PHẢI BIẾT MÌNH SẼ HỎI CÁI GÌ

Khi phỏng vấn một ứng viên, Sonja Parker luôn mong rằng ứng viên đó đã nghiên cứu khá kỹ về công ty. Trước khi vào phỏng vấn với Parker, Phó Chủ tịch công ty Thiết kế Tổng hợp ở Ann Arbor, Michigan, bạn sẽ nhận được một tập tài liệu bao gồm những thông tin tổng thể về công ty, một bản mô tả chi tiết công việc, và một lá đơn xin việc. Trong cuộc phỏng vấn sơ khảo qua điện thoại, Parker luôn hỏi:

Anh nghĩ gì về công ty chúng tôi? Anh đã xem qua tập tài liệu tôi gửi chưa, hay anh đã tìm hiểu qua trang web của công ty?

Nếu ứng viên lảng tránh không trả lời thì Parker sẽ hỏi rằng liệu cô có thể mời ứng viên đó đến phỏng vấn được không. Nếu ứng viên đồng ý, Parker hỏi:

Ấn tượng của anh đối với việc làm của chúng tôi như thế nào?

Cô nói, “Tôi muốn biết xem người ứng viên có thể liên kết được những thông tin về công ty và về công việc hay không”. Cô hỏi vậy là có hai nguyên do. Trước hết, cô muốn có phản hồi xem những tài liệu tuyển dụng mà công ty đang dùng có hiệu quả đến đâu. Nhưng quan trọng hơn cả, cô tin rằng ứng viên nào bỏ thời gian để tìm hiểu thấu đáo về những tài liệu tuyển dụng thể hiện rằng người đó thực sự yêu thích công việc, còn những người chẳng chịu tìm hiểu gì quả là nguy hiểm cho công ty.

Cô nói, “Nếu bạn muốn làm việc ở Công ty Thiết kế Tổng hợp, tôi yêu cầu ít nhất bạn cũng phải thể hiện rằng bạn có những hiểu biết cơ bản về công việc của công ty”. Cách thể hiện tốt nhất là hỏi Parker những câu hỏi am hiểu như:

Tôi đã nghiên cứu rất kỹ trang web của công ty và những tài liệu cô gửi cho tôi. Tôi biết rằng Công ty Thiết kế Tổng hợp chuyên về hệ thống dữ liệu nhân viên. Là ngành kinh doanh dịch vụ, nền kinh tế suy sụp gần đây có làm thay đổi tỷ trọng của công thức xây-mua mà mọi khách hàng đều phải đánh giá hay không?

Một câu hỏi như vậy cho Parker thấy ứng viên không chỉ tìm hiểu nhiệm vụ của công ty mà còn biết rất rõ những thách thức mà một công ty trong ngành kinh doanh dịch vụ phải đối mặt. Mặt khác, theo bản năng Parker muốn loại những ứng viên không thể hiện được rằng họ đã xem những tài liệu về công ty cô đã gửi cho họ. Cô cũng không muốn làm việc với những ứng viên đợi cô phải nhắc lại tất cả thông tin trong tập tài liệu đó. Những ứng viên như vậy – họ chẳng mấy khi được xếp vào hàng ứng viên – quá thụ động để được Parker chú ý đến.

“Nếu ứng viên không hỏi câu nào cả, nhất là sau khi tôi đã gửi cho họ tập tài liệu tuyển dụng, tôi biết họ không có ý định nghiêm túc”, Bob Conlin, nhân vật quan trọng của phòng marketing thuộc Công ty Phương pháp khích lệ ở Bedford, Massachusetts, tỏ ra đồng tình. “Nếu một ứng viên nào đó nói rằng cô ta đang xem xét việc gắn bó giai đoạn sắp tới trong sự nghiệp của mình với Công ty Phương pháp khích lệ, tôi muốn biết cô ta có thực sự nghiêm túc suy nghĩ về cơ hội này hay không. Tôi chờ nghe những câu hỏi mang tính chất thăm dò”.

Theo kinh nghiệm của Conlin, một trong những ứng viên sáng giá nhất không chỉ chuẩn bị những câu hỏi rất hay mà còn có một tập tài liệu để chứng minh trong suốt cuộc phỏng vấn. Ứng viên cho vị trí marketing cấp cao này đã sao lại các bảng dữ liệu và tờ quảng cáo dài cả trang của Công ty Phương pháp khích lệ và của cả các đối thủ cạnh tranh. Ứng viên đó đã sử dụng những tài liệu này đặt ra các câu hỏi rất am tường về thành công của các chiến dịch quảng cáo riêng cho các sản phẩm cụ thể. Conlin nhớ lại, “Ngay khi anh ta đưa tập tài liệu ra, tôi đã tự nhủ “Đây đúng là người mình cần!””.

Bắt đầu bằng trang web của công ty

Trong thời đại Internet, hoàn toàn không có lý nào mà bạn lại không kiếm được những thông tin tuyệt vời về một công ty. Tất cả các công ty cổ phần và hầu hết các công ty tư nhân đều có trang web. Các trang web này đều miễn phí và có thể truy cập 24h/24. Bạn có thể truy cập vào các trang web này từ bất cứ máy tính nào có kết nối Internet. Nếu bạn không có máy tính, hãy tới thư viện hoặc vào một quán cà phê Internet. Hãy đăng nhập vào trang web của công ty. Trong đó có tất cả mọi thông tin bạn cần để hình thành các câu hỏi sâu sắc và ấn tượng. Conlin giải thích, “Nếu một ứng viên không thể bỏ ra 15 phút để truy cập vào trang web của công ty, ngay lập tức tôi biết rằng trong trường hợp khả quan nhất là họ không nghiêm túc và trong trường hợp xấu nhất, đơn giản là họ lười”.

Trang web của công ty còn giúp bạn biết công ty đang phát triển hay đang gặp khó khăn.

Địa chỉ trang web của các công ty phần lớn đều rất rõ ràng. Ở phần trình duyệt nơi đề “địa chỉ”, bạn chỉ cần gõ vào chữ “www” (viết tắt của World Wide Web), tên công ty, và đuôi “.com”. Hầu hết các địa chỉ web đều rõ ràng. Ví dụ, trang web của Cisco Systems là www.cisco.com; của General Motor là www.gm.com; của General Electric là www.ge.com.

Một phương pháp khác để tìm một trang web là sử dụng công cụ tìm kiếm. Mặc dù có hàng tá các công cụ tìm kiếm tổng quát cũng như chuyên môn nhưng tôi thích sử dụng Google hơn. Chỉ cần gõ www.google.com là cả trang web Google sẽ hiện ra. Trong hộp thoại trống, gõ tên công ty bạn muốn tìm và nhấn vào “I’m feeling lucky”. Thông thường Google sẽ đưa bạn tới thẳng trang web bạn muốn. Chắc là Google sẽ thực hiện được, nhưng nếu không, hãy nhấn “Back” rồi nhấn vào nút “Search Google”. Giờ đây bạn sẽ có một danh sách các địa chỉ có thể tồn tại. Thường thì công ty bạn muốn tìm sẽ nằm gần đầu danh sách. Nhấn vào mục đó và bạn sẽ đến được trang web bạn muốn.

Và nếu công ty không có trang web, điều đó cho thấy công ty không muốn lộ diện.

Vậy thì có lý do gì mà bạn lại muốn làm việc cho một công ty “vô hình” như vậy?

Nếu bạn vẫn muốn được phỏng vấn, bạn nên đặt câu hỏi kiểu này lên đầu:

Khi tìm hiểu về công ty, tôi đã cố gắng tìm trang web của công ty. Tôi không thấy trang web liên hệ nào trong tài liệu của công ty cả, tôi cũng đã thử dùng các công cụ tìm kiếm nhưng không tìm thấy. Có phải đó là chủ đích của công ty, và lý do công ty không công bố trang web là gì?

Mỗi trang web của mỗi công ty một khác, nhưng tất cả đều được tổ chức theo những cách thức tiêu chuẩn. Điều trước tiên là tìm một thanh hoặc nút đề “About”.

Hầu hết các công ty đều đưa những thông tin cơ bản về công ty mình ở đây. Một miền khác cần tìm là miền tin tức “pressroom” hoặc “newsroom” (thông tin báo chí). Rất nhiều công ty thu thập các bản tin và các bài báo nói về mình ở phần này.

Một số trang web liên hợp khá phức tạp, với hàng vạn nơi cất giữ thông tin. Vì vậy nếu bạn lạc đường, phần lớn các trang web đều có phần sơ đồ “Site Map” (sơ đồ chỉ dẫn). Phần này giúp người truy cập trang web nhìn tổng quát hơn xem có thể tìm thông tin ở đâu trên trang web. Đây cũng giống như sơ đồ các cửa hàng bạn vẫn thường thấy trong một khu mua sắm. Cuối cùng, hầu hết các trang web đều có chức năng tìm kiếm. Nhấn vào chức năng tìm kiếm và gõ vào một từ, ví dụ như “about” (về chúng tôi) hoặc “news releases” (những thông tin mới) và để công cụ tìm kiếm đưa bạn tới nơi bạn cần.

Thông thường có thể tìm được báo cáo thường niên của các công ty cổ phần trên trang web. Tài liệu này là một nguồn thông tin vô giá về công ty, đồng thời cho thấy những nhiệm vụ khó khăn của công ty. Tập trung chú ý vào mục thư ngỏ của ban quản lý.

Trong bức thư này, giám đốc điều hành của công ty đưa ra những thành quả cũng như những thách thức của công ty. Bức thư này sẽ giúp bạn có những thông tin quan trọng cho các câu hỏi của bạn. Trong một số trường hợp, còn có mục Hỏi-Đáp, rất nhiều câu bạn muốn hỏi trong cuộc phỏng vấn đều có ở đó.

“Những câu hỏi hay nhất để hỏi người phỏng vấn là những câu thể hiện hiểu biết của bạn về công ty và thị trường hoạt động”, Bob Conlin nói: “Tôi luôn ấn tượng trước những câu hỏi hay về những đối thủ cạnh tranh cụ thể, xem thị trường phát triển theo xu hướng nào, và công ty làm thế nào để hòa nhập với những xu hướng đó.

Các nguồn web khác

Mặc dù trang web của công ty chứa đầy thông tin nhưng lại không toàn diện. Rất ít trang web có các thông tin thực sự quan trọng của công ty. Để có được thông tin khách quan hơn về công ty, bạn có thể tham khảo hàng trăm nguồn tài liệu miễn phí khác. Thảo luận về những phương pháp nghiên cứu liên hợp trực tuyến quả là lạc đề so với phạm vi cuốn sách này, tuy nhiên sau đây là những nguồn tôi sử dụng khi muốn tìm hiểu về một công ty nào đó:

CEO EXPRESS www.ceoexpress.com

Một trang chủ lớn để bắt đầu tìm kiếm, kết nối với hàng tá các trang ấn phẩm khác.

HOOVER’S, INC. www.hoovers.com

Thông tin bạn có thể sử dụng hầu như cho mọi công ty ở Hoa Kỳ.

COMPANY SLEUTH (do thám các công ty) www.companysleuth.com

Thu thập thông tin thương mại cho các nhà đầu tư.

BUSINESS WIRE www.businesswire.com

Các bản tin, bài báo được phát hành.

SECURITIES AND EXCHANGE COMMISSION www.sec.gov

(Ủy ban Chứng khoán và Hối đoái)

Tất cả các thông tin tài chính bạn cần cho các công ty cổ phần.

Tạp chí định kỳ về kinh doanh

Xem những tạp chí hàng đầu nói gì về công ty. Hãy bắt đầu với trang chủ CEO Express (www.ceoexpress.com). Từ trang này, bạn có thể vào rất nhiều trang ấn phẩm và nguồn thông tin cụ thể khác, hoặc bạn có thể tìm kiếm qua tất cả các trang web có kết nối với trang này. Những nguồn đáng tin cậy khác gồm có:

Tạp chí BUSINESS WEEK www.businessweek.com
Tạp chí FORTUNE www.fortune.com
Tạp chí FORBES www.forbes.com
INC. www.inc.com

Phần lớn các tờ báo kinh doanh đều đưa ra danh sách những chủ doanh nghiệp tốt nhất. Tạp chí Fortune có mục “Những doanh nghiệp được ngưỡng mộ nhất”, nêu ra những nơi làm việc tốt nhất, thường vào số tháng Một và tháng Hai. Tờ Nữ công nhân đưa ra danh sách những công ty thích hợp nhất cho phụ nữ. Tờ Tuần san Kinh doanh lại xếp hạng những công ty hoạt động hiệu quả nhất ở Mỹ (thường ở số cuối tháng Ba). Các tờ báo kỹ thuật như tờ Thế giới Vi tính (www.computerworld.com) và tờ Thế giới Thông tin (www.infoworld.com) đều đưa ra những nhận định tương tự về những công ty công nghệ cao nào tốt nhất để làm việc.

Báo chí địa phương và các báo khác

Nếu báo tại địa phương của công ty có chuyên mục kinh doanh, thường bạn sẽ tìm thấy những bài ca ngợi công ty. Thật may là hầu hết báo chí ngày nay đều được đưa lên mạng. Vì vậy hãy tìm trang web của tờ báo và tìm kiếm công ty bạn muốn điều tra. Khi tìm được rồi, bạn hãy kiểm tra xem tờ Thời báo New

York (www.newyorktimes.com), Washington Post (www.washingtonpost.com), và Diễn đàn Chicago (www.chicagotribune) viết gì về công ty. Với những công ty công nghệ cao tôi còn xem thêm tờ Tin tức San Jose Mercury (www.mercurycenter.com).

Báo địa phương

Hầu hết các khu vực đô thị đều có tạp chí kinh doanh tập trung vào các công ty và hoạt động kinh doanh ở địa phương. Tờ CEO Express có kết nối với một vài nhà xuất bản báo địa phương như tờ Crain’s New York (www.crainsny.com) và tờ Crain’s Chicago (www.crainschicagobusiness.com). Để có thêm thông tin, hãy tìm những tờ báo kinh doanh ở địa phương của các công ty bạn muốn tìm hiểu.

Các ấn phẩm thương mại

Chẳng có ngành nghề nào lại ít tiếng tăm đến mức không có ít nhất một ấn phẩm thương mại để đưa tin về sản phẩm, con người, và những thành tựu trong ngành. Những ấn phẩm này đưa ra những thông tin sâu sắc nhất về công ty và ngành nghề hoạt động của nó. Những ấn phẩm này tập trung và chi tiết hơn vào những ấn phẩm kinh doanh nói chung khác. Trước đây, ấn phẩm thương mại rất khó mua. Nhưng ngày nay những ấn phẩm này xuất hiện nhiều trên mạng, giúp bạn dễ dàng tìm thấy những bài báo chuyên đề về công ty bạn quan tâm.

Thương hội

Mỹ là đất nước hội nhập. Dường như mọi hoạt động đều hình thành một hiệp hội để nâng cao lợi ích. Những hiệp hội này tồn tại phần lớn là để cho công chúng thấy được những thành quả tốt đẹp của các thành viên trong hiệp hội. Bạn là người của công chúng, vậy đừng ngại nhờ giúp đỡ. Giờ đây rất nhiều hiệp hội có trang web, và nguồn của họ phong phú hết sức. Một tài liệu tham khảo có tiếng, hầu như thư viện nào cũng có, là cuốn Bách khoa về Hiệp hội, một cuốn danh bạ về các hiệp hội cùng các thông tin liên lạc. Một số hiệp hội yêu cầu bạn phải là thành viên mới được quyền sử dụng những nguồn tin cụ thể, nhưng mặc dù vậy thường thì bạn chỉ cần viết một lá thư tử tế tới giám đốc điều hành là có thể có quyền truy cập trang web đó miễn phí.

Tôi nên thu thập thông tin gì?

Trước khi đi dự phỏng vấn, ứng viên chuẩn bị kỹ càng sẽ cần tìm ra những thông tin về công ty như sau:

Tên đầy đủ của công ty

Thông tin liên hệ

Địa chỉ thư

Số điện thoại, số fax trung tâm và fax chung

Trang web

Địa chỉ email chung

Mô tả ngắn gọn công việc kinh doanh (khoảng 25 từ):

Là công ty cổ phần hay tư nhân

Năm thành lập

Lợi nhuận hoặc doanh thu

Xếp hạng trong danh sách 1000 của Fortune (nếu thích hợp)

Số lượng nhân viên

Giá cổ phiếu gần đây (nếu là công ty cổ phần)

Giá cổ phiếu, 52 tuần cao

Giá cổ phiếu, 52 tuần thấp

Tên giám đốc điều hành

Sản phẩm hoặc dịch vụ chính

Đối thủ cạnh tranh lớn nhất

Thuận lợi và khó khăn.