Nhìn chung, con người thường rơi vào một trong hai nhóm sau: hoặc thuộc nhóm người tốt bụng, biết quan tâm đến người khác nhưng không thể làm cho các ý định của mình trở thành hiện thực; hoặc thuộc nhóm người ích kỷ, nhẫn tâm, không tôn thờ một giá trị đạo đức nào nhưng lại có thể tạo nên những điều phi thường.

Bạn hãy nhớ lại thời trung học. Có thể thời gian đã trôi qua lâu lắm rồi, nhưng bạn chỉ cần hồi tưởng trong một phút thôi. Ai từng hẹn hò với những nữ sinh đáng yêu nhất? Chẳng phải đó thường là những anh chàng cục mịch, hung hăng với cách cư xử thô lỗ nhất hay sao? Trái lại, những cậu học trò tử tế, tốt bụng và chu đáo nhất thì chẳng tìm được cô bạn gái nào. Và ai đã hẹn hò với những chàng trai sáng giá nhất? Nếu không phải là những cô nàng có nguyên tắc sống khá lỏng lẻo thì còn ai nữa?

Qua báo chí, bạn cũng biết đến rất nhiều người tham lam, vô đạo đức ở những công ty lớn như Tyco International, Arthur Andersen và Enron, sau khi dựa vào quyền lực của mình để dễ dàng kiếm được những khoản tiền khổng lồ một cách phi pháp đã bị kết án gian lận và cuối cùng sa vào vòng lao lý. Đáng buồn là họ không hề động lòng trắc ẩn trước tình cảnh khốn đốn của các nạn nhân do tội lỗi của họ gây ra. Hay các nhà quản lý cao cấp trong ngành sản xuất và kinh doanh thuốc lá luôn cố tìm cách chối bỏ những tác động xấu của việc hút thuốc lá đối với sức khỏe cộng đồng. Và thêm biết bao nhiêu câu chuyện bi hài đả kích một số người, vốn mang trọng trách cầm cân nảy mực, nhưng lại mờ mắt trước đồng tiền đến mức đặt lợi ích cá nhân cao hơn công lý.

Chúng ta thường nghe câu: “Người tốt luôn về đích sau cùng”. Những người có trái tim bao dung dường như không bao giờ nhận được những điều họ mong muốn, trong khi những kẻ thô lỗ lại luôn thỏa chí. Bi kịch là nhiều người trong chúng ta chấp nhận mô thức này như một lẽ thường tình của cuộc sống và xem đó là cách hành xử có thể chấp nhận được. Đa phần chúng ta có xu hướng tin rằng những người nhân từ không bao giờ kiếm được nhiều tiền, không thể tạo ra tầm ảnh hưởng lớn, hoặc không nhận được những vinh dự mà họ hoàn toàn xứng đáng.

Trong thâm tâm, chúng ta không tin rằng những người nhân từ có thể tạo ra sự khác biệt hữu hình. Đây là vấn đề mang tính toàn cầu, chứ không chỉ xảy ra ở riêng một quốc gia nào. Đó là lý do tại sao nạn tham nhũng lại hoành hành ở những nước đang phát triển. Có vẻ những kẻ ích kỷ, với tư tưởng cá lớn nuốt cá bé thường nhanh tay “hớt” được “lớp váng béo bở” và nhờ đó hưởng thụ một cuộc sống xa hoa nhất. Nhiều người tin rằng phải tranh giành, thậm chí thể hiện thái độ hung hăng và bất chấp thủ đoạn, mới chiếm được những thứ tốt nhất. Tôi viết quyển sách này để giúp bạn biết rằng chính bạn có thể là một người tiên phong và có ảnh hưởng trong giới kinh doanh hoặc chính trị, có khả năng xây dựng những mối quan hệ tốt đẹp và hưởng thụ tinh hoa cuộc sống, trong khi vẫn là một người biết quan tâm, chia sẻ. Bạn có thể tìm thấy ví dụ về những người như vậy trong suốt chiều dài lịch sử, ở mọi nền văn hóa và mọi tầng lớp xã hội, nổi bật nhất là Tướng Robert E. Lee, nhà lãnh đạo phe Liên minh trong cuộc Nội chiến Mỹ; hoặc Saladin, chiến binh Hồi giáo trong cuộc Thập tự chinh ở thế kỷ thứ 12; hoặc Nelson Mandela, nhà hoạt động chống chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, cựu tổng thống Nam Phi. Chính bạn cũng hoàn toàn có thể trở thành một trong những người mà tôi gọi là “chiến binh nhân từ”.

Xuất thân từ tầng lớp võ sĩ, những chiến binh này từng bước gây ảnh hưởng trong xã hội Nhật Bản rồi vươn lên nắm quyền lực từ thế kỷ 12 và chiếm giữ mọi vị trí chủ chốt trong chính phủ cho đến tận năm 1868. Họ nổi tiếng là những chiến binh quả cảm được kính trọng nhất thời đó vì sự khắc kỷ và kiên cường trong mọi tình huống. Những chiến binh này sống theo một bộ quy tắc giá trị chặt chẽ – sau này được biết đến với tên gọi là Võ sĩ đạo^[1] – nhấn mạnh lòng dũng cảm, danh dự và sự trung thành cá nhân.

Cụm từ Võ sĩ đạo hiểu theo nghĩa đen là “đạo hay con đường của chiến binh”. Khái niệm về một chiến binh dũng mãnh với trái tim nhân hậu nghe đầy nghịch lý, nhưng bản thân từ chiến binh trong tiếng Nhật (samurai) còn có nghĩa là “phục vụ”. Xét ở tầng ý nghĩa sâu nhất thì trái tim của một chiến binh như vậy là để giúp đỡ mọi người. Dựa trên cơ sở đó, tôi đã mở rộng khía cạnh này để tạo ra thuật ngữ “chiến binh nhân từ” dành để chỉ những người hội tụ được các giá trị đạo đức vững vàng, có khả năng biến những ý định của mình thành hiện thực, trong khi vẫn dành trọn cuộc đời để phụng sự xã hội.

Với sự cân bằng như vậy trong phẩm chất và lối sống, tôi tin rằng bạn có thể xây dựng được những mối quan hệ tuyệt vời, vươn tới đỉnh cao của sự nghiệp, đạt được những thành công về tài chính, đồng thời giúp đỡ người khác một cách có ý nghĩa, trong khi vẫn cảm nhận rõ rệt sự thỏa mãn từ bên trong con người mình. Trạng thái cân bằng ấy có lẽ là sự kết hợp hoàn hảo nhất nhờ hòa quyện được niềm vui từ thành công bên ngoài xã hội với cảm giác bình an từ sâu thẳm tâm hồn.

Tôi muốn quyển sách này tạo ra sự cộng hưởng trong bạn, thúc giục bạn biến suy nghĩ thành hành động một cách quyết liệt. Dù bạn mong muốn thành công ở lĩnh vực nào, quyển sách này cũng có thể trở thành cuốn cẩm nang hướng dẫn bạn nắm bắt khái niệm sống là để giúp người khác thành công. WorldCom, Arthur Andersen và Enron có thể sẽ vẫn là những tập đoàn phát đạt, nếu các nhà lãnh đạo của họ đọc được quyển Tinh thần samurai trong thế giới phẳng này và áp dụng những giá trị trong đó vào môi trường văn hóa doanh nghiệp.

Cảm giác phấn khích có thể tạo đà cho những tiến bộ ban đầu, nhưng bản sắc mới là điều duy nhất tồn tại lâu dài. Thử nêu tên một công ty, một đất nước, hoặc một cá nhân không có bản sắc, tôi sẽ chứng minh cho bạn thấy đó chỉ là một thực thể hết sức phù du. Chúng ta đang phải chứng kiến việc bản sắc bị bào mòn. Tiến trình đó có thể chậm rãi, âm thầm như nước chảy trên nền đá, song tác động của nó lại dữ dội như một vụ lở bùn có thể đẩy con người đến chỗ diệt vong.

Sự thịnh vượng mà chúng ta đang hưởng thụ nhờ những thành quả từ bản sắc của cha ông đang có nguy cơ tàn lụi. Chúng ta chỉ quan tâm đến thu nhập tài chính trước mắt, trong khi vấn đề an sinh xã hội trong tương lai của các thế hệ sau ngày càng trở nên mờ mịt. Một số bậc phụ huynh phản ứng với vấn đề chất lượng giáo dục bằng cách đăng ký cho con vào học ở những trường tư tốn kém, trong khi hệ thống trường công biến thành một cỗ máy trông trẻ, và kết quả của hệ thống giáo dục này là những sinh viên không có năng lực cạnh tranh trong môi trường quốc tế.

Đừng nghĩ rằng tôi đang chỉ trích một quốc gia cụ thể nào. Tôi chỉ muốn gióng lên hồi chuông cảnh báo nhằm truyền đi thông điệp rằng những gì tác động đến cá nhân bạn cũng tác động đến cả quốc gia và quốc tế. Chiến binh nhân từ không tìm kiếm lợi ích cho riêng mình. Họ toàn tâm toàn ý phục vụ cộng đồng dù có thể phải hy sinh quyền lợi bản thân. Xin đừng nhầm lẫn sự hy sinh này với việc trở thành một kẻ tử vì đạo – sẵn sàng cống hiến không có nghĩa là sống mà thiếu quyền lợi.

Hầu như tổ chức nào cũng có người nổi trội, tiếc rằng đó lại thường là những nhân viên ích kỷ với tính cách tiêu cực nhất. Tôi không có ý biến họ thành những con người yếu đuối, mà mục tiêu của tôi là giúp những người này nhận ra họ không nhất thiết phải trở thành những nhà lãnh đạo xấu xa, chỉ muốn tìm kiếm lợi ích cho riêng mình bằng cách trục lợi từ người khác. Người đứng đầu vẫn có thể thành công trong khi giúp đỡ những người xung quanh cùng đi đến thành công. Thái độ lạnh lùng, nhẫn tâm chưa bao giờ là bí quyết thành công trong kinh doanh.

Mặt khác, những người có trái tim nhân hậu nhưng lại thiếu dũng khí để đạt được những thành tựu vượt trội, xét cho cùng, cũng là người ích kỷ. Đơn giản là họ đang che giấu những bất an nội tại sau lớp vỏ bọc cao thượng. Thật ra họ quan tâm đến sự thoải mái của bản thân hơn nỗi thống khổ của người khác. Thái độ này thường dẫn đến thói phê bình, phán xét của một quan tòa, nhưng lại không chịu trách nhiệm trước bất kỳ ai. Một mục tiêu nữa của tôi là khơi dậy ở những linh hồn nhân bản đó tính dũng mãnh của chiến binh vốn hiện hữu trong họ, giúp họ giành thắng lợi trong những “trận chiến cuộc sống” và thoát khỏi những giới hạn do tính thụ động của chính mình tạo ra.

Trong quyển sách này, tôi sẽ liệt kê mười quy tắc giá trị mà một chiến binh nhân từ luôn tuân thủ, đó là: cam kết, trách nhiệm cá nhân, cống hiến, tập trung, trung thực, danh dự, lòng tin, sung túc, dũng cảm và kiến thức. Những nét tính cách này sẽ giúp bạn trở thành một chiến binh dũng mãnh nơi chiến tuyến và một người sáng tạo nhân từ trong cuộc sống. Tôi sẽ lần lượt phân tích chi tiết từng đặc điểm. Bạn hãy tham khảo, nhưng không nên áp dụng chúng một cách tùy hứng – các quy tắc này cần được thực hành mỗi ngày cho đến khi chúng trở thành thói quen của bạn.

Bạn sẽ nhận thấy toàn bộ mười quy tắc giá trị đó đều là những nét tính cách của con người. Điều thú vị là khi áp dụng chúng vào cuộc sống, bạn sẽ trưởng thành nhanh hơn bội phần. Hầu hết các quyển sách hiện nay đều hướng dẫn chúng ta cách cải thiện bản thân. Điều đó là cần thiết, nhưng các biện pháp đó chỉ giúp tạo ra những bước tiến ngắn, liên tục nhằm hướng tới một sự thay đổi tổng thể và lớn lao. Còn những chuyển biến kéo dài với cường độ lớn hoặc là sự biến đổi vượt bậc chỉ có thể xảy ra khi bạn thay đổi hoàn toàn tính cách của mình. Ví dụ, với một mô hình kinh doanh đơn giản, quan điểm làm việc chăm chỉ hơn sẽ giúp bạn gia tăng lợi nhuận – từng chút một, qua từng năm. Nhưng nếu bạn đưa cả mười đặc điểm tính cách này vào cuộc sống, kết hợp với những cách thức cần thiết, bạn sẽ có cơ hội tạo ra những chuyển biến mang tính đột phá và bền vững.

Hầu hết mọi người đều tin rằng họ phải chọn lựa một trong hai cách: hoặc giàu có về tiền bạc nhưng thiếu tình người, hoặc nghèo khó nhưng trong sạch và thánh thiện. Bạn không cần lựa chọn, bởi vì bạn hoàn toàn có thể có được cả hai! Bạn có thể trở thành một người giàu có, sống chan hòa, sẵn sàng cho đi để giúp đỡ người khốn khó, và một chiến binh thực thụ trên thương trường, một người đáng tin cậy với trái tim bao dung, nhân hậu. Nếu bạn từng có lúc thấy như mình đang đứng trước ngã ba và phải lựa chọn giữa hai con đường như thế, quyển sách Tinh thần samurai trong thế giới phẳng sẽ giúp bạn kết hợp cả hai lựa chọn này để trở thành người chiến thắng trong mọi hoàn cảnh.

– Brian Klemmer, Klemmer & Associates

Lưu ý: Trong toàn bộ quyển sách, đặc biệt là Chương 11, tôi sẽ đặt cho bạn một số câu hỏi. Bạn hãy ghi câu trả lời lên một tờ giấy khác hoặc trong nhật ký của mình.

Và, một chiến binh nhân từ có thể là nam hoặc nữ; tuy nhiên, để đơn giản hóa trong cách diễn đạt, tôi sẽ dùng đại từ thuộc phái nam.

Chiến binh nhân từ nói những điều họ nghĩ và thực hiện những điều họ nói. Họ dám đưa ra những lời hứa táo bạo và quyết giữ lời.

Người bình thường chỉ thực hiện những điều họ nói nếu họ cảm thấy tiện.