Tô Thức (1037- 1101), tự là Tử Chiêm, hiệu là Đông Pha cư sĩ, người Mi Châu (nay thuộc tỉnh Tứ Xuyên). Ông là thi nhân và là nhà thư pháp lớn đời Bắc Tống, có thành tựu lẫy lừng, được liệt vào “Đường Tống Bát đại văn gia” (Tám văn nhân lớn nhất thời Đường Tống).

Chuyện xảy ra khi Tô Đông Pha đến Hàng Châu nhậm chức. Ngay ngày đầu tiên của tân quan, đã có hai người đến nha môn đánh trống thưa kiện. Một trong hai người này tên là Lý Kỷ, còn Hồng Mao là người kia. Hai người bạn hữu thân tình vậy thì vì cớ gì mà phải đem nhau ra công đường? Tô đại nhân ngồi vào bàn, lần lượt cho từng gã nói rõ đầu đuôi sự việc. Lý Kỷ thưa trước:

– Bẩm, tiểu nhân làm công cho người ta, nhọc nhằn vất vả lắm mới kiếm được mười lượng bạc. Hồng Mao nói có việc mua bán, đã hỏi vay tiểu nhân. Tiểu nhân đồng ý cho vay không lấy lãi mà chỉ yêu cầu, khi nào cần thì phải trả ngay. Bây giờ tiểu nhân chuẩn bị lấy vợ, đến đòi Hồng Mao không những không trả còn đánh đập. Lạy xin đại quan đèn trời soi xét!

Tô Đông Pha nghe vậy, tức giận quát lớn:

– Hồng Mao, sự việc đúng như vậy chứ hả?

Hồng Mao vội quỳ lạy:

– Xin đại nhân bớt giận! Đúng là tiểu nhân vay tiền để mở một cửa hàng buôn bán quạt giấy. Nhưng khốn thay, đã qua tết Đoan Ngọ rồi mà trời vẫn âm u se lạnh chứ chẳng nóng lên. Do không bán được quạt thì tiểu nhân lấy đâu ra tiền để trả anh ta! Đúng là trong lúc nóng giận, có lỡ đánh anh ta một cái. Thật xin lỗi Lý Kỷ.

Vậy Tô Đông Pha đã giải quyết vụ án kỳ lạ này như thế nào?