Khi tôi còn là một cậu bé, chương trình truyền hình The Ed Sullivan Show phát hình vào đúng 8 giờ mỗi ngày chủ nhật. Hầu hết những người Mỹ có máy thu hình đều cố gắng có mặt ở nhà vào giờ có thể xem bởi vì chỉ có vào giờ đó mới có thể xem được các chương trình của the Beatles, Elvis Presley, the Temptations, hay chương trình xiếc của một người quay tròn mười cái đĩa đồng thời một lúc trên mũi của mười con chó. Nhưng nếu bạn đang trên đường trở về nhà từ nhà ông bà nội hay từ một nơi cắm trại nào đó thì thật là tệ hại.Không có mặt ở nhà vào lúc 8 giờ tối ngày chủ nhật cũng có nghĩa là bạn sẽ lỡ mất dịp được xem buổi đàm thoại phát vào phát vào sáng thứ hai về chương trình đã phát vào tối hôm trước.

Máy thu hình thông thường chỉ cho phép chúng ta xem những gì chúng ta muốn xem chứ không phải lúc nào chúng ta muốn xem. Thuật ngữ chỉ loại phát hình này được gọi là “sự đồng bộ”. Người xem phải đồng bộ hoá thời gian của mình theo chương trình mà đài phát. Đó là cách tôi đã xem chương trình The Ed Sullivan Show cách nay 30 năm, và đó cũng là cách mà chúng ta sẽ xem chương trình truyền hình tối nay.

Trong những năm đầu của thập niên 80, đầu máy video ra đời tạo cho chúng ta điều kiện linh hoạt hơn. Nếu bạn thích một chương trình nào đó, bạn có thể vặn giờ cho máy thu trước để bạn có thể xem lại lúc nào tuỳ thích. Bạn có thể lập riêng một chương trình mình muốn và hàng triệu người đã làm như vậy. Các cuộc nói chuyện trên điện thoại cũng phải đồng bộ, bởi của hai bên đều phải có mặt cùng lúc tại hai đầu dây. Khi bạn thu một chương trình truyền hình hay bạn cài cho máy ghi âm ghi lại các cuộc điện thoại gọi tới tức bạn đang chuyển việc liên lạc đồng bộ sang một hình thức khác tiện lợi hơn: đó là liên lạc “không đồng bộ”.

Bản chất của con người là tìm cách chuyển đổi các cuộc liên lạc đồng bộ thành các liên lạc không đồng bộ. Trước khi chữ viết ra đời, cách đây khoảng 5.000 năm, hình thức thông tin liên lạc duy nhất lúc bấy giờ là lời nói và thính giả phải đến tận nơi mới có thể nghe được. Từ khi chữ viết ra đời, người ta có thể lưu trữ thông tin lại để đọc khi nào thuận tiện. Tôi viết những dòng này tại nhà tôi vào đầu năm 1995, nhưng tôi không biết khi nào bạn sẽ đọc nó và bạn đọc nó ở đâu.

Một trong những lợi ích mà xa lộ thông tin ban tặng là chúng ta có thể khống chế nhiều hơn đối với các chương trình. Một khi bạn đã làm thông tin liên lạc trở lên không đồng bộ thì bạn cũng có thể tăng khả năng của mình. Người xem hiếm khi thu lại các chương trình của đài truyền hình phát mà họ thường thích thuê phim về xem hơn. Trong các cửa hàng cho thuê băng video, chúng ta có hàng ngàn lựa chọn ka nhau với giá chỉ vài đô la, nhờ vậy người ta có thể xem các chương trình của Elvis, the Beales hay Greta Garbo vào bất cứ lúc nào họ muốn.

Truyền hình ra đời cách đây khoảng không dưới 60 năm nhưng nó đã ảnh hưởng rất lớn tới đời sống hầu như của mọi người. Nhưng truyền hình, trong chừng mực nào đó, chỉ là loại thay thế máy thu thanh, một loại hình trong hai mươi năm đã đưa phương tiện giải trí bằng điện tử vào tận mọi gia đình. Nhưng rồi đây sẽ không có phương tiện truyền thanh nào có thể sánh được với những gì xa lộ thông tin sẽ mang lại cho chúng ta nay mai.

Xa lộ sẽ tạo ra những khả năng nghe có vẻ như chuyện thần thoại. Nhưng không, đó chính là kỹ thuật sẽ làm cho cuộc sống của chúng ta dễ dàng và tốt đẹp hơn. Vì khách hàng vốn đã hiểu rõ giá trị của phim ảnh và sẵn sàng trả tiền để được xem nó thì việc được xem phim theo sở thích sẽ là một ứng dụng quan trọng trên xa lộ thông tin. Tuy nhiên, đó không phải là công cụ đầu tiên. Chúng ta đã biết rằng máy điện toán cá nhân sẽ được nối mạng với nhau, và chất lượng hình ảnh của phim chiếu trên các hệ thống cũ không tốt lắm. Tuy nhiên, các hệ thống đó sẽ có khả năng tạo ra nhiều ứng dụng khác như trò chơi điện tử, thư điện tử, hay khả năng ngồi nhà thanh toán với ngân hàng.Khi hình ảnh video có chất lượng cao được truyền đi thì các loại đầu máy video trung gian như hiện nay không còn nữa; bạn chỉ việc chọn từ trong một danh mục dài các loại chương trình bạn thích. Hiện nay, hệ thống chiếu phim video theo yêu cầu đã được nắp tại một khách sạn loại sang, thay thế hoặc bổ sung cho các chương trình chiếu phim trên truyền hình. Hiện nay các khách sạn, sân bay, thậm chí trên các chuyến bay sẽ là nơi để người ta thí điểm các loại dịch vụ mới của xa lộ thông tin để sau này sẽ đi vào tận từng gia đình.

Các chương trình giải trí trên truyền hình sẽ được tiếp tục phát sóng theo chương trình đồng bộ như hiện nay. Còn các chương trình xem theo yêu cầu, cũng như hàng ngàn các chương trình phim khác,sẽ sẵn sàng trên xa lộ để bạn có thể xem vào lúc nào tuỳ thích. Bạn có thể xem một chương trình bạn yêu thích vào bất cứ lúc nào và vào bất kỳ ngày nào thuận tiện cho bạn. Yêu cầu của bạn về một chương trình cụ thể nào đó sẽ được ghi nhận và các bit, thông qua mạng lưới, sẽ chuyển chương trình tới bạn. Xa lộ thông tin sẽ tạo cho bạn có cảm giác rằng tất cả các thiết bị trung gian giữa bạn và chương trình bạn yêu thích không còn nữa. Bạn chỉ cần nêu ra những gì bạn muốn, và lập tức bạn được phục vụ ngay.

Các chương trình chiếu phim, chương trình truyền hình và mọi loại thông tin dạng số sẽ được lưu trữ lại trên server “máy phục vụ”, tức một dạng máy điện toán với các đĩa với dung lượng bộ nhớ lớn. Các máy phục vụ này sẽ cung cấp thông tin cho bất cứ lúc nào trên mạng lưới. Nếu bạn muốn xem một phim đặc biệt nào đó, muốn kiểm tra vấn đề gì, muốn tìm lại các thư điện tử bạn đã gửi đi, yêu cầu của bạn sẽ được chuyển sang máy phục vụ lưu trữ thông tin đó.

Các dữ liệu dạng số theo yêu cầu đó sẽ được lấy ra từ một máy phục vụ và chuyển tới máy thu hình, máy điện toán cá nhân, hoặc điện thoại của bạn, tức những công cụ thông tin của bạn. Những thiết bị dạng số này cũng sẽ hoàn thành nhiệm vụ của chúng như các thiết bị dạng tương tự đã làm trước đây. Không giống các thiết bị sử lý từ chuyên dùng đã đưa bộ vi sử lý đầu tiên vào các văn phòng làm việc, các thiết bị thông tin này sẽ là những thiết bị đa dụng, là những máy điện toán có thể lập trình và được nối với xa lộ thông tin.

Thậm chí đối với một chương trình truyền hình trực tiếp, bạn cũng có thể dùng bộ điều khiển từ xa bằng hồng ngoại để khởi động, ngừng,hoặc quay trở lại bất cứ phần trước nào của chương trình vào bất cứ lúc nào bạn muốn. Trường hợp bạn đang xem chương trình này nhưng có ai gõ cửa,bạn cũng có thể cho chương trình ngưng lại trong bao lâu tuỳ thích. Tóm lại, có thể điều khiển được chương trình. Tất nhiên, trừ trường hợp ngoại lệ là bạn không thể cho quay nhanh để xem những phần sắp tới của chương trình truyền hình trực tiếp vì nó đang diễn ra.

Việc phân phát các chương trình truyền hình và phim, về phương tiện kỹ thuật là việc khá đơn giản.Hầu hết người xem đã biết về kỹ thuật xem phim theo yêu cầu và hẳn sẽ hoan nghênh tính chất tự do nó mang lại. Nó có khả năng tiềm tàng mà trong thuật ngữ điện toán gọi là “ứng dụng phụ” của xa lộ. Ưng dụng phụ có nghĩa là việc ứng dụng một kỹ thuật sao cho hấp dẫn khách hàng tới mức nó khích động tiềm lực thị trường sôi động lên và khuyến khích việc phát minh sáng tạo trở thành yếu tố không thể thiếu được, thậm chí điều đó chưa họ được nhà phát minh nghĩ tới. Skin-So-Soft là một loại nước hoa đang bán bình thường trên thi trường, bỗng có ai đó phát hiện ra rằng nước hoa đó còn có đặc tính là trừ được côn trùng. Hiện nay, loại nước hoa này vẫn còn được bán theo chức năng ban đầu của nó là làm mềm da, nhưng doanh số của nó tăng cao hơn nhiều lại nhờ ở ứng dụng phụ

Cái tên thì mới như ý nghĩ về nó thì không mới. Thomas Edison là một thương gia vĩ đại đồng thời ông cũng là một nhà sáng tạo lừng dự án ngân hàng. Khi ông thành lập công ty Edison General Elictric vào năm 1878,ông hiểu rằng muốn bán được điện ông phải chứng minh cho người mua hiểu về giá trị của nó-tức bán cái ý nghĩ đã nghĩ ra rằng chỉ bằng một động tác bật công-tắc, ánh sáng sẽ tràn khắp ngôi nhà dù là giữa ban ngày hay ban đêm. Edison đã khêu gợi ý tưởng tượng của công chúng với lời hứa rằng giá của đèn điện rồi sẽ rẻ tới mức chỉ có những nhà giàu mới có thể mua đèn cầy. Ông đã tiên đoán một cách hết sức đúng là nhân dân sẽ vui lòng trả tiền để đưa điện vào gia đình để họ có thể tận hưởng ứng dụng vĩ đại của kỹ thuật điện.

Điện đã có chỗ đứng trong hầu hết các gia đình như là nguồn cung cấp ánh sáng, nhưng ngoài ra còn có một số các ứng dụng khác được bổ sung một cách vô cùng nhanh chóng. Công ty Hoover đã phát minh ra máy hút bụi. Rồi nồi cơm điện trở lên phổ biến, và theo sau nó là lò sửơi bằng điện, lò nướng bánh mì,tủ lạnh,máy giặt,bàn ủi,máy sấy tóc, và vô số các ứng dụng thay thế sức người khác, và điện đã trở thành nhu cầu thiết yếu. Các ứng dụng phụ giúp đưa các tiến bộ kỹ thuật từ chỗ tò mò tìm hiểu thành ra những thứ cơ bản để làm ra tiền.

Trong chương ba, tôi đã đề cập tới việc bộ xử lý từ (văn bản) đã đưa bộ vi xử lý đi vào khắp các văn phòng làm việc trong thập niên 70. Đầu tiên, nó do các máy chuyên dùng cung cấp, chẳng hạn như máy của Wang chỉ chuyên sử dụng để xử lý văn bản. Thi trường của bộ xử lý văn bản phát triển hết sức nhanh chóng cho đến khi có tất cả khoảng 50 nhà sản xuất, với tổng doanh số bán ra khoảng 1 tỷ Mỹ kim mỗi năm.

Chỉ trong vòng vài năm, máy điện toán cá nhân xuất hiện, khả năng chạy được nhiều ứng dụng khác nhau là một điều mới. Người sử dụng máy điện toán có thể thoát WordStar (một trong những ứng dụng xử lý văn bản phổ biến trong những năm đó) để khởi động một ứng dụng khác, chẳng hạn như chương trình bảng biểu VisiCalc, hoặc dBASE để quản lý cơ sở dữ liệu. Nói chung, WordStar,VisiCalc và dBASE khá hấp dẫn và đã khiến người ta mua nhiều máy điện toán cá nhân hơn. Đó chính là những ứng dụng phụ.

Ứng dụng phụ đầu tiên của chiếc máy IBM PC đầu tiên là Lotus1-2-3, một loại chương trình chuyên tính bảng biểu phù hợp với sức mạnh của máy đó. Ưng dụng phụ của máy Apple Macintosh là Aldus PageMaker một ứng dụng trình bày tài liệu để in (chế bản điện tử), là Microsoft Word để xử lý văn bản, và Microsoft Excel để lập bảng biểu. Trước đó,hơn một phần ba máy Macintosh dùng trong kinh doanh và nhiều máy dùng trong gia đình được mua để dùng vào việc mà nay có nhiều tên gọi như là thiết bị in ấn để bàn, in ấn với sự trợ giúp của máy tính, chế bản điện tử v.v.

Xa lộ hình thành nhờ ở sự hợp lưu tiến bộ kỹ thuật của cả hai lĩnh vực thông tin liên lạc và máy điện toán. Không một sự tiến bộ đơn lẻ nào có thể sản sinh ra các ứng dụng phụ cần thiết trừ phi cùng hợp tác với nhau. Xa lộ sẽ trở thành một phương tiện không thể thiếu được bởi nó sẽ tạo ra sự kết hợp giữa thông tin, các dịch vụ giáo dục, giải trí, mua bán,và sự liên lạc giữa con người với nhau. Chúng ta chưa thể chắc chắn một cách chính xác khi nào sẽ có đầy đủ tất cả các thành phần cần thiết. Những thiết bị thông tin dễ dàng sử dụng sẽ là những thành phần mang tính quyết định. Ngay trong những năm sắp tới sẽ có sự gia tăng rất nhanh các thiết bị số dưới nhiều dạng khác nhau với những tốc độ truyền đạt thông tin khác nhau. Tôi sẽ tiếp tục bàn sâu vào vấn đề này sau. Bây giờ,chúng ta chỉ cần biết rằng những ứng dụng giống như máy điện toán cá nhân sẽ giúp mỗi một chúng ta duy trì sự liên lạc với nhau cũng như với các nguồn thông tin. Trong đó bao giồm cả các thiết bị dạng số thay thế các thiết bị dạng tương tự, kể cả máy thu hình và điện thoại đang vây quanh chúng ta. Chúng ta cũng đã tin rằng những thứ nào còn tồn tại được sẽ trở thành thứ không thể thiếu được. Mặc dù chúng ta chưa biết những dạng nào sẽ trở lên phổ biến, nhưng chúng sẽ là những máy điện toán đa dụng, có thể lập trình được và được nối với xa lộ.

Nhiều gia đình hiện đã có hai loại hạ tầng cơ sở của thông tin liên lạc chuyên dùng là đường dây điện thoại và cáp truyền hình. Khi các hệ thống chuyên dùng này được kết hợp lại thành một hệ thống thông tin dạng số duy nhất, đó là lúc xa lộ thông tin xuất hiện.

Máy thu hình của bạn rồi đây nhìn không giống như một máy điện toán và không có bàn phím, nhưng những phần điện tử bổ sung lắp bên trong hoặc được gắn vào sẽ làm cơ cấu của máy thu hình mang đặc tính của máy điện toán cá nhân. Máy thụ hình của bạn sẽ được nối vào xa lộ thông qua một hộp điều khiển tương tự như những hộp được các công ty cáp truyền hình gắn kèm theo máy của bạn hiện nay. Nhưng các hộp điều khiển này sẽ bao gồm các chức năng của một máy điện toán đa dụng cực mạnh. hộp điều khiển này có thể được lắp vào bên trong hoặc đặt ở phía sau, hay để ngay bên trên máy thu hình, hoặc cũng có thể đặt ở tầng hầm hay tại một nơi ở bên ngoài căn nhà của bạn. Cả máy điện toán cá nhân và chiếc hộp điều khiển của máy thu hình sẽ được nối vào xa lộ thông tin để thực hiện các cuộc “đối thoại” thông qua các thiết bị chuyển mạch hay các máy phục vụ của mạng lưới, truy tìm thông tin để chuyển tới người thuê bao theo yêu cầu của họ.

Mặc dù hộp điều khiển có đặc tính rất giống như máy điện toán cá nhân, nhưng cách sử dụng hai loại này lại hoàn toàn khác nhau, đó là khoảng cách. Hiện nay, hơn một phần ba số hộ gia đình người Mỹ đã có máy điện toán cá nhân (không kể các máy trò chơi điện tử). gần như mọi gia đình sau này sẽ có ít ra là một máy được nối trực tiếp vào xa lộ thông tin.

Đây là những thiết bị bạn dùng khi cần tính toán, hay đánh máy một thư từ nào đó. Nó đặt một màn hình có chất lượng cao cách mặt bạn khoảng chừng nửa thước sao cho mắt bạn dễ dàng đọc được nội dung hay hình ảnh nhờ trên đó. Màn hình lớn của máy thu hình của bạn đặt tại nơi nào đó trong căn phòng, không có sự hiện diện của bàn phím, dù không tạo ra không khí riêng tư, nhưng nó sẽ là phương tiện lý tưởng khi có nhiều người cần xem cùng một lúc.

Các hộp điều khiển và giao diện của máy điện toán được thiết kế sao cho một máy thu hình kiểu cũ nhất và hầu hết các loại máy điện toán cá nhân đều có thể tiếp cận được với xa lộ thông tin. Sau này sẽ có những máy thu hình và máy điện toán cá nhân mới với hình ảnh có chất lượng tốt hơn. Những hình ảnh trên máy thu hình hiện nay còn rất kém so với hình ảnh trên các tạp chí hay trên các màn hình của các rạp chiếu phim. Trong khi hiện nay tín hiệu trên máy thu hình của Mỹ có tới 486 dòng thông tin hình ảnh nhưng hầu hết đều rất khó phân biệt được,và các đầu máy video kiểu gia đình chỉ có khoảng 280 dòng phân giải. Kết quả là người xem gặp khó khăn trong việc đọc danh sánh các diễn viên, đạo diễn của phim trên màn hình. Máy thu hình của chúng ta có tỷ lệ cỡ ảnh (tức tương quan giữa chiều rộng và chiều cao của hình ảnh) là 4 x 3, có nghĩa là chiều rổngộng hơn một phần ba so với chiều cao của hình ảnh. Hình ảnh phim chuyện thường có tỷ lệ cỡ ảnh là 2×1, tức chiều rộng gấp đôi chiều cao.

Những máy thu hình có độ phân tích cao (HDTV-Hight Defintion Television) có thể có tới hơn 1.000 dòng phân giải, với tỷ lệ cỡ ảnh là 16×9 và màu sắc đẹp, đang được thử nghiệm, và hình ảnh của nó thật tuyệt vời. Mặc dù hiện nay giá các loại máy thu hình này còn rất đắt, nhưng rồi nó cũng sẽ trở nên phổ biến hơn bởi vì xa lộ sẽ làm cho đầu máy video có thể tiếp nhận được hình ảnh có độ phân giải cao và các tỷ lệ cỡ ảnh khác nhau.ý nghĩa về độ phân giải có thể điều chỉnh được cũng khá quen thuộc với người sử dụng máy điện toán cá nhân, họ có thể chọn độ phân giải điển hình hiện

nay là 480 (còn gọi là VGA) hoặc cao hơn từ 600, 768, 1024, 1.200 dòng phân giải ngang tuỳ thuộc vào loại màn hình họ có.

Cả hai loại màn hình của máy thu hình và máy điện toán cá nhân sẽ được tiếp tục cải tiến cho nhỏ hơn và có chất lượng hơn. Hầu hết có hình dạng số, có thể treo trên tường, có chiều dày khoảng 1 inch. Loại này sẽ thay thế loại bảng đen và bảng trắng hiện đang dùng.Bảng này sẽ thể hiện hình ảnh, phim hoặc văn bản, hay những hình ảnh có chi tiết li ti khác. Người ta có thể vẽ hoặc viết trên bảng đó. Máy điện toán nối với bảng này sẽ nhận dạng chữ viết và chuyển chúng thành loại chữ có thể đọc được. Những thiết bị này trước hết sẽ được trang bị cho các cuộc hội nghị và sau đó là các cơ quan và thậm chí cả cho các gia đình.

Điện thoại hiện đang dùng sẽ được nối chung mạng với máy điện toán cá nhân và máy thu hình. Nhiều kiểu điện thoại tương lai hình phẳng, và một máy chụp hình tý hon. Hoặc ngược lại, chúng có hình dạng giống như kiểu chúng ta đang sử dụng hiện nay. Nhà bếp rồi cũng có điện thoại treo tường, bạn có thể nhìn thấy người đang nói chuyện với bạn hoặc bất cứ hình ảnh nào người đó muốn chuyển đến bạn xem. Về phương diện kỹ thuật thì loại điện thoại treo trên máy giặt sẽ có đặc tính gần giống như chiếc hộp điều khiển trong phòng khách và chiếc máy điện toán trong phòng làm việc của bạn, nhưng về hình dáng thì nó vẫn là hình dáng của chiếc máy điện thoại. Bên trong chiếc về bọc ngoài, tất cả các loại thiết bị thông tin sẽ có cấu trúc gần giống như một máy điện toán cá nhân. Hình dáng bên ngoài của chúng chẳng nói lên được điều gì so với vô vàn chức năng khác nhau mà chúng có thể thực hiện được.

Trong một xã hội luôn chuyển động, người ta thấy cần phải làm việc một cách có hiệu quả ngay cả những lúc đang trên đường đi. Hai thế kỷ trước đây, khách lữ hành thường mang theo một “bàn gỗ hay còn gọi là lap desk”. Nó có mặt bàn được gắn vào một hộp nhờ màu gụ và có ngăn kéo để đựng bút mực. Khi gấp lại rất gọn nhẹ, và khi mở ra, nó là chiếc bàn viết. Ngày nay,loại bàn viết đó đã được thay thế bằng chiếc máy điện toán xách tay, còn được gọi phổ biến theo tiếng Anh là laptop. Nhiều người,trong đó có cả tôi, thường làm việc ở cả hai nơi: văn phòng và ở nhà, chọn loại laptop này (hay một loại hơi nhỏ hơn, gọi là notebook) để dùng như một máy điện toán chính của họ. Những chiếc máy điện toán nhờ này rồi đây cũng sẽ được nối vào mạng lưới của công ty. Những chiếc notebook đó sẽ tiếp tục được cải tiến sao cho ngày càng mỏng hơn. Notebook là những máy điện toán sách tay nhỏ nhất và phổ biến nhất hiện nay, nhưng chẳng bao lâu nữa sẽ xuất hiện loại máy điện toán bờ túi với màn hình cỡ bằng tấm ảnh.

Hiện nay, bạn đang mang theo người bạn những thứ gì nào? Có lẽ ít ra là một chùm chìa khoá, giấy chứng minh thư, tiền, và một đồng hồ đeo tay. Cũng rất có thể bạn mang theo thẻ tín dụng, sổ tiết kiệm, séc du lịch, sổ địa chỉ, sổ lịch hẹn công tác, tập giấy ghi chép, sách để đọc, máy ảnh, máy ghi âm bờ túi,điện thoại di động, máy nhắn tin, vé xem hoà nhạc, bản đồ, la bàn, máy tính bờ túi, máy điện tử ghi dự án ngân hàng thiếp, hình ảnh,và có lẽ một chiếc còi cấp cứu dùng khi bị nạn.

Bạn có thể cất những thứ này và nhiều thứ khác nữa vào trong một thiết bị thông tin mà chúng tôi gọi là ví điện toán cá nhân (Wallet PC).Nó có cùng cỡ với chiếc ví tiền chúng ta đang dùng hiện nay. Nó sẽ hiển thị các mẫu tin nhắn, lịch công tác, và bạn cũng có thể đọc hoặc gửi thư điện tử hay các bản fax, theo dõi thời tiết hay giá cổ phần ở thị trường chứng khoán, và chơi được cả các trò chơi đơn giản lẫn phức tạp. Tại các buổi họp, bạn có thể ghi chép, kiểm tra các buổi hẹn, xem lướt qua các thông tin, hoặc chọn một trong hàng ngàn cách điều khiển dễ dàng để ngắm các hình của các con bạn.

Thay vì phải mang theo tiền mặt, chiếc ví mới của bạn có thể chứa tiền ở dạng số mà người ta không thể nào làm giả được. Ngày nay, khi bạn trao cho ai đó một tờ đô la, một tấm séc, hoặc các phương tiện thanh toán khác, có nghĩa là chuyển trả một khoản tiền nào đó. Nhưng không cần phải thể hiện tiền trên giấy. Các khoản thanh toán bằng thẻ tín dụng hoặc qua phương tiện điện thoại được trao đổi dưới dạng thông tin tài chánh số. Nay mai, chiếc ví điện toán sẽ giúp bạn gửi hoặc nhận lại các khoản tiền dưới dạng số. Chiếc ví của bạn sẽ được nối với máy điện toán của cửa hàng để bạn chuyển tiền mà bạn không phải đích thân đi đến quầy thu tiền của cửa hàng. Nếu con bạn xin tiền, bạn có thể chuyển cho cháu 5 đô la từ ví điện toán của bạn sang ví điện toán của cháu.

Khi ví điện toán cá nhân trở lên phổ biến, chúng ta có thể loại bỏ tình trạng động nghẹt người tại những nơi công cộng như ở sân bay, nhà hát người ta phải xếp hàng để xuất trình chứng minh thư hay vé vào cửa. Chẳng hạn khi bạn đi qua một cửa hàng ra của sân bay, ví điện toán của bạn sẽ được nối với máy cũng không phải dùng chìa khoá hay thẻ từ để đi qua một cửa nào đó. Ví điện toán cá nhân của bạn sẽ giới thiệu nhận dạng của bạn vào máy điện toán của bạn đang quản lý ổ khoá đó.

Rồi đây tiền mặt và thẻ tín dụng sẽ không còn, lúc đó mục tiêu của bọn tội phạm sẽ là chiếc ví điện toán của bạn, cho nên phải đề phòng.Ví điện toán sẽ lưu trữ những “chìa khoá”để bạn dùng. Bạn sẽ dễ dàng vô hiệu hoá chìa khoá của bạn, và việc đó sẽ được thay đổi thường xuyên. Đối với những thương vụ quan trọng, chiếc chìa khoá trong ví điện toán của bạn chưa đủ bảo đảm an toàn. Một giải pháp là bạn dùng một mật khẩu vào thời gian bạn chuyển tiền. Máy thu ngân tự động sẽ yêu cầu bạn báo số nhận dạng của bạn, thực ra đó là một mật khẩu rất ngắn. Giải pháp khác không cần phải nhớ mật khẩu là giải pháp dùng thước đo sinh học. Giải pháp dùng thước đo sinh học này an toàn hơn nhiều và gần như chắc chắn rằng cuối cùng nó cũng sẽ được đưa vào trong ví điện toán cá nhân.

Hệ thống an toàn sinh học ghi lại những đặc điểm thân thể như giọng nói, vân tay. Chẳng hạn, chiếc ví điện toán của bạn yêu cầu bạn đọc to lên bất kỳ chữ nào và giọng nói được phản ánh lên màn hình, hoặc yêu cầu bạn ấn ngón tay cái của bạn lên bề mặt của một thiết bị khi bạn sắp sửa thanh toán một khoản tiền nào đó.Ví điện toán sẽ so sánh giọng nói “nghe”được hay “cảm nhận” một với giọng hay vân tay của bạn mà nó đã lưu trữ dưới dạng số xem có đúng không.

Chiếc ví điện toán cá nhân của bạn với những thiết bị thích hợp sẽ có thể báo cho bạn biết một cách chính xác rằng bạn đang ở bất cứ nơi nào trên quả địa cầu này. Những vệ tinh có hệ thống định vị toàn cầu (Global Positioning System – GPS) bay trong một quỹ đạo chung quanh quả đất phát ra những tín hiệu báo cho máy bay phản lực, tàu biển, tên lửa có mang đầu đạn hạt nhân, có trang bị hệ nhống tiếp nhận GPS biết vị trí chúng đang ở đâu chính xác tới mức chỉ chênh lệch vài chục thước. Những thiết bị như vậy hiện đang được bán giá chỉ vài trăm đô la, và chúng sẽ được lắp vào trong ví điện toán cá nhân.

Chiếc ví điện toán của bạn sẽ nối bạn với xa lộ thông tin trong khi bạn đang đi trên một xa lộ thực sự nào đó và nó sẽ báo cho bạn biết hiện bạn đang ở đâu. Bộ loa được lắp bên trong ví sẽ nói cho bạn biết mọi bất trắc có thể xảy ra trên đường bạn đi. Nó sẽ báo cho bạn biết rằng bạn lên ra sân bay sớm hơn dự định vì đường đó có thể bị tắc. Bản đồ màu của chiếc ví điện toán sẽ chỉ vị trí bạn đang đến với bất cứ loại thông tin nào bạn cần: tình hình đường sá và thời tiết, khu vực cắm trại, các danh lam thắng cảnh, thậm chí các cửa hàng bán thức ăn nhanh. Bạn có thể hỏi: Nhà hàng Trung Quốc nào giần nhất còn mở cửa? và câu hỏi đó của bạn sẽ được gửi tới ví điện toán của bạn thông qua một mạng lưới vô tuyến. Khi bị lạc đường hay lúc ở trong rừng già, nó sẽ là chiếc la bàn hoặc tựa như một con dao nhiều lưỡi rất hữu dụng cho bạn.

Thực ra, tôi cho rằng chiếc ví điện toán cá nhân của bạn cũng giống như một con dao con nhiều lưỡi. Lúc còn bé, tôi cũng có một con dao con như vậy. nhưng con dao của tôi lúc đó không phải là con dao chỉ có hai lưỡi và cũng chẳng phải con dao có nhiều công dụng khác nhau. Con dao của tôi có chiếc cán bóng loáng màu đỏ với một chữ thập màu trắng với nhiều lưỡi và nhiều công dụng khác nhau, kể cả một cái tuốc nơ vít, một cái kéo bé xíu, và một cái mở nút chai (mặc dù tôi chưa bao giờ dùng tới loại phụ tùng đặc biệt này). Một số ví điện toán cá nhân khá đơn giản, chỉ gồm vài công cụ cơ bản như một màn hình, một micro, một thiết bị an toànđr chuyển tiền dạng số, và khả năng có thể đọc hoặc sử dụng các thông tin cơ bản. Số khác đầy dãy các thiết bị khác nhau,kể cả máy ảnh, máy quét để có thể đọc được các mẫu tin in hoặc viết tay, và hệ thống tiếp nhận khả năng định vị toàn cầu. Hầu hết các loại ví điện toán cá nhân sẽ có một nút bấm báo động khi bạn gặp nguy hiểm cần được giúp đỡ. Một số còn có cả nhiệt độ kế, phong vũ biểu, nhước đo độ cao, và thiết bị đo nhịp tim.

Do có rất nhiều loại với nhiều chức năng, kiểu dàng khác nhau nên giá cả cũng rất khác nhau.Nhưng nhìn chung, giá một chiếc máy điện toán cá nhân bằng giá của một chiếc máy ảnh hiện nay. Giá một “thẻ thông minh” đơn giản có một chức năng để thanh toán tiền dạng số chỉ bằng giá một máy ảnh chụp một lần hiện nay, một khi đó, giống như một máy ảnh hiện đại, giá một chiếc máy điện toán cá nhân tinh vi thực sự có thể lên tới 1.000 Mỹ kim hay cao hơn, nhưng nó có chức năng hoạt động vượt xa các máy điện toán chỉ cách nó 10 năm trước. “thẻ thông minh”, một dạng cơ bản nhất của ví điện toán cá nhân, trông giống như một thẻ tín dụng hiện đang rất phổ biến ở châu Âu. Và sẽ lưu trữ tiền, vé, hay y bạ của bạn. Nó không có màn hình, không có thiết bị nghe, hoặc các tiện ích như của các ví điện toán đắt tiền. Nhưng nó khá tiện lợi khi đi du lịch hoặc làm chức năng như một bộ phận lưu trữ, và có lẽ bấy nhiêu cũng đủ đáp ứng được yêu cầu của người sử dụng.

Trường hợp bạn không mang theo chiếc ví điện toán, bạn sẽ phải sử dụng các trạm liên lạc cộng cộng để tiếp cận với xa lộ, một số miễn phí, số các bạn phải trả tiền. Trên thực tế, nó chẳng những thay thế điện thoại mà cả các phương tiện thanh toán bởi vì nó có khả năng riêng của nó cũng như các ứng dụng khác của xa lộ, từ việc giửi nhận các tin nhắn, truy tìm trên bản đồ và mua các loại vé. Nhưng tiếp cận thông qua các quầy ki-ốt là chính và chúng có mặt ở khắp nơi. Một số ki-ốt có trình bày các quảng cáo nối với một số máy dịch vụ đặc biệt giống như kiểu máy điện thoại tại các sân bay nối thẳng với khách sạn hay dịch vụ cho thuê xe hiện nay vậy. Nhìn bề ngoài trông nó khá thô kệch giống như các máy đổi tiền hiện đang sử dụng tại các sân bay, nhưng bên trong là cả một chiếc máy điện toán cá nhân.

Dù cho máy điện toán đó có hình dạng gì đi nữa thì người sử dụng phải biết cách tiếp cận được các ứng dụng của nó. Hãy hình dung cách bạn sử dụng một bộ điều khiển từ xa để chọn chương trình truyền hình. Các hệ thống mới trong tương lai sẽ có nhiều chọn lựa hơn và sẽ thuận tiện hơn nhiều. Thay vì phải nhớ số của từng kênh để chọn chương trình thích hợp, các ứng dụng sẽ hiện nên trong một trình đơn đồ hoạ và bạn chỉ việc đưa con trọ đến một biểu tượng vẽ một hình ảnh rất rễ hiểu để chon đúng thứ mình cần.

Thậm chí không cần phải sử dụng con trọ, bạn chỉ cần nói trực tiếp vào máy thu hình, máy điện toán hay bất cứ thiết bị thông tin nào khác, để nó thực hiện điều bạn cần. đầu tiên, chúng ta phải có một số vốn từ vựng nhất định, nhưng về sau chỉ cần dùng lời để trao đổi. Khả năng này đòi hỏi phải có phần cứng và phần mềm thật mạnh bởi những đàm thoại mà con người hiểu một cách hết sức dễ dàng thì đối với máy điện toán là công việc vô cùng khó khăn. Hiện nay, việc nhận biết và thực hiện theo các lệnh được định trước như “chị gọi tôi” đã được máy nhận biết và thực hiện khá tốt. Nhưng đối với máy điện toán, việc nhận biết một câu tuỳ tiện nào đó là việc rất khó, và phải mất ít ra là mười năm nữa máy mới có thể thực hiện được điều đó.

Những ai không thích dùng bàn phím hay nói trực tiếp, bạn có thể viết lên màn hình để ra lệnh cho máy. Cho đến nay có nhiều công ty, trong đó có cả Microsoft, đã bỏ ra nhiều năm trời để tạo ra cái mà chúng tôi gọi là “máy điện toán viết” có khả năng đọc được chữ viết. Nhưng tôi là người luôn lạc quan, tôi nghĩ rằng khả năng tạo ra phần mềm có thể nhận dạng được chữ viết của nhiều người khác nhau sẽ sớm trở lại hiện thực. Những khó khăn chúng tôi gặp lại là vấn đề hết sức tinh vi khi chúng tôi tiến hành thử nghiệm, hệ thống của chúng tôi hoạt động rất tốt, nhưng đối với những người mới sử dụng chúng lại liên tục giở trò. Sau đó, chúng tôi phát hiện ra rằng chúng tôi đã vô tình nắn nót chữ viết và khiến cho chúng tôi dễ đọc hơn bình thường. Chúng tôi tự thích nghi mình với máy thayvì buộc máy phải thích nghi với mình.

Trong một trường hợp khác, có một nhóm kỹ sư nghĩ rằng họ đã tạo được một chương trình tốt nên đem trình bày thành tích của họ với tôi một cách rất tự hào. Nhưng khi họ trình diễn thì chương trình không hoạt động được. Bởi vì tất cả những thành viên tham gia vào công trình đều là những người cầm bút tay phải, còn máy điện toán được lập trình để nhận biết các nét náy trong chữ viết thì lại không sao nhận biết được các nét náy viết bằng tay của tôi. Tất nhiên việc làm cho máy nhận dạng được chữ viết to, nhọ, nghiêng, đứng, viết bằng tay phải hay tay trái của từng người là một việc khó chẩng kém việc làm cho máy nhận dạng ra giọng nói của bạn.

Dù cho bạn dùng tiếng nói, chữ viết, hay con trọ để chọn những ứng dụng bạn cần, điều khác nhau ở đây không phải chỉ có các chương trình phim truyền hình mà là các loạt các loại ứng dụng khác nhau, và bạn muốn việc chọn lựa đó phải thật dễ dàng, không mất thời gian. Người sử dụng sẽ không thể chịu đựng nổi sự lầm lẫn, hoặc lãng phí thời gian. Phần mềm của xa lộ sẽ giúp cho việc tìm thông tin được dễ dàng, thậm chí người sử dụng không biết là mình đang tìm thông tin gì. Sẽ có vô số các loại thông tin và xa lộ sẽ truy nhập chúng và trong hàng trăm thư viện.

Một trong những lo ngại đối với xa lộ thông tin là ‘sự quá tải về thông tin’. Một số người hình dung một cách khá thông minh rằng cáp quang của xa lộ sẽ giống như những đường ống khổng lồ luôn tống ra ngoài một khối lượng thông tin rất lớn.

Sự quá tải về thông tin không phải là vấn đề duy nhất đối với xa lộ, và nó cũng không phải là một vấn đề. Chúng ta đã từng đối phó với khối lượng thông tin rất lớn bằng cách dựa vào cơ sở hạ tầng rộng lớn hiện đang hình thành để giúp chúng ta chọn lựa-từ thẻ chọn sách trong thư viện, các bản tin tóm lượt về phim ảnh, cho tới các trang vàng trong niên giám điện thoại và thư giới của bạn bè. Khi có ai đó tỏ ra lo ngại về sự quá tải thông tin, hãy hỏi họ xem họ sẽ làm cách nào để chọn những gì cần đọc. Khi chúng ta đến một cửa hàng sách hay một thư viện, chúng ta đâu nghĩ rằng chúng ta phải đọc hết mọi cuốn sách rồi mới mua được một cuốn. Chúng ta chọn được nhưng không cần phải đọc tất cả là nhờ có các phương tiện dẫn đường. Các phương tiện dẫn đường này bao gồm cả các quầy sách báo trên đường phố, hệ thống thập phân Dewey trong các thư viện, và mục điểm sách trên báo chí địa phương.

Trên xa lộ thông tin, kỹ thuật và các dịch vụ về biên tập sẽ kết hợp để giúp bạn cách chon lựa thông tin. Hệ thống dẫn đường lý tưởng sẽ rất mạnh, có thể tiếp cận được bất cứ nguồn tin nào không có giới hạn đó. Phần mềm sẽ cho ra những trình câu hỏi, trình lọc, trình dẫn đường không gian, trình siêu liên kết và trình đại lý như là những kỹ thuật chọn lựa ưu việt.

Có một cách giúp chúng ta dễ dàng hiểu được các phương pháp chọn lựa khác nhau và hãy nghĩ về chúng theo phép ẩn dụ. Hãy tưởng tượng ra một thông tin đặc biệt nào đó, chẳng hạn như bản sưu tập các loại sự kiện hay một danh mục phim, tất cả đều được để trong một nhà kho tưởng tượng nào đó. Một câu hỏi sẽ truy tìm tầt cả các mục thông tin có trong nhà kho để xem có loại nào đáp ứng được các tiêu chuẩn bạn đã đề ra không. Một bộ lọc sẽ kiểm tra tất cả những thông tin mới được cho vào nhà kho để xem chúng có đáp ứng được các tiêu chuẩn không. Bộ phận dẫn đường không gian là một con đường bạn có thể đi vòng quanh trong nhà kho để kiểm tra danh mục tồn kho tại từng địa điểm. Nhưng có lẽ biện pháp hấp dẫn nhất, và cũng là biện pháp dễ dàng nhất trong tất cả các phương tiện, là đăng ký sự giúp đỡ của một đại lý riêng (Agent),người sẽ đại diện cho bạn trên xa lộ thông tin. Người đại lý này thực tế là một phần mềm, nhưng nó đã được nhân cách hoá và bạn có thể nói chuyện đưới hình thức này hay hình thức khác với nó. Việc này cũng giống như việc cử một trợ lý đi làm danh mục hàng tồn kho cho bạn vậy.

Và dưới đây là hoạt động của các hệ thống khác nhau đó. Hệ thống câu hỏi, đúng như tên gọi là một câu hỏi. Bạn có thể hỏi nhiều loại câu hỏi khác nhau và sẽ nhận được câu trả lời hoàn chỉnh. Giả sử bạn muốn tìm song không thể nhớ được chon tên phim, bạn có thể nhớ rằng nó được các minh tinh màn bạc Spencer Tracy và Katharine Hepburn thủ vai chính,và trong đó có một cảnh mà chàng hỏi hàng lô câu hỏi và nàng thì đang run lên vì lạnh, vậy mời bạn hãy đánh vào mục câu hỏi về tất cả các phim có “Spencer Tracy”, “Katharine Hepburn”, “lạnh” và “câu hỏi”.Để trả lời, một máy dịch vụ trên xa lộ sẽ nêu phim hài tình cảm Desk Set năm 1957, trong đó có cảnh Tracy nhìn chòng cHọc vào một Hepburn run lập cập trên lóc một ngôi nhà đang giữa mùa đông. Bạn có thể xem một cảnh đó, có thể xem toàn bộ cuốn phim, có thể đọc phụ đề, xem mục điểm phim, và có thể đọc bất cứ bài báo nào đề cập đến Tracy hoặc Hepburn có liên quan đến cảnh đó. Nếu bạn muốn xem bản có phụ đề dành riêng để xuất khẩu ra các nước không nói tiếng Anh thì bạn yêu cầu được xem bản đó. Những phim này được lưu trữ trên các máy phục vụ tại nhiều nước khác nhau, nhưng nếu bạn yêu cầu sẽ có ngay tức khắc..

Hệ thống này chứa những loại câu hỏi thẳng như “Cho tôi xem bài báo viết về trường hợp sinh con trong ống nghiệm đầu tiên”, hoặc “cho tôi danh mục của tất cả các cửa hàng có bán từ hai loại thức ăn cho chó trở lên và chuyển cho tôi một thùng theo địa chỉ của trong vòng một tiếng đồng hồ”, hoặc “Ai trong số bà con mà tôi đã không liên lạc trong ba tháng qua?” Hệ thống này cũng có thể trả lời những loại câu hỏi phức tạp hơn nhiều. Bạn có thể hỏi “thành phố nào có tỷ lệ dân số cao nhất thường xem phim nhạc Rock, và thường đọc về thương mại quốc tế?” Nói chung, các loại câu hỏi không phải chờ lâu mới được trả lời vì hầu hết các loại câu hỏi đều đã được hỏi trước và câu trả lời đã được lưu trữ lại.

Bạn cũng có thể tạo ra “bộ lọc”, thực chất là những câu hỏi. Bộ lọc làm việc liên tục, truy nhập những thông tin mới phù hợp với sở thích của bạn, và lọc bờ các thông tin không liên quan. Bạn cũng có thể lập trình một bộ lọc để thu thập thông tin theo sở thích riêng của bạn, chẳng hạn như thông tin về các đội bóng địa phương hay những phát minh khoa học đặc biệt nhất. Giả sử dự báo thời tiết là tin tức quan trọng nhất đối với bạn thì bộ phận lọc sẽ xếp nó lên hàng đầu trong tờ báo của nhân dân của bạn. Một số bộ lọc sẽ được máy điện toán của bạn tự động lập lên, lưu trữ những thông tin bạn ưa thích. Bạn cũng có thể tạo ra một bộ lọc đặc biệt, chẳng hạn “cần mua phụ tùng của xe Nissan Maxima 1990”, hoặc “có ai mụốn tìm bạn để cùng đi chơi bằng xe đạp vào chiều chủ nhật, dù nắng hay mưa? bộ lọc sẽ tiếp tục tìm được đến khi nào bạn ra lệnh ngưng. Nếu bộ lọc tìm được một bạn đồng hành vào chiều chủ nhật chẳng hạn, nó tiếp tục tìm thêm các tin tức khác đã có trên mạng lưới về con người đó. Nó sẽ cố gắng trả lời câu hỏi “trông anh ta như thế nào?” -đó là câu hỏi đầu tiên bạn muốn biết về một người bạn mới.

Hệ thống dẫn đường không gian sẽ được tạo theo kiểu mẫu mà chúng ta đang lưu trữ thông tin hiện nay. Khi chúng ta muốn tìm một vài đề tài nào đó, tất nhiên là bạn đến bộ phận lưu thẻ trong thư viện. Báo chí hàng ngày đều có đăng tải các tin về thể dục thể thao, về bất động sản, về kinh doanh, đó là những nơi người ta tìm đến để thu thập thông tin. Trong hầu hết các loại nhật báo, tin dự báo thời tiết thường xuất hiện tại một vị trí quen thuộc ngày này qua ngày khác.

Hệ thống dẫn đường không gian, hiện đang được ứng dụng trong một số sản phẩm phần mềm, sẽ đưa bạn đến những nơi có thông tin bạn cần bằng cách làm cho bạn có thể giao lưu với một loại thiết bị nhìn thấy thực hay ảnh được tạo ra. bạn cío thể hình dung ra một mô hình như một bản đồ chẳng hạn, có minh hoạ, có bản nội dung không gian có vai trò đặc biệt quan trọng trong giao lưu với các loại máy thu hình và với các loại máy điện toán cá nhân nhọ, xách tay. Để rút một khoản tiền nào đó từ ngân hàng, bạn phải tới một nơi rút tiền nằm trên một phố chính, rồi dùng con chuột, hoặc thiết bị điều khiển từ xa, hoặc thậm chí dùng ngón tay bạn để chỉ vào nơi rút tiền của ngân hàng. Bạn có thể chỉ vào một toà án để xem hôm nay toà xử vụ nào, do thẩm phán nào phụ trách hoặc những vụ nào còn tồn lại chưa xử. Bạn có thể chỉ vào một bến phà để xem lịch trình của phà hoặc xem phà chạy có đúng giờ không. Nếu bạn có ý định muốn thuê phòng tai khách sạn, bạn có thể biết được hiện phòng nào còn trống, và có thể xem sơ đồ bố trí phòng của khách sạn, hoặc để xem khách sạn có máy quay video nối với xa lộ thông tin không,bạn có thể xem qua phòng đợi và nhà ăn của khách sạn xem có đông người không.

Bạn cũng có thể bấm ra một bản đồ để từ đó bạn có thể đi vào một khu phố hay xem lướt qua các phòng của một khu nhà. Bạn cũng có thể xem cận cảnh hoặc viễn cảnh một khu vực nào đó một cách dễ dàng. Chẳng hạn bạn muốn mua một máy cắt cờ. Nếu màn hình trình chiếu khu vực bên trong của ngôi nhà, bạn có thể đi ra khỏi nhà bằng cửa sau, tại đó bạn có thể thấy các mốc hàng rào, và một nhà để xe. Khi bấm vào nhà để xe thì bạn đã ở bên trong rồi, bạn có thể nhìn thấy các loại dụng cụ, trong đó có cả chiếc máy cắt cờ. Bấm vào chiếc máy cắt cờ, bạn có thể xem thông tin có liên quan như quảng cáo, bản tóm tắt, bản hướng dẫn sử dụng máy, và các phòng trưng bày trong không gian điều khiển học. Việc sso sánh một số cửa hàng diễn ra thật đơn giản và nhanh chóng. Khi bạn bấm vào hình ảnh của nhà để xe và muốn tìm hiện lên ở phần sau của màn hình do các máy phục vụ ở xa hàng ngàn dặm trên xa lộ chuyển tới.

Khi bạn chỉ vào một vật trên màn hình để đọc thông tin về vật đó, tức bạn đang sử dụng một hình thức của dạng “siêu liên kết-Hyperlinking”. Dạng siêu liên kết giúp cho người sử dụng có thể nhảy từ lãnh vực này sang lãnh vực thông tin khác ngay trong tích tắc, giống như kiểu con tàu vũ trụ trong phim khoa học viễn tưởng nhảy từ địa điểm này sang địa điểm khác. Dạng siêu liên kết trên xa lộ thông tin giúp bạn tìm được những câu trả lời cho câu hỏi của bạn khi nó tự nhiên nảy sinh ra và bạn cảm thấy thích thú. Chẳng hạn bạn đang xem chương trình thời sự và bạn thấy một người đang đi cùng với Thủ tướng Anh mà bạn không sao nhớ ra được. Bạn muốn biết người ấy là ai. Bạn dùng bộ điều khiển từ xa của máy thụ hình của bạn bấm ngay vào người đó. Hành động đó của bạn sẽ làm xuất hiện một tiểu sử và một danh mục của các sự kiện mà con người đó xuất hiện trong thời gian gần đây. Bấm vào mục nào có trong danh mục trên, bạn có thể đọc hoặc xem các thông tin có liên quan, và bạn có thể nhảy từ mục này sang hàng loạt các đề tài khác và xem các hình ảnh, nghe các thông tin từ các nơi trên thế giới liên quan tới con người đó.

Bạn cũng có thể sử dụng hệ thống dẫn đường không gian để đi du lịnh. Nếu bạn muốn xem cách người ta phục chế các tác phẩm nghệ thuật trong một bảo tàng, bạn có thể “đi dạo” quanh để xem nhiều tác phẩm khác nhau như chính bản thân bạn đang thực sự có mặt tại đó vậy. Bạn muốn đi sâu vào chi tiết của một bức hoạ hay một pho tượng, bạn lên sử dụng một siêu liên kết. Không có nhiều người, không phải chen lấn xô đẩy, bạn có thể hỏi bất cứ vấn đề gì mà không phải lo lắng vì không được trả lời. Bạn có thể bất ngờ gặp những điều thú vị hệt như trong một phòng triển lãm ảo không giống như việc dạo quanh một phòng triển lãm thực, nhưng nó cũng tạo cho bạn cảm giác gần giống, cũng như việc bạn xem một điệu vũ ba-lê hay một trận bóng rổ trên truyền hình cũng không kém phần hào hứng cho dù bạn không có mặt tại nhà hát hay sân vận động.

Nếu có những người khác cũng cùng xem một “bảo tàng” với bạn, bạn cũng có thể chọn để xem và giao lưu với họ hay không tuỳ bạn thích. Chuyến đi thăm của bạn không hẳn là đơn độc. Một số điểm sẽ được dành riêng cho giao tiếp xã hội điều khiển học; một số địa điểm khác người ta không nhìn thấy nhau. Một số nơi buộc bạn phải xuất hiện, còn nơi khác thì không. Cách mà bạn nhìn những người sử dụng khác sẽ tuỳ thuộc vào sự lựa chọn của bạn và luật lệ của địa điểm đó.

Nếu bạn sử dụng một hệ thống dẫn đường không gian thì nơi bạn đang tham quan không phải là cảnh thực. Bạn cũng có thể tạo lập nên một địa điểm tưởng tượng ra và quay trở lại với nó khi nào bạn muốn. Trong bảo tàng riêng của bạn,bạn có thể di chuyển các bức tường, bổ xung thêm các bức tranh, bố trí lại các tác phẩm. Bạn cũng có thể bố trí tất cả các tranh tĩnh vật vào một nơi, thậm chí trong đó có cả một bức tranh tường chưa hoàn thành được cheo trong phòng tranh nghệ thuật cổ la mã, và một bức tranh lập thể của Picasso trong phòng tranh của thế kỷ 20. Bạn cũng có thể đóng vai nhà sưu tập,thu thập tất cả những tác phẩm nghệ thuật bạn ưa thích trên toàn thế giới về “treo” trong phòng tranh của bạn. Giả sử bạn muốn có một bức tranh về một phong cảnh khá ấm cúng vẽ một người đàn ông đang được một con sư tử dùng mũi của nó du ngủ, song bạn không thể nào nhớ ra được tên người hoạ sĩ đã vẽ bức tranh đó hoặc nơi bạn đã được xem nó lần đầu. Xa lộ thông tin không bắt bạn phải cất công đi tìm. Bạn chỉ cần mô tả những gì bạn muốn bằng cách nêu ra câu hỏi. Câu hỏi đó sẽ khởi động máy điện toán hoặc các thiết bị ứng dụng khác của bạn tìm chọn trong một kho lưu trữ thông tin để tìm ra bức tranh đúng với miêu tả của bạn.

Bạn còn có thể làm cho bạn bè của bạn cùng đi tham quan với bạn dù người đó đang ngồi gần bạn hay đang ở một chân trời khác. Bạn có thể giới thiệu “Đây, giữa hai bức tranh của Raphael và Modigliani và bức vẽ bằng các ngón tay mà tôi đã thực hiện từ lúc mới lên ba.”

Loại cuối cùng trong hệ thống dẫn đường là một loại,xét về nhiều phương diện khác nhau,hữu ích nhất so với các loại. Đó là trình đại lý (agent) đây là một bộ lọc đã được nhân cách hoá và thể hiện tính chủ động. Công việc của trình đại lý là giúp đỡ bạn. Trong thời đại thông tin, việc tạo ra trình đại lý là nhằm giúp bạn tìm chon thông tin.

Để có thể hiểu được cách thức một đại lý giúp bạn trong nhiều công việc khác nhau hãy xem cách nó cải tiến giao diện của máy điện toán cá nhân hiện như thế nào. Hiện trạng của giao diện đang dùng là giao điện đồ hoạ,như Apple của Macintosh và Window của Microsoft, những giao diện này miêu tả thông tin và mối quan hệ trên màn hình thay vì chỉ thể hiện chúng bằng văn bản. Giao diện đồ hoạ cũng giúp cho người sử dụng có thể chỉ hoặc di chuyển các vật, kể cả hình ảnh, chung quanh màn hình.

Những giao diện đồ hoạ hiện còn phức tạp để sử dụng cho các hệ thống trong tương lai. Chúng ta đã nhồi nhét quá nhiều cách chọn lựa trên màn hình đến nỗi những chương trình nào ít hay dùng tới cảm thấy nản lòng. Những phương tiện trên thật là tuyệt vời và chúng giùp người ta làm quen nhanh chóng với phần mềm,nhưng đối với người sử dụng trung bình thì chúng thiếu phần hướng dẫn để giúp cho họ cảm thấy yên tâm. Hệ thống đại lý sẽ sửa chữa những thiếu sót đó.

Sở dĩ hệ thống đại lý biết cách giúp bạn một phần là nhờ máy điện toán của bạn nghi nhớ các hoạt động trước đây của bạn. Nó có thể tìm được cách thức để làm việc với bạn một cách có hiệu quả hơn. Thông qua tính chất kỳ diệu của phần mềm, các thiết bị thông tin nối với xa lộ sẽ học từ cách giao lưu của bạn và sẽ nêu cho bạn những gợi ý cần thiết. Tôi gọi nó là “phần mềm mềm hơn”.

Phần mềm giúp cho phần cứng thực hiện một số chức năng, nhưng một khi chương trình đã được viết ra thì nó hoạt động như cũ vì phần mềm mềm hơn. Phần mềm mềm hơn sẽ xuất hiện để giúp cho công việc thông minh hơn trong khi bạn đang sử dụng nó. Nó sẽ nắm bắt yêu cầu của bạn cũng gần giống như một người trợ lý thực sự và công việc sẽ trở lên có hiệu quả hơn học về bạn và công việc của bạn. Khi người trợ lý mới bắt tay vào công việc trong ngày đầu tiên, bạn không thể yêu cầu anh ta chuẩn bị một tài liệu giống như biên bản ghi nhớ mà bạn đã chuẩn bị vài tuần trước đây.

Bạn không thể nói một cách giản đơn “hãy gửi cho những ai cần biết một bản sao tài liệu này”. Nhưng qua thời gian vài tháng hay vài năm, người trợ lý đó sẽ trở lên có giá trị hơn vì anh ta đã tích luỹ được kinh nghiệm và hiểu được ý muốn của bạn trong từng công việc.

Máy điện toán hiện nay cũng giống như người trợ lý trong ngày làm việc đầu tiên vậy. Nó cần được chỉ vẽ càng rõ ràng, cụ thể càng tốt. Và nó cũng vẫn sẽ mãi mãi là người trợ lý làm việc trong ngày đầu tiên. Nó sẽ chẳng bao giờ điều chỉnh bất cứ việc gì khi làm việc với bạn. Chúng ta đang xúc tiến việc hoàn thiện phần mềm mềm hơn cho hoàn hảo hơn. Không có ai lại cứ đeo bàm mãi một người trợ lý, trong trường hợp này là phần mềm, không biết rút ra những bài học từ trong kinh nghiệm.

Gả sử bây giờ tôi có một đại lý biết học tập, tôi sẽ giao cho đại lý ấy một số công việc. Chẳng hạn, sẽ rất có lợi nếu nó có thể lướt qua tiến độ công việc của các công trình, ghi nhận những thay đổi, và nêu bật những gì tôi cần phải chú ý. Nó sẽ nắm bắt những tiêu chuẩn thu hút sự chú ý của tôi: quy mô của công trình, những công trình nào phải phụ thuộc vào tiến độ của nó, nguyên nhân và thời gian chậm chễ. Nó cần phải biết khi nào thì thời gian chậm trễ trong hai tuần có thể bỏ qua được, và khi nào thì nó là dấu hiệu rắc rối thực sự mà tôi phải can thiệp kịp thời trước khi trở lên tệ hại. Cần phải có thời gian mới có thể đạt được mục tiêu này, phần vì việc cân đối cho được tính chủ động sáng tạo và cách làm việc theo thói quen là một công cụ vô cùng khó khăn, ngay cả đối với một trợ lý thực thụ. Chúng tôi không muốn cường điệu vấn đề. Nhưng nếu hệ thống đại lý nắp sẵn bên trong máy tỏ ra quá thông minh, có thể dự đoán và thực hiện một cách tự tin các công việc không có yêu cầu hoặc không muốn thì e rằng nó sẽ làm phiền những người đã quen với việc khống chế hoàn toàn chiếc máy điện toán của họ.

Khi bạn sử dụng hệ thống đại lý, bạn có thể nói chuyện với một chương trình, mà trong chừng mực nào đó, nó hành động như một con người vậy. Cũng có thể là phần mềm bắt chước thái độ của một nhà hiền triết hoặc một nhân vật trong phim hoạt hình để giúp đỡ bạn. Một đạy lý đã được phân tích hoá có thể cung cấp “một giao diện thân thiện”. Nhiều công ty, trong đó có Microsoft, đang phát triển trình đại lý có khả năng của giao diện giao tiếp. Trình đại lý sẽ không thay thế phần mềm giao diện đồ hoạ của người sử dụng, nhưng nó bổ sung bằng cách cung cấp một nhân vật theo sự lựa chọn của bạn để giúp bạn. Nhân vật này sẽ biến mất khi bạn sử dụng một ứng dụng khá quen thuộc với bạn, nhưng nếu bạn tỏ ra do dự hay yêu cầu được giúp đỡ, trình đại lý sẽ xuất hiện để giúp bạn. Bạn có thể nghĩ rằng trình đại lý như một bạn đồng nghiệp nằm ngay trong phần mềm. Nó sẽ ghi nhớ bạn giỏi về mặt nào và những gì bạn đã làm trước đây, và cố gắng dự đoán trước những vấn đề có thể xảy ra và gợi cho bạn những giải pháp đối phó. Nếu bạn đang làm việc gì đó trong vài phút và rồi đột nhiên bạn muốn loại bỏ công việc đó, đại lý sẽ xuất hiện và hỏi bạn có thực sự muốn loại bỏ công việc đó không. Một vài phần mềm hiện có đã làm được việc đó. Nhưng nếu bạn đã làm công việc đó trong hai tiếng đồng hồ, và rồi bạn ra lệnh xoá bờ thì giao diện giao tiếp sẽ nhận biết rằng theo thường lệ thì đây có thể là một sai lầm nghiêm trọng của bạn. Trình đại lý sẽ nói “bạn đã làm công việc này trong hai tiếng đồng hồ rồi đấy. Bạn có thực sự muốn xoá bờ nó hay không?

Một vài người, sau khi nghe về phần mềm mềm hơn và về giao diện thân thiện, cho rằng việc nhân tính hoá máy điện toán là việc kỳ quái. Nhưng tôi tin rằng rồi những người đó sẽ thích nó nếu đã qua một lần sử dụng. Loại người chúng ta có khuynh hướng thích nhân tính hoá. Phim hoạt hình đã biết tận dụng khuynh hướng này của con người. Phim Vua Sư Tử-The Lion King, không thực tế lằm và nó cũng không cố gắng làm như vậy. Khi một chiếc xe hơi bị họng, hoặc một máy điện toán bị rơi vỡ, chúng ta thường la ó, chửi bới, thậm chí hỏi vì sao lại phụ lòng chúng ta như thế. Tất nhiên, chúng ta biết nhưng chúng ta vẫn cứ muốn coi đồ vật như thể là những vật sống, có tâm hồn vậy. Các nhà nghiên cứu tại các trường đại học và các công ty phần mềm đang ra sức tìm cách làm cho giao diện máy điện toán trở lên hữu hiệu hơn bằng cách tận dụng xu hướng nói trên của con người. Trong các chương trình như Microsoft Bob, họ muốn chứng minh rằng con người sẽ đối xử với các đại lý máy móc đã được nhân tính hoá với một mức độ tôn trọng đáng ngạc nhiên.

Người ta cũng nhận ra rằng phản ứng của ngưới sử dụng khác nhau tuỳ thuộc vào giọng của đại lý là nam hay nữ. Gần đây, chúng tôi có thực hiện một công trình có liên quan tới mức độ kinh nghiệm của những người sử dụng máy điện toán. Chúng tôi cho một máy điện toán hỏi một người sử dụng đã sử dụng chiếc máy thứ nhất đánh giá sự hoạt động của nó thì câu trả lời thường có xu hướng khá tích cực. Nhưng khi chúng tôi dùng một chiếc máy điện toán khác hỏi cùng một người đó đánh giá sự hoạt động của máy thì sự nhận xét khe khắt hơn nhiều. Thái độ dè dặt khi phê bình chiếc máy thứ nhất “mặt đối mặt” như vậy cho thấy một điều là người ta không muốn làm thương tổn những tình cảm dù biết rằng đó chỉ là một chiếc máy. Những giao diện thân thiện có thể không phù hợp với mọi người sử dụng hay trong tất cả các tình huống, nhưng tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ gặp rất nhiều những giao diện loại đó trong tương lai hơn bởi vì chúng “nhân tính hoá” các máy điện toán.

Chúng ta đã có một ý niệm tương đối rõ về các loại hệ thống dẫn đường mà chúng ta sẽ có trên xa lộ. Nhưng vẫn chưa chắc chắn là chúng ta sẽ đi qua những con đường nào. Tuy nhiên, chúng ta có thể đưa ra một vài dự báo. Nhiều áp dụng trên xa lộ thông tin chỉ thuần tuý là để vui chơi. Đơn cử là thú đánh cờ với những người bạn thân dù cho các bạn có thể sống ở nhiều thành phố khác nhau. Các buổi tường thuật thể thao trên truyền hình cũng sẽ cung ứng cho bạn khả năng chọn góc độ camera, đoạn nào cần chiếu lại chậm và ngay cả bình luận viên ưa thích của bạn. Bạn có thể nghe bất cứ bản nhạc nào,vào bất cứ thời gian và không gian nào của nó, được lưu trữ trong gian hàng đĩa hát đồ sộ nhất thế giới: xa lộ thông tin. Bạn sẽ có thể tạo một giai điệu mình sáng tác ra một micro và nghe trở lại nó như thử nó được chơi như một dàn hợp xướng hay một nhóm nhạc rock. Hoặc bạn có thể xem “cuốn theo chiều gió” với khuôn mặt và giọng nói của chính mình thay thế cho tài tử Vivien Leigh hay Chark Gable. Hoặc giả bạn có thể thấy mình đang nhún nhảy tại một buổi trình diễn thời trang, mặc những kiểu quần áo mốt nhất của Paris được may cắt khít khao với thân hình của bạn hoặc là bất cứ kiểu y phục nào bạn từng mơ ước.

Những người sử dụng có óc tò mò sẽ mê mệt với sự phong phú tối đa về thông tin. Muốn biết một chiếc đồng hồ cơ khí hoạt động ra sao ư? Bạn có thể nhìn tận bên trong các cơ phận và đặt câu hỏi. Cuối cùng bạn sẽ có thể “bò” xung quanh chiếc đồng hồ bằng cách áp dụng “thực và ảo” của xa lộ thông tin. Bạn cũng có thể đóng vai trò một bác sĩ phẫu thuật tim hoặc một tay trống của một ban nhạc rock có hạng,nhờ vào khả năng mô hình hoá của xa lộ thông tin đưa vào tận máy điện toán tư gia. Các sự lựa chọn phần mềm trên xa lộ sẽ dựa trên dạng siêu liên kết, nhưng dạng điều kỳ diệu hoạ và phân tích hoá sẽ tốt hơn nhiều.

Một vài áp dụng khác rất thực tế, chẳng hạn khi bạn đi nghỉ, một chương trình quản gia có thể tắt lò sưởi, tắt quạt;báo cho bưu cục giữ thư từ của bạn lại và người đưa báo không mang đến ấn loát phẩm cho bạn; tuần tự đóng mở đèn trong nhà như thể bạn vẫn có mặt, và tự động thanh toán các hoá đơn định kỳ.

Còn các ứng dụng nữa hoàn toàn thiết yếu hơn. Chẳng hạn,cụ thân sinh của tôi bị dập ngón tay vào cuối tuần nọ và ông đến phòng cấp cứu gần nhất của bệnh viện nhi đồng ở Seatle. Họ từ chối làm gì cho cụ viện lẽ cụ đã quá lớn so với lứa tuổi bệnh nhi. Giả sử có xa lộ thông tin vào thời ấy thì cụ đã không gặp rắc rối vì biết rằng không nên thử đến bệnh viện ấy. Một trình áp dụng nối với xa lộ sẽ cho cụ biết phòng cấp cứu nào gần nhất và tiện lợi nhất cho cụ vào thời điểm xảy ra tai nạn. Nếu cụ bị dập ngón tay trong vài năm tới, cụ sẽ không những có thể dùng xa lộ thông tin để tìm ra bệnh viện thích hợp mà còn có thể đăng ký bằng điện tử với bệnh viện khi đang trên đường đến đó để tiết kiệm thời giờ làm thủ tục giấy tờ. Máy tính của bệnh viện xét thương tích của cụ và đề nghị một bác sĩ thích hợp, vị này có thể truy xuất y bạ của cụ từ máy phục vụ của xa lộ thông tin. Nếu bác sĩ đó cần xét nghiệm X-quang, phim sẽ được số hoá và lưu trữ trên máy phục vụ, sẵn sàng được đọc bởi một bác sĩ hay chuyên viên quang tuyến. Những nhận xét khi xem X-quang ở dạng viết hay dạng nói sẽ được liên kết với y bạ của cụ. Sau đó cụ có thể ở nhà và xem phim X-quang của chính mình và theo các chỉ định chuyên môn.

Hầu hết các áp dụng này, từ việc tìm trọn thực đơn nhà hàng cho đến việc tham khảo y bạ bệnh nhân được bắt đầu thực hiện trên máy điện toán cá nhân. Việc giao lưu thông tin đang phát triển nhanh chóng và sắp trở thành một bộ phận trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Tuy nhiên, trước khi nó xuất hiện, còn biết bao nhiêu công đoạn phải hoàn thành sớm đưa xa lộ thông tin vào hoạt động.