Từ nhỏ chúng ta đã dùng bút dạ màu để vẽ tranh. Những chiếc bút dạ với đủ loại màu sắc khác nhau tuy kết cấu đơn giản nhưng lại rất tiện sử dụng; ra màu rất đều. Tại sao?

Quan sát kĩ ta sẽ thấy, cấu tạo của bút dạ màu khác xa với cấu tạo của bút mực. Bút dạ không có ruột chứa mực như ở bút mực, cũng không có ống dẫn mực lên ngòi bút. Vậy mực được chuyển lên ngòi bút bằng cách nào?

Bạn có thể tháo một cái bút dạ màu ra để quan sát. Lòng bút của bút dạ màu là một ống nhựa thông hai đầu; bên trong nhồi lớp bông. Chúng ta dùng tay bóp nhẹ ống nhựa đó, màu sẽ chảy ra từ lớp bông trong ống nhựa. Ngòi của bút dạ được chế tạo rất đơn giản, nó là một que xenlulô nhỏ; một đầu lộ ra bên ngoài dùng để viết vẽ, đầu kia cắm vào lớp bông trong lòng bút.

Các bạn có thể làm một thí nghiệm nhỏ như sau: lấy một cốc bên trong có đựng một ít nước, cầm một sợi vải, nhúng một đầu sợi vải vào trong nước xem xuất hiện hiện tượng gì? Ngoại trừ phần sợi vải nhúng trong nước bị ướt ra; phần sợi vải gần mặt nước cũng bị ướt rất nhanh và ngấm dần lên phía trên của sợi vải. Hiện tượng này gọi là hiện tượng mao dẫn. Do trong sợi vải có rất nhiều mao mạch nhỏ mắt thường chúng ta không nhìn thấy; chính những mao mạch này đã đưa nước trong cốc thấm lên trên sợi vải.

Bút dạ cũng được chế tạo trên cơ sở ứng dụng nguyên lý của hiện tượng mao dẫn. Ống đựng bông trong lõi bút dạ là nơi chứa mực, bên trong ống bông có rất nhiều lỗ trống rất nhỏ, mực màu có thể ngấm lên ngòi bút qua những lỗ nhỏ đó. Ngòi bút tưởng chừng rất cứng nhưng thực ra ngòi bút được cấu tạo từ những sợi xenlulo, nên chúng tương đối mềm và có rất nhiều ống mao dẫn; những ống mao dẫn này được cắm nối vào ruột ống bông, khi sử dụng nhờ tác dụng của hiện tượng mao dẫn mực trong ống bông, chảy thẳng xuống ngòi bút; làm cho bạn cảm thấy mực ra rất đều khi viết hoặc vẽ tranh.

Trong cuộc sống của chúng ta còn có rất nhiều trường hợp ứng dụng hiện tượng mao dẫn. Ví dụ như việc trồng hoa: một số loại hoa rất ưa nước. Hàng ngày bạn đều phải tưới nước cho chúng, giữ cho đất luôn được ẩm ướt. Nhưng nếu như bạn phải đi du lịch một tuần, vậy bạn phải làm gì với những chậu hoa đó? Bạn có thể lấy một mảnh vải bông hay vải lông; chôn một đầu xuống đất quanh gốc cây hoa; một đầu khác nhúng vào trong chậu nước; chỉ cần nước trong chậu không cạn, bảo đảm cây hoa của bạn sẽ không bị chết khô, vì nước từ chậu có thể ngấm vào gốc cây hoa nhờ hiện tượng mao dẫn của sợi vải. Đến đây chúng ta có thể hiểu tại sao bút dạ có thể ra mực đều.