BÀI DIỄN VĂN TUYỆT VỜI VỀ NHỮNG TỶ ĐÔ LA TRONG BUỔI TIỆC CHIÊU ĐÃI

Chiều tối ngày 12.12.1900, gần tám mươi ông trùm tài phiệt của nước Mỹ tập trung tại Câu lạc bộ Đại học tổng hợp trên đường số 5 để dự buổi dạ hội mừng một người trai trẻ từ miền Tây về, chắc chẳng mấy ai trong số đó đoán được họ sẽ là người chứng kiến một trong những sự kiện nổi tiếng nhất trong lịch sử công nghiệp nước Mỹ.

J.Edward Simmons và Charles Stuart Smith, cảm kích vì lòng hiếu khách của Charles M.Shwab trong thời gian họ đến thăm Pittburg, đã tổ chức tiệc chiêu đãi nhằm mục đích giới thiệu chuyên gia thép ba mươi tám tuổi với hội các nhà băng nhóm miền Đông. Họ không ngờ rằng anh sẽ làm náo động cả buổi dạ hội. Thật ra thì ai đó cũng đã cảnh báo trước rằng những kẻ khệnh khạng New York vốn không thích tài hùng biện, và nếu như ngài Shwab không muốn làm cho các ông Thép, ông Xây dựng và vân vân này buồn tẻ, thì hãy hạn chế ở một bài nói ngắn phải phép hai mươi, mà tốt nhất là mười lăm phút, và họ cũng sẽ chẳng để ý gì lắm đâu.

Ngài John Pierpont Morgan, nhân vật thân cận với triều đình, dự định chỉ ban cho buổi tiệc một hân hạnh được chiêm ngưỡng sự có mặt của ông trong một thời gian ngắn. Đối với báo chí và dư luận xã hội, sự kiện này không đáng chú ý và ngày hôm sau cũng chẳng có sự nhắc nhở gì trên báo.

Thế là, hai chủ nhân và những người khách trứ danh của họ, như thường lệ, ăn buổi tiệc bảy-tám món. Họ nói chuyện gì đó, nhưng cũng không ai hiểu chuyện gì. Trước đây, ít ai trong số các ông chủ nhà băng và các brocker gặp ngài Shwab, người làm doanh nghiệp trên bờ Mononghahill, và chưa ai biết tường tận về ông. Nhưng buổi tiệc chưa kịp kết thúc thì tất cả đã sôi động và Nghiệp đoàn Thép Mỹ (dự án nhiều tỷ đôla) đã có hình hài.

Lịch sử tất nhiên đã bị thiệt hại rất nhiều vì không ai nghĩ đến việc ghi lại bài diễn văn của ngài Charles M.Shwab tại buổi chiêu đãi này.

Cứ cho là nó không thật hay, thậm chí là không đúng hết văn phạm (bởi vì sự cầu kỳ ngôn ngữ chưa bao giờ là đối tượng quan tâm của nhà diễn giả của chúng ta), song nó đầy sắc sảo và thấm nhuần tinh tế. Nhưng ta hãy tạm gác nó lại. Cái chính, là nó có hiệu quả bất ngờ, lôi kéo được số vốn năm tỷ đôla mà những người có mặt lúc đó là hiện thân. Sau khi ngài Shwab kết thúc bài diễn văn và mọi người còn đang chịu ấn tượng mạnh, – mặc dầu ông chỉ nói tất cả có mười chín phút – J.P.Morgan đã kéo diễn giả ra một góc cạnh cửa sổ. Tại đó, ngồi trong một tư thế bất tiện, họ còn nói chuyện với nhau thêm một tiếng nữa.

Lực hấp dẫn của cá nhân ông Shwab phát huy hết công suất, nhưng quan trọng hơn cả là ông đã triển khai được một chương trình tăng cường sản xuất thép đầy đủ, đường nét rõ ràng. Nhiều tay làm ăn đã cố khêu gợi ngài Morgan ý tưởng thành lập Liên hợp độc quyền (tơ-rớt) Thép theo kiểu các liên hiệp xí nghiệp sản xuất bánh bích quy, dây thép gai, đai thùng, đường, cao-su, rượu whisky, bơ và kẹo cao-su. John U.Gates, một người nổi tiếng về các vụ áp-phe ám muội, theo riết ngài Morgan, nhưng không được ông tin tưởng. Anh em nhà Moor, nhân viên thị trường chứng khoán Chicago, những người đã từng hình thành tơ-rớt diêm và Liên đoàn sản xuất bánh bích quy, cũng rất bám ngài Morgan, nhưng vẫn thất bại. Elbert H.Hary, luật sư đạo đức giả tỉnh lẻ, cố chắp nối công cuộc làm ăn này, nhưng không có đủ sức thuyết phục và gây một ấn tượng nào đối với nhà tài chính. Và nếu Shwab không đủ sức hùng biện để nâng ngài Morgan lên tầm cao cần thiết để ngài có thể thấy cái lợi từ việc đảm bảo tài chính cho dự án, chắc chắn ngài sẽ coi đó là lời lảm nhảm của kẻ điên đáng giá không hơn một bao diêm.

Nam châm tài chính mà những thế hệ trước đây đã thu hút hàng ngàn xí nghiệp nhỏ và kém hiệu quả lập thành chuỗi xích dài tổ hợp những công ty có khả năng cạnh tranh, đã trở nên phổ biến trong lĩnh vực sản xuất thép nhờ kế hoạch của John U.Gates – gã kẻ cướp vui tính của doanh nghiệp này. Hắn đã tổ chức công ty American Steel and Wire từ một chuỗi các hãng nhỏ và cùng ngài Morgan lập nên công ty Federal Steel.

Nhưng nếu so sánh với tơ-rớt khổng lồ mà ông Andrew Carneghi tổ chức theo ngành dọc, với sự tham gia của 53 bạn hàng, thì tất cả những tổ hợp còn lại cũng chỉ là hạng vặt vãnh. Thích thì cứ việc liên kết kiểu gì cũng được, những nó chẳng mảy may ảnh hưởng đến các xí nghiệp của Carneghi, và ngài Morgan rất hiểu điều đó.

Ông già Scotland kỳ quặc (Carneghi) từ tầm cao lâu đài Skibo lộng lẫy của mình ngắm nhìn các công ty nhỏ của Morgan đang mưu toan leo vào doanh nghiệp của ông, lúc đầu còn thích thú, về sau trở nên tức giận. Khi những mưu toan đó trở nên trắng trợn, ông già bắt đầu thiên về việc trả thù. Ông dự định thiết lập một mạng lưới công nghiệp tương tự như mạng lưới của kẻ cạnh tranh. Trước đây, ông chẳng quan tâm gì đến dây thép gai, ống, đai, hay thép lá. Ngược lại. Ông muốn bán thép chưa xử lý cho những công ty này và để cho họ thích làm gì thì làm. Giờ đây, khi Ch.Shwab trở thành Phó thứ nhất của ông, ông muốn dồn bọn cạnh tranh vào chân tường.

Trong bài diễn văn của Charles M.Shwab, ngài Morgan nhận ra đáp số bài toán tổ hợp của mình. Tơ-rớt – cái lớn nhất trong tất cả những thứ cùng loại – không có Carneghi, thì chẳng còn là tơ-rớt, mà, như một nhà văn mô tả, không khác nào chiếc bánh kem mà lại thiếu kem.

Trong bài diễn văn đêm 12.12.1900, Charles M.Shwab xuất phát từ giả thuyết, nhưng không có đảm bảo, rằng sự nhạy bén lớn lao của Carneghi có thể được sử dụng dưới mái nhà của Morgan. Ông nói về tương lai của ngành sản xuất thép trên thế giới, về việc tổ chức lại và lợi nhuận, về việc bỏ những nhà máy làm việc kém hiệu quả, tập trung sức lực cho những nhà máy đang phát triển tốt, tiết kiệm chi phí vận chuyển kim loại, về bộ máy quản trị và hành chính, và về việc chiếm lĩnh thị trường tiêu thụ quốc tế.

Nhưng lớn hơn tất cả, Charles M.Shwab phân tích cho hội kẻ cướp trong doanh nghiệp rõ, đâu là sai lầm chính trong hoạt động ăn cướp của họ. Ông rút ra kết luận rằng mục đích chính của họ – thiết lập độc quyền, nâng giá và kiếm lợi nhuận tối đa – là rất thiển cận. Bởi vì chính sách như vậy sẽ hạn chế thị trường và chỉ thích hợp với thời kỳ công nghiệp bành trướng theo chiều rộng. Ông khẳng định rằng thép với giá thành rẻ sẽ hình thành được thị trường mà họ hằng mong muốn, rằng sẽ phát hiện ra những lĩnh vực ứng dụng thép mới và điều đó cho phép chiếm lĩnh được một phần đáng kể thị trường quốc tế. Mặc dù ông không hề biết, thực tế Ch. M.Shwab đã là thánh tông đồ của việc sản xuất sản phẩm đại trà.

Bữa tiệc chiêu đãi ở Câu lạc bộ Đại học tổng hợp kết thúc như vậy. Ngài J.P.Morgan ra về, ngẫm nghĩ về những dự đoán lạc quan của Ch. M.Shwab. Shwab trở về Pittsburg để cứu ngành công nghiệp thép thoát khỏi ông già khả ái Carneghi, trong khi Hary và những người khác quay về bên các thiết bị của thị trường định giá các loại chứng khoán, và chờ đợi những bước tiếp theo.

Và những bước này đã xuất hiện không chậm trễ. Ngài J.P.Morgan cần đến một tuần để tiêu hóa những đề nghị ngon lành của Shwab. Một bữa tiệc thật sự! Khi đã tin chắc rằng không thể có sự bội thực tài chính, ngài liền cho người đi tìm chàng trẻ tuổi, và phát hiện ra rằng người này cũng tương đối rụt rè. Ch. M.Shwab báo trước rằng ngài Carneghi có thể sẽ rất không thích việc Ch. M.Shwab, chủ tịch tơ-rớt của ông, lại đi chơi trò chim chuột với Ông vua của Wall-street mà ông đã quyết định không bao giờ đặt chân tới. Lúc đó, John U.Gates – kẻ môi giới – đề nghị Ch. M.Shwab tình cờ có mặt tại khách sạn Belview (Philadelphia) vào một thời điểm nào đó, để ngài Morgan cũng có thể tình cờ có mặt tại đó. Nhưng khi Shwab đến Philadelphia, ngài Morgan đột nhiên bị ốm và buộc phải nằm nhà tại New-york. Vì vậy Ch. M.Shwab quay về New-york và sau đó xuất hiện trong thư viện danh tiếng của nhà tài phiệt.

Các nhà lịch sử kinh tế trịnh trọng khẳng định rằng toàn bộ vở kịch này từ đầu đến cuối là do chính ngài Carneghi dựng nên: cả buổi dạ hội chào mừng Ch. M.Shwab, cả bài diễn văn tuyệt vời, cả câu chuyện bàn ban đêm với J.P.Morgan – tất cả đều do lão già Scotland quỷ quyệt dựng cảnh. Nhưng thực tế hoàn toàn ngược lại. Khi Ch. M.Shwab được mời đến gặp J.P.Morgan để bàn công việc, ông còn chưa biết được ông chủ nhỏ bé của mình (họ gọi Andrew Carneghi như vậy) sẽ đánh giá đề nghị bán công ty như thế nào. Đặc biệt là bán công ty cho nhóm những nhà doanh nghiệp mà ông nhìn nhận giống như cha cố nhìn nhận bọn bất chính. Song khi câu chuyện đến hồi quyết định, ngài Shwab đã trình bày những cột chữ số in đẹp trên sáu trang giấy, và rốt cuộc chứng minh cho ngài Carneghi thấy tính hiện thực trong việc có những thu nhập khổng lồ do bán các công ty sản xuất thép.

Và chẳng có gì phải sửng sốt! Bởi vì những con số đó đã được bốn người vắt óc suốt đêm nghĩ ra. Chủ tọa cuộc họp tất nhiên là ngài Morgan với niềm tin sắt đá vào sức mạnh thần diệu của tiền bạc. Bên cạnh ông là Robert Bacon, người bạn hàng vương giả và học thức. Người thứ ba là John U.Gates mà ngài Morgan khinh bỉ như một kẻ gian lận, nhưng vẫn sử dụng làm công cụ để đạt mục tiêu. Và cuối cùng là Ch. M.Shwab, người biết về quá trình thành lập và bán các công ty sản xuất thép nhiều hơn bất cứ ai trên đời. Những con số từ Pittsburg chưa bao giờ bị nghi ngờ. Nếu ông Shwab nói rằng một công ty nào đó đáng giá bao nhiêu đó thì nó đúng chừng đó, không hơn không kém. Ông còn cả quyết rằng Liên hiệp sẽ chỉ bao gồm những xí nghiệp ông sẽ nêu tên. Ông nghĩ đến một Liên hiệp trong đó không có sự trùng lắp, nhưng hoàn toàn không để phá sự ngon miệng của những người bạn mới đang muốn đẩy toàn bộ gánh nặng tài chính sang đôi vai vạm vỡ của ông J.P.Morgan.

Khi bình minh hé rạng, ngài Morgan đứng đậy vươn vai. Chỉ còn lại một vấn đề chưa thảo luận.

Ông nghĩ ông có khả năng thuyết phục Andrew Carneghi bán công ty không? – ngài hỏi.

– Tôi sẽ cố gắng, – Ch. M.Shwab trả lời.

Nếu ông thuyết phục được, tôi sẽ đảm bảo tất cả phần còn lại, – J.P.Morgan khẳng định.

Nói – là làm. Nhưng Andrew Carneghi có cắn câu vụ này không? Và lão sẽ đòi bao nhiêu? (Ngài Shwab cho là gần 320 000 000 đôla). Và ông ta sẽ đòi trả bằng gì? Văn tự? Tiền mặt? Chẳng ai có thể thu thập được lấy 1/3 tỷ đôla bằng tiền mặt.

Vào một ngày giá lạnh đẹp trời tháng giêng, trên sân golf ở West-Chester, Andrew, ăn mặc kín cổng cao tường, và Charle, như thường lệ huyên thuyên liên tục để nâng tinh thần, gặp nhau để chơi. Trước khi về đến biệt thự riêng ấm áp và tiện nghi của ngài Carneghi, không ai hé một lời nào về công việc. Khi Andrew Carneghi đã ấm áp và thư giãn, Ch. Shwab, với tính thuyết phục đã từng thôi miên 80 triệu phú Nữu-ước, từ tốn trình bày về triển vọng hứa hẹn của việc thoải mái ra đi, rời bỏ doanh nghiệp lớn để về hưu, về những của cải chưa từng thấy, có khả năng thoả mãn mọi ý muốn kỳ quặc thất thường nhất của một người già. Và A. Carneghi đã đầu hàng! Ông viết một con số trên trang giấy, đưa cho Shwab và bảo: Được! Đây là giá ta sẽ bán!

Con số đó là 400 000 000 đôla, gần với con số Shwab đã nêu với ngài Morgan. Thật ra thì khoản chênh lệch 80 000 000 đôla là tính đến việc tăng giá bất động sản trong hai năm cuối.

Sau đó ít lâu, trên boong con tàu xuyên đại dương, ông già Scotland tiếc rẻ phàn nàn với J.P.Morgan, rằng lẽ ra ông phải đòi thêm 100 000 000 đôla nữa mới phải.

Và người này trả lời vui vẻ: Lúc ấy ngài mà đòi, chắc ngài đã nhận được rồi.

Dĩ nhiên, về sự kiện này đã có một tiếng đồn lớn. Phóng viên Anh đánh giá rằng cả thế giới doanh nghiệp liên quan đến sản xuất và bán thép đã khiếp sợ cái Liên hiệp khổng lồ. Giám đốc Đại học tổng hợp Yel, ngài Hardly, đã tuyên bố rằng mặc dù có chính sách chống tơ-rớt, trong hai mươi lăm năm nữa sẽ xuất hiện một ông vua mới trong nước. Và tay chứng khoán nổi tiếng, ngài Kin, đã làm nên cả sự nghiệp nhờ đưa ra thị trường chứng khoán những cổ phiếu mới trị giá gần 600 000 000 đôla. Và tất cả những chàng trai đó, từ ngài Gates đến ngài Hary, không ai thiếu phần. Charles Shwab, 38 tuổi, đã thôi nhà băng của mình. Ông trở thành chủ tịch Liên hiệp mới và điều hành nó cho đến năm 1930.

CỦA CẢI SINH RA TỪ BÊN TRONG

Câu chuyện trong lĩnh vực doanh nghiệp lớn mà các bạn vừa chứng kiến trên đây – là minh họa tốt nhất cho phương pháp mà chúng tôi đã nói. Phương pháp biến mong muốn thành hiện thực.

Tổ chức khổng lồ ban đầu ra đời trong trí tưởng tượng của một người. Kế hoạch tài trợ – thu hút các nhà máy sản xuất thép – chín muồi cũng trong đầu óc của chính người ấy. Tin tưởng vào thành công, mong ước to lớn, trí tưởng tượng phong phú, và cuối cùng là sự kiên định quyết đạt mục tiêu đã đặt ra – đó là những bộ phận cấu thành thật sự của thành công, cho phép tạo ra Thép Mỹ. Nhà máy, thiết bị – tất cả những thứ mà chúng ta vẫn gọi là công cụ sản xuất, những thứ trở nên rất quan trọng sau khi mọi việc đã hoàn thành, thật ra đã không đóng một vai trò nào trong quá trình đàm phán. Nhưng phân tích kỹ cho thấy giá trị của tài sản cuối cùng do một người điều khiển là 600 000 000 đôla.

Nói cách khác, tư tưởng của Charles M.Shwab, gắn với lòng tin, và được ông chia sẻ với J.P.Morgan và những người khác, đã được bán ra với giá cao – 600 000 000 đôla. Giá của một tư tưởng – thật không tồi! Liên hiệp Thép Mỹ trong tương lai đã chứng tỏ rằng số triệu mà ngài Shwab đã bán tư tưởng của mình, chưa phải là tất cả! Bởi vì nó đã trở thành một trong những công ty giàu nhất thế giới, tạo công ăn việc làm cho hàng ngàn người, hoàn thiện các phương pháp sử dụng thép và mở ra những thị trường tiêu thụ mới. Có nghĩa là công ty đã trở nên thịnh vượng!

Của cải ban đầu đến với thế giới này dưới dạng ý nghĩ!

Tổng số của cải mà một người thu được chỉ hạn chế bởi chính tầm cỡ của người đó. Niềm tin xoá bỏ mọi hạn chế. Hãy nhớ đến điều đó khi bạn sẵn sàng ký với cuộc đời bản hợp đồng với trị giá bạn mong muốn.

Suy nghĩ cần ghi chép

Muốn thành công cần có niềm tin. Niềm tin có thể tạo ra và củng cố bằng cách đưa vào tiềm thức những ý nghĩ cần thiết.

Để tự khẳng định cần qua 5 bước. Năm bước này thuần phục sức mạnh nội tâm trong con người bạn khá dễ dàng. Bây giờ thì bạn đã rõ: mọi việc dường như đã kết thúc, song nếu ý nghĩ định hướng chiến thắng, thì hạnh phúc và thành công mai sau chính là kết quả của tình huống hôm nay.

Tấm gương những người như A.Lincoln và M.Gandi cho thấy ý nghĩ cũng giống như nam châm, có khả năng hút những ý nghĩ có tinh thần gần giống mình, làm cho hàng triệu khối óc cùng làm việc nhất trí.

Một điểm rất quan trọng: trước khi muốn nhận, cần phải cho. Khi các nhà triệu phú hiểu ra điều đó, doanh nghiệp ăn cướp biến thành kinh doanh chân chính, làm việc phục vụ xã hội và cùng với xã hội. Và việc kinh doanh như vậy đến nay vẫn là có lợi nhất.

CẢ NGHÈO ĐÓI LẪN GIÀU SANG – ĐỀU LÀ CON ĐẺ CỦA NIỀM TIN!