Bọn họ hăng hái làm việc hơn trước vì thời giờ đã hạn là ba tháng. Phải thành công trước ngày ấy, nếu không chỉ còn cách là đào tẩu trước sự đe dọa của dân Da đỏ thôi.

Nhờ lúc đó vào giữa mùa hè, ngày dài hơn, họ nhất quyết mỗi ngày làm thêm hai giờ nữa. Ai nấy gắng sức thắng cả mệt nhọc. Mặt trời chưa lên, họ đã làm việc và tới khi vừng trăng vàng ọt mọc rồi, họ mới nghỉ. Buổi chiều nóng ghê gớm, họ cử động nặng nhọc, chậm chạp. Nhưng họ vui, nhận rằng gắng sức như vậy, thì mỗi ngày họ đào sâu được một thước rưỡi.

Đại tá nói:

Chúng mình đã đào sâu được 125 thước.

Sam ốm đi. Tóc Đại tá bạc thêm một chút. Còn Hoggan và Kent thì không còn một chút mỡ nào trên những bắp thịt lực sĩ của họ nữa.

Một buổi sáng ra gần tới máy, họ nhận thấy Hoggan không có mặt ở đó.

Đại tá sai Sam đi coi xem Hoggan còn ngủ không, nhưng Sam trở lại đáp:

Giường trống. Không có dấu vết gì chỉ rằng anh ấy đã nằm ở đó. Vả lại phần nhiều những đồ riêng của anh cũng biến theo anh.

Người ta chạy cả lại chỗ Hoggan ngủ và Đại tá phải nhận rằng Hoggan đã trốn mất, mang theo những bộ da thú vật mà trước kia chàng đã xếp rất kỹ. Chắc là chàng đem về bán ở Pittsburgh.

Thật là đau lòng vô cùng cho Đại tá. Ông rất yêu chàng. Và cũng thiệt thòi lớn cho cả bọn nữa.

Chàng mạnh mẽ hơn ai hết, nên giữ việc quay cán quay.

Đại tá ráng dấu nỗi khổ tâm, kéo cả bọn đi làm việc.

Nhưng họa vô đơn chí. Giữa buổi chiều, chính ông đương quay cán quay, bỗng ngừng lại, rủa một câu:

Ông già Smith và Sam chạy lại:

Trời ơi! Phải làm lại hết.

Có chi vậy ?

Đại tá gầm lên:

Lưỡi đục đi quẹo đường rồi!

Thật vậy, lưỡi thiếc đã gặp một lớp đá cứng hơn những lớp trên. Trong khi đào, phải coi chừng luôn luôn cho máy thật ngay, chỉ vô ý một chút là bao nhiêu khó nhọc trong ba tháng thành trời công toi.

Lưỡi đục, gặp đá cứng, hơi nghiêng qua một bên và mắc kẹt. Quay nữa thì một là máy không chạy, hai là lưỡi đục sẽ gãy. Đành phải đào một giếng khác ở bên cạnh.

Hai cha con anh Sam thay phiên ráng sửa lại nhưng vô ích.

Đại tá than:

– Phải đào một giếng khác.

Ông già đáp:

Chúng ta đã đào sâu được 132 thước. Đào một giếng khác thì cứ đều đều như thường, cũng phải mất gần ba tháng nữa mới xuống sâu được mực đó. Như vậy quá thời hạn của tụi Da đỏ cho ta rồi.

Đại tá hét:

Đồ mọi mắc dịch đó! Cho chúng tới. Tôi sẽ bóp chết từng đứa một. Ông giận quá, hết khôn.

Nhưng lần này, một là phải bỏ công việc, hai là đi kiếm một miền khác mà tụi Cherakee không lại đe dọa nữa, ngoài ra không có cách nào khác.

Hai tai nạn tới luôn một lúc, Đại tá chịu không nổi. Sáng hôm sau ông nằm liệt giường. Nước da xanh xao như người mất máu, tay chân nhức mỏi như dần ; và ông Smith thấy ông kiệt lực, mệt lả như vậy, không cho ông dậy.

Hôm ấy Đại tá không cử động, ông nóng nảy, chỉ muốn đào tức thì một giếng khác. Vài ngày sau, bệnh tình ông không thuyên giảm. Ông già luôn luôn ở bên để săn sóc.

Một buổi tối, ông nói:

Có lần Đại tá kể cho tôi nghe một chuyện ngồ ngộ nói về một người thợ rèn, chàng thanh niên và khoa vạn năng.

Có, tôi nhớ kỹ.

Và Đại tá kết luận ra sao, Đại tá còn nhớ không ? Ông Drake nhún vai.

Vậy thưa Đại tá, tôi muốn Đại tá học được bài học trong chuyện ấy. Đại tá phải kiên nhẫn một chút cũng như chàng thanh niên trong chuyện. Tôi đề nghị như vậy: Hai cha con tôi sẽ khiêng Đại tá về nhà tôi, có cháu Marjorie nó săn sóc khéo lắm. Chân tay chúng tôi vụng về, không mềm mại như cháu. Tôi cam đoan không đầy nửa tháng Đại tá sẽ hết bệnh. Trong thời gian ấy chúng tôi cũng nghỉ ngơi nữa, vì ai nấy đều mệt hết ; và khi nào Đại tá đi lại được, mạnh mẽ như trước, chúng ta sẽ tiếp tục làm việc. Đại tá nghĩ sao ?

Vẻ mặt ưu tư Đại tá tươi ra:

Cảm ơn ông lão, ông nói có lý. Đau liệt giường như vậy thì làm sao đủ sức chống cự với thiên nhiên được. Vậy xin ông khiêng tôi về nhà đi, chúng ta nghỉ ngơi vài tuần. Nhưng phải săn sóc kỹ cái máy.

Đại tá cứ yên tâm. Hai cha con tôi sẽ tháo từng bộ phận một và chở về nhà.

Và họ làm đúng như vậy.

Khi về tới làng, Ông Smith và Sam đương khiêng Đại tá trong một cái chõng thô sơ làm bằng cây, thì thấy John River nhẩy bổ lại, hoa chân múa tay, vẻ giận dữ:

Ông già Smith hỏi:

– Anh chàng mại võ này muốn gì nữa đây ?

River nổi khùng tới cực điểm, nói lăng nhăng không ai hiểu gì hết. Ông già vẫn bình tĩnh, tiến lại phía nó, để cho nó khỏi tới gần Đại tá và hỏi nó. Tên vô lại, mặt đỏ gay, nói lảm nhảm những gì nghe không ra về ăn cắp, trả thù, bồi thường.

Ông già bảo:

Nếu anh không nói rõ ràng thì làm sao chúng tôi hiểu anh được, anh River ? Anh muốn gì ?

Tôi muốn người ta trả tôi con ngựa, nếu không thì phải bồi thường cho tôi. Ngựa ở đây hiếm mà tôi quý con vật của tôi lắm.

Lão không hiểu đầu đuôi ra sao hết!

A! Ông không hiểu ư ? Hỏi Đại tá Drake của ông xem có biết bạn của ông ta lấy ngựa của tôi làm gì không ?

Sam hiểu liền thằng River muốn đòi gì. Hoggan khi trốn đi, đã ăn cắp một con ngựa và thấy ở Titusville chỉ có con ngựa của thằng River là tốt hơn hết.

Đại tá khi đã hiểu chuyện, nói một giọng yếu ớt:

Ông Smith, y có lý. Nếu tôi không dắt theo quân vô lại đó, thằng đào ngũ Hoggan đó, thì con ngựa của y không mất. Vậy xin ông lấy mười Mỹ Kim còn lại của tôi trả cho y. Tôi biết rằng số tiền đó không đủ bồi thường y, nhưng tôi chỉ còn bấy nhiêu thôi. Ông bảo y lấy luôn căn nhà ván của tôi nữa. Bấy nhiêu vẫn chưa đủ vì một con ngựa tốt ở miền này quý giá lắm. Nhưng nếu y vẫn không bằng lòng thì để khi nào mạnh rồi, tôi sẽ xử với y. Sao, được không John River ?

Tên du côn còn nhớ trận đòn đau đớn hổi trước, và nghe nói đến đồng tiền vàng, sinh lòng tham, ấp a ấp úng:

Nếu trả ngay bây giờ thì tôi bằng lòng. Tôi chỉ đòi mười đồng thôi. Còn căn nhà, ông giữ lấy. Tôi không muốn gây chuyện với tụi Da đỏ Cherakee.

Sam đếm mười đồng tiền vàng. River tươi tỉnh đỡ lấy số tiền rồi vội vàng biến mất về phía quán rượu.

Hai cha con lại tiếp tục khiêng người bệnh về nhà. Giữa đường, Đại tá lẩm bẩm một mình:

Nghĩ kỹ, bây giờ mình mất hết, chỉ còn có nhân cách và hy vọng của mình thôi mà mình vẫn thấy tự do và vẫn sung sướng như hồi trước[23]. Mười đồng tiền ấy dùng cho ta được việc gì ? Chúng ta sẽ kiếm được dầu lửa, rất nhiều dầu lửa.

(23)  Những lời nói này đáng làm châm ngôn.

Sam nghe thấy, nói:

Chắc chắn vậy.

Em có lý. Em có lý. Tôi hứa với em một ngày kia em sẽ giàu. Còn tôi, em cũng biết chứ, tôi không ham giàu một chút xíu nào hết. Tiền bạc đối với tôi chỉ là để làm những việc quan trọng thôi. Mà có khi cũng không cần tiền bạc mới làm được những việc lớn nữa.

*