Phần mở đầu

Bạn đã bao giờ nghe một đoạn nhạc hay ngửi thấy một mùi hương đặc biệt khiến bạn nhớ ngay đến khoảng thời gian hoặc sự kiện cụ thề nào đó? Kiều trải nghiệm này được gọi là “mỏ neo”. Nó có thề đưa ta quay trở về ký ức của nhiều năm trước, như thề sự việc chỉ mới xảy ra ngày hôm qua. Thật là một khả năng tuyệt vời! Song hãy hết sức cẩn thận, bởi vì nếu “điềm neo đậu” có thề giúp bạn sống lại với những kỷ niệm vui vẻ, tích cực, thì nó cũng dậy lên trong lòng bạn những trải nghiệm đau buồn, tiêu cực.

Hãy cùng xem xét một vài ví dụ dưới đây:

Tôi không hút thuốc lá nên chỉ cần nhìn thấy ai đó hút thuốc, nhất là khi họ đứng gần tôi, cảnh tượng ấy sẽ khơi dậy trong tôi phản ứng tiêu cực. Thậm chí trong lúc viết ra những dòng chữ này, mặt mày tôi nhăn nhó lại và cảm thấy khó thở dù hiện không có ai đang hút thuốc trong bán kính 50 thước cách chỗ tôi ngồi. Đó chính là sức mạnh của “điềm neo đậu”!

Mặt khác, nếu muốn được tĩnh tại và bình yên trở lại, tôi chỉ việc tưởng tượng mình đang ngồi trong một khu vườn yên tĩnh và xanh mát. Thế là vẻ mặt nhăn nhó khó chịu kia sẽ biến mất ngay lập tức.

Hè năm ngoái, lần đầu tiên trong đời, tôi tham gia hát trong một đội hợp xướng biều diễn tại nơi công cộng. Thật là một trải nghiệm tuyệt vời! (Vì suốt 50 năm qua, tôi đã tin rằng mình không thề hát được. Tôi sẽ trình bày rõ đầu đuôi cớ sự cho bạn hiều ở chương 13). Tôi cất cao giọng thề hiện ca khúc Oklahoma cùng với 30 người khác. Lúc này, tôi đang mỉm cười khi nghĩ về sự kiện đó.

Còn loại nhạc pop ầm ĩ với chất giọng khàn khàn – Không phải loại nhạc tôi yêu thích! – khiến tôi nhớ lại những quan điềm bất đồng với bọn trẻ nhà tôi về thị hiếu âm nhạc.

Cảm giác cát dính ở chân sẽ đưa bạn trở về với ký ức tuổi thơ đầy hạnh phúc, được nô đùa trên bãi biền. Đây cũng có thề là một “điềm neo đậu” đa giác quan, vì trong đó có cả tiếng chim hải âu, ánh nắng mặt trời, đám trẻ đùa vui trên bãi biền, âm thanh của tiếng sóng vỗ, vị mằn mặn của muối biền và mùi rong biền, v.v. Tôi có một bức ảnh chụp bãi biền treo trong phòng làm việc và chỉ cần nhìn nó thôi tôi đã có cảm giác cát đang xôn xao ngay dưới chân mình – hãy đoán xem, tôi lại đang mỉm cười đây!

Trong khi đó, một số thứ như giun, rắn, nhện,… có thề đưa bạn trở về với những ký ức không vui hoặc đáng sợ. Vừa nghĩ đến tiếng móng tay cào trên tấm bảng đen (một “điềm neo đậu” thuộc âm thanh và cảm giác) thì kỷ niệm không vui trong lớp học năm tôi 13 tuổi lại ùa về.

Trở lại với chuyện hút thuốc. Mùi khói thuốc (nhất là mùi của chiếc gạt tàn thuốc lâu ngày) khiến tôi cảm thấy thật khó chịu, và tôi sẽ tìm cách “tẩu thoát” khỏi nơi đó càng nhanh càng tốt! Tuy nhiên, một “mỏ neo” tích cực như mùi thơm thức ăn lại khiến tôi liên tưởng đến những món ăn mẹ nấu, và tôi liền mon men vào bếp.

Vị giác cũng là một yếu tố kích thích mạnh mẽ đối với các “mỏ neo”. Hãy nghĩ về món ăn bạn thật sự yêu thích và nỗi bứt rứt khó chịu khi phải ngưng sù dụng nó. Còn những món bạn không thích thì sao? Liệu thức ăn có thề khiến bạn nhớ về một sự kiện hay một khoảnh khắc đặc biệt nào đó không? Những bữa ăn trong căn-tin trường thì sao? Nhân tiện, cũng xin thú nhận là tôi không thích món trứng vì một kỷ niệm không vui thời thơ ấu.

Cách sử dụng kỹ thuật “mỏ neo”

“Mỏ neo” là một tác nhân kích thích ký ức – có thề tích cực hoặc tiêu cực. Tôi đã từng kèm cặp về kinh doanh cho một khách hàng. Lĩnh vực kinh doanh của anh ta là một môi trường đầy thử thách, đôi khi anh cảm thấy rất mệt mỏi sau cuộc thương thảo dài lê thê. Đề chuyền đổi tâm trạng của vị khách hàng này, tôi chỉ hỏi anh ta có thường đi chèo thuyền vào cuối tuần không. Như được “gãi” đúng chỗ, tâm trạng của anh liền thay đổi ngay lập tức. Anh mỉm cười, trông thật thoải mái, thư giãn và thích thú kề về trải nghiệm gần nhất của mình – giống như anh ta đang sống lại với khoảnh khắc đó và quên đi những mối bận tâm của công việc hiện tại.

Nếu bạn muốn thoát khỏi trạng thái này đề chuyền sang trạng thái khác (như từ buồn bực sang thư giãn), hãy cầu viện một “mỏ neo” tích cực. Tôi không biết “mỏ neo” nào sẽ phù hợp với bạn nên cứ thử nghiệm trước. Hãy chuẩn bị sân cho mình một số “mỏ neo” đề lựa chọn: những bức tranh trên tường, loại âm nhạc mà bạn yêu thích, những vật nào đó bạn có thề cầm nắm, mùi hương nước hoa thoang thoảng…

Một kỹ thuật NLP khác đề thay đổi những điều không mong muốn là sử dụng những hình ảnh trực quan trên “màn hình tâm trí”. Giả dụ như bạn đang trong tâm trạng không vui (tiêu cực), hãy hình dung nó như một hình ảnh trên màn hình máy tính. Chỉ cần nhấn vào nút thu nhỏ ( _ ), nó sẽ biến mất khỏi “màn hình” ngay tức thì. Tiếp theo, hãy nhấp chọn nút phóng to (g) một số “mỏ neo” đang ở chế độ thu nhỏ (_). Tâm trí là chiếc “màn hình” diệu kỳ cho phép bạn chiếu lên đó nhiều hình ảnh đa giác quan như thính giác, xúc giác, khứu giác, vị giác cũng như thị giác! Đó là cách thay thế “mỏ neo” tiêu cực bằng “mỏ neo” tích cực. Bạn có thề lặp lại cách làm này nhiều lần đề nó thực sự phát huy tác dụng.

Suy nghĩ cuối cùng

Tôi vừa có một tiếng đồng hồ đề xem ti-vi thư giãn sau một ngày làm việc vất vả và thưởng thức chương trình Mediterranean Escapes của đầu bếp nổi tiếng Rick Stein. Cảnh cuối cùng đã đưa ông trở lại Cornwall(*) và đang chế biến món tagine, một món ăn Ma-rốc. Khi đang chuẩn bị món ăn, ông mỉm cười và nói rằng hình ảnh và mùi thức ăn làm ông lập tức nhớ đến Ma-rốc…

(*) Cornwall là một trong những hạt ở Tây Nam nước Anh.