– Không cần xem nhiều thế đâu, chỉ cần hai, ba tấm trong đó thôi…

– Đâu, đâu, để tôi chọn cho tấm nào tốt.

Thầy Meitei cầm một tấm bưu thiếp giơ lên, nói:

– Cái này thì hay đấy.

– Vẽ cả tranh à? Anh ấy khéo tay nhỉ. Đâu, cho tôi xem nào?

Bà ta nhìn vào, hơi cảm động, nói:

– Khiếp, con chồn à? Vẽ gì không vẽ lại đi vẽ con chồn lửng. Nhưng mà trông giống nhỉ.

Ông chủ cười bảo:

– Bà đọc những gì viết trong đó đi.

Bà Mũi bắt đầu cất tiếng đọc, nghe giống giọng cô sen vẫn đọc báo:

– “Đêm giao thừa tết âm lịch, những con chồn núi tổ chức hội viễn du, nhảy múa tưng bừng. Bài hát rằng ‘đêm nay, đêm giao thừa, những người đi săn trong núi cũng không đến đâu… Bung, bung, bung…’”

Bà ta có vẻ tức, bảo:

– Cái này là cái gì? Coi người khác là đồ nỡm à?

– Bà có thích cô tiên này không?

Meitei lại chìa ra một tấm bưu thiếp khác, vẽ một cô tiên có cánh đang chơi đàn tỳ bà.

– Cô tiên này mũi hơi nhỏ quá nhỉ?

– Nhỏ gì, thế là bình thường. Không cần để ý đến mũi nhiều, hãy đọc nội dung viết đi.

Lời viết là “Ngày xửa ngày xưa, có một nhà thiên văn học. Một đêm, như thường lệ anh ta leo lên đài cao, chăm chú ngắm nhìn những vì sao. Bỗng trên trời xuất hiện một tiên nữ xinh đẹp, đang gảy những bản nhạc kỳ diệu mà trên thế gian chưa từng nghe thấy bao giờ. Nhà thiên văn mải mê nghe nhạc, quên mất cái lạnh đang thấm vào người. Sáng hôm sau, người ta thấy sương phù trắng trên thi thể anh ta. Cái lão bộc dối trá ấy bảo đó là chuyện có thật.”

– Đây là cái gì thế hả? Chẳng có nghĩa lý gì cả. Thế này mà cũng là cử nhân khoa học đấy à? Có lẽ anh ta nên đọc cả tạp chí “Câu lạc bộ văn nghệ” nữa thì tốt đấy.

Kangetsu đã bị chơi tơi bời. Meitei lại nửa đùa nửa thật chìa ra tấm thứ ba:

– Còn cái này, thế nào?

Lần này là một chiếc thuyền buồm in hoạt bản như bình thường, bên dưới có viết rải rác những gì đó.

“Đêm qua trong nhà trọ

Cô geisha bé nhỏ, tuổi trăng tròn

mà cha cô giờ đã không còn…

Sáng sớm nay ngủ dậy; ngoài cồn

Chim choi choi kêu hoài chiêm chiếp

Làm cho cô muốn khóc cùng chim.

Cha của cô vốn là thủy thủ

Giờ ngủ yên dưới đáy đại dương. ”

– Hay quá nhỉ. Đáng phục đấy. (Anh ta) có thể nói chuyện được đấy chứ!

– Nói chuyện được hả?

– Vâng, cái này có thể ngâm với đàn shamisen được đấy.

– Đúng là ngâm shamisen được. Thế còn cái này?

Meitei cố đưa thêm một tấm nữa, nhưng bà Mũi đã tự quyết định:

– Thôi, xem bằng này là đủ rồi. Những cái khác thì thôi, không cần nữa. Tôi đã biết được là (anh ta) không đến nỗi ăn chơi bạt tử lắm rồi.

Những câu hỏi của bà Mũi về Kangetsu xem chừng đến đây là kết thúc. Bà ta đưa ra một yêu cầu hết sức tùy tiện:

– Tôi đã làm phiền ông nhiều. Việc tôi đến đây, xin các ông giữ kín cho, đừng nói với anh Kangetsu.

Phương châm của bà ta là muốn biết tất cả mọi thứ về Kangetsu nhưng không muốn Kangetsu được biết một tí nào về mình. Cả ông chủ lẫn Meitei đều trả lời hờ hững:

– Vâng.

– Lúc nào đó, tôi sẽ tạ ơn sau.

Bà ta hứa hẹn rồi đứng dậy. Hai người cũng đứng lên tiễn, rồi quay lại chỗ. Vừa về tới noi, Meitei bật hỏi:

– Thế là thế nào nhỉ?

Ông chủ cũng:

– Thế là thế nào nhỉ?

Cả hai đồng thanh hỏi nhau cùng một câu hỏi. Phòng bên cạnh, hình như bà chủ cũng hết nhịn nổi, bật cười khanh khách, khanh khách. Meitei nói lớn:

– Bà chủ ơi, một tiêu bản của “chukinami” vừa đến đây đấy. “Chukinami” mà đến mức ấy thì vui thật. Thôi, bà không cần phải giữ ý đâu, cứ cười cho thỏa thuê vào.

Ông chủ nói với giọng bất mãn:

– Trước hết là cái mặt, không thể chấp nhận được.

Nghe ông chủ tỏ vẻ ghét bỏ như vậy, Meitei hùa theo:

– Chiếc mũi chễm chệ giữa mặt, trông rất phong độ.

– Lại còn khoằm nữa chứ.

– Hơi quặp nhỉ? Mũi quặp thì kỳ lắm.

Meitei nói và cười khoái trá. Ông chủ cay cú nhận xét:

– Cái mặt lấn át chồng.

– Tướng ấy là một sản phẩm bị ế còn tồn đọng từ thế kỷ 19, được bày bán trên quầy của thế kỷ 20 đấy.

Meitei nói toàn những cái kỳ lạ. Vừa lúc đó bà chủ từ phòng trong đi ra, nhắc nhở một cách rất phụ nữ:

– Đừng có nói xấu nhiều quá thế, rồi lại bị bà vợ nhà hàng xe cho ăn đạn đấy.

– Cho ăn một ít đạn cũng là một liều thuốc đấy bà chủ ạ!

– Nhưng chê bai một bộ mặt sau lưng người ta thì thấp kém quá. Chẳng ai là người lại muốn có cái mũi như vậy cả. Hơn nữa, lại là một phụ nữ. Thật quá đáng!

Bà chủ bênh vực cho cái mũi của bà Mũi đồ thời cũng là gián tiếp bênh vực cho dung nhan của mình như vậy.

– Quá đáng gì mà quá đáng? Người ấy không phải là “phụ nhân” (phụ nữ, bà vợ) mà là “ngu nhân’’ (người ngu) đấy, phải không anh Meitei?

– Có thể là người ngu nhưng người ta là người rất oai quyền. Chẳng phải các anh đã được bà ta cho biết khá đủ móng vuốt của bà ta rồi đó sao?

– Liệu cô cho giáo viên là cái gì?

– Là cỡ ngang với nhà hàng xe sau nhà kia kìa. Muốn được nhân vật ấy tôn trọng thì chỉ có cách trở thành tiến sĩ thôi. Trước hết, không trở thành tiến sĩ như cậu là thất sách rồi, phải không bà chủ? – Meitei quay nhìn bà chủ, cười.

– Tiến sĩ hay tiến gì thì tóm lại cũng chả thành được.

Ông chủ đã bị ngay chính bà vợ loại bỏ rồi.

– Thế mà có khi thành tiến sĩ ngay bây giờ cũng chưa biết đâu. Cô đừng có mà khinh thường. Cô không biết chứ, ngày xưa, ông Isokrates đã viết tác phẩm lớn vào lúc 94 tuổi. Sophokles cho ra những kiệt tác làm ngỡ ngàng thiên hạ hầu hết là ở tuổi trên dưới 100. Simonides đã viết bài thơ kỳ diệu ở tuổi 80. Tôi ấy à…

– Chuyện dở hơi. Người đau dạ dày như anh sống được lâu như thế à?

Bà chủ đã dự tính tuổi thọ của ông chủ đâu ra đấy cả rồi!

– Láo quá. Thử đi hỏi ông Amaki xem? Nguyên do chính là vì cô cho tôi mặc cái áo kimono đầy mụn vá, với cái áo khoác vải sợi, màu đen, nhàu nát này nên mụ ấy mới coi khinh chứ. Từ ngày mai tôi sẽ mặc những thứ quần áo như anh Meitei đang mặc đây, cô hãy bỏ sẵn ra.

– Bỏ sẵn ra? Làm gì có những đồ sang trọng như vầy mà bỏ? Bà Kaneda lễ phép với anh Meitei là vì nghe tên ông bác của anh ấy chứ không phải lỗi tại áo kimono.

Bà chủ đã rũ được trách nhiệm của mình rất giỏi.

Nghe nói đến “bác”, ông chủ như chợt nhớ ra, hỏi:

– Cậu bảo cậu có bác mà hôm nay tôi mới nghe lần đầu. Từ trước đến nay cũng không nghe ai nói năng gì, có thật có không?

Nghe ông chủ hỏi, Meitei hết nhìn ông chủ lại nhìn bà chủ, vẻ như muốn nói “ta đang chờ đây”:

– À, ông bác ấy à? Bác tôi là một người hết sức gàn bướng, một người đã sống qua suốt thế kỷ 19 cho đến nay.

– Hi hi hi… Anh nói toàn những chuyện kỳ lạ quá. Thế bây giờ ông cụ sống ở đâu ạ?

– Ở Sizuoka. Mà không phải chỉ sống bình thường đâu. Cụ vẫn để búi tóc chonmage[13], thế mới sợ chứ! Bảo cụ đội mũ thì cụ kiêu ngạo nói “tao sống đến ngần này tuổi đầu, chưa bao giờ thấy lạnh vì không đội mũ cả”. Bảo cụ là trời lạnh lắm, ngủ thêm một chút nữa đi thì cụ bảo “con người ta mỗi ngày chỉ cần ngủ 4 tiếng đồng hồ là đủ rồi. Ngủ trên 4 tiếng là xa xỉ, lãng phí. Thế là trời còn tối cụ đã dậy. Cụ còn tự hào bảo “tao đã nhiều năm rèn luyện để giảm bớt giờ ngủ, thực hiện mỗi ngày chỉ ngủ 4 tiếng thôi. Lúc trẻ tao cũng buồn ngủ lắm, không thể nào thực hiện được. Nhưng gần đây thì đã có thể làm được theo ý mình, tao rất vui.” Đã 67 tuổi rồi, không ngủ được là đương nhiên, cần gì phải rèn luyện. Vậy mà cụ cứ nghĩ mình đã thành công nhờ khổ luyện đấy. Rồi đi đâu cũng nhất định mang theo cái quạt bằng sắt.

– Mang để làm gì?

– Chẳng biết để làm gì, chỉ biết là cầm đi thế thôi. Chắc cụ nghĩ mang thay cho gậy chăng? Hôm trước có chuyện rất buồn cười.

Lần này ông ta quay sang nói với bà chủ. Bà chủ đáp không e ngại:

– Thế ạ?

– Mùa xuân năm nay tôi nhận được thư của bác tôi, bảo là phải gửi gấp cho cụ một cái mũ và một bộ vét đuôi tôm. Tôi ngạc nhiên, gửi thư hỏi lại thì được trả lời là mua cho chính bác tôi. Cụ ra lệnh rằng vào ngày 23 ở Sizuoka có lễ hội mừng chiến thắng, phải gửi gấp cho kịp. Có điều lạ là cụ bảo, mũ thì cứ mua cỡ ang áng, còn quần áo thì cháu liệu kích thước rồi đặt may ở Daimaru[14].

– Gần đây ở Daimaru cũng may đo à?

– Không, thưa thầy, thầy nhầm với Siroki-ya (nhà hàng Si-rô-ki) rồi.

– Bảo liệu kích thước thì liệu thế nào được nhỉ.

– Thế mới là bác tôi chứ!

– Thế cậu làm thế nào?

– Tôi đành phải mua rồi gửi về thôi.

– Cậu cũng liều nhỉ? Thế có vừa không?

– Thì cũng phải làm mọi cách cho ổn chứ. Tôi đọc trên báo, thấy nói là hôm đó ngài Makiyama đã mặc bộ vét đuôi tôm, tay cầm chiếc quạt ngoạn mục…

– Cụ có vẻ không bao giờ rời cái quạt ấy nhỉ.

– Ừ tôi định là riêng cái quạt ấy, nếu bác tôi chết sẽ bỏ vào áo quan cho bác.

– Thế mà áo và mũ cũng dùng được cả, may quá nhỉ.

– Nhưng không phải thế đâu. Tôi cũng cứ tưởng mọi sự đã trôi chảy, mừng quá. Nhưng được ít lâu thì có một gói bưu phẩm từ quê gửi lên. Tôi tưởng bác tôi gửi cho cái gì trả công. Mở ra hóa ra là cái mũ ấy. Kèm theo là thư bác tôi viết: “Chẳng mấy khi cháu đã cất công mua gửi cho bác, nhưng mũ bị rộng quá. Cháu mang đến hiệu nhờ người ta khâu nhỏ lại cho bác. Tiên sửaa mũ bác sẽ gửi bằng séc ngân hàng sau.”

– Thật lơ đãng quá nhỉ!

Ông chủ trông có vẻ rất hài lòng vì đã phát hiện ra ở trên đời này còn có người lơ đãng hơn cả mình. Cuối cùng ông hỏi:

– Thế rồi sau đó thế nào?

– Thế nào à? Chẳng còn cách nào khác, tôi đành để mình dùng vậy.

Ông chủ hớn hở cười:

– Dùng cái mũ ấy à?

Bà chủ thì hỏi với vẻ hoài nghi:

– Người đó là Nam tước đấy à?

– Ai cơ?

– Ông bác có cái quạt nan bằng sắt ấy ạ.

– Nam tước gì đâu. Bác ấy là nhà Hán học. Hồi trẻ dính chặt trong Thánh đường[15] với những Chu Tử học hay cái gì đó, cho nên mới cung kính mang cái búi tóc Chommage mà ngồi dưới đèn điện như vậy. Cũng đành thôi! – Meitei nói, tay xoa cằm lia lịa.

– Thế mà lúc nãy cậu bảo với mụ kia là Nam tước Makiyama.

– Vâng, đúng là anh đã nói thế mà. Ở trong phòng nghỉ tôi cũng nghe thấy! – Riêng vấn đề này thì bả chủ cũng nhất trí với ông chủ.

– Thế à? Ha ha ha…

Meitei bỗng cười phá lên rồi thản nhiên nói:

– Cái đó là nói bậy thôi. Tôi mà có ông bác là Nam tước thì bây giờ ít ra cũng đã làm cục trưởng cục gì rồi.

Ông chủ, vẻ như vừa vui sướng vừa lo lắng, nói:

– Hẳn nào, tôi thấy cứ nghi nghi.

Bà chủ rất cảm phục:

– Trời ơi, anh nói dối rất nghiêm chỉnh. Anh là người nói khoác tài quá đấy!

– Nhưng cái mụ ấy còn tài hơn tôi nhiều.

– Anh thì không sợ thua đâu.

– Nhưng mà bà chủ này, sự nói khoác của tôi đơn thuần chỉ là nói khoác thôi. Còn nói khoác của bà ta là sắp đặt sẵn, có bài bản hẳn hoi, bản chất là xấu. Không nên đánh đồng sự ham thích, đùa vui mà trời phú cho với thứ nghệ thuật bùa phép, được đúc kết bằng trí tuệ của khỉ. Làm như vậy sẽ dẫn tới hậu quả là, bắt buộc vị thần hài hước không thể không kêu lên rằng, trên đời này thiếu con mắt tinh tường đấy!

Ông chủ cụp mắt xuống, bảo:

– Thế nào nhỉ?

Bà chủ cười bảo:

– Cũng như nhau cả thôi mà.

***

Cho đến nay, tôi chưa bao giờ bước chân đến cái ngõ dọc phía trước mặt kia và tất nhiên cũng chưa nhìn thấy cái dinh thự nhà Kaneda ở góc đường ấy nó cấu tạo thế nào. Ngay cả nghe nói về nó hôm nay cũng là lần đầu tiên. Trong nhà ông chủ này, chưa bao giờ người ta nói đến chủ đề về các nhà doanh nghiệp. Do vậy, ngay cả tôi, kẻ ăn cơm của ông chủ, cũng không đơn thuần là chỉ không có liên quan gì đến lĩnh vực này, mà còn rất thờ ơ với nó nữa. Thế nhưng vừa rồi có sự viếng thăm bất ngờ của bà Hanako, tôi đã ngồi ngoài rìa mà nghe hóng được chuyện của bà. Tưởng tượng ra sắc đẹp của quý công nương con bà, rồi nghĩ đến sự giàu sang, quyền thế của nhà ấy thì dù là mèo, tôi cũng không thể an nhàn mà nằm khểnh trên thềm nhà được nữa. Không những thế, tôi còn vô cùng thông cảm với anh Kangetsu. Đối phương của anh đã mua chuộc từ phu nhân tiến sĩ, vợ nhà hàng xe cho đên Thiên Chương Viện đàn nhị huyền, để mà bí mật dò la đến cả việc sứt răng cửa của anh. Trong khi đó, anh Kangetsu chỉ biết cười hơn hớn, chỉ bận tâm đến mỗi cái dải áo khoác Haori, thì dẫu anh có là cử nhân khoa học đến đâu, cũng quá yếu thế. Đã thế, một người đàn bà mà đi đặt vào giữa mặt một cái mũi vĩ đại như vậy thì đó là loại người quá hiếm thấy, không nên dây vào.

Về việc này, ông chủ thì tất nhiên rồi, đã vô tình lại quá thiếu tiền. Meitei thì không khó khăn lắm về chuyện tiền nong. Song, cái ngữ ngây thơ như trẻ con ấy thì chẳng thể giúp gì được cho Kangetsu. Xem ra, người tội nghiệp nhất chỉ có ông thầy đã diễn thuyết về “lực học thắt cổ” thôi. Nếu tôi không hăng hái lẻn vào thành địch mà dò la tình hình thì bất công quá.

Tôi tuy là mèo, nhưng là con mèo sống trong nhà một học giả, đã từng đọc Epiktetos rồi cầm sách đập xuống bàn, nên khác hẳn những con mèo đần mèo ngu nói chung trên đời. Lòng nghĩa hiệp khiến tôi có thể làm được những việc giống như chuyện mạo hiểm là thứ vốn chất chứa đầy đến tận đuôi. Không phải tôi mang ơn gì anh Kangetsu, mà đây cũng không phải là việc bầm gan sôi máu chỉ vì một cá nhân. Nói rộng ra đó là một cử chỉ đẹp, thể hiện cái thiên ý (đạo trời) là thích công bằng, ưa trung dung.

Không được cho phép mà đi rêu rao khắp nơi về cái sự kiện trên cầu Azuma, cho chó nằm rình trước hiên nhà người khác, rồi gặp ai cũng rỉ tai tất cả những gì đã nghe ngóng được. Sử dụng từ người phu xe, thằng đánh ngựa, bọn vô lại, lũ học trò lêu lổng, từ các bà nạ dòng đi làm thuê, bà đỡ đẻ, mụ yêu tinh, người tẩm quất cho đến những thằng đốn mạt bỏ đi… để gây phiền hà cho một nhân tài đắc dụng của đất nước, tất cả những cái đó nếu không biết tự hối cải thì mèo tôi đã lường trước và sẵn sàng đương đầu.

May là trời nắng đẹp, chỉ có hơi ngại là sương đang tan, nhưng tôi quyết dấn thân vì con đường mình đã chọn. Nếu chân bị dính bùn, bôi những vết bẩn như dấu hoa mai lên hành lang thì cũng có thể làm phiền cho chị bếp đấy, nhưng mèo tôi không coi đó là sự vất vả. Không phải ngày mai, mà là ngay bây giờ, phải đi thôi! Tôi kiên cường hạ quyết tâm với đầy nhiệt huyết, nhảy ra đến bếp thì chợt nghĩ “hãy gượm đã”!

Tôi là mèo, mặc dù đã tiến hóa đến cực độ rồi. Năng lực suy nghĩ của tôi, thiết nghĩ cũng không thua gì một học sinh trung học năm thứ ba. Nhưng có điều đau khổ là cổ họng thì vẫn cứ là mèo, không sao mà nói được tiếng của người. Giả sử tôi có lẻn được vào dinh thự nhà Kaneda một cách trót lọt, nghe ngóng được mọi thông tin của địch rồi, thì cái quan trọng nhất là anh Kangetsu kia, tôi cũng không thể nói cho anh ấy biết được. Tôi cũng không thể nói được với ông chủ hay thầy Meitei. Không nói được thì giống như một viên kim cương bị vùi dưới đất, không thể tỏa sáng lấp lánh. Những tri thức may mắn có được cũng trở thành vật báu vô dụng. “Cái này không được. Hay là thôi?!” Tôi đứng sững trên bậc thềm, ngẫm nghĩ. Nhưng bỏ dở một ý định đang muốn làm, có khác nào khi người ta đang chờ cơn giông ập tới mà cơn giông bay sang vùng khác cùng với những đám mây đen, sao mà thấy luyến tiếc vô cùng. Nếu lỗi là tại mình thì đã đi một nhẽ.

Vì chính nghĩa, vì nhân đạo, dẫu có phải thiệt mạng cũng cứ tiến lên, đó là ý nguyện của một đấng nam nhi biết nghĩa vụ của mình. Cái sự vất vả vô ích, hay bẩn chân chẳng để làm gì, cũng là điều thích hợp với mèo thôi. Vì nhân quả mà tôi đã sinh ra kiếp làm mèo. Tôi không có khả năng dùng ba tấc lưỡi để trao đổi, chuyện trò, nói tất cả suy nghĩ của mình với các thầy Meitei, Kangetsu, Kushami. Song bù lại, tôi lại hơn hẳn các thầy cái biệt tài lẻn trộm vào đâu đó, mà chỉ có loài mèo mới có được. Có thể làm thành thạo cái mà người khác không làm được là một sự khoái trá. Chỉ một mình tôi biết hết nội tình nhà Kaneda còn khoái hơn là không ai biết cả. Đó là cái khoái ở chỗ, mặc dù không nói được cho người khác biết cái mình đã biết, nhưng có thể báo hiệu cho họ biết rằng họ đã bị người khác biết đấy. Niềm thích thú cứ dần dần trào lên như vậy, khiến tôi không thể không lên đường. Thế là tôi quyết định ra đi.

Tới cái ngõ phía trước ấy mới biết là quả đúng như đã nghe. Tòa nhà Tây chiếm hết cả hai mặt phố. Đúng là, ngôi nhà này cũng như người chủ của nó đều có cấu trúc rất ngạo mạn. Tôi nghĩ bụng và chui vào trong cổng, ngắm nhìn công trình kiến trúc đó. Nhưng đây chỉ là một cấu trúc chẳng có tác dụng gì ngoài hai tầng lầu cao, đứng vô lối như muốn dọa nạt người khác. Cái mà Meitei gọi là “chukinami ” nó là thế này ư? Tôi vòng phía bên phải hiên, đi qua mảnh vườn trước sân, đến chỗ cửa bếp. Nhà bếp quả là rộng thật. Nhất định phải rộng gấp 10 lần bếp nhà thầy Kushami. Gọn gàng, sạch bóng, chẳng kém gì bếp nhà Bá tước Okuma mà báo Nhật Bản hôm nọ đã đăng cặn kẽ. “Nhà bếp kiểu mẫu đây”! Tôi nghĩ thế và chui vào thì thấy trước cửa bếp, trên thềm chạt vôi cát, bà vợ nhà hàng xe nọ đang đứng, hăng say thuyết trình cái gì đó với chị bếp và anh xe. Thế này thì nguy hiểm quá! Tôi nghĩ và nấp sau thùng nước.

Chị bếp nói:

– Cái lão giáo đó không biết tên ông chủ tôi à?

– Lại có kẻ không biết ư? Ở quanh đây mà không biết dinh thự nhà Kaneda thì đúng là đồ tàn tật, vừa mù vừa điếc rồi.

Đây là tiếng anh xe chuyên dụng của nhà này. Bà vợ nhà hàng xe nói:

– Không thể nói hết được. Cái ông giáo ấy là người rất hâm. Ngoài sách vở ra, không biết một cái gì cả. Giá mà ông ta biết một chút về ông chủ thì còn biết sợ. Đằng này không. Ngay cả đến tuổi của con mình, ông ta cũng không biết.

– Đến cả ông Kaneda mà cũng không biết thì đúng là cái đồ ngớ ngẩn, tội nợ rồi. Không sao, tất cả chúng ta cùng đe dọa, làm cho nó biết đi.

– Ừ, làm như vậy hay đấy. Họ còn nói những cái rất tệ hại, nào là mũi bà chủ quá to, bộ mặt thì đáng ghét ư… Mặt mình thì như mặt con chồn đất nung Imado ấy, thế mà vẫn tưởng cũng là người đàng hoàng, nên mới thế chăng?

– Không chỉ có cái mặt không đâu. Cả việc xách khăn đi nhà tắm nước nóng nữa, rất kiêu căng, ngạo mạn. Chắc hắn nghĩ trên đời này không còn ai oai bằng mình chăng? – Chị bếp cũng vô cùng thiếu tôn trọng thầy Kushami.

– Bọn mình kéo nhau thật đông đến cạnh hàng rào nhà nó, nói xấu thậm tệ cho nó nghe thấy đi.

– Làm thế thì chắc hắn sẽ biết nể sợ đấy.

– Nhưng bà chủ dặn là nếu để nó nhìn thấy mình thì không hay. Bọn mình chỉ nói cho hắn nghe thấy, làm cho hắn không học hành nghiên cứu được, điên đầu lên thôi.

– Tao biết rồi.

Mụ vợ nhà hàng xe cho thấy là đã nhận trách nhiệm thi hành một phần ba việc nói xấu ông chủ tôi. À, thì ra là vậy đây. Bọn này đến để chế giễu thầy Kushami đây! Tôi lẻn qua ba người, vào sâu bên trong.

Chân mèo có cũng như không, đi bất kỳ chỗ nào cũng không bao giờ vụng về gây ra tiếng động. Giống như bước trên không, đi trong mây, gõ đàn thạch trong nước, gảy đàn sến trong hang động. Như uống đề hồ[16]. Ngoài những cái hiểu được qua lời nói, sự nóng lạnh thì phải tự mình cảm nhận lấy.

Tòa nhà Tây “chukinami” cũng không có, gian nhà bếp mẫu mực cũng không có, bà vợ nhà hàng xe cũng không có. Anh người hầu, chị nấu bếp, cô tiểu thư, bọn người làm, phu nhân Mũi, ông chồng của phu nhân cũng không có. Chỉ có mỗi mình ta, muốn đi đâu thì đi, muốn nghe gì thì nghe, thè lưỡi ra, vẫy đuôi, dựng râu lên rồi ung dung ra về thôi. Đặc biệt trong cái đạo này, tôi là kẻ đã tu đắc đạo nhất nước Nhật, đến nỗi tôi tự nghi ngờ có lẽ mình thuộc dòng giống, cùng huyết thống với những mèo ma đuôi chẻ trong sách truyện tranh cổ chăng? Nghe nói trên trán của loài nhái có viên ngọc dạ quang. Có lẽ trong đuôi tôi cũng có chứa một chất thuốc gia truyền thần bí, có thể coi thường tất cả thiên hạ và tất nhiên là cả thần, phật, tình yêu, sự vô thường.v.v.

Việc đi ngang qua hành lang nhà Kaneda mà không ai biết, đối với tôi còn dễ hơn cả việc ngài Nhân Vương[17] giẫm nát một viên bột canh. Lúc này tôi tự cảm thấy khâm phục sức mạnh của mình, nhận ra rằng đó là nhờ có cái đuôi mà bấy lâu nay tôi vẫn quý trọng. Thế là không thể không làm gì, tôi bèn cúi đầu xuống, định bái tạ ngài thần đuôi vĩ đại mà tôi hằng tôn kính, cầu xin vận mệnh nhà mèo được lâu bền mãi mãi. Nhưng hình như hơi khó. Phải quay nhìn thật gần về phía đuôi mà lạy ba lạy. Tôi quay người để nhìn đuôi thì đuôi cũng tự nhiên quay đi. Tôi ngoẹo cổ đuổi theo đuôi thì đuôi cũng chạy đi cách xa đúng bằng khoảng cách lúc trước. Thì ra đây là một linh vật đã gói ghém tất cả “đất trời vàng đen” vào trong ba tấc (đuôi) nên tôi không thể với tới được. Quay được 7 vòng rưỡi theo đuôi thì tôi mệt lử, phải dừng lại. Hơi bị hoa mắt, chóng mặt. Tôi bị mất phương hướng, không biết mình đang ở đâu. Mặc kệ, tôi cứ đi loanh quanh bừa đi. Từ phía sau cánh cửa lùa bằng giấy, nghe có tiếng bà Mũi. Đây rồi. Tôi dừng lại, nghiêng tai rồi lấy hơi. Vẫn cái giọng the thé ấy cất lên:

– Cái đồ thầy giáo nghèo mà hỗn láo, ông có thấy không?

– Ừ, đúng là đồ hỗn láo. Tôi sẽ tìm cách nào đó thật thậm tệ để trừng phạt hắn. Ở trường hắn, có người cùng quê với mình mà.

-Ai vậy?

– Tsuki Pinsuke, Fukuchi Kishago làm ở đó. Tôi sẽ nhờ họ chọc phá hắn cho biết tay.

Tôi không biết quê ông Kaneda ở đâu, nhưng rất ngạc nhiên thấy ở đó sao mà có toàn những cái tên nghe thật kỳ quặc. Ông Kaneda tiếp tục hỏi:

– Thằng ấy là giáo viên tiếng Anh à?

– Vâng, bà vợ nhà hàng xe nói là hắn dạy ri-do-ru (reader, tập đọc) hay cái gì đó.

– Dẫu sao thì hắn cũng chẳng phải là giáo viên giỏi giang gì.

Tôi rất đồng tình với cái “chẳng phải là” này.

– Vừa rồi tôi có gặp cậu Pinsuke, cậu ta kể là ở trường tôi có một tay rất kỳ cục. Học sinh hỏi “thưa thầy, bancha[18] tiếng Anh là gì ạ?” hắn nghiêm chỉnh trả lời là savage tea (chè dã man), làm thành chuyện cười trong các giáo viên. Cậu ta bảo, có một giáo viên như thế nên các giáo viên khác cũng rất khổ. Chắc hẳn là thằng ấy thôi.

– Nhất định là nó rồi, còn ai vào đây nữa. Trông mặt hắn đúng là mặt của người nói như vậy đấy. Để bộ ria trông đến tởm.

– Cái thằng quái đản, không thể chấp nhận được.

Để râu mà bảo là quái đản không thể chấp nhận được thì những con mèo chẳng có con nào chấp nhận được cả.

– Thế rồi cái thằng Meitei hay là thằng nát rượu túy lúy, tả tơi nào đó[19] còn nhâng nhâng, nháo nháo bảo bác tôi là Nam tước Makiyama. Cái mặt ấy mà đòi có bác là Nam tước, ai mà tin được?

– Bà thì cứ đi tin lời những cái đồ cha căng chú kiết ấy, không được đâu.

– Không được đâu là thế nào? Ông quá coi thường người khác đấy. – Bà vợ nói có vẻ như còn hận, tiếc.

Rất lạ là không có một lời nào đả động đến việc của anh Kangetsu. Có thể họ đã đánh giá (về anh) xong trước khi tôi lẻn đến đây rồi. Hoặc là họ đã quyết định không nói tới nữa, vì anh ta trượt rồi chăng? Tôi hơi băn khoăn nhưng cũng đành chịu. Tôi đứng một lúc thì thấy phòng đối diện bên kia hành lang có tiếng chuông. Chà, bên đó có chuyện gì đây? Không chậm trễ, tôi quay gót bước về phía ấy. Đến nơi thì thấy một người phụ nữ đang nói gì một mình, tiếng rất to. Suy từ chỗ giọng nói rất giống giọng bà Mũi thì chắc đây là tiểu thư của nhà này, người đã cả gan làm cho anh Kangetsu suýt nữa thì trẫm mình ấy đây. Đáng tiếc là vướng cánh cửa giấy nên không thể nhận biết được dung nhan của ngọc nữ. Do vậy tôi cũng không thể đoán nhận được giữa mặt cô ta có trưng bày cái mũi vĩ đại hay không. Nhưng nếu xét tổng hợp tất cả các yêu tố, như là khi nói, hơi thở thoát ra từ mũi nghe ồ ồ v.v. thì hoàn toàn không thể nghĩ được rằng, đó không phải là chiếc mũi sư tử khổng lồ, lôi cuốn sự chú ý của mọi người. Cô gái thì nói suốt mà không thấy tiếng của người nghe. Xem ra, có lẽ đó là cái điện thoại của người ta vẫn đồn đại chăng?

– Mày ở nhà hát Yamato phải không? Ngày mai tao sẽ đi xem đấy. Giữ cho tao chỗ ở hàng ghế thứ ba, loại vé “chim cút”[20] nhé, hiểu chưa? Nhớ nhé! Sao, không hiểu à? Trời ơi, chán quá! Tao bảo là lấy chỗ ở hàng ghế thứ ba, hạng vé chim cút, hiểu chưa? Cái gì? Không lấy được à? Làm gì có chuyện? Lấy được mà! Hả… nói đùa à? Nói đùa cái gì? Ghét thế! Cứ trêu chọc người ta. Thế mày là ai? Chokichi à? Chokichi thì chẳng biết đâu. Bảo bà chủ ra nói điện thoại đi. Cái gì? Tao sẽ nói hết. Mày vô lễ vừa chứ. Mày có biết tao là ai không? Kaneda[21] đây! Hả… mày bảo mày biết à? Thật là đồ dở hơi, cái con này. Đã bảo tao là Kaneda mà. Cái gì? Cảm ơn sự quan tâm giúp đỡ à? Cảm ơn cái gì, tao không thích nghe cảm ơn. Trời ơi, lại còn cười à? Mày thật là cái đồ hết sức đần độn. Mày bảo mày nghe theo lời dạy à? Đừng có coi thường người khác quá đáng nhé. Tao cúp điện thoại đi đấy. Hiểu chưa? Có gì khó không? Im lặng thì làm sao mà hiểu được. Có gì thì nói đi.

Phía Chokichi đã cắt điện thoại hay sao đó. Hình như không có trả lời gì. Tiểu thư nổi cáu, quay máy điện thoại rào rào hết cỡ. Con Chin nằm dưới chân cô giật mình, bật sủa lên. Thế này thì không thể coi thường được. Tôi vội nhảy xuống, chui vào gầm thềm hành lang.

Vừa lúc đó có tiếng bước chân đến gần hành lang, rồi tiếng mở cửa lùa. Tôi cố hết sức nghe ngóng xem ai tới thì nghe tiếng người đầy tớ nói:

– Ông chủ và bà chủ gọi cô đấy ạ.

– Không biết. – Cô chủ quát.

– Ông bà bảo là có việc, đi gọi cô đến ngay.

– Lắm mồm nhỉ. Đã bảo là không biết mà.

Cô lại quát mắng lần thứ hai. Người hầu muốn làm cô bớt giận, đưa ra bài thuốc công hiệu:

– Ông bà bảo là có việc về ngài Mizushima Kangetsu.

– Kangetsu hay Suigetu[22] tao cũng không cần biết. Tao ghét cái mặt, cứ như đồ mướp héo ấy…

Lời mắng thứ ba này anh Kangetsu tội nghiệp được lĩnh trong lúc vắng mặt.

– Ôi, mày búi tóc từ bao giờ vậy?

Người hầu hoàn hồn, thở phào, gắng hết sức trả lời ngắn gọn “hôm nay”.

– Con này láo nhỉ. Người hầu người hạ mà dám…

Cô lại mắng lần thứ tư về một phương diện khác.

– Lại còn quàng cả cái cổ giả mới thế kia cơ à?

– Ơ? Hôm trước cô cho cháu mà. Cháu thấy tốt quá, dùng thì phí đi nên cứ cất mãi trong hòm. Cái vẫn dùng bây giờ bẩn quá, cháu mới lấy ra dùng thay đấy chứ.

– Bao giờ? Tao đã cho mày cái đồ như thế à?

– Tết vừa rồi, lúc đi bách hóa Siroki-ya cô đã mua nó. Cái màu nâu cánh chà có nhuộm bảng tên các lực sĩ Sumo này. Sau đó cô bảo “màu này tối, không hợp với tao tao không thích, cho mày”. Chính cái đó đấy!

– Ối trời, chán quá. Hợp với mày nhỉ? Thật đáng ghét.

– Xin cảm ơn cô.

– Tao không khen mày đâu. Tao bảo là đáng ghét.

– Ơ?

– Tại sao cái hợp như vậy mà mày lại yên lặng nhận lấy.

– Ơ?

– Với mày còn hợp như vậy thì với tao cũng có kỳ quặc gì đâu, đúng không?

– Vâng, nhất định hợp đấy ạ.

– Biết là hợp mà sao cứ yên lặng. Làm như thế là trêu ngươi đấy. Đồ đáng ghét.

Lời mắng mỏ cứ liên miên không dứt. Tôi đang tính cẩn lắng nghe xem sự thể sẽ đi đến đâu thì từ phòng bên kia có tiếng gọi:

– Tomiko[23], Tomiko ơi!

Tiếng ông Kaneda gọi tiểu thư rất to. Cô nương đành phải dạ và ra khỏi phòng điện thoại. Con Chin, lớn hơn tôi một chút, đi theo cô với cái mặt như cố thu mắt và miệng vào giữa. Bằng bước chân êm như mọi khi, tôi từ trong bếp đi ra, vội vã quay về nhà ông chủ. Thành tích trinh thám của tôi bước đầu đã quá đầy đủ.

Vừa ở nơi sạch sẽ trở về chỗ bẩn thỉu nên về đến nhà, tôi có cảm giác như người vừa ở trên núi cao, đầy ánh nắng mặt trời bỗng chui tọt vào trong cái mờ mờ. Trong lúc đi trinh thám tôi bị lôi cuốn vào chuyện khác nên không để ý đến trang trí của căn phòng, không để mắt đến những cửa lùa, cửa sổ nó ra làm sao. Nhưng giờ thì, vừa cảm thấy cái sự kém cỏi của nơi mình ở, vừa thấy nhớ cái gọi là “chukinami” này. Nhà doanh nghiệp cũng được coi là oai hơn giáo viên. Tôi cảm thấy hơi lạ nên cong đuôi lên mà hỏi cái đuôi, thì ở cuối đuôi có lời phán rằng “đúng thế”.

Vào phòng, ngạc nhiên thấy thầy Meitei vẫn chưa về. Trong đĩa gạt tàn, tàn thuốc lá chất đầy như tổ ong. Thầy Meitei ngồi xếp chân bằng tròn, đang nói gì đấy. Anh Kangetsu cũng đã đến từ bao giờ. Ông chủ nằm gối đầu tay, chăm chú nhìn vệt nước mưa thấm trên trần nhà. Vẫn là một cuộc tụ tập của những kẻ ăn chơi, nhàn tản. Meitei khơi chuyện trêu chọc:

– Này cậu Kangetsu, tên cái cô đã gọi cậu trong lúc mê sảng ấy, lúc đó là bí mật, nhưng giờ thì cậu có thể nói ra được rồi chứ?

– Nếu nói ra mà chỉ liên quan đến mình tôi thì không sao, nhưng sợ phiền đến người ấy.

– Vẫn chưa được nhỉ?

– Với lại, tôi đã hứa vỏi phu nhân của tiến sĩ X rồi.

– Hứa là không nói với ai phải không?

– Vâng.

Kangetsu nói và lại kéo cái dây buộc áo choàng Haori. Cái dây có màu tím không thể mua ở đâu được.

– Cái dây ấy trông hơi có vẻ Thiên Bảo[24] nhỉ? – Ông chủ vừa nằm vừa nói. Ông không để y gì đến cái vụ Kaneda. Meitei vẫn như thường lệ, nói rất dài:

– Ừ, nhất định không phải là của thời chiến tranh Nhật Nga. Loại dãy này phải dùng cho áo Haori võ sĩ có gia huy cánh bèo[25] và đội mũ chiến nữa mới hợp kia. Nghe nói khi Oda Nobunaga đi lại mặt đã búi tóc kiểu Chasen. Cái dây buộc tóc hồi đó đúng là cái dây kiểu này đây.

Kangetsu nói rất nghiêm túc:

– Thực ra đây là cái dây ông tôi đã dùng khi đi chinh phạt Trường Châu[26].

– Thôi, liệu mà mang tặng cho viện bảo tàng đi. Cử nhân khoa học công nghệ, diễn giả lực học thắt cổ Mizushima Kangetsu mà ăn mặc như một thăng lính vác cờ còn sót lại thế này thì mất thể diện quá.

– Làm theo lời dạy của thầy thì cũng được. Nhưng vì cũng có người bảo cái dây này rất hợp với tôi.

– Ai vậy? Cái người nói năng chẳng có sở thích gì ấy là ai vậy? – Ông chủ vừa giở mình vừa nói to.

– Người đó các thầy không biết nên…

– Không biết cũng được. Đại thể đó là ai?

– Là một người phụ nữ nào đó.

Meitei nói xen vào:

– Ha… người rất chi là chơi sang đấy nhỉ. Thử đoán xem nhé. Đó là cái cô gái đã gọi cậu từ dưới đáy sông Sumita chứ gì? Hãy mặc cái áo Haori ấy, quyết liều thân một lần nữa xem?

– Hi… hi… Thôi, không gọi từ dưới nước nữa đâu, ở thế giới thanh tịnh, phía tây bắc này này….

– Xem chừng không thanh tịnh lắm đâu. Có vẻ đó là một cái mũi độc hại đây.

Kangetsu tỏ vẻ khó hiểu:

– Ủa?

– Cái mũi ở ngõ đối diện phía trước kia, vừa nãy đã đến đây đấy. Hai chúng tôi đã kinh ngạc hết sức, anh Kushami nhỉ.

– Ừ. – Ông chủ đáp và vừa nằm vừa uống chè.

– Mũi là ai cơ?

– Là mẫu đường người con gái thân yêu vô cùng của cậu ấy chứ ai.

– Ơ?

– Có một bà nói là vợ ông Kaneda đã đến đây hỏi về cậu đấy.

Ông chủ đã giải thích nghiêm túc. Tôi chú ý xem anh Kangetsu nghe thế thì ngạc nhiên hay vui mừng hay xấu hổ, nhưng chẳng có gì cả. Anh vẫn nói giọng nhỏ nhẹ như mọi khi:

– Sao? Chắc là nhờ khuyên tôi lấy con gái nhà ấy phải không? – Anh ta lại kéo cái dải áo màu tím.

– Nhưng cậu rất nhầm. Cái vị mẫu đường ấy là chủ sở hữu của một cái mũi vĩ đại…

Meitei đang nói dở đến đây thì ông chủ nói:

– Này cậu, từ nãy đến giờ mình đang nghĩ một bài thơ bài hài về cái mũi ấy đấy.

Chuyện của ông cứ như đem ghép tre vào gỗ vậy. Ở phòng bên, bà chủ cười khúc khích.

– Cậu cũng rỗi việc nhỉ? Đã nghĩ ra chưa?

– Được một ít rồi. Câu đầu tiên là: “Mũi ngự trên mặt này”.

– Tiếp theo?

– Câu tiếp là “Trên mũi có sẵn rượu cúng thần”.

– Câu tiếp nữa?

– Chưa có, mới chỉ làm được có đến đó thôi.

Anh Kungetsu cười tủm tỉm, khen:

– Hay quá nhỉ.

– Câu tiếp theo là “Hai cái lỗ mờ mờ” có được không?

Meitei nghĩ ngay được ra như vậy. Thế là Kangetsu ghép thêm vào những từ rời rạc:

– “Sâu quá nên không nhìn thấy lông”. Cũng được đấy.

Bên ngoài hàng rào, nghe tiếng khoảng 4, 5 người nói léo nhéo:

– Con chồn, con chồn đất nung Imado.

Ông chủ và Meitei ngạc nhiên, nhìn qua khe hàng rào trước nhà nhưng chỉ nghe tiếng cười ha hả và tiếng bước chân đang đi xa.

– Con chồn đất nung Imado nghĩa là cái gì?

Meitei khó hiểu, hỏi ông chủ. Ông chủ bảo:

– Là cái gì tôi cũng chả biết.

– Ồ, nhố nhăng quá nhỉ. – Anh Kangetsu bình luận thêm.

Meitei chợt nghĩ ra cái gì đó, vụt đứng lên, bắt chước giọng diễn thuyết của anh Kangetsu:

– Tôi đã từng nhiều năm nghiên cứu về cái mũi trên quan điểm mỹ học. Tôi sẽ trình bày một phần kết quả nghiên cứu đó, xin hai vị chú ý lắng nghe đây.

Ông chủ quá ngạc nhiên, chỉ ngớ mặt nhìn Meitei. Kangetsu thì nói khẽ “vâng, rất muốn được nghe đây ạ”.

– Tôi đã tra cứu rất nhiều nhưng vẫn chưa tìm ra một cách chính xác nguồn gốc của cái mũi. Điều khó hiểu thứ nhất là: Nếu cho cái mũi là một phương tiện sử dụng trên thực tế thì việc mũi có hai lỗ là thừa. Và dẫu sao thì cũng không cần thiết phải ngang tàng lồi từ chính giữa mặt như thế. Nhưng, như các ngài thấy đó, không hiểu sao nó lại dần dần lồi ra như thế này.

Meitei nói và nắm mũi mình, chìa cho mọi người xem. Ông chủ nói thẳng, không cần nịnh:

– Có lồi ra mấy đâu?

– Ít nhất thì nó cũng không lõm vào, phải không ạ? Có điều là nếu ta đánh đồng nó với hai cái lỗ xếp hàng bên nhau thì có thể dẫn tới sự hiểu lầm. Vì vậy xin mọi người hãy chú ý. Theo ngu kiến của tôi thì sự phát triển của mũi là kết quả của một hành vi rất nhỏ của con người là xì mũi. Hành vi này cứ tự nhiên tích lũy dần dần để rồi lộ ra một hiện tượng (bản thể) rõ ràng như thế này.

Ông chủ xen vào một bình luận nhỏ:

– Đúng là một ngu ý, không giả dối chút nào.

– Như chúng ta đã biết, khi xì mũi thì nhất định người ta phải nắm vào mũi. Khi nắm như vậy, đã gây ra một kích thích cho riêng bộ phận này. Theo nguyên tắc lớn của thuyết tiến hóa thì, để phản ứng lại sự kích thích đó, bộ phận này đã phát triển hơn các bộ phận khác và tự nhiên da cũng cứng lên, thịt cũng dần dần cứng lại hơn. Cuối cùng thì thịt đông lại và biến thành xương.

– Này, cái đó hơi sai rồi. Thịt không thể phát triển nhảy vọt một bước mà thành xương được đâu.

Kangetsu, cử nhân khoa học tự nhiên phản bác Meitei vẫn tỉnh bơ, nói tiếp:

– Không, thắc mắc thì rất đúng. Nhưng chứng cớ quan trọng hơn lý luận. Rõ ràng ở đây có xương nên không thể khác được. Xương đã thành hình rồi. Xương đã hình thành nên đã có mũi. Đã có mũi nên không thể không xì mũi. Do tác động của việc xì mũi này mà hai phía xương bị vẹt đi, biến thành một đường dốc hẹp. Đây là một tác động rất đáng sợ. Nó giống như những giọt nước làm mòn vẹt phiến đá, giống như đầu vị La hán Bizuru tự phát ra ánh sáng, giống như không hiểu nổi tại sao thơm, tại sao thối, sống mũi đã cao lên như thế này.

– Thế mà mũi cậu lại tròn trùng trục.

– Về những chỗ quan trọng của diễn giả xin miễn bàn đến, vì e rằng sẽ có sự bao che. Cái mũi như của mẫu đường Kaneda đây, tôi muốn giới thiệu với hai vị, đó là một vật vĩ đại, hiếm có dưới trần gian, nó đã đạt tới sự phát triển cao nhất.

Kangetsu bất chợt nói:

– Ôi sợ quá, nguy hiểm quá!

– Nhưng khi một vật đã phát triển hết cỡ rồi thì rõ ràng đó là một kỳ quan vĩ đại. Nhưng có điều, nó đáng sợ và khó đến gần. Cái sống mũi đó thì tuyệt vời không sai, nhưng nó hơi cao và dốc hiểm trở quá. Trong những người cổ xưa, thì những cái mũi như của các vị Socrates, Goldsmith, Thackeray, sự cấu tạo của nó cũng có chỗ đáng nói đấy. Nhưng trong những chỗ đáng nói ấy có sự đáng yêu. “Đáng quý không phải vì mũi cao mà đáng quý là vì nó kỳ quặc” là vì thế, có đúng không ạ? Trong dân gian cũng có câu “Mũi không bằng bánh trôi”[27], đứng về giá trị mỹ học mà nói thì trường hợp này thích hợp với Meitei.

Cả ông chủ lẫn Kangetsu đều cười phá lên. Meitei cũng cười rất vui vẻ.

– Chà, từ nãy đến giờ tôi đã trình bày…

– Thưa thầy, “trình bày” nghe tầm thường như người đi diễn tấu ấy, xin tránh dùng từ ấy.

Đó là Kangetsu trả đũa vụ hôm trước.

– Nếu bị chỉ trích như vậy thì tôi xin rửa lại mặt và làm lại… Vâng, bây giờ tôi xin đề cập đến sự cân bằng giữa mũi và mặt. Nếu chỉ nói về mũi mà mà không có liên quan đến những cái khác thì mẫu đường đây có một cái mũi đi đến đâu cũng không phải hổ thẹn. Một cái mũi cho phép ta tin rằng nếu có cuộc triển lãm trên núi Kuramayama[28] thì có lẽ nó sẽ chiếm giải nhất. Nhưng đáng buồn là cái mũi này nó hình thành mà không thèm bàn bạc với các bộ phận khác như mắt, miệng… Mũi của Julius Caesar quả đúng là một cái mũi lớn. Nhưng nếu chúng ta lấy kéo cắt cái mũi đó dán vào mặt con mèo nhà này thì nó sẽ ra sao? Nó sẽ là một cái mũi anh hùng, đứng sừng sững trên mảnh đất được ví là “vừa bằng cái lưỡi mèo”[29]. Nó sẽ giống như người ta đem đặt Đại Phật Tượng Nara vào giữa bàn cờ. Sẽ mất hết sự cân đối, làm giảm giá trị mỹ học.

Cái mũi của mẫu đường này giống như mũi của Caesar, nó cũng vươn cao sừng sững, dáng oai hùng. Nhưng những điều kiện mắt, miệng xung quanh nó thì thế nào? Tất nhiên không đến nỗi kém cỏi như con mèo nhà này. Nhưng sự thật là nó phải co kéo với đôi mắt ti hí, khắc một hình chữ bát dưới chân lông mày, trông như mặt Okame[30].

Thưa quý vị, nếu quý vị có một cái mũi trên bộ mặt như thế này liệu các vị có thể không than vãn được không?

Meitei vừa ngừng lời thì phía sau nhà có tiếng:

– Lại đang nói về cái mũi rồi. Cái bọn sao mà ngoan cố thế.

– Tiếng vợ nhà hàng xe đấy.

Ông chủ cho Meitei biết. Meitei lại tiếp tục:

– Không ngờ lại phát hiện ra ở phía sau có thêm người nghe khác giới nữa. Đó là một vinh dự lớn cho diễn giả. Hơn nữa lại thêm vào một tiếng nói mỹ miều như tiếng ngọc, càng tăng thêm sự hấp dẫn cho hội trường khô khan, thật là một hạnh phúc ngoài mong muốn. Tôi đã cố hết sức tránh những thứ tầm thường để khỏi làm mất sự yêu chuộng của giai nhân thục nữ, nhưng bây giờ tôi sẽ đi vào vấn đề lực học, có thể làm cho các quý bà khó hiểu, mong quý ngài hãy chịu khó lắng nghe.

Nghe nói đến “lực học” Kangetsu lại cười tủm tỉm.

– Tôi sẽ chứng minh sự thiếu cân đối giữa cái mặt và cái mũi này. Nó mất cái tỉ lệ hoàng kim của Zeising. Chúng ta hãy diễn giải nó một cách nghiêm khắc bằng công thức lực học.

Giả sử H là chiều cao của mũi, α là góc sinh ra bởi giao điểm giữa mặt phẳng của mặt với mũi, W xin hiểu là trọng lượng của mũi. Thế nào, về đại thể, quý vị đã hiểu rồi chứ ạ?

Ông chủ nói:

– Hiểu gì mà hiểu.

– Anh Kangetsu thế nào?

– Tôi cũng chẳng hiểu gì cả.

– Gay quá nhỉ. Kushami thì đã đành rồi, cậu là cử nhân khoa học tự nhiên, tưởng là cậu hiểu chứ? Công thức này là phần đầu não của buổi diễn thuyết, nếu lược bỏ đi thì những việc làm từ nãy đến giờ chả có nghĩa lý gì. Nhưng thôi, đành vậy. Hãy bỏ qua công thức, chỉ nói phần kết luận thôi.

Ông chủ ngạc nhiên hỏi:

– Có kết luận à?

– Tất nhiên rồi. Diễn thuyết mà không có kết luận thì khác gì ăn món ăn Âu mà không có tráng miệng cơ chứ! Được chưa? Hai cậu nghe cho rõ nhé. Đây là phần kết luận đây. Công thức trên đây kết hợp tham khảo thuyết của một số học giả như Virchow và Weismann thì không thể không chấp nhận sự di truyền bẩm sinh của hình thể. Về tình trạng phát triển cố ý này của hình thể, mặc dù đã có những thuyết rất mạnh nói rằng những thứ phát sinh về sau không nằm trong di truyền, nhưng vẫn phải chấp nhận nó là kết quả tất nhiên ở một mức độ nào đấy. Vì vậy, con của những người có cái mũi không hợp với địa vị của mình ấy sinh ra, trên mũi của chúng cũng cho thấy một cái gì dị thường. Anh Kangetsu còn trẻ, có thể anh chưa nhìn thấy những cái dị dạng trên mũi tiểu thư Kaneda. Nhưng cái tính di truyền nó trường kỳ mai phục rất dai, một lúc nào đó, do khí hậu thay đổi đột ngột, nó sẽ phát triển rất nhanh. Giống như mẫu đường, nó sẽ đột nhiên bành trướng ra cũng chưa biết chừng. Vì vậy, cái cuộc hôn nhân này, theo chứng lý thuyết học thuật của Meitei thì nên từ bỡ ý định ngay từ bây giờ đi là an toàn nhất, về điểm này, tôi nghĩ ông chủ nhà này thì đã đành rồi, ngay cả cái ngài Tinh mèo đang nằm bên cạnh kia cũng không có ý kiến khác.

Ông chủ từ từ ngồi dậy, chủ trương hết sức nhiệt tình:

– Cái đó thì tất nhiên rồi. Con gái cái đồ như vậy thì ai mà thèm lấy. Cậu Kangetsu không được lấy.

Tôi cũng kêu “meo, meo” tỏ ý hơi tán thành.

Anh Kangetsu không có vẻ ồn ào, nói:

– Nếu ý của các thầy như vậy thì em từ bỏ ý định cũng được. Nhưng nếu vì thế mà người ấy mắc bệnh thì mang tội…

– Ha ha ha, mang tội oan đấy nhỉ.

Riêng ông chủ thì tức giận nói:

– Làm gì có chuyện dở hơi ấy. Con gái của cái mụ ấy thì nhất định chả ra làm sao rồi. Lần đầu tiên vào nhà người ta mà mụ ấy nói lấn át, chặn họng tôi đấy. Cái đồ kiêu ngạo.

Cứ thế ông tức giận phun ra. Bên hàng rào lại có tiếng cười ha hả của ba, bốn người, rồi một người nói:

– Thằng dở hơi, kiêu căng.

Tiếng một người khác:

– Giá mà ở cái nhà to hơn một chút có hơn không?!

Lại một người khác nữa nói to:

– Thật tội nghiệp. Có tỏ vẻ vênh vang đến đâu cũng chỉ là mạnh xó nhà.

Ông chủ đi lại phía hành lang, hét lớn không thua kém:

– Làm cái gì ầm ĩ thế hả. Sao lại cố tình đến đứng dưới tường nhà người ta?

Thế là tất cả thi nhau chửi:

– Ôi, ôi, đồ savage tea đấy!

Ông chủ lồng lên như con rồng nổi giận, vác gậy nhảy ra đường. Meitei vỗ tay reo “chơi đi, chơi đi”. Kangetsu nắm cái dây áo cười tủm tỉm. Tôi theo sau ông chủ, nhảy từ hàng rào ra đường, thấy ông đang đứng giữa đường, tay chống cái ba toong vô dụng. Trên đường chẳng có ai qua lại, trông ông như ma bắt mất hồn.

[1] Lục Thạch, là tảng đá trong sân chùa để mọi người thưởng thức trong các dịp lễ hội.

[2] Maruzen: tên một hãng bách hóa.

[3] Nghĩa là tháng nào cùng thế, đã thành thông lệ, rất thông thường, tầm thường, nhàm chán, vô vị, tẻ nhạt…

[4] Tác giả dùng rất nhiều câu, vế của haiku, với nghệ thuật chơi chữ rất tài tình để nói nội dung là: Chukinami chỉ là ví dụ như một bọn trẻ 16, 17 tuổi gì đó, cũng không đáng ghét lắm, lúc nào cũng nằm khểnh, chẳng cần lo nghĩ gì. Thế rồi hôm nào thấy trời đẹp thì xách một chai rượu lên đê Bô-ku-tei chơi.

[5] Nhân vật trong tiểu thuyết của William Makepeace Thackeray, nhà văn Anh theo chủ nghĩa tả thực, (1811-1863).

[6] Nhà văn Nhật (1767-1848).

[7] âm tiếng Nhật enzetsu có thể biểu thị bằng tiếng Hán “diễn thuyết” và “diễn thiệt”. Thỉnh thoảng tác giả dùng chữ thiệt” (diễn lưỡi) với ý đùa là “khua môi múa mép”.

[8] Một câu haiku nhái thơ của một ca nhân nổi tiếng thời Edo.

[9] Liệt: bờ cõi, giới hạn. Ý nói con người bừa bãi, vô độ, ngoài vòng kiểm soát.

[10] Cây mác mỏ quạ, một dụng cụ chữa cháy.

[11] Trong tiếng Nhật, Hanako có thể ghi âm bằng chữ Hán “Tỵ từ’ nghĩa là bà Mũi, đồng âm với chữ “Hoa tử”, nghĩa là cô Hoa.

[12] Ý nói Lý Hồng Thủy, một tiên nhân đời Tùy, Trung Quốc.

[13] Búi tóc cúa đàn ông.

[14] Một hãng bách hóa lớn.

[15] Trường học của Mạc phủ.

[16] Đề hồ: mỡ sữa, sản phẩm chưng cất từ sữa, ngon và bổ, tượng trưng cho những món ngon, quý hiếm, tuyệt vời…

[17] Lực sĩ Kim Cương, vị thần canh giữ cổng đền, chùa.

[18] Bancha: phiên trà, chè loại kém.

[19] Meitei là âm của chữ Hán “Mính Đính”, có nghĩa là trạng thái uống rượu say khướt, say nhừ, say mềm.

[20] Là loại vé đắt nhất.

[21] Kaneda là họ. Người Nhật có tập quán gọi họ chứ không gọi tên, trừ trường hợp rất thân thiết, hoặc suồng sã, thiếu tôn trọng.

[22] Âm “kan” còn có thể biểu thị bằng chữ “hạn”, nghĩa là khô cạn. Kangetsu là Hàn nguyệt – trăng lạnh, nhưng cũng có thê hiểu là Hạn Nguyệt – trăng cạn; Suigetu là thủy nguyệt – trăng (dưới) nước. Câu này nếu dịch tất cả thì nghĩa là “trăng khô hay trăng ướt” hoặc “trăng trên cạn hay trăng dưới nước” tao cũng mặc xác, không thèm biết.

[23] Phú Tử, nghĩa là cô Giàu, đây là tên. Người trong nhà gọi nhau bằng tên.

[24] Thời Thiên Bảo (1830-1844), thời kỳ cuối Edo, trước Mia. Gia huy của dòng họ Tokugawa. Tỉnh Yamaguchi hiện nay.

[25] Gia huy của dòng họ Tokugawa.

[26] Tỉnh Yamaguchi hiện nay.

[27] Nguyên văn “hana yori dango”, nghĩa là “hoa không bằng bánh trôi”, câu tục ngữ nhấn mạnh ý nghĩa thực dụng của vật chất, hoa đẹp nhưng không ăn được. Ở đây chơi chữ, vì “hoa” đồng âm với “mũi”.

[28] Núi Yên Mã Sơn, ở tỉnh Kyoto. Theo truyền thuyết, ở đó có quái vật mũi to, lưng có cánh, có thể bay được.

[29] Nguyên văn là “băng cái trán mèo”. Trong tiếng Nhật, khi nhấn mạnh ý “rất nhỏ hẹp” người ta ví “bằng cái trán mèo”.

[30] Một hình tượng phụ nữ có mặt xấu điển hình, giống hình tượng Thị Nở của Việt Nam.