Từ đó đến chiều khi bác sĩ đến không có gì xảy ra. Bác sĩ người ốm yếu, thanh mảnh, trầm tĩnh vẻ bàng hoàng vì chiến tranh. Ông gắp những mảnh đạn trong đùi tôi ra một cách khéo léo và thoáng ẩn một sự gớm ghiếc. Ông dùng một loại thuốc tê tại nơi đau gọi là “tuyết”, làm cho thớ thịt cứng lại, không đau, cho đến khi dao hay kẹp lách đến vùng thịt dưới lớp bị tê. Bệnh nhân nhận thấy rõ vùng bị tê ở đâu. Một lát sau sự tinh tế tế nhị của bác sĩ cũng cạn kiệt, và ông xét thấy phải chiếu điện.

– Những kết quả thăm dò như thế không được đầy đủ – Ông nói.

Họ chiếu điện cho tôi ở tại Ospedale Maggiore. Bác sĩ chiếu điện là người hăng hái, đắc lực và vui tính. Người ta đặt bệnh nhân nằm thẳng lưng để có thể thấy những mảnh đạn lớn qua máy chiếu điện. Họ hứa sẽ gởi cho chúng tôi phim chiếu điện. Bác sĩ yêu cầu tôi viết vào sổ tay của ông tên tôi, đơn vị và vài cảm tưởng của tôi. Ông bảo những đơn vị ngoại quốc rất xấu xa, tàn bạo và khó chịu. Bọn Áo là bọn chó má. Ông hỏi tôi đã giết được bao nhiêu tên. Thực ra tôi có giết tên nào đâu, nhưng để cho ông vừa lòng tôi đành bảo là tôi đã giết rất nhiều. Cô Gage ở trong phòng với tôi. Bác sĩ choàng tay qua người nàng và bảo nàng đẹp hơn cả nữ hoàng Cleopâtre. Không biết nàng có điều gì không. Cléopâtre là nữ hoàng thuở trước của Ai Cập. Vâng đúng, cô Gage giống Cléopâtre. Chúng tôi trở về bệnh viện nhỏ trong chiếc xe Hồng thập tự và một lúc sau tôi được mang lên thang máy và đặt trở lại giường. Phim chiếu điện đến vào buổi chiều. Bác sĩ đã bảo may ra thì chiều hôm đó ông ta có thể gởi đến và ông ta đã giữ lời hứa. Catherine Barkley đưa cho tôi xem. Người ta bọc phim trong những bao đỏ. Nàng lấy ra và cầm đưa lên đèn và cả hai đứa chúng tôi đều xem.

– Cái này cho chân phải – Nàng nói rồi cho vào bao – Còn cái này bên chân trái.

– Để đó đi em – Tôi bảo – Lại đây với anh.

– Không được đâu anh – Nàng nói – Em chỉ đến một lát để đưa cho anh xem thôi.

Nàng đi ra bỏ tôi nằm đó. Buổi chiều trời nóng bức quá. Tôi mệt vì nằm mãi trên giường. Tôi gởi ông thường trực mua báo, tất cả các số báo nếu được.

Trước khi ông ta trở lại, có ba vị bác sĩ vào phòng tôi. Tôi để ý nên biết được vị bác sĩ nào tay nghề kém thì có khuynh hướng hội chẩn và nhờ sự giúp đỡ trong việc chẩn bệnh. Bác sĩ nào mà không thể mổ được ruột thừa thì sẽ giao lại cho bác sĩ nào không đủ tài sức cắt amidan. Ba vị bác sĩ này thuộc loại đó.

– Đây chàng trai trẻ đây – Vị bác sĩ trưởng có đôi bàn tay khéo léo bảo.

– Anh thấy trong người như thế nào? – Ông bác sĩ cao gầy có râu hỏi tôi.

Vị thứ ba có mang phim chiếu điện đựng trong bao đỏ lặng lẽ không nói gì.

– Có lẽ tốt hơn nên tháo băng – Ông bác sĩ có râu nói.

– Hẳn rồi, xin cô làm ơn tháo thay băng – Ông bác sĩ trưởng bảo với cô Gage.

Cô Gage tháo băng ra. Tôi nhìn xuống đôi chân của mình. Lúc ở bệnh viện mặt trận, đôi chân tôi trông giống như khúc dồi cũ. Bây giờ nó đóng vẩy cứng và đầu gối sưng to lên, tái nhợt, còn bắp chân lún xuống nhưng không có mủ.

– Sạch lắm – Vị bác sĩ bảo – Sạch lắm, tốt lắm.

– Ồ – Vị bác sĩ để râu nói còn ông bác sĩ thứ ba thì đưa mắt nhìn ông bác sĩ trưởng.

– Cử động đầu gối xem nào? – Ông bác sĩ có râu bảo.

– Tôi không thể cử động được.

– Cố thử những khớp xuống xem – Ông bác sĩ có râu bảo. Trên tay áo ông, ngoài ba sao còn có một gạch nữa, như thế có nghĩa là ông ở vào cấp bậc đại úy.

– Hẳn là thế – Bác sĩ trưởng nói rồi hai người từ từ gập nhẹ chân phải tôi lại.

– Ông làm đau chân tôi quá – Tôi bảo.

– Được, được thêm chút nữa.

– Thôi đủ rồi, đừng kéo xa thêm nữa – Tôi nói.

– Cử động được một phần – Vị đại úy quân y nói. Ông ta đứng thẳng người lên – Bác sĩ làm ơn cho tôi xem những phim chụp. Ông bác sĩ kia đưa cho ông ta một trong những phim chụp.

– Không, chân trái cơ.

– Chân trái đây, thưa bác sĩ.

– Đúng, tôi đang nhìn một góc khác. – Ông trả lại bản chụp và quan sát bản kia một lúc.

– Đấy bác sĩ thấy không? – Ông ta chỉ một vật lạ có hình cầu hiện rõ trong ánh sáng. Họ cùng xem xét bức chụp đó một lúc khá lâu.

– Tôi chỉ có thể nêu lên điều này – Vị đại úy quân y có râu lên tiếng – Đây chỉ là vấn đề thời gian, có thể trong ba tháng hoặc sáu tháng.

– Dĩ nhiên là phải để cho nước ở khớp xương có thì giờ tạo nên chất mới.

– Chính thế, đây chỉ là vấn đề thời gian. Dầu tận tâm đến đâu tôi cũng không thể giải phẫu một cái đầu gối như thế trước khi chỗ mảnh đạn không bị nhiễm trùng.

– Tôi đồng ý với bác sĩ.

– Sáu tháng để làm gì? – Tôi hỏi.

– Cần sáu tháng để cho chỗ mảnh đạn không bị nhiễm trùng và để cho cuộc giải phẫu hoàn toàn an toàn.

– Tôi không tin thế – Tôi nói.

– Thế anh có muốn giữ đầu gối anh lại không?

– Không – Tôi đáp.

– Sao?

– Tôi muốn cắt bỏ nó đi – Tôi trả lời – Rồi thay thế vào đó một cái móc.

– Anh muốn nói gì? Một cái móc hử?

– Hắn đùa đấy – Ông bác sĩ trưởng bảo. Ông vỗ nhẹ vào vai tôi – Hắn ta muốn giữ đầu gối lại chứ. Đó là một chàng trai dũng cảm, anh ta đã được đề nghị gắn huy chương bạc.

– Xin thành thật khen ngợi anh – Vị đại úy quân y nói. Ông ta bắt tay tôi – Tôi có thể nói nếu để mổ có kết quả tốt thì nên đợi sáu tháng trước khi mổ đầu gối. Bây giờ thì tùy anh, muốn có ý kiến khác cũng được.

– Cám ơn bác sĩ nhiều lắm. Tôi luôn luôn tán thành ý kiến của bác sĩ.

Vị đại úy quân y nhìn đồng hồ tay rồi bảo:

– Chúng tôi phải đi thôi. Chúc anh may mắn.

– Tạm biệt và rất cám ơn – Tôi bắt tay vị bác sĩ thứ ba rồi cả ba ra khỏi phòng

– Cô Gage – Tôi gọi cô y tá. Cô Gage đi vào phòng.

– Xin cô làm ơn cho mời bác sĩ trưởng trở lại đây một lát – Tôi nói.

Bác sĩ vào phòng, mũ cầm tay đứng cạnh giường tôi và hỏi:

– Anh muốn nói với tôi à?

– Vâng, thưa bác sĩ, tôi không thể đợi trong sáu tháng để chờ giải phẫu. Trời ơi, thưa bác sĩ, bác sĩ đã có bao giờ nằm trên giường suốt sáu tháng chưa?

– Không phải lúc nào anh cũng nằm trên giường. Thoạt tiên người ta cho anh ra tắm nắng, rồi sau đó anh có thể đi đứng với đôi nạng.

– Như thế trong suốt sáu tháng rồi mới giải phẫu phải không?

– Đó là cách chắc chắn nhất. Phải để cho các vật lạ không bị nhiễm trùng và dịch ở đầu gối được tái tạo. Có như thế thì khi mổ mới an toàn được.

– Chính bác sĩ cũng tin chắc rằng tôi phải chờ một thời gian như thế à?

– Đó là cách chắc chắn nhất.

– Ở đây ai lo việc đó?

– Một chuyên viên giải phẫu tài ba nhất Milan.

– Ông ấy là đại úy quân y bậc nhì phải không?

– Phải, nhưng ông ấy là một nhà giải phẫu đại tài.

– Tôi không muốn để cho một bác sĩ quân y hạng nhì mổ xẻ tôi. Nếu ông ta tài giỏi, ông ta đã lên hạng nhất rồi. Thưa bác sĩ, tôi biết thế nào là một bác sĩ quân y hạng nhì mà!

– Ông ấy là một nhà giải phẫu đại tài. Tôi thích ý kiến của ông ấy hơn ý kiến của những nhà giải phẫu khác mà tôi biết.

– Tôi có thể gặp một bác sĩ giải phẫu nào khác được không?

– Dĩ nhiên là được, nếu anh muốn. Còn tôi thì tôi luôn luôn theo ý kiến của bác sĩ Varella.

– Ông có thể mời một bác sĩ giải phẫu khác đến xem chân cho tôi không?

– Để tôi gọi Valentini.

– Ai thế?

– Ông là bác sĩ giải phẫu của Ospedale Maggiore.

– Thế thì tốt lắm. Tôi sẽ không quên ơn ông đâu. Xin bác sĩ hiểu giùm cho, tôi không thể nằm trên giường này suốt sáu tháng.

– Nhưng anh đâu phải nằm trên giường mãi. Thoạt tiên người ta cho anh tắm nắng rồi sau đó anh tập vài cử động cho đến khi nào không nhiễm trùng thì người ta giải phẫu cho anh.

– Nhưng tôi không thể chờ đợi sáu tháng.

Vị bác sĩ duỗi thẳng những ngón tay thon trên chiếc mũ rồi mỉm cười.

– Anh nóng lòng trở lại chiến trường đến thế cơ à?

– Tại sao không cơ chứ?

– Thế thì tốt lắm, anh thật là người có tâm hồn cao đẹp – Ông cúi xuống hôn nhẹ vào trán tôi – Tôi sẽ cho người mời Valentini. Đừng nóng nảy và tự giày vò mình nữa. Hãy bình tĩnh.

– Xin mời ông uống một tí rượu với tôi nhé.

– Không, cám ơn. Tôi không uống rượu bao giờ.

– Chỉ uống một li thôi mà.

Tôi bấm chuông gọi ông thường trực mang đến hai li.

– Không, không. Tôi đi đây, họ đang chờ tôi.

– Chào bác sĩ.

– Chào anh.

Hai tiếng đồng hồ sau, bác sĩ Valentini bước vào phòng. Trông ông có vẻ vội vã, ria vểnh lên. Ông mang cấp hiệu thiếu tá, gương mặt sạm nâu và ông luôn luôn tươi cười.

– Anh làm sao mà bị thương khổ sở như thế này? – Ông hỏi tôi – Đưa tôi xem phim chụp nào. Ừ ừ, phải rồi. Đúng thế. Trông anh khỏe mạnh như một con trăn. Cô gái đẹp này là ai thế? Người yêu của anh phải không? Cuộc chiến tranh này đáng ghét quá phải không? Anh có cảm giác gì không? Anh thật là con người can đảm. Tôi sẽ làm cho anh khỏe lại. Như thế này đau à? Anh bảo làm như thế này đau à? Coi bộ mấy ông bác sĩ kia thích làm anh đau lắm hử? Từ đó đến nay họ đã điều trị cho anh những gì nào. Cô gái đó nói được tiếng Ý không? Nàng phải học nói mới được. Thật là một cô gái đẹp. Tôi có thể dạy nàng học. Tôi cũng muốn thành một bệnh nhân nằm đây. Không, nhưng tôi sẽ đỡ không công cho. Liệu nàng có hiểu thế không? Nàng sẽ sanh cho anh một thằng bé con xinh xinh hoặc một con bé tóc hung hung như nàng. Được rồi, tốt lắm, được lắm. Thật là một cô gái đáng yêu! Anh hỏi xem liệu nàng có muốn dùng cơm tối với tôi không. Không, không, tôi không cướp nàng của anh đâu. Cám ơn, cám ơn cô nhiều lắm. Chỉ có thế thôi, tôi chỉ muốn biết có thế thôi – Ông ta vỗ vai tôi – Đừng có băng bó nữa.

– Ông dùng với tôi một li rượu nhé?

– Một li à? Được rồi. Mười li cũng còn được. Thế rượu đâu?

– Trong tủ. Cô Barkley sẽ đi lấy rượu.

– Chúc anh mạnh khỏe. Chúc cô mạnh khỏe. Người đâu mà đẹp thế. Tôi sẽ mang cho anh một chai cô nhắc ngon hơn thứ này. – Ông lấy tay chùi ria mép.

– Ông nghĩ xem đến bao giờ thì giải phẫu chân tôi được?

– Sáng mai. Không thể sớm hơn được. Anh phải không ăn gì cả. Đừng ăn gì hết. Người ta phải tắm sạch sẽ cho anh. Tôi sẽ căn dặn vài điều cần thiết với bà y tá già ở dưới lầu. Thôi chào anh. Sáng mai tôi sẽ gặp lại anh. Tôi sẽ mang cho anh thứ rượu cô nhắc ngon hơn loại này. Ở đây thật đầy đủ tiện nghi. Chào anh. Sáng mai sẽ gặp lại.

Ra đến cửa ông còn vẫy tay chào, bộ ria vểnh hẳn lên. Nét tươi cười hiện lên trên khuôn mặt sạm nâu của ông. Trên tay áo của ông có gắn một ngôi sao nằm trong hình vuông vì ông là thiếu tá.