Khó có ai hạnh phúc trên đời hơn Isabella, khi trong chuyến về thăm Hartfield ngắn ngủi mỗi buổi sáng dắt năm đứa trẻ đi thăm những người quen cũ, rồi buổi tối kể lại cho bố và em gái nghe. Cô không ước muốn gì hơn, ngoại trừ là mong thời gian đi chậm lại. Đấy là chuyến về thăm nhà thật vui – vẹn toàn vì quá ngắn ngủi.

Vào buổi tối, họ ít bận bịu với bạn bè hơn là buổi sáng, nhưng không thể tránh được một bữa ăn tối ở nơi khác. Ông Weston không chấp nhận lời từ chối, tất cả phải đến dùng bữa ở Randalls một ngày dù là dịp lễ Giáng Sinh. Ngay cả ông Woodhouse cũng được thuyết phục là nên chấp nhận chia sẻ thời gian của gia đình.

Đáng lẽ ông có thể viện cớ khó khăn trong việc di chuyển, nhưng do lẽ cỗxe của gia đình con gái ông đang ở Hartfield, ông chỉ có thể đặt một câu hỏi đơn giản để được giải quyết dễ dàng, Emma cũng không mất thời giờ nhiều thuyết phục ông là còn dư một chỗ cho Harriet.

Chỉ có ba người: Harriet, anh Elton và anh Knightley là được mời thêm – giờ giấc đã được ấn định là đầu buổi tối, số người tham dự là nhỏ. Những thói quen và ý thích của ông Woodhouse được dọ hỏi cặn kẽ.

Buổi tối trước sự kiện quan trọng (đấy là sự kiện rất quan trọng đến nỗi ông Woodhouse chấp nhận lời mời vào ngày 24 tháng Mười Hai) có Harriet đến chơi ở Hartfield. Cô đã trở về nhà với cơn cảm lạnh khó chịu đến nỗi nếu không vì có bà Goddard chăm sóc tận tình, Emma hẳn sẽ không cho cô bé ra về. Ngày kế, Emma đến thăm Harriet và thấy cô bé không thể đi Randalls được. Cô bé lên cơn sốt và bị đau họng. Bà Goddard vẫn lo chăm sóc, ông Perry được mời đến, nhưng Harriet vẫn còn bệnh nên đành phải bỏ lỡ dịp hẹn vui vẻ mà chỉ biết chảy nước mắt tiếc nuối.

Emma ngồi với cô càng lâu càng tốt trong khi bà Goddard bắt buộc phải vắng mặt, cố vực tinh thần cô bé bằng cách nói anh Elton hẳn phải phiền muộn khi biết được sự thể. Cô ra về khi cô bé đã cảm thấy tạm dễ chịu, vui mừng nghĩ rằng anh sẽ đến thăm cô bé đang ở trong tình trạng thiếu thoải mái nhất, và rằng mọi người thấy buồn vì thiếu vắng cô bé. Emma vừa bước ra khỏi nhà bà Goddard không xa thì gặp chính anh Elton đang đi đến. Khi hai người bước chầm chậm bên nhau nói về người bệnh – mà anh đã nghe nói rồi đến hỏi thăm nhằm mang tin tức đến Hartfield – họ gặp anh John Knightley đi thăm Donwell trở về, cùng với hai người con trai đầu với mặt mày rạng rỡ vì được chạy nhảy ở đồng quê và xem đường sẽ nhanh chóng tiêu thụ món cừu nướng đang chờ đợi ở nhà. Họ cùng đi với nhau, Emma mô tả tình trạng của cô bạn nhỏ – bị viêm họng nặng, lên cơn sốt, mạch nhanh và yếu vân vân và được bà Goddard cho biết Harriet thường hay bị đau họng nên bà luôn lo lắng về việc này.

Anh Elton cũng tỏ vẻ lo lắng:

– Đau họng! tôi hy vọng không phải bệnh truyền nhiễm. Tôi mong không phải là loại gây nhiễm ung thối. Ông Perry đã thăm bệnh cho cô ấy chưa? Tôi mong cô nên chăm sóc cho chính mình cũng như cho bạn cô. Xin cô đừng xem nhẹ. Tại sao ông Perry không đến thăm bệnh?

Bản thân Emma không lo sợ và trấn an anh bằng cách viện dẫn kinh nghiệm cùng sự chăm sóc của bà Goddard, nhưng vì anh vẫn còn tỏ thái độ lo âu mà cô không muốn xoá tan, ngược lại cô vẫn muốn duy trì và vun đắp, nên cô nói như thể lái qua hướng khác:

– Thời tiết lạnh, quá lạnh – có cảm giác như tuyết rơi dầy, như thể là đang ở nơi khác, đáng lẽ hôm nay tôi không nên ra khỏi nhà và khuyên ông bố không nên mạo hiểm. Nhưng vì ông đã chủ định và bản thân không cảm thấy lạnh nên tôi không muốn căn ngăn, vì tôi biết vợ chồng Weston hẳn phải rất thất vọng. Nhưng anh Elton ạ, trong trường hợp của anh chắc chắn tôi đã từ chối. Có vẻ như anh đã khàn giọng ,và khi anh biết ngày mai anh phải chuyện trò và chịu mệt nhọc, tôi nghĩ tối nay anh nên thận trọng mà ở nhà và tự chăm sóc cho mình.

Anh Elton lộ vẻ như không biết trả lời ra sao – mà đúng như thế – vì dù cảm kích đối với mối quan tâm của một thiếu nữ xinh đẹp và không thích cưỡng lại lời khuyên của cô, anh không thể hề muốn bỏ qua lời mời. Nhưng Emma đã quá nhiệt tình và bận rộn với những ý đồ đã có từ trước nên không thể nghe anh một cách công tâm, hoặc nhận xét về anh một cách rõ ràng. Cô rất hài lòng được nghe anh nói nhỏ về “rất lạnh, thật sự rất lạnh”, vui mừng vì đã dứt anh ra khỏi Randalls, và giao cho anh nhiệm vụ thăm hỏi Harriet mỗi giờ ban tối.cô nói:

– Anh nói đúng, chúng tôi sẽ thay anh cáo lỗi nhà Weston.

Nhưng khi cô vừa nói ra, anh rể của cô lịch sự cho biết còn một chỗ trống trên cỗ xe cho anh Elton, nếu thời tiết là lý do duy nhất khiến anh không muốn đi. Anh Elton nhanh nhẩu chấp nhận. Đấy là sự đã rồi, anh Elton sẽ cùng đi. Chưa bao giờ gương mặt điển trai của anh tỏ lộ vui mừng như lúc này, chưa bao giờ anh cười tươi hơn, chưa bao giờ đôi mắt anh rạng rỡ hơn khi nhìn cô.

Emma nghĩ thầm “Thật lạ kỳ! Sau khi mình đã mào đầu hay đến thế mà anh chàng vẫn cố nhập bọn, bỏ Harriet đau yếu lại một mình! Quái lạ! nhưng mình cho là nhiều đàn ông, nhất là thanh niên độc thân, có khuynh hướng như thế – cứ thích đi ăn ngoài – xem trọng một cuộc hẹn ăn tối như là thú vui của họ, sinh hoạt thông thường của họ, phẩm cách của họ, gần như là nhiệm vụ của họ đến nỗi bỏ mặc mọi chuyện khác. Đây chính là trường hợp của anh Elton, chắc chắn là một thanh niên có phẩm giá cao nhất, dễ mến nhất, hoà đồng nhất, và đang si tình cô bé Harriet nhưng lại không thể từ chối một lời mời, phải nhận lời mỗi khi được mời ăn tối. Tình yêu quả là thứ lạ lùng! Anh ta có thể nhận ra rõ ràng tâm tư của Harriet, nhưng vẫn không muốn vì cô ta mà tự lo chuyện ăn uống!”.

Chẳng bao lâu sau anh Elton từ giã họ. Emma chỉ có thể suy đoán một chiều là giọng nói của anh tỏ lộ nhiều cảm xúc khi nhắc đến Harriet, trấn an cô rằng anh sẽ đến nhà bà Goddard để đưa tin tức về người bạn của cô trước khi được vui gặp lại cô, lúc ấy anh mong sẽ thuật chuyện tốt lành. Rồi anh thở dài và mỉm cười ra đi, để lại cho cô ý nghĩ tán thành.

Sau vài phút im lặng, John Knightley bắt đầu:

– Anh chưa thấy trong đời có ai tỏ vẻ dễ mến như anh Elton. Đối với phụ nữ, anh rất chịu khó. Đối với đàn ông, anh có thể tỏ ra đúng mực và thản nhiên, nhưng khi anh muốn chiều lòng phụ nữ thì anh làm đủ mọi cách.

Emma đáp:

– Cách cư xử của anh Elton không phải là vẹn toàn, nhưng khi có ý muốn được làm vui lòng, người ta phải bỏ qua nhiều thứ. Khi một thanh niên cố làm hết sức mình mà khả năng có hạn, anh ta có lợi điểm so với kẻ vượt trội mà sơ suất. Ta chỉ có thể đánh giá cao tính tình hoà nhã và thiện ý của anh Elton.

Anh John Knightley tinh quái:

– Đúng, dường như anh ấy có rất nhiều thiện ý đối với em.

Co mỉm cười kinh ngạc:

– Em! Anh tưởng tượng em là đối tượng của anh Elton sao?

– Emma, anh phải thú nhận là anh đã tưởng tượng như thế, và nếu em chưa nhận ra điều này, bây giờ em có thể xem xét.

– Anh Elton mà yêu em! Ý tưởng thật lạ lùng!

– Anh không muốn nói thế, nhưng em nên nghĩ xem có đúng không, và theo đó sửa đổi hành vi của em. Anh nghĩ thái độ của em là khích lệ anh ấy. Emma, anh nói với tư cách một người bạn. Em nên nhìn chung quanh mình, xác nhận rõ nên làm gì và có ý gì khi làm việc ấy.

– Cảm ơn anh ,nhưng em tin chắc anh đã nhầm. Anh Elton và em là bạn tốt với nhau, không có gì khác.

Rồi cô tiếp tục bước đi, cảm thấy thú vị khi nghĩ đến những điều ngớ ngẩn thường phát xuất từ sự thông hiểu một phần của tình huống, những nhầm lẫn mà người có óc phán đoán tốt lại mắc phải. Cô không lấy làm vui khi anh cho là cô mù qúang vì thiếu hiểu biết, cần được tư vấn.

Anh không nói gì thêm.

Ông bố đã nhất quyết nhận lời mời ăn tối đến nỗi dù thời tiết lạnh thêm ông không màng, và khởi hành đúng giờ cùng với cô con gái lớn trên cỗ xe của ông. Đầu óc ông nghĩ sự kiện lạ lùng là mình chịu đi ra ngoài, đến niềm thú vị ở Randalls khi thấy rằng thời tiết quả là lạnh và xúm xít nhau trong gian phòng ấm cúng. Tuy nhiên, thời tiết đúng là giá lạnh. Vào lúc cỗ xe chuyển bánh, vài hoa tuyết rơi xuống, bầu trời trông nặng trĩu như thể chỉ có cơn gió nhẹ là đủ để tạo một khung cảnh trắng xoá trong phút chốc.

Emam nhanh chóng nhận ra rằng người đồng hành của cô không được vui lắm. Việc sửa soạn ra đi trong thời tiết như thế này, với nỗi chịu đựng của bọn trẻ sau bữa ăn khi người lớn chuyện trò – tất cả là điều tệ hại, ít nhất cũng là khó chịu. Anh John Knightley không thích chút nào, anh không nghĩ chuyến đi là đáng công, suốt chuyến đi anh tỏ ra bất mãn. Anh nói:

– Cái ông đó hẳn phải cho mình là quan trọng khi đòi hỏi người khác phải rời bỏ lò sưởi vào một ngày như thế này với mục đích đến thăm ông ta. Ông hẳn nghĩ mình là người dễ mến nhất, riêng tôi thì không làm thế. Thật vô lý hết sức – tuyết rơi vào đúng lúc này! Quả là điên rồ khi không cho người ta được thoải mái ở nhà, và sự điên rồ của những người không chịu thoải mái ở trong nhà khi có thể được! nếu chúng ta bị bắt buộc phải ra đi trong buổi tối như thế này do yêu cầu của nhiệm vụ hoặc công việc, ta vẫn thấy đấy là khổ nhọc, huống hồ ở đây, với trang phục có lẽ mỏng manh hơn lệ thường, lại tự nguyện đi mà không có lời cáo lỗi, thách thức điều kiện thiên nhiên vốn đòi hỏi người ta phải ở trong nhà xét qua mọi ý kiến hoặc cảm nghĩ, ở đây chúng ta lại ra đi để trải qua năm tiếng đồng hồ buồn chán ở nhà người khác mà không biết nói hay nghe chuyện gì chưa từng nói hay nghe hôm qua và sẽ không nói hay nghe lần nữa ngày mai. Ra đi trong thời tiết tồi tệ, rồi khi trở về có lẽ còn tồi tệ hơn, bốn con ngựa và bốn người hầu chỉ để dẫn dắt năm đứa trẻ co ro vào căn phòng lạnh hơn với người trò chuyện còn tệ hơn ở nhà.

Emma không muốn phát biểu lời đồng tình để lấy lòng mà hẳn anh thường nghe, cô quyết định không trả lời gì cả. Cô không thể thuận lòng, cô chán việc tranh luận, tinh rắn rỏi của cô chỉ nổi lên đến mức im lặng. Cô để mặc cho anh nói, chỉnh đôi gọng kính, thu người trong trang phục ấm áp mà không hề hé môi.

Họ đã đến, cỗ xe vòng lại, nấc thang được hạ xuống. Anh Elton, bảnh bao, da đen sạm, tươi cười, lập tức ra đón tiếp. Emma thích thú với ý nghĩ sẽ đổi đề tài chuyện trò. Anh Elton trông thật vui, đúng là vui trong cung cách lịch sự, đến nỗi cô cho là anh hẳn đã có thông tin khác về bệnh tình của Harriet so với tin cô nhận được. Cô dọ hỏi, và câu trả lời là “Cũng thế, không khá hơn”.

Cô nói:

– Thông tin của tôi nhận từ bà Goddard là không được phấn khởi như tôi mong. “Không khá hơn” là câu trả lời của tôi.

Lập tức mặt anh thộn ra, và anh cất giọng đầy tình cảm:

– À không…Tôi thấy buồn được biết…tôi định cho cô hay là kh itg vừa đến nhà bà Goddard trước khi đến đây, tôi được nghe cô Smith không khá hơn, có phần tệ hơn. Đáng buồn và đáng lo…Tôi mừng vì thấy co ấy đỡ hơn sau khi cô đến thăm

Emma mỉm cười:

– Tôi đi thăm chỉ có ích là giúp cô ấy cảm thấy bớt căng thẳng, nhưng ngay cá nhân tôi không đủ ma lực để xua đuổi chứng đau họng, đấy đúng là bệnh cảm nặng. Ông Perry đã đến thăm bệnh cho cô ấy, như có lẽ anh đã nghe.

– Vâng…tôi đoán…đấy là… Tôi đã không….

– Ông ấy thường đi thăm bệnh như thế này, và tôi mong sáng mai ta sẽ nhận được tin phấn khởi hơn. Nhưng không thể nào không lo. Buổi họp mặt hôm nay bị mất mát lớn.

– Tệ thật! Đúng là thế. Ai cũng buồn vì thiếu vắng cô ấy.

Đây là câu nói đúng cách, cách thở dài đi theo là dễ hiểu được, nhưng đáng lẽ phải thở dài hơi hơn. Emmay cảm thấy phiền lòng khi chỉ nửa phút sau anh chàng đã nói qua chuyện ở, trong giọng điệu hoạt bát và vui tươi:

– Quả là vật dụng tuyệt vời, dùng da cừu làm cỗ xe. Họ làm cho ta cảm thấy thật thoải mái, không hề cảm thấy lạnh với cỗ xe này. Những sáng chế trong thời hiện đại đúng là đã thay đổi cỗ xe thành tuyệt hảo. Người ta được cách ly khỏi thời tiết, không hề có tí gió lạnh lọt vào. Thời tiết không thành vấn đề nữa. Chiều nay trời rất lạnh, nhưng trong cỗ xe này chúng ta không biết gì cả. Hà! Tôi thấy có một ít tuyết.

John Knightley nói:

– Vâng, tôi nghĩ tuyết sẽ rơi thêm nhiều.

Anh Elton nhận xét:

– Thời tiết dịp Giáng Sinh. Đúng là theo mùa, và rất may là hôm qua trời tốt kéo buổi họp mặt hôm nay khó thành vì ông Woodhouse hẳn sẽ không chịu đi ra ngoài khi có nhiều tuyết trên đường, nhưng bây giờ thì không thành vấn đề. Đây là mùa thích hợp để tụ họp trong tình bằng hữu. Vào dịp Giáng Sinh mỗi người đều mời bạn bè đến, và thậm chí thời tiết họ cũng không màng. Mỗi tuần một lần, tôi phải đội tuyết đến nhà một người bạn. Không có gì thú vị hơn. Tôi chỉ mới đi có một tối, và không thể thoát được mỗi tuần.

Anh John Knightley lộ vẻ như không hiểu có gì mà thú vị, chỉ lạnh nhạt nói:

– Tôi không muốn đội tuyết một tuần ở Randalls.

Vào lúc khác Emma hẳn lấy làm thích thú, nhưng cô quá kinh ngạc thấy anh Elton chuyển theo cảm nhận khác. Xem dường như Harriet hoàn toàn bị quên lãng khi anh đang trông mong một buổi tụ họp vui vẻ.

Anh John Knightley nói tiếp:

– Ta có lò sưởi thật ấm cúng và mọi thứ đều rất thoải mái. Vợ chồng Weston là những người dễ mến; không thể đề cao chị Weston cho đủ, còn ông ấy đúng là người có chân giá trị, rất mến khách và thích giao du. Đây sẽ là một buổi tụ họp nhỏ, như thế là dễ chịu nhất. phòng ăn của ông Weston không thể đón tiếp một cách thoải mái hơn mười người. Còn về phần tôi, trong hoàn cảnh như thế này thì nên bớt đi hai người.

Anh quay sang Emma:

– Anh nghĩ em sẽ đồng ý với anh, anh nghĩ em sẽ chấp nhận, có lẽ qua anh Knightley, là đã từng quen với những buổi tụ họp lớn ở London thì có thể không quen với cách này.

– Em không biết về những buổi tụ họp lớn ở London, em chưa từng đi ăn tối với ai.

Anh Elton nói với giọng hồ nghi và cảm thương:

– Ra thế! Tôi nghĩ luật pháp không dung túng tình trạng nô lệ.

Rồi anh quay sang John Knightley:

– Này, sẽ đến lúc anh phải trả giá, lúc ấy anh phải làm việc ít đi và vui hưởng nhiều thêm.

John Knightley đáp:

– Tôi sẽ vui hưởng lần đầu tiên khi được trở về Hartfield an toàn.