Ngày 27/9 thành phố Naples Khi thành phố Naples đón chào một ngày mới thì vầng thái dương màu cam nhạt chứng kiến những cột khói bốc lên trong thành phố. Đó là những bằng chứng còn lại của một cuộc dội bom xảy ra trước lúc bình minh. Những người dân sống sót còn ngái ngủ từ những đường hầm sâu như những hang động ở nhà ga trung tâm, bắt đầu lục tục xuất hiện chia nhau túa ra các ngả đường của Naples. Đứa bé nhất trong đám trẻ đi đầu, nó chạy dọc theo những đường ray trống trải, chân đùa nghịch với trái banh.

Nó đi về phía sân ga. Xà phòng và nước sạch giờ trở thành những thứ quý giá nhất. Những đài phun nước giờ chỉ còn chảy nhỏ giọt của nhà ga trung tâm là nơi đầu tiên những cư dân sống trong đường hầm này tụ tập để bắt đầu một ngày mới. Bấy lâu nay, bữa điểm tâm buổi sáng bị người ta lãng quên. May mắn lắm thì ai đó còn kiếm được một lon cà phê nhạt hoặc một cái bánh mốc meo. Giờ đây bọn trẻ phải cái đói như một phần hiện hữu trong cuộc sống hàng ngày của bọn chúng.

Connors đậu chiếc xe nhà binh cách đường hầm một quãng ngắn. Anh nằm co ro trong băng ghế sau và ngủ thiếp đi. Chiếc nón sắt úp lây mặt, khẩu súng trường luôn để trong tầm tay với. Con chó ngao nằm dài trên nền đất cạnh chiếc xe jeep, nó vùi mặt vào hai cái chân trước khổng lồ và ngủ say sưa. Tiếng những bước chân nhỏ bé gầy gò chạy trên nền đất cứng đánh thức đôi bạn đồng hành. Connors hé chiếc nón sắt và bắt gặp ông Maldini đang nhìn mình. Connors ngồi lên hỏi:
Có chuyện gì thế?

Ông già đáp:

Có một con tàu. Đứng trên nóc hầm ở đây hoặc ở ngoài cảng có thể thấy nó. Nó đang đi thẳng đến cầu cảng.

Tàu của ta hay của địch?

Connors xuống xe tìm ống nhòm rồi theo ông Maldini đi lên trên đồi.

– Tàu còn ở quá xa nên bác không nhìn thấy cờ cắm trên tàu là cờ gì.

Connors leo lên đỉnh đồi. Anh tìm được một chỗ an toàn bên cạnh bức tường đá đổ nát. Anh nằm sấp, chống tay lên nền đất đen, giương ống nhòm nhìn về phía chân trời. Connors thông báo:

Đó là tàu chở dầu của Đức. Tàu chạy khá chậm, có nghĩa nó chở đầy hàng. Cháu đoán nó còn cách chúng ta khoảng một ngày đường nữa. Có khi hơn một ngày sau nó mới đến đây.

Tàu chở gì thế?

Hầu hết số hàng trên tàu là những thùng dầu lớn. Những tờ truyền đơn mà bọn trẻ lượm về đã đưa thông tin chính xác. Bọn Đức đang quay trở lại Naples. Chúng mang nhiên liệu đến đây để tiếp tế cho xe tăng.

Sao cậu đoán chắc thế?

Ông Maldini hỏi, Connors đứng lên và đáp:

Những chiếc xe tăng chẳng phải thứ đồ chơi lên giây cót. Ngay cả quân Anh và quân Mỹ cũng phải có những tiểu đoàn thiết giáp rải rác trên khắp nước Ý. Bọn Đức cũng thế. Xe tăng của bọn chúng cũng cần phải được tiếp nhiên liệu để có thể quay trở lại phía bắc về phía thành Rome.
Những tờ truyền đơn kia còn cho biết bọn Đức sẽ cho phá huỷ những gì còn sót lại. Liệu chuyện đó có thể xảy ra không?

Connors không trả lời, anh đứng lên buồn bã, lê bước, anh đi ngang qua ông Maldini, xuống chân đồi trở về chiếc xe jeep của mình.

*

Vincenzo, Franco, Fabrizio và Gaspare là một nhóm. Pepe, Dante, Claudio và Angela lập thành một nhóm thứ hai. Bọn chúng đang nô đùa ở quảng trường Garibaldi, một quảng trường lát đá rộng lớn đối diện với nhà ga. Mặt trời buổi sáng đang lên sau lưng chúng, mang đến niềm vui cho bọn trẻ chơi trò chơi mà người dân nước Ý rất ưa thích.

Connors cho xe chạy chậm trong quảng trường. Anh tiến thật chậm vào chỗ bọn trẻ đang chơi đá banh. Ông Maldini nói:

Hãy nhìn xem thế giới này thật giản dị biết bao trong ánh mắt của bọn trẻ. Chỉ cần một trái banh, vài đứa bạn và một ngày đầy nắng, chúng không mong gì hơn thế.

Connors ngồi trong xe jeep theo dõi cuộc chơi trong vài phút, tâm trí anh vẫn còn thắc mắc về chiếc tàu chở dầu. Nếu tàu đến gần như vậy thì những chiếc xe tăng của Đức cũng đã ở gần lắm rồi. Điều đó có ý nghĩa rằng tất cả những ngả đường ra lối vào của thành phố Naples giờ trở nên quá nguy hiểm. Hiện nay an toàn nhất là cứ giữ bọn trẻ trong thành phố, lẩn quất trong các toà nhà của Naples còn hơn là tụ tập chúng lại thành đám đông di chuyển ra khỏi thành phố này.

Nhưng như thế cũng có nghĩa là họ phải đối đầu với rất nhiều nguy hiểm, ngay cả một chuyện đơn giản nhất cũng khó có thể hoàn thành. Đó là không thể nào che dấu hơn hai trăm đứa trẻ thóat khỏi cặp mắt cú vọ của bọn Đức. Connors rời mắt khỏi trận đấu bóng vì anh thấy Nunzia đang bước về phía chiếc xe jeep, tay cầm cái gì đó. Cô gái nói:

Con nghĩ bố và anh đây nên dùng chút cà phê cho buổi sáng. Anh Connors, tôi hy vọng anh thích uống cà phê không đường bởi vì chúng tôi chẳng còn chút xíu đường nào cả.

Cảm ơn cô, thế này cũng tốt lắm rồi.

Connors đáp, anh đưa ly cà phê đầu tiên cho ông Maldini. Ông già mỉm cười:

Tôi thấy anh đã làm quen với con gái tôi. Connors nhấp một ngụm cà phê và gật đầu:
Chúng cháu đã có dịp nói chuyện với nhau về tôn giáo.

Connors bước ra khỏi xe, đến chỗ bọn trẻ đang chơi đá banh. Ông Maldini và Nunzia đi theo anh. Connors đi theo trái banh đang nảy trên nền đá, chân bọn trẻ giẫm thình thịch quanh khu đất đang bị cày xới vì bom đạn. Connors quăng ly cà phê xuống đất và chạy theo bọn trẻ, anh hét lên:
Dừng lại ngay! Các cháu đứng yên tại chỗ, đừng có cử động!

Vincenzo đá trái banh cho Franco, quay lại nhìn Connors rồi nói với đám bạn của nó:

– Cứ chơi đi, đừng để ý tới những gì chú ấy nói.

Connors chạy gần tới chỗ đám trẻ đang đứng, anh rút khẩu súng lục ra khỏi vỏ, miệng gào lên:

Trời đất quỷ thần ơi, chú đã bảo đứng im tại chỗ kia mà?

Chú người Mỹ này, tụi cháu làm gì và không làm gì đâu phải là việc của chú? Để yên cho chúng cháu chơi.

Connors rút súng chĩa lên trời bắn liền hai phát, tiếng súng khiến tất cả phải dừng chân chờ đợi. Angela và mấy cậu con trai quay lại nhìn anh. Fabrizio chống chân lên trái banh đứng im như tượng đá.

Connors nói:

Các cháu đang chơi đá banh trên một bãi mìn.

Anh quỳ xuống rờ tay là là trên một ụ đất nhỏ, rồi anh ném từ từ từng viên sỏi nhỏ lên phần sân bọn trẻ đang chơi, mắt nhìn thật kỹ nơi viên sỏi dừng lại. Vincenzo hỏi:

Chú đang làm cái gì thế?

Mìn thường được cấy xuống đất theo một trật tự nhất định. Thường người ta gài theo một hình tròn, to nhỏ khác nhau. Một khi cháu đã phát hiện ra bọn địch gài mìn theo kiểu nào thì cháu có thể đoán được những nơi nào có mìn. Đó là cách dễ nhất.

Connors ném thêm bốn viên sỏi lên quảng trường trước khi anh nghe tiếng kêu lanh canh dội lại. Đó là thứ âm thanh anh đang chờ. Tiếng lanh canh đó phát ra ngay gần bàn chân trái của Dante. Connors bảo:

– Ở đó có một trái mìn.

Anh cúi thấp xuống và ném thêm năm, sáu viên sỏi nữa, anh đứng bật dậy ngay khi viên sỏi của anh tìm được trái mìn thứ hai. Lần này ngay gần chỗ Angela đang đứng. Anh vừa rón rén bước đi vừa nói với lũ trẻ:

Chú sẽ đào trái mìn này lên, sau đó chú sẽ tiếp tục đào nốt những trái mìn còn lại để các cháu có thể bước ra khỏi đây an toàn.

Một đám đông trẻ con đã tụ tập trên quảng trường. Connors nói với Nunzia, ánh mắt anh chợt bắt gặp ánh mắt cô, chỉ trong một thóang:
Em hãy giữ mọi người tránh xa nơi đây, ngộ nhỡ có chuyện gì xảy ra thì rất phiền.

Connors ghé sát mặt trên nền đá, tìm những trái mìn đã được chôn ở đó, Vincenzo bò bên cạnh anh, tay nó cầm một con dao nhỏ. Connors nhìn thằng bé cau mày:

Giờ thì chú mới biết các cháu chẳng đứa nào biết tiếng Anh cả. Vincenzo bảo:

Thể nào chú cũng cần cháu giúp đỡ mà.

Chú sẽ nâng khẽ hòn đá lên, còn cháu đào đất chung quanh nó, nhưng tránh xa phía trên và phía đáy dưới của quả mìn đấy và phải thật nhẹ nhàng mới được. Chỉ cần mạnh tay một chút là quả mìn sẽ phát nổ ngay thôi.

Vincenzo tiến đến gần hơn và bắt đầu gạt đất chung quanh quả mìn. Nó nhìn Connors đặt cục đá để qua một bên. Anh nói:

Chúng ta cần phải tìm một nơi cố định giấu những trái mìn này để làm sao bọn Đức không thể thấy chúng và mấy đứa trẻ khác cũng không phát hiện ra.

Tôi biết một chỗ.

Ông Maldini đã đứng cạnh Connors từ lúc nào bây giờ mới lên tiếng. Connors nhìn lên và lắc đầu:
Bọn trẻ sẽ kéo rần rần theo bác mất thôi. Vincenzo hỏi:

Ở đâu cơ ạ?

Ở Parco Virgiliano, ở đó có hàng trăm hốc cây thông, giấu mìn ở đó là tốt nhất.

Bác và mọi người đã từng vận chuyển mìn chưa ạ?

Connors hỏi. Vincenzo đáp:

Trước đây chúng cháu đâu cần phải biết mìn là gì. Bây giờ biết cũng đâu có quá muộn. Ông Maldini hỏi:

Vận chuyển mìn bằng cách nào đây?

Bằng xe đẩy.

Vincenzo nhìn bàn tay trái của Connors, lúc này đã luồn được xuống dưới đáy của trái mìn, nó thấy tay anh run lên, mạch máu ở cổ tay giật giật.

Gỡ mìn căng thẳng thế cơ à? Connors cười gượng nói:

Không, nhưng nhưng quả mìn này cũng chẳng phải là một ổ bánh lớn. Nó khủng khiếp lắm. Nếu chú phạm phải một sai lầm nhỏ, tất cả chúng ta sẽ chết hết.

Vincenzo hít một hơi thật sâu và làm dấu thánh. Nó nhìn Connors luồn cả hai bàn tay xuống dưới trái mìn, bàn tay anh nhẹ nhàng và vô cùng thận trọng tìm xem có sợi dây hoặc ổ điện nào không. Anh nói:

Có vẻ như không có dây nhợ gì nối ra bên ngoài. Dây dẫn cháy được nối ngay dưới quả mìn này.

Vincenzo hỏi:

Giờ phải làm gì đây?

Chẳng làm gì cả, chỉ cần kéo trái mìn lên là xong.

Anh nắm chặt trái mìn, mắt nhắm nghiền lôi mạnh trái mìn lên khỏi mặt đất, anh chẳng nghe gì ngoài sự im lặng sững sờ. Connors gục đầu trên mặt đất, thở không ra hơi. Anh nghe tiếng

Vincenzo thì thầm:

– Ôi lạy Chúa!

Ông Maldini và Vincenzo đỡ anh đứng lên, anh ôm quả mìn trong tay. Connors hỏi:

Theo cháu, ở đây có khoảng bao nhiêu trái mìn? Vincenzo đáp:

Có lẽ ba bốn trăm trái, chúng chôn mìn ở khắp mọi nơi. Connors đáp:

Ta cũng có thể làm như chúng.

Ta chôn mìn xuống và giăng bẫy bọn Đức ư? Connors đáp:

Nếu cháu thật sự muốn chống trả lại bọn Đức, cháu hãy sử dụng tất cả những thứ cháu lấy được của bọn Đức, dùng làm vũ khí chống lại chính chúng.

*

Connors cho xe chạy qua con đường Via dei Mille, đi về hướng thành phố nằm trên đỉnh đồi cao, hy vọng tìm thêm được thông tin của đoàn xe tăng Đức. Anh dừng lại nơi tượng đài của những người tử vì đạo, chân tượng đài là bốn bức tượng bằng đá hình bốn con sư tử to lớn. Ánh nắng buổi sáng dát vàng lên khu vực tượng đài, anh liếc nhìn lên xe, Nunzia đang ngồi thoải mái bên cạnh anh. Anh nói:

Trước đây anh chưa hề nhìn thấy một thành phố nào tuyệt vời như thế này. Thậm chí cả những toà nhà bị phá huỷ vẫn là những nơi tươi đẹp.

Nunzia lấy tay che mắt liếc nhìn anh:

Naples là thành phố kiên cường, người dân thành phố cũng vậy.

Em định ở lại đây cho đến khi chiến tranh kết thúc sao?

Cha em đi đâu em sẽ theo đó. Ta khó có thể biết được những gì đến với ta trong vài giờ tới chứ đừng nói gì đến kế hoạch cho tương lai.

Thế em muốn làm gì nào? Nếu em phải chọn cho mình một việc làm, em sẽ làm gì nào? Nunzia nhún vai:

Em thích bọn trẻ con. Em thích ở quanh bọn chúng, nghe bọn chúng cười, cãi cọ, khóc lóc mỗi khi chúng không được chiều chuộng vừa ý. Ngày làm việc của em sẽ tuyệt vời hơn nếu em được nghe những âm thanh ấy. Được sống như thế em sẽ quên đi những âm thanh khủng khiếp mà em phải nghe trong những năm vừa qua.

Connors mỉm cười nồng hậu, anh nói với cô gái:

Em là cô giáo giữ trẻ cừ khôi. Bất cứ khi nào em cũng có thể chơi đuà thoả thuê với bọn trẻ của anh.

Cô gái hỏi giọng ngạc nhiên:

Anh có con rồi sao?

Anh quên đấy, đáng lẽ anh phải nói là nếu anh có con. Connors lắc đầu:

Chưa, anh chưa có con và chưa có bất cứ ai đủ thân thiết để sau này trở thành vợ của anh.

Vậy khi trở lại quê hương anh, anh sẽ làm gì?

Trước khi cuộc chiến tranh khủng khiếp này bùng nổ, anh dự định sẽ trở thành luật sư, giờ thì anh không chắc mình muốn làm gì nữa.
Cô gái lắc đầu nói đùa với anh:

Trông anh không giống luật sư cho lắm. Ít nhất là giống những luật sư em từng gặp.

Em nghĩ sao mà nói vậy?

Trông anh hiền quá.

Bây giờ những luật sư làm việc dưới đế chế của Mussolini không tử tế như vậy đâu.