Tới chỗ trú đóng của quân chánh phủ, Andrès lên tiếng trước. Nghĩa là hắn nằm xuống đất, chỗ mặt đất đổ dốc dưới ba vòng đai kẽm gai và cất tiếng gọi về hướng tảng đá to và mô đất. Vòng rào phòng thủ không liên tục và lẽ ra hắn có thể vượt qua vị trí này một cách dễ dàng trong bóng đêm và đi sâu hơn vào khu vực của chánh phủ trước khi bị kêu đứng lại. Nhưng có chắc ăn hơn và đơn giản hơn lên tiêng cho người ta nhận ra mình tại chỗ này.

– Salud – Hắn la lớn – Salud, milicianos! 1

Hắn nghe có tiếng cơ bẩm kéo lùi về phía sau. Rồi có tiếng súng nổ phía dưới chân mô đất. Một tiếng nổ khô khan và một tia lửa vàng xẹt xuống trong đêm tối. Nghe tiếng động Andrès nằm rạp xuống, đầu áp sát xuống đất :

– Đừng bắn – Andrès thét lên – Đừng bắn, tôi muốn vào trong đó.

– Tụi bây mấy đứa? – Có người gọi to sau mô đất.

– Một. Một mình tôi thôi.

– Bọn bây là ai?

– Andrès López ở Villaconejos. Thuộc toán của Pablo. Tôi mang tin đây.

– Mày có súng và khí giới gì không?

– Có.

– Không ai có súng và khí giới được vào cả, – Giọng nói đáp lại – và toán đông trên ba người cũng không được.

– Tôi có một mình – Andrès la lên – Quan trọng lắm. Cho tôi vào đi.

Hắn có thể nghe họ bàn tán với nhau sau công sự phòng thủ nhưng không biết họ nói gì. Rồi giọng nói kia lại hô lớn lên :

– Tụi bây mấy đứa?

– Một. Có mình tôi thôi. Xin thề có trời.

Họ lại bàn tán với nhau sau mô đất.

Rồi giọng nói kia lại cất lên :

– Nghe đây tên phát xít.

– Tôi không phải là phát xít. – Andrès la lớn – Tôi là du kích trong toán của Pablo. Tôi mang tin đến cho Bộ Tham Mưu.

– Thằng đó điên rồi – Hắn nghe có người nói. Liệng cho nó một trái tạc đạn đi.

– Này – Andrès nói – Tôi có một mình. Tôi hoàn toàn một mình. Thề có Chúa tôi có một mình mà. Cho tôi vô đi.

– Nó nói nghe như người có đạo. – Hắn nghe có người nói và có tiếng cười.

Rồi có người khác nói: “Tốt nhứt là liệng xuống cho nó một trái tạc đạn”.

– Đừng – Andrès la lớn – Làm vậy là bậy lắm. Chuyện này quan trọng. Cho tôi vô đi.

Đây là lý do làm cho hắn không thích những chuyến giao liên giữa các mặt trận. Đôi khi cũng có chuyến khá hơn. Nhưng chẳng có chuyến nào là êm đẹp cả.

– Mày có một mình phải không? Giong nói lại vọng xuống.

– Me cago en la leche 2 – Andrès la lên – Tôi phải nói bao nhiêu lần bây giờ. TÔI CÓ MỘT MÌNH.

– À nếu mày có một mình thì đứng dậy và giơ súng lên khỏi đầu.

Andrès đứng dậy hai tay cầm khẩu các bin đưa lên khỏi đầu.

Rồi lách qua kẽm gai mà vô. Tụi tao cho khẩu maquina canh mày đây. – Giọng nói lên tiếng.

Andrès vào trong vòng đai kẽm gai.

– Tôi cần hai bàn tay để vạch kẽm gai mới được. – Hắn la lên.

– Để tay lên cao. – Giọng nói ra lịnh.

– Tôi bị kẽm gai móc dính rồi. – Andrès kêu lên.

– Liệng cho nó một trái tạc đạn có phải giản dị hơn không. – Một giọng nói cất lên.

– Cho nó đeo súng lên vai đi – Một giọng khác nói – Từ ngoài đó vô đây mà hai tay để lên cao nó không đi được đâu. Làm việc hợp lý một chút coi.

– Bọn phát xít đều như vây cả – Giọng kia nói – Chúng đòi hết điều kiện này tới điều kiện kia.

– Nghe đây – Andrès nói lớn – Tôi không phải là phát xít mà là một cán bộ du kích trong toán của Pablo. Chúng tôi đã giết bọn phát xít còn nhiều hơn cả bịnh sốt rét truyền nhiễm.

– Tao chưa bao giờ nghe tới toán Pablo – Người đàn ông có vẻ là đang chỉ huy đồn canh nói – Không có Peter, không có Paul, không có thánh, không có thần nào cả. Không có toán tiếc nào cả. Đeo súng lên vai và len qua kẽm gai mà tới đây.

– Trước khi các ông nổ súng máy lên đầu mày. – Một tên lính canh khác la lớn.

– Que poco amables sois! 3 – Andrès nói – Các đồng chí khó quá. Hắn đang len lỏi qua các hàng rào kẽm gai.

– Dễ dãi à – Có người nói lớn với hắn – Chúng ta ở trong thời chiến mà chú em.

– Tôi thấy có vẻ đúng như vậy đó.

– Nó nói gì vậy?

Andrès lại nghe tiếng kéo cơ bẩm.

– Không có – Hắn la to – Tôi không có nói gì hết. Đừng bắn, đợi tôi ra khỏi đống kẽm gai mắc ôn này đã.

– Đừng nhục mạ kẽm gai của các ông nghe – Có người hô lớn. Coi chừng ông chọi tạc đạn thấy mẹ đó!

– Quiero decir, que buena alambrada 4 – Andrès hét to – Kẽm gai đẹp quá. Tốt bỏ mẹ. Kẽm gai xuất sắc quá. Tôi tới đây, tôi tới đây các đồng chí.

– Ném tạc đạn nó đi – Có tiếng nói – Tôi đã bảo đó là cách tốt nhứt để tính nó mà.

– Các đồng chí – Andrès nói. Hắn sợ toát mồ hôi và biết là tên cứ đòi liệng tạc đạn rất có thể tung một quả bất cứ lúc nào – Cá nhân tôi chẳng có gì quan trọng.

– Tao tin chuyện đó. – Tên đòi ném tạc đạn nói.

– Đồng chí có lý. – Andrès nói. Hắn đang loay hoay để vượt qua vòng kẽm gai thứ ba và hắn đã đến gần mô đất – Cá nhân tôi chẳng có quan trọng đối với bất cứ chuyện gì. Nhưng chuyện này rất nghiêm trọng. Muy, muy serio.

– Chẳng có gì quan trọng hơn tự do cả – Tên đòi ném tạc đạn nói – Mày nghĩ là có gì quan trọng hơn tự do à? Hắn hỏi bằng một giọng thách thức.

– Không đâu, đồng chí à. – Andrès nói, giọng giả lả. Hắn biết đã đến lúc phải đối phó với những tên khật khùng, mấy tên quấn khăn quàng đen đỏ ấy – Viva la Libertad!

– Viva la F.A.I. Viva la C.N.T. – Chúng hô to đáp lại hắn từ phía sau mô đất – Viva el anarco sindicalismo 5 và tự do.

– Viva nosotros – Andrès hô to – Vạn tuế phe ta!

– Đồng chí ấy đúng là người phe ta rồi. – Tên đòi ném tạc đạn nói – May không tôi giết đồng chí ấy bằng cái này rồi.

Hắn nhìn quả lựu đạn trong tay và tỏ vẻ vô cùng cảm động lúc nhìn thấy Andrès leo qua mô đất. Hắn ôm chầm lấy Andrès quả lựu đạn vẫn còn cầm trong tay, hắn tỳ vào bả vai Andrès. Tên đòi ném tạc đạn hôn hắn hai bên má.

– Tôi mừng là không có chuyện gì xảy ra cho đồng chí – Hắn nói -Tôi rất hài lòng.

– Sĩ quan của đồng chí đâu?

– Tôi chỉ huy ở đây – Một người đàn ông nói – Cho tôi coi giấy tờ của đồng chí đi.

Anh ta mang giấy tờ của hắn đến bên một giao thông hào ăn ra ngoài và soi lên xem xét dưới ánh sáng một ngọn nến. Có một vuông lụa nhỏ gấp lại với hình lá cờ Cộng Hòa và con dấu của S.I.M. ở chính giữa. Có cả tờ Salvoconducto, tức là giấy thông hành có mang tên, tuổi, chiều cao, nơi sinh, và nhiệm vụ của hắn. Robert Jordan viết tờ chứng nhận này trên một tờ giấy xé trong quyển sổ tay của chàng và đóng mộc cao su của S.I.M. và sau cùng là tài liệu gởi cho Golz gồm bốn tờ giấy gấp lại, cột quanh bằng nhợ và niêm phong bằng sáp có đóng con dấu S.I.M. bằng kim loại.

– Tôi thấy cái này rồi – Người chỉ huy đồn canh nói và trả lại vuông lụa – Cái này ai cũng có được, tôi biết. Nhưng nó không chứng minh được điều gì nếu không có cái này. – Anh ta đưa tờ Salvaconducto lên và đọc qua một lần nữa – Anh sinh ở đâu?

– Villaconejos. – Andrès nói.

– Ở đó người ta trồng thứ gì?

– Dưa hấu – Andrès nói – Cả thế giới đều biết.

– Anh có quen biết những ai ở đó?

– Sao? Đồng chí cũng là người ở đó à?

– Không. Nhưng tôi có đến đó. Tôi gốc ở Aranjuez.

– Đồng chí cứ hỏi tôi về bất cứ người nào cũng được.

– Anh mô tả José Ricon tôi nghe.

– Cái ông chủ quán đó hả?

– Dĩ nhiên.

– Ông ta đầu trọc, bụng phệ, và mắt có vảy cá.

– Thôi được, cái này có giá trị rồi – Tên đàn ông nói và đưa tờ giấy lại cho hắn – Nhưng anh làm gì bên đó?

– Cha chúng tôi về sống ở Villacastin trước khi phong trào nổi dậy – Andrès nói – Dưới kia khỏi mấy ngọn núi, nơi đồng bằng; chính tại đó chúng tôi vô tình bị lôi kéo vào phong trào. Từ khi vào phong trào tôi chiến đấu trong toán của Pablo. Nhưng tôi cần trao tài liệu này gấp lắm.

– Bên vùng phát xít lúc này ra sao? – Tên chỉ huy hỏi. Anh ta không có vẻ gì gấp gáp cả.

– Bữa nay chúng tôi phải di chuyển nhiều lắm – Andrès nói một cách đầy hãnh diện – Hôm nay con đường sẽ mù mịt cát bụi tối ngày. Tụi nó đã quét sạch toán của Sordo hồi sáng này.

– Sordo là ai vậy? – Tên kia hỏi bằng một giọng móc họng.

– Lãnh tụ của một trong những toán xuất sắc nhứt trên núi.

– Tất cả các anh nên trở về vùng Cộng Hoa và gia nhập quân đội – Tên sĩ quan nói – Cái thứ du kích phi lý xuẩn ngóc này nhiều quá rồi. Tất cả các anh nên về đây phục tùng cái kỷ luật của nền tự do tuyệt đối của chúng tôi. Và một khi chúng ta có muốn tung quân du kích ra thì chúng ta cũng sẽ tung theo nhu cầu của tình thế.

Andrès thật là một người có được lòng kiên nhẫn tột bực. Hắn đã nhẫn nhục để vào bên trong qua những hàng kẽm gai. Không một lời xét hỏi nào làm hắn nổi nóng được. Hắn thấy thật là bình thường nếu tên kia không biết bọn hắn, không biết những điều hắn và những đồng chí của hắn đang thi hành, và tên kia rủi có ăn nói ngốc nghếch thì chẳng đáng để ngạc nhiên. Và công việc tra hỏi chậm lụt thế nào đi nữa thì cũng không có gì lạ, nhưng bây giờ thì hắn muốn được đi.

– Này. Đồng chí – Hắn nói – Rất có thể là đồng chí có lý nhưng tôi còn có cái lệnh phải trao tài liệu này cho tướng chỉ huy sư đoàn 35 có nhiệm vụ tấn công vào những ngọn đồi này vào lúc hừng sáng. Bây giờ thì đêm đã khuya quá rồi tôi phải đi mới được.

– Cuộc tấn công nào? Anh biết được gì về một cuộc tấn công.

– Không. Tôi không biết gì hết. Nhưng tôi phải đi Navacerrada bây giờ đây. Đồng chí vui lòng đưa tôi vào gặp chỉ huy trưởng của đồng chí để ông ta cấp phương tiện cho tôi đi. Cho ai đó theo tôi để trả lời với ông ấy đặng đừng có chậm trễ thêm nữa.

– Tôi rất nghi ngờ tất cả chuyện này – Anh ta nói – Lẽ ra tôi bắn chết anh ngoài hàng rào kẽm gai lúc anh tiến đến gần đây rồi kìa.

– Đồng chí đã xem giấy tờ của tôi rồi mà, và tôi cũng đã giải thích về công tác của tôi. – Andrès nói với anh ta một cách kiên nhẫn.

– Giấy tờ có thể giả mạo được – Tên sĩ quan nói – Bất cứ thằng phát xít nào cũng có thể bịa ra một công tác như vậy. Đích thân tôi sẽ theo anh tới gặp chỉ huy trưởng.

– Tốt – Andrès nói – Xin đồng chí đi với tôi. Nhưng chúng ta phải nhanh lên.

– Này, Sanchez. Anh chỉ huy thay tôi – Tên sĩ quan nói – Anh biết rõ những nhiệm vụ của tôi không kém tôi. Tôi đưa cái tên gọi là đồng chí này tới chỉ huy trưởng.

Họ bắt đầu đi xuống một giao thông hào cạn phía sau đỉnh đồi và trong đêm tối, Andrès ngửi thấy cái mùi hôi hám do mấy tên lính phòng thủ của ngọn đồi nằm dọc theo con dốc phóng uế. Hắn thấy không thích những con người này, họ giống như những đứa trẻ nguy hiểm, bẩn thỉu, lỗ mãng, vô kỷ luật, tốt bụng, tận tâm, ba trợn và dốt nát nhưng luôn luôn nguy hiểm vì có vũ khí trong tay. Hắn, Andrès, không hề có quan điểm chính trị ngoại trừ việc hắn thân Cộng Hòa. Hắn đã đi nghe mấy người này nói chuyện nhiều lần và hắn nghĩ những điều mà họ nói thường thì nghe hay lắm nhưng hắn không ưa họ. Đâu phải vì tự do mà họ không chôn lấp được những thứ hôi hám do họ phóng uế ra, hắn nghĩ. Con mèo coi vậy mà là một thứ vô chánh phủ hạng nhứt: nó chôn lấp những cái bẩn thỉu của nó. Ta không thể nào kính nể họ được cho đến khi họ chịu học hỏi con mèo về chuyện đó.

Tên sĩ quan đi trước hắn đột ngột dừng lại.

– Anh vẫn còn khẩu các bin đó chớ? – Hắn hỏi.

– Còn – Andrès nói – Sao lại không còn.

– Đưa cho tôi – Tên sĩ quan nói – Anh có thể dùng nó mà bắn sau lưng tôi lắm.

– Tại sao vậy? – Andrès hỏi – Tại sao tôi phải bắn đồng chí sau lưng?

– Không ai biết được cả – Tên sĩ quan nói – Tôi không tin ai hết. Đưa cây các bin cho tôi.

Andrès tháo súng xuống và đưa cho hắn.

– Nếu đồng chí thích mang nó. – Hắn nói.

– Nên lắm – Tên sĩ quan nói – Như thế này thì chúng ta được an toàn hơn.

Hai người xuống đồi đi trong đêm tối.
— —— —— —— ——-

1 Chào bộ đội.
2 Tiếng chửi thề: Tôi ỉa vào sữa!
3 Không lịch sự chút nào.
4 Tôi muốn nói kẽm gai tốt quá.
5 F.A.I. muôn năm. C.N.T. muôn năm. Công đoàn vô chính phủ muôn năm.