Trong hang bây giờ chỉ còn có tiếng rít từ bếp lửa khi tuyết từ cái lỗ hổng trên mái rơi xuống đám than hồng.

– Pilar à, – Fernando nói – còn ra gu không đó?

– Thôi, câm họng đi. – Người đàn bà bảo. Mặc dầu vậy, Maria vẫn lấy chén của Fernando đi đến gần cái nồi to đặt bên bếp lửa và múc đầy vào đó. Nàng đặt cái chén trên bàn và vỗ nhẹ vào vai Fernando đang cong lưng xuống để ăn. Hắn không ngước mắt. Hắn chỉ còn biết có món ra gu của hắn.

Angustin vẫn đứng bên bếp lửa. Mọi người khác đang ngồi. Pilar ngồi vào bàn, đối diện với Robert Jordan. Bà ta nói.

– Inglés, bây giờ đồng chí đã biết chuyện gì xảy ra rồi chớ?

– Hắn sắp sửa làm gì? – Robert Jordan hỏi.

– Bất luận. – Người đàn bà nhìn xuống mặt bàn – Bất luận chuyện gì. Chuyện gì hắn cũng làm được.

– Khẩu súng máy đâu rồi? – Robert Jordan hỏi.

– Kìa, trong góc, bao trong lớp mền – Primitivo nói – Đồng chí muốn lấy ra à?

– Chưa – Robert Jordan nói – Tôi muốn biết nó ở đâu mà.

– Nó ở đó – Primitivo nói – Tôi đã giấu nó trong chiếc mền của tôi cho khỏi ướt. Hộp đạn thì ở trong bao.

– Hắn không làm thế đâu – Pilar nói – Hắn không làm gì với khẩu súng máy đâu.

– Đồng chí mới bảo hắn làm được mọi sự mà.

– Đúng vậy, nhưng hắn không làm gì được với khẩu súng máy. Có lẽ hắn sẽ ném một trái bom thì đúng hơn. Đó là sở trường của hắn mà.

– Không giết hắn thì quả là ngu xuẩn và yếu hèn – Tên du mục nói, từ chiều đến giờ hắn không xen vào câu chuyện một tiếng nào – Chiều hôm qua đáng lý ra Roberto đã giết hắn.

– Giết hắn – Pilar nói, khuôn mặt bà ta trở nên âm u, mệt mỏi – Bây giờ thì tôi đồng ý.

– Trước thì tôi chống lại – Angustin nói. Hắn đang đứng bên bếp lửa, hai tay buông thõng, hai má in bóng đám râu tua tủa dưới cặp quyền sâu hóm dưới ánh lửa – Bây giờ hắn trở nên nguy hiểm rồi và hắn muốn mọi người bị hạ gục hết.

– Mọi người hãy cho ý kiến đi – Pilar nói, giọng bà ta trở nên mệt mỏi hơn – Andrés, đồng chí thấy sao?

– Matardo 1 – Một trong hai anh em có mái tóc mọc xuống trán nói, và ngẩng đầu nhìn lên.

– Còn Eladio thì sao?

– Cũng vậy – Người kia nói – Theo tôi hắn trở thành một mối nguy lớn. Và hắn chả có ích lợi gì.

– Primitivo thế nào?

– Cũng vậy.

– Còn Fernando?

– Mình không thể cầm tù hắn à? – Fernando hỏi.

– Ai giữ hắn đây? – Primitivo nói – Phải có hai người để giữ một tù binh, rồi sau cùng thì tính sao?

– Có thể bán hắn cho bọn phát xít không? – Tên du mục nói.

– Không nên làm vậy – Angustin nói – Tởm lắm.

– Đó chỉ là một ý kiến, Rafael – Tên du mục nói – Chắc bọn facciosos 2 được hắn thì sẽ khoái chí lắm.

– Thôi đi, Angustin. Tôi nghe tởm quá.

– Không tởm bằng Pablo. – Tên du mục nói để biện hộ cho ý kiến của mình.

– Một việc ghê tởm không biện minh gì được cho một chuyện ghê tởm khác – Angustin nói – Rồi, vậy là xong hết rồi. Trừ lão già và Inglés.

– Họ không liên quan gì tới việc này – Pilar nói – Hắn đâu phải là thủ lãnh của họ.

– Khoan – Fernando nói – Tôi chưa hết ý.

– Nói đi – Pilar nói – Hãy tiếp tục nói cho tới khi nào hắn quay lại, cho tới khi hắn ném một quả lựu đạn vào dưới chiếc mền kia và làm nổ tung hết nơi này. Thuốc nổ và tất cả.

– Đồng chí nói quá lời – Fernando nói – Tôi không tin hắn có những dự định tương tự.

– Tôi cũng không tin như vậy – Angustin nói – Bởi vì làm vậy hắn cũng chỉ khổ làm cho người ta chú ý hắn, và có lẽ hắn sẽ trở về trong chốc lát để uống rượu.

– Tại sao không giao hắn cho El Sordo và để El Sordo bán hắn cho bọn phát xít? – Rafael đề nghị – Mình có thể làm đui mắt hắn và lúc đó mặc tình dẫn dắt hắn.

– Câm họng đi – Pilar nói – Khi đồng chí nói như vậy, tôi lại nghĩ điều đó cũng đúng cho đồng chí nữa.

– Lại nữa, bọn phát xít khỏi phải trả một cái gì để được hắn – Primitivo nói – Lắm kẻ đã thử làm như vậy và chúng chẳng mất gì. Chúng cũng sẽ bắn đồng chí nữa.

– Hắn mà bị đui rồi, tôi tin người ta có thể đổi hắn lấy một cái gì.

– Im đi – Pilar nói – Nếu đồng chí còn nói tới việc chọc đui mắt bất luận người nào, đồng chí có thể đi cùng đường với kẻ đó được lắm.

– Nhưng mà hắn, Pablo, hắn đã chọc đui mắt thằng dân vệ bị thương đó sao – Tên du mục nhấn mạnh – Đồng chí quên rồi à?

– Câm họng đi. – Pilar nói, bà ta có vẻ khó chịu khi nghe những đề nghĩ như vậy trước Robert Jordan.

– Các đồng chí không chịu cho tôi nói hết. – Fernando ngắt lời.

– Nói hết đi – Pilar nói – Nói đi. Nói hết cho rồi đi.

– Bởi vì cầm tù Pablo không thực tế chút nào, và bởi vì giao hắn cho bọn phát xít để đổi chác thì tởm quá, – Fernando lặng lẽ tiếp lời – tôi nghĩ tốt hơn là loại hắn để những công tác dự trù đạt được kết quả tối đa.

Pilar nhìn người đàn ông nhỏ thó, bà ta gật đầu, cắn môi, không nói gì.

– Đó là ý kiến của tôi – Fernando nói – Tôi tưởng ta có quyền nghĩ rằng hắn đang gây trở ngại cho nền Cộng Hòa…

– Mẹ chúa ơi! – Pilar nói – Không ngờ là ngay ở đây người ta có thể trở thành một thứ quan liêu chỉ với cái mồm.

– …. bằng những lời nói cũng như bằng hoạt động của hắn – Fernando tiếp tục – Và nếu quả thật là người ta nên biết ơn hắn về những hoạt động ngay từ đầu phong trào cho tới những lúc gần đây thì…

Pilar quay trở về bên bếp lửa. Bà ta trở lại bàn.

– Fernando – Bà ta lặng lẽ nói vừa trao cho hắn một cái chén – Làm ơn cầm cái chén ra gu này đi, đừng ngại gì, lo cáng cho đầy họng đi và đừng nói nữa. Chúng tôi dư biết quan niệm của đồng chí rồi.

– Nhưng mà coi kìa… – Primitivo hỏi, hắn không nói hết câu.

– Estoy listo 3 – Robert Jordan nói – Tôi đã sẵn sàng. Bởi vì các đồng chí đều đồng ý với nhau về điều phải làm, đây là một công tác mà tôi có thể hoàn tất.

Cái gì bắt ta vậy, chàng nghĩ. Mải nghe Fernando nói, ta đã bắt đầu nói giọng điệu của hắn rồi đây. Đúng là bị lây cái giọng điệu đó rồi đây. Tiếng Pháp là ngôn ngữ ngoại giao. Tiếng Tây Ban Nha là ngôn ngữ quan liêu.

– Không – Maria nói – Không.

– Cái đó không can gì tới em – Pilar bảo cô gái – em im đi.

– Tôi sẽ làm việc đó tối nay. – Robert Jordan nói.

Chàng trông thấy Pilar nhìn chàng, một ngón tay đặt trên môi. Bà ta quay ra cửa.

Chiếc mền nơi cửa hang vén ra và Pablo thò đầu vào. Hắn mỉm cười với tất cả mọi người, bước vào trong, quay đầu cột lại chiếc mền sau hắn. Hắn đứng đối diện với mọi người, cởi chiếc áo choàng trên đầu hắn và giũ cho tuyết rớt ra.

– Các người nói về tôi đó hả? – Hắn hỏi tất cả mọi người – Tôi làm các người mất tự nhiên hả?

Không ai trả lời hắn. Hắn máng chiếc áo choàng lên vách và đến bên bàn.

– Cái gì đó? – Hắn hỏi. Hắn cầm lên cái tách của hắn để lại khi nãy và nhúng vào hũ rượu. Hết rượu rồi, hắn bảo Maria. Ra vò lấy thêm rượu coi.

Maria bưng hũ rượu đi về phía cái vò bám đầy bụi, căng phồng và đen đủi, treo trên vách, cổ vò rượu nghiêng xuống đất. Nàng mở nút từ một cái chân. Pablo nhìn nàng đang quỳ gối xuống, nâng hũ rượu lên cao và trông chừng rượu chát chảy òng ọc vào đó.

– Coi chừng đó – Hắn nói – Bây giờ thì rượu đã cạn tới thắt lưng rồi đó.

Không ai nói gì.

– Hôm nay tôi đã uống từ rún tới bao tử đây – Pablo nói – Nhu cầu trong ngày mà. Tất cả mọi người làm sao vậy? Các người thụt lưỡi hết rồi à?

– Vặn nút lại đi, Maria – Pablo nói – Đừng để rượu chảy ra.

– Còn đủ rượu mà, đồng chí cứ chén cho say mèm đi. – Angustin nói.

– Người ta nói được rồi đây – Pablo nói, và hắn chào Angustin – Khá lắm. Tôi tưởng đồng chí bị cái gì làm cho câm rồi chớ.

– Cái gì? – Angustin hỏi.

– Việc tôi trở vào.

– Quan trọng lắm à?

Hắn đang hừng chí, Robert Jordan nghĩ. Có thể Angustin sắp sửa ra tay rồi đây. Chắc chắn là hắn thù ghét Pablo. Còn tôi, tôi không thù ghét gì hắn. Không, tôi không thù ghét gì hắn. Hắn làm tôi nản chí thì có chớ tôi không thù ghét gì hắn. Mặc dù chuyện chọc đui mắt kẻ thù đã là quái chiêu rồi. Dù sao đây cũng là cuộc chiến của họ. Trong hai ngày tới đây, hắn chẳng giúp ích được gì. Tôi sẽ đứng ngoài việc đó, chàng nghĩ. Tối nay tôi đã một lần dại dột với hắn và tôi đã quyết định thanh toán hắn. Nhưng tôi không muốn làm trò dại dột bây giờ. Sẽ không có cuộc đấu súng cũng như sẽ không có chuyện gì đáng tiếc xảy ra khi tất cả thuốc nổ còn đây. Dĩ nhiên là Pablo đã biết điều đó. Còn mày, mày có biết hay không? Chàng tự hỏi chính mình. Không. Và Angustin cũng không biết. Chàng nghĩ, mày thật đáng nhận tất cả những gì có thể xảy ra cho mày.

– Angustin. – Chàng nói.

– Cái gì? – Angustin ngước mắt nhìn lên với một vẻ gắt gỏng vừa quay về phía Pablo.

– Tôi có chuyện muốn nói với đồng chí, Robert Jordan nói.

– Khoan đã.

– Bây giờ – Robert Jordan nói – Por favor 4.

Robert Jordan đã đến gần cửa ra vào và Pablo dõi mắt nhìn theo chàng. Angustin, người cao lớn với đôi má hóp, đứng dậy bước đến bên chàng. Hắn bước đi với một dáng vẻ vừa luyến tiếc vừa khinh khỉnh.

– Đồng chí quên trong mấy cái ba lô có gì à? – Robert Jordan hỏi nhỏ hắn.

– Đ.M. – Angustin nói – Tôi đã quen rồi lại quên.

– Tôi cũng quên luôn.

– Đ.M. – Angustin nói – Ngu thật – Hắn quay đi, bước đi lửng thửng về bàn và ngồi vào đó – Một ly nghe, ông bạn Pablo – Hắn nói – Mấy con ngựa ra sao rồi?

– Khá lắm – Pablo nói – Tuyết bớt rơi rồi.

– Đồng chí có tin rằng tuyết sắp hết rơi rồi không?

– Ừ – Pablo nói – Bớt rồi, chỉ còn những lọn nhỏ và cứng. Gió thì vẫn còn thổi nhưng tuyết sắp hết rồi. Gió đã đổi chiều.

– Đồng chí có tin rằng ngày mai hết tuyết không? – Robert Jordan hỏi hắn.

– Ừ – Pablo nói – Chắc trời sẽ lạnh và trong. Gió đang xoay chiều.

Robert Jordan nghĩ thầm, trông hắn kìa. Bây giờ thì hắn lại có vẻ dễ thương. Chính hắn cũng xoay chiều nhanh như gió. Mặt mày người ngợm hắn giống heo thật. Và tôi biết hắn đã giết nhiều người. Tuy nhiên hắn lại nhạy cảm như một cây phong vũ biểu loại tốt. Đúng vậy, chàng nghĩ, hắn giống như một con heo, nhưng heo cũng là một loài vật thông minh vậy. Pablo thù chúng tôi, có thể chỉ vì những dự định chúng tôi. Hắn khích ta tới cùng, với những lời nhục mạ đầy hằn học, và sau đó khi hắn biết ta sắp sửa loại bỏ hắn thì lúc đó hắn lại bỏ qua và bắt đầu lại như chưa có gì.

– Bọn ta sẽ được thời tiết tốt để làm công việc, Inglés ạ. – Pablo nói với Robert Jordan.

– Bọn ta à? – Pilar nói – Bọn ta nào?

– Ừ, bọn ta – Pablo mỉm cười với bà ta và nốc một hớp rượu – Tại sao không? Tôi đã suy nghĩ kỹ trong lúc còn ở ngoài. Tại sao bọn ta không đồng ý với nhau chớ?

– Đồng ý cái gì? – Người đàn bà hỏi – Đồng ý cái gì đây?

– Tất cả. Trong vụ cây cầu. Bây giờ thì tôi đứng về phe bà.

– Bây giờ thì đồng chí đứng về phe bọn này à? – Angustin hỏi – Sau những gì đồng chí đã nói phải không?

– Ừ, với sự thay đổi thời tiết này tôi đồng ý với đồng chí.

Angustin lắc đầu.

– Thời tiết – Hắn vừa nói vừa tiếp tục lắc đầu – Và sau những cái tát tay tôi đã tặng cho đồng chí à?

– Ừ – Pablo mỉm cười với hắn và đưa mấy ngón tay sờ môi – Sau chuyện đó nữa.

Robert Jordan dò xét Pilar. Bà ta đang nhìn Pablo như một con vật kỳ lạ. Trên khuôn mặt bà ta vẫn còn thoáng hiện những bóng tối âm u của câu chuyện móc mắt vừa rồi. Bà ta lắc đầu như để thoát ra khỏi tất cả điều đó. Bà ta bảo Pablo :

– Nghe đây ông.

– Cái gì, bà?

– Cái gì bắt ông đó?

– Không có gì cả. Tôi đổi ý. Vậy thôi.

– Ông nghe trộm từ ngoài cửa phải không?

– Ừ, nhưng tôi không nghe được cái quái gì hết.

– Ông sợ người ta giết ông hả?

– Không – Hắn nói, vừa nhìn lên miệng tách – Tôi cóc sợ chết đâu. Bà biết tôi mà.

– Vậy thì cái gì xui khiến đồng chí vậy? – Angustin nói – Trong lúc đồng chí say rượu, đồng chí chửi rủa hết thảy mọi người, đồng chí bỏ bê công việc, đồng chí nói năng một cách đê tiện về cái chết của bọn này, đồng chí nhục mạ đàn bà con gái, và đồng chí lại còn làm kỳ đà cản mũi nữa.

– Tôi say mà!

– Và bây giờ…

– Tôi hết say rồi. Và tôi đổi ý.

– Những người khác tin được đồng chí. Tôi không tin.

– Tin tôi hay không, tùy ý. Nhưng chỉ có tôi mới đưa đồng chí tới Gredos.

– Gredos?

– Sau vụ cây cầu chỉ còn cách đến đó.

Robert Jordan nhìn Pilar, giơ bàn tay ở phía khuất tầm mắt Pablo vỗ nhẹ vào tai như ngầm hỏi điều gì.

Người đàn bà gật đầu, rồi lại gật đầu lần nữa. Bà ta nói điều gì với Maria và cô gái đến bên Robert Jordan.

– Chị ấy bảo, chắc chắn là hắn đã nghe. – Maria nói nhỏ vào tai Robert Jordan.

– Vậy thì, Pablo này – Fernando nói một cách nghiêm trang – Bây giờ đồng chí theo phe bọn tôi và đồng ý vụ cây cầu phải không?

– Đúng vậy đồng chí ạ. – Pablo nói. Hắn nhìn thẳng vào mắt Fernando và gật đầu.

– Thật vậy à? – Primitivo hỏi.

– Thật vậy.

– Và đồng chí thấy liệu có thành công không? – Fernando hỏi – Bây giờ đồng chí đã tin tưởng chưa?

– Tại sao không? – Pablo nói – Còn đồng chí không tin à?

– Tin chớ. Tôi lúc nào lại không tin.

– Tôi phải ra ngoài đây. – Angustin nói.

– Bên ngoài lạnh lắm. – Pablo nói bằng một giọng thân thiện.

– Có thể – Angustin nói – Tôi không thể ở lâu trong cái manicomio này được.

– Đừng gọi cái hang này là nhà thương điên. – Fernando nói.

– Một cái manicomio với những người điên cuồng bạo – Angustin nói – Tôi rút lui trước khi trở thành điên đi mất.
— —— —— —— ——-

1 Hãy giết nó.
2 Phát xít.
3 Tôi sẵn sàng.
4 Làm ơn đi.