Ngay cả khi bạn không được mua quyền chen lên đầu hàng thì đôi khi bạn vẫn có thể thuê người khác xếp hàng thay cho bạn. Mỗi mùa hè, Nhà hát Thành phố New York lại biểu diễn các vở kịch của Shakespeare miễn phí ngoài trời ở công viên Central Park. Nhà hát bắt đầu phát vé cho các suất diễn buổi tối từ 1 giờ chiều, và mọi người phải xếp hàng từ nhiều giờ trước. Năm 2010, khi Al Pacino đóng vai Shylock trong vở Người lái buôn thành Venice thì nhu cầu vé càng đặc biệt căng thẳng.
Nhiều người New York rất muốn xem vở kịch, nhưng họ không có thời gian xếp hàng. Theo báo New York Daily News, tình thế khó khăn đã làm nảy sinh một nghề kinh doanh giản đơn mới: có những người sẵn lòng xếp hàng để nhận vé hộ những người sẵn lòng trả tiền để không phải xếp hàng. Những người xếp hàng hộ đã đăng quảng cáo trên trang web tìm việc Craigslist và các trang web khác. Để đổi lấy công xếp hàng và chờ đợi, họ có thể yêu cầu khách hàng trả đến 125 dollar cho mỗi tấm vé xem kịch miễn phí họ lấy được [32].
Nhà hát đã cố tránh tình trạng có người kiếm tiền từ việc xếp hàng hộ vì cho rằng: “điều này không phù hợp với tinh thần của Shakespeare trong không gian công viên chung”. Nhiệm vụ của Nhà hát Thành phố, đơn vị được nhà nước bao cấp, hoạt động không vì lợi nhuận là phải làm cho khán giả từ mọi tầng lớp xã hội có thể được tiếp cận với họ nhiều hơn. Andrew Cuomo, tổng chưởng lý thành phố New York đã gây sức ép, buộc Craigslist phải dỡ bỏ quảng cáo của những người cung cấp dịch vụ xếp hàng hộ. “Bán những tấm vé được phát miễn phí đã tước đi của người New York những lợi ích mà cơ quan được nhà nước bao cấp [Nhà hát Thành phố New York] đem lại” [33].
Công viên Central Park không phải nơi duy nhất giúp người ta kiếm tiền từ việc xếp hàng chờ đợi. Ở Washington, D.C., xếp hàng đang nhanh chóng trở thành một nghề liên quan chặt chẽ đến nhà nước. Khi các ủy ban quốc hội tổ chức phiên điều trần về các điều luật được đề xuất ban hành, họ thường dành vài chỗ ngồi để các nhà báo và người dân có thể đến xem, theo nguyên tắc ai đến trước được chỗ trước. Tùy vào nội dung điều trần và quy mô phòng họp mà hàng người xếp hàng tham dự phiên điều trần có thể hình thành từ một hay nhiều ngày trước đó, bất kể trời mưa hay gió mùa đông lạnh. Các chuyên gia vận động hành lang cho các công ty rất muốn tham dự phiên điều trần này vì họ muốn nói chuyện với các nhà lập pháp vào giờ nghỉ và theo dõi sát sao những điều luật liên quan đến ngành kinh doanh của họ. Nhưng bất đắc dĩ lắm họ mới xếp hàng hàng giờ để có chỗ ngồi. Giải pháp của họ là: trả hàng nghìn dollar cho công ty xếp hàng chuyên nghiệp, và các công ty này sẽ thuê người để xếp hàng hộ.
Các công ty xếp hàng thường thuê người về hưu, người đưa thư, và ngày càng phổ biến là người vô gia cư – họ là những người chấp nhận mọi hoàn cảnh để đứng xếp hàng. Họ chờ ở ngoài rồi theo dòng người, dịch chuyển dần vào trong sảnh tòa nhà quốc hội, xếp hàng ngoài phòng điều trần. Ngay trước khi phiên điều trần bắt đầu, tay chuyên gia vận động hành lang giàu có mới tới, đổi chỗ với cái người ăn mặc lôi thôi đang đứng xếp hàng và chiếm được một ghế trong phòng [34].
Các công ty xếp hàng thuê yêu cầu các chuyên gia vận động hành lang phải trả từ 36 đến 60 dollar cho một giờ xếp hàng, nghĩa là cái giá cho một chỗ ngồi trong phòng điều trần có thể lên đến 1000 dollar hoặc hơn. Người đứng xếp hàng thuê được trả từ 10 đến 20 dollar một giờ. Báo Washington Post đã có bài xã luận phản đối hiện tượng này, cho rằng nó “hạ thấp” Quốc hội và “khinh thường công chúng”. Thượng nghị sỹ Claire McCaskill thuộc đảng Dân chủ, đại diện bang Missouri đã cố gắng tìm cách cấm, nhưng không thành công. Theo bà, “việc các nhóm lợi ích đặc biệt mua được chỗ ngồi ở phiên điều trần của Quốc hội không khác gì mua vé xem hòa nhạc hay bóng bầu dục là một sự xúc phạm đối với tôi” [35].
Gần đây, ngành kinh doanh xếp hàng đã mở rộng địa bàn từ Quốc hội sang đến Tòa án tối cao Mỹ. Khi Tòa bước vào phiên tranh tụng trong các vụ kiện lớn liên quan đến Hiến pháp thì không dễ mà vào nghe được. Nhưng nếu bạn sẵn lòng trả tiền, bạn có thể thuê một người xếp hàng hộ để kiếm cho bạn một chỗ ngồi để chứng kiến phiên tòa tối cao của đất nước [36].
Công ty LineStanding.com tự mô tả họ là “công ty hàng đầu trong lĩnh vực xếp hàng ở Quốc hội”. Khi Thượng nghị sỹ McCaskill đề xuất luật cấm ngành kinh doanh xếp hàng, Mark Gross – chủ sở hữu công ty – đã lên tiếng tự bảo vệ. Ông so sánh nghề xếp hàng thuê với việc phân công lao động trên dây chuyền lắp ráp của Henry Ford: “Mỗi công nhân trên dây chuyền phải chịu trách nhiệm về nhiệm vụ của riêng mình”. Các chuyên gia vận động hành lang xuất sắc trong việc tham gia phiên điều trần và “phân tích mọi lời khai”, các nghị sỹ thì giỏi “ra quyết định khi có thông tin”, còn “người xếp hàng thì làm tốt một việc, là chờ đợi. Phân công lao động đã giúp nước Mỹ trở thành môi trường lao động tuyệt vời”, Gross khẳng định. “Công việc xếp hàng nghe có vẻ lạ, nhưng nói cho cùng nó là một nghề trong sạch trong nền kinh tế thị trường tự do” [37].
Oliver Gomes, một người xếp hàng chuyên nghiệp cũng đồng ý với Gross. Khi được tuyển vào làm, anh đang sống ở khu vực của người vô gia cư. CNN đã phỏng vấn anh khi anh đứng xếp hàng thuê cho một chuyên gia vận động hành lang chờ một phiên điều trần về biến đối khí hậu. “Ngồi ở sảnh Quốc hội khiến tôi thấy dễ chịu hơn”, Gomes trả lời CNN. “Công việc này làm tôi phấn chấn, tôi cảm thấy… à anh biết đấy… hình như tôi thuộc về nơi này, hình như tôi đang làm việc có ích mỗi phút giây” [38].
Nhưng cơ hội của Gomes lại khiến một số nhà môi trường nản lòng. Một nhóm các nhà môi trường đến dự buổi điều trần về biến đổi khí hậu đã không thể vào được bên trong. Đội quân xếp hàng thuê đã giúp giới vận động hành lang chiếm hết tất cả mọi chỗ ngồi trong phòng điều trần [39]. Dĩ nhiên, người ta có thể nói rằng nếu các nhà môi trường thực sự quan tâm thì họ cũng nên đến xếp hàng từ đêm trước. Hoặc họ nên thuê những người gia cư xếp hàng hộ họ.

Chú thích:

[32] Joe Dziemianowicz, “Shakespeare xuống công viên: Phải trả tiền để có vé xem kịch Shakespeare miễn phí – một bi kịch tồi tệ”, Daily News, 9/6/2010, trang 39.

[33] Tài liệu đã dẫn; Glenn Blain, “Tổng chưởng lý Andrew Cuomo thẳng tay xử lý việc kiếm tiền từ vé các vở kịch Shakespeare diễn ở công viên”, Daily News, 11/6/2010; “Trong vai tổng chưởng lý, Cuomo truy đuổi những kẻ kiếm tiền từ Shakespeare”, Wall Street Journal, 11/6/2010.

[34] Brian Montopoli, “Đội quân xếp hàng,” Legal Affairs, tháng 1,2/2004; Libby Copeland, “Hàng người bắt đầu xếp ở đây”, Washington Post, 2/3/2005; Lisa Lerer, “Chờ món tiền ngon”, Politico, 26/7/2007; Tara Palmeri, “Người vô gia cư xếp hàng thay giới vận động hành lang ở Đồi Capitol”, CNN, http:// edition.cnn.com/2009/POLITICS/07/13/line.standers.

[35] Sam Hananel, “Nhà lập pháp muốn cấm xếp hàng thuê ở Đồi Capitol”, Washington Post, 17/10/2007; Mike Mills, “Trả tiền chờ đợi: Ở Đồi Capitol, các công ty xếp hàng thay giới vận động hành lang để kiếm lời”, Washington Post, 24/5/1995; “Chen lấn ở Quốc hội”, Washington Post, 29/5/1995. Câu nói của Thượng nghị sỹ McCaskill được trích từ bài báo của Sarah O’Connor, “Chương trình ngân sách có lợi cho đội quân xếp hàng”, Financial Times, 13/10/2009.

[36] Robyn Hagan Cain, “Bạn cần một chỗ ngồi trong phiên tranh tụng ở Tòa án tối cao? Hãy thuê người xếp hàng hộ”, FindLaw, 2/9/2011; http://blogs.findlaw. com/supreme_court/2011/09/need-a-seat-at-supreme- court-oral-argumentshire-a-line-stander.html; www.qmsdc.com/linestanding.html.

[37] www.linestanding.com. Câu nói của Mark Gross có tại địa chỉ http:// qmsdc.com/Response%20to%20S-2177.htm.

[38] Câu nói của Gomes trích từ bài báo của Palmeri, “Người vô gia cư đứng đợi thay giới vận động hành lang ở Đồi Capitol”.

[39] Bài báo đã dẫn.