy không sợ hay sao mà mầy dám nói với bả, mậy?

– Sao lại không sợ. Mà điều lỡ rồi, mình phải nói cho bả biết, chớ không bả tưởng mình vô ăn cắp mà bả bắt mình còn gì.

– Bả nói giống gì mà lăng líu vậy mậy?

– Ai biết đâu nà!

Mầy không biết, sao mầy trả lời với bả?

– Tao nói lún mạng đặng có đi cho êm vậy thôi chớ.

– Để chừng lớn, rồi tao học.

Hai đứa nó lần đi lại vườn Bồ -rô gặp Tây đương đánh vợt thì đứng lại coi. Hai đứa vịn vai nhau đứng dựa gốc cây, thấy hai người Tây, mỗi người cầm một cái vợt, đánh trái banh bay qua bay lại, sau lưng mỗi người lại có đứa nhỏ đứng chực hờ, hễ trái banh có rớt thì lượm. Cách một hồi, có hai người đầm, mỗi người cũng cầm một cái vợt, ra đứng chỗ cái sân gần đó, rồi người Tây ngoắt chúng nó mà nói om sòm. Thằng Hồi tưởng chúng rầy, nên kéo tay thằng Quì mà biểu đi. Thằng Quì trì lại và nói rằng: “Sợ cái gì mậy! Mình đứng ngoài đường mình coi, chuyện gì mà phải đi?”

Người Tây ấy miệng kêu: “Nhỏ! Nhỏ!” còn tay thì ngoắt. Hai đứa không hiểu họ kêu làm gì, nên cứ đứng mà ngó. Hai đứa nhỏ lượm banh của hai người Tây bên kia, thấy vậy bèn nói rằng: “Vô lượm banh đi rồi chiều họ cho tiền mà, vô đi”.

Thằng Hồi với thằng Quì chừng ấy mới hiểu, nên bước vô rào rồi phân ra mỗi đứa một bên mà lượm banh. Đến tối họ hết đánh vợt được nữa, họ mới cho hai nó mỗi đứa một cắc bạc.

Hai đứa nó mừng quá, cặp kè đi về, cầm cắc bạc trong tay chặt cứng, trong lòng khấp khởi cũng như người ta mới được bạc ngàn. Thằng Quì nói với thằng Hồi rằng:

– Từ rày sắp lên mỗi bữa mình ra đó lượm banh kiếm  tiền. Tao hết lo đói bụng nữa rồi.

– Không biết bữa khác họ có kêu mình nữa không chớ.

– Sao lại không kêu. Họ đánh vợt mà không có ai lượm banh thì họ đánh sao được, vậy chớ mầy không thấy đó sao?

– Luợm banh có tiền mà sao bầy trẻ nó dại quá, nó không chịu làm há?

– Nó không dè chớ. Cũng như mình vậy, tự hồi đó đến giờ mình có dè đâu.

– Tao sợ chừng nó hay nó áp lại nó giành rồi mình hết kiếm tiền được nữa chớ.

– Lo gì mậy. Mình làm việc nầy không được thì kiếm việc khác.

– Mai mình đi cho sớm nghé. Mình đi tới trước, bầy trẻ nó giành hết được.

Hai đứa và đi và tính. Lúc gần tới nhà, thằng Hồi lại nói rằng:

– Tối nay mình nhịn đói nữa. Ở nhà ăn cơm rồi, còn đâu cho mà ăn.

– Ối, bây giờ mình có tiền, lo gì nhịn đói mậy.

– Ờ, mầy nói phải. Mình có tiền mà sợ gì. Nè, xưa nay tao thấy họ ăn mì tao thèm quá. Để tối nay tao biểu chú Phôi nấu cho tao một tô ăn chơi.

– Ừ, tao cũng ăn nữa.

– Mấy xu một tô vậy mậy há?

– Năm xu.

– Từ hồi đó tới giờ mầy có ăn lần nào hay chưa?

– Chưa. Tía má tao ăn hoài, mà tao chưa có ăn.

– Chị Châu có ăn lần nào hôn?

– Không.

– Thôi để tối nay tao với mầy hùn lại mua cho chỉ một tô nghe hôn?

– Ừ.

– Mình ăn mà bỏ chỉ nhịn thèm tội nghiệp. Mình xài hết hai cắc bạc nầy rồi mai mình kiếm về cắc khác có hại gì, phải hôn.

– Tao cũng tính như mầy vậy. Xài cho sướng một bữa chơi.

Hai đứa nhỏ lỏn lẻn bước vô đường hẻm. Thị Đen bồng con Lựu đứng trước cửa, vừa ngó thấy thằng Quì thì chạy ra rượt mà đấm trên lưng nó đùi đụi và chửi rằng: “Cái l…m…ông bà ông vải mầy, sao xe hơi xe lửa không cán mầy chết cho rồi, còn để cho mầy về chi đó. Con Quỉ lớn thì đau, còn con quỉ nhỏ đi mất biệt chiều nay, nó bắt tôi giữ con Lựu, chịu nổi không hử! Cái l…m… mồ tổ mầy, Mầy chọc tao có bữa tao giết mầy chết. Mầy đi đâu thì đi luôn đi, đừng có về nhà tao nữa”.

Thằng Quì chạy trở ra đường hẻm mà trốn. Thằng Hồi bét về nhà, tới cửa thì thấy cửa đóng chặt, vợ chồng Tư Cu đi đâu mất, trong nhà tối om, nó bèn trở ra đường hẻm kiếm thằng Quì. Hai đứa gặp nhau đứng buồn xo.

Cách chẳng bao lâu, chú chệt Phồi ở trong nhà gánh mì đi ra, gánh có đèn kiếng xanh, kiếng đỏ, tay cầm gõ lắc cắc cụp. Thằng Hồi dòm thấy thì nó mừng, nó bóp cắc bạc trong tay rồi hỏi thằng Quì rằng: “Ăn mì hôn Quì? Làm sao kêu chị Châu bây giờ?”

Thằng Quì châu mày đáp rằng:

– Chị Châu ăn giống gì cũng được. Thôi, Mầy ăn đi, để bữa nào chỉ mạnh tao sẽ ăn với chỉ.

Thằng Hồi suy nghĩ một hồi rồi nói rằng:

– Mầy không ăn, thôi tao cũng không ăn.

– Mầy ăn đi mà.

– Không. Để bữa nào mầy với chị Châu ăn rồi tao sẽ ăn, chớ ăn một mình không ngon.

– Mầy không ăn đây đói bụng mầy chết.

– Để tao mua một ổ bánh mì về tao với mầy ăn. Mầy ở đây chờ tao nghe hôn.

– Tao đi với mầy chớ ở đây làm gì?

– Mầy đi đây má mầy đánh nữa đa.

– Đánh thì đánh chớ.

Hai đứa nó dắt nhau đi lại chợ. Thằng Hồi đưa cắc bạc mua một ổ bánh mì năm xu. Thằng Quì giành trả tiền, nó không cho và nói rằng: “Mầy cất cắc bạc của mầy đi, để tối mai mầy với chị Châu ăn mì. Tao mua năm xu còn lại năm xu cũng đủ ăn một tô mì, lo gì. Mà mai đây mình lượm banh mỗi đứa chắc có một cắc nữa, sướng quá”.

Chệt thối năm xu rồi, thằng Hồi lấy ổ bánh mì bẻ hai đưa cho thằng Quì phân nửa. Hai đứa nó và ăn và thủng thẳng về nhà.

Vợ chồng Tư Cu cũng chưa về. Còn Thị Đen thì bồng con nói chuyện với thiếm Hiền và vợ tên Ky tại bộ ván nhỏ trước cửa.

Thằng Quì lấp ló không dám vô nhà. Nó cứ đứng ngoài đường hẻm, một lát mượn thằng Hồi vô thăm chừng coi Thị Đen ngủ hay chưa.

Gần chín giờ, Tư Tiền về gặp hai đứa nhỏ thơ thẩn trong đường hẻm, chị ta vả chạc vào mặt thằng Hồi một cái chách và nói rằng: “Mầy đi đâu tối ngày nay vậy hử? Đồ khốn nạn! Sao không đi luôn đi, còn léo về chi đây?” Chị ta nói rồi bỏ đi về nhà.

Chẳng hiểu thằng Hồi bị đánh chửi mà nó phiền hay là nó thấy thằng Quì về nhà không được, nó thương mà Tư Tiền về mở cửa nó không chịu về theo, cứ dật dờ ngoài đường hẻm với thằng Quì hoài. Cách một hồi lâu, Tư Tiền kêu réo nó và rủa chửi om sòm nó mới chịu về.

Còn thằng Quì, nó đợi vợ chồng cặp rằng Hơn đóng cửa ngủ rồi, nó mới lén về nằm trên bộ ván nhỏ lót trước  cửa đó mà ngủ.

Qua ngày sau, buổi sớm mơi hai đứa nó không dám đi. Đến trưa cặp rằng Hơn với Tư Cu đi làm rồi hai đứa nó mới dắt nhau lên vườn Bồ-rô. Chúng nó có lượm banh một bữa rồi nên quen đường; chúng nó vô đứng chực sẵn, bởi vậy Tây ra sân đánh vợt thì chúng nó áp lại lượm banh.

Bữa nay mỗi đứa cũng được một cắc bạc nữa nhưng mà lúc về dọc đường thằng Quì không vui như bữa trước nữa, nó nói với thằng Hồi rằng: “Chị Châu chỉ nóng hoài. Để về chợ Đất Hộ, tao mua cho chỉ ve dầu măn đặng tao thoa cho chỉ. Tao Giận quá tao hết muốn về nhà tao nữa. Mầy nghĩ coi, chị tao đang nằm mê man mà tía má tao bỏ liều, không cho uống thuốc chi hết, má tao lại rủa chỉ nói chỉ làm bộ, kỳ hôn? Tao đợi chị tao mạnh đặng tao dắt chị tao đi. Ở đó mà làm gì”

– Mầy đi tao cũng đi với mầy. Mà bây giờ mình đi đâu?

– Đi đâu cũng được, miễn là ra khỏi nhà thì thôi.

– Tao đi nữa. Bữa nào mầy đi mầy kêu tao nghé.

Về chợ Đất Hộ, hai đứa nó ghé tiệm thuốc hỏi nóng lạnh phải uống thuốc gì? Tên chệt trong tiệm thuốc lấy đưa một bao thuốc và nói rằng: “Nóng lạnh thì uống thuốc tán đây”. Thằng Quì cầm bao thuốc và hỏi rằng:

– Vậy chớ thoa dầu măn không được hay sao, chú?

– Dầu măn làm sao được. Phải uống thuốc tán chớ.

– Một bao thuốc nầy bao nhiêu tiền vậy chú?

– Ba cắc hai.

– Thuốc hay hôn?

– Sao lại không hay? Uống một cái thì đổ mồ hôi, Hết nóng liền a.

– Tôi có hai cắc. Thôi, chú làm ơn bán cho cháu nửa bao.

– Sao được. Bán thời bán luôn một bao chớ.

– Tôi có hai cắc làm sao?

– Không đủ tiền thì thôi.

Chú chệt lấy bao thuốc lại bỏ vô tủ. Thằng Hồi thấy vậy bèn đưa một cắc rưỡi bạc của nó cho thằng Quì, đặng đủ cho nó mua. Thằng Quì dục dặc hỏi rằng: “Rồi còn đâu mầy ăn mì”. Thằng Hồi lắc đầu đáp rằng: “Thây kệ, mua đi”.

Hai đứa nó mua bao thuốc rồi dắt nhau đi về. Mỗi đứa vô nhà đều bị chửi, song chúng nó đã tính đi rồi nên cố lì chịu đòn không sợ chi hết.

Bữa nay vợ chồng Tư Cu ở nhà đủ. Đến 9 giờ tối, Tư Cu nói xầm xì với vợ việc gì đó không biết mà  anh đi rồi, Tư Tiền đóng cửa tắt đèn ngủ liền.

Trời vừa hừng sáng, thằng Hồi dương ngủ bỗng nghe có người vỗ cửa kêu: “Chị Tư, chị tư”. Tư Tiền thức dậy mở cửa, thằng Hồi không biết ai kêu và nghe nói rằng: “Ảnh bị bắt, nên ta cho chị hay”. Tư Tiền liền hỏi rằng:      

  – Bắt ở đâu? Sao chú hay?

– Ảnh làm nhà Tây ở gần giếng nước. Lính bắt giam ảnh trên bót Bồ Đề.

– Trời ơi! chết còn gì?

– May quá! Ảnh mới mở cửa, nó đi chơi về nó gặp nó bắt nên nó không có đồ tang.

– Hề gì hôn chú?

– Chắc là phải ở tù rồi.

– Rủi quá! Tôi làm sao mà đi thăm bây giờ?

– Thăm sao được, chị chờ trước bót chừng nào lính dắt xuống Tòa, chị đi theo mà nói chuyện chút đỉnh, chớ vô bót sao được mà chị thăm.

Người ấy nói rồi mới từ giã mà về. Tư Tiền kêu thằng Hồi và nói rằng: “Hồi a, Hồi! Dậy con. Tía con bị rồi. Dậy coi nhà, đặng má lên trên nầy coi”.

Thằng Hồi lồm cồm ngồi dậy. Tư Tiền lấy khăn đội lên, dặn nó coi nhà, rồi ra cửa mà đi. Thằng Hồi nghe Tư Cu bị bắt, nó không hiểu việc gì, nên nó sợ quá. Đến trưa, Tư Tiền về nấu cơm ăn rồi buổi chiều đi nữa. Chị ta đi hai ba bữa như vậy rồi mới đi bán cá lại như cũ.

Mấy bữa Tư Tiền lộn xộn, thằng Hồi thấy chị ta buồn quá nên nó không nỡ đi chơi. Thằng Quì rủ thằng Hồi không được nó buồn, nên nó cũng không đi.

Con Châu mỗi bữa cũng nóng lạnh hoài, uống có một bao thuốc của thằng Quì mua rồi thôi, chớ chẳng có thuốc nào khác, mà hễ giờ nào bớt nóng đi ra được thì phải bồng em.

Cách nửa tháng, Tư Tiền trả phố, dọn đồ. Thị Đen chạy qua hỏi thăm rằng:

– Nghe nói ảnh bị bắt hổm nay sao đó chị?

– Ở nhà tôi đi chơi khuya, Tây nó nói ăn trộm, nó bắt chớ có sao đâu.

– Rồi bây giờ ảnh làm sao?

– Tòa kêu án một năm.

– Trời ơi! Tội nghiệp hôn! Bây giờ chị dọn đồ đi đâu?

– Tôi trở về Chí Hòa.

– Chị có nhà ở trển hay sao

– Có.

– Thôi chị đi mạnh giỏi. Chừng ảnh mãn phạt, chị trở xuống đây ở chơi, nghe chị.

– Không biết chừng.

Thằng Quì với thằng Hồi đứng nghe hai người nói chuyện với nhau như vậy thì chúng nó buồn xo. Cách một lát có xe bò lại chở đồ, rồi Tư Tiền dắt thằng Hồi lên xe bò mà đi. Thằng Quì đưa theo ra tới lộ; xe bò cút két đi lên ngã chợ Đất Hộ. Thằng Quì đứng ngó theo, mặt mày buồn hiu!