Giờ thì gọi luật sư vào đây

HỎI: Đã có lúc chỉ một cái bắt tay là đủ để chốt một thỏa thuận. Liệu những cái bắt tay còn có ý nghĩa trong kinh doanh hiện đại không?

– Winfred Kagwe, Kenya

ĐÁP: Ồ, Winfred, tôi cho rằng câu trả lời là “có, nhưng…” Bắt tay vẫn rất quan trọng trong kinh doanh vì lòng tin là trọng tâm của mọi mối quan hệ. Trong một thế giới lý tưởng, một cái bắt tay là tất cả những gì một doanh nhân hay một giám đốc cần để chốt một thỏa thuận với đối tác, nhà đầu tư, công ty hay khách hàng – suy cho cùng, danh tiếng là tất cả trong cuộc sống và trong kinh doanh cũng vậy. Những lời bạn nói sẽ vẫn là cam kết của bạn, và nếu bạn không làm theo lời mình nói, danh tiếng của bạn sẽ bị hủy hoại đến mức khó có thể phục hồi lại được.

Tuy nhiên, bắt tay chỉ là khởi đầu cho quá trình xây dựng một mối quan hệ công việc. Các điều kiện kinh doanh có thể thay đổi mạnh mẽ trong khoảng thời gian rất ngắn – mọi thứ, từ trạng thái của nền kinh tế cho đến thị hiếu người tiêu dùng hay các phản ứng của đối thủ cạnh tranh – và những cách diễn giải về việc một thỏa thuận sẽ được áp dụng trong các hoàn cảnh khác nhau như thế nào, có thể rất khác biệt.

Ngoài ra, trí nhớ của con người thay đổi theo thời gian. Khi các bên cố nhớ lại chính xác các chi tiết trong một hợp đồng miệng sau nhiều năm, hiện tượng “tam sao thất bản” sẽ xảy ra. Điều này một phần là bởi mọi người thường dễ lạc quan thái quá vào lúc mới bắt đầu thỏa thuận để rồi sau đó, khi giấc mơ chạm trán thực tế, trí nhớ trở nên có chọn lọc – đặc biệt khi có liên quan đến một số tiền lớn. Nhiều khả năng bạn và đối tác sẽ tranh cãi nếu các bạn chỉ thỏa thuận bằng một cái bắt tay, vì vậy sau khi bắt tay, hãy ký một hợp đồng đơn giản, rõ ràng, trong đó ghi rõ mọi điều khoản của thỏa thuận.

Tôi đã sớn học được điều này: Trong những ngày đầu sau khi thành lập Virgin Records, có vài dịp chúng tôi chỉ bắt tay để thực hiện thỏa thuận với các ban nhạc, để rồi sau đó phát hiện ra rằng cái bắt tay của chúng tôi đã bị thay thế bởi một văn bản thỏa thuận hợp pháp của đối thủ cạnh tranh. Chúng tôi đã đánh mất thỏa thuận với các ban nhạc như Dire Straits và 10cc vì lý do này. (Vấn đề là trong âm nhạc, có rất nhiều bên liên quan đến một thỏa thuận – các thành viên ban nhạc, những người đại diện, và các tư vấn viên, tất cả đều có thể có dự định rất khác nhau.)

Trong một số trường hợp, chúng tôi đáng ra nên cập nhật các thỏa thuận của mình để phản ánh các thành công của một số hợp đồng. Khi Mike Oldfield mang theo Tubular Bells đến gặp chúng tôi, chúng tôi đã chấp nhận một rủi ro rất lớn khi tài trợ cho hoạt động sản xuất và phân phối album này. Nó đã trở thành một thành công lâu dài và đáng kinh ngạc, giúp chúng tôi thành lập công ty mới. Chúng tôi cập nhật hợp đồng của anh ấy trong nhiều năm, nhưng, khi nhìn lại, đáng ra chúng tôi nên sửa lại các điều khoản nhanh hơn, để cả hai bên cùng có lợi.

Nhưng tôi đã học được rằng việc thỏa thuận bằng một cái bắt tay rất rủi ro trong các tình huống có thể gây tranh chấp, vì vậy các thỏa thuận pháp lý đơn giản của chúng tôi cho phép tôi giải quyết các vấn đề một cách nhanh chóng và trong một vài trường hợp, còn cho phép tôi hào phóng hơn một chút so với các quy định của một hợp đồng. Khi Nik Powell, đồng sáng lập và cũng là một người bạn của tôi, quyết định rời Virgin, chúng tôi đã có một thỏa thuận bằng văn bản, giúp chúng tôi quyết định hướng đi tiếp một cách nhanh chóng và thân thiện. Tôi mừng là chúng tôi đã tiên liệu trước được vấn đề nên đã cùng nhau thảo ra văn bản đó, và chúng tôi vẫn là những người bạn trong suốt 40 năm.

Nhiều doanh nhân khởi nghiệp không đưa ra các bản hợp đồng chi tiết đơn giản bởi quy trình này có tiếng chậm, khó khăn và đắt đỏ trong khi nhiều công ty lại được thành lập một cách vội vã.

Các luật sự cần đảm bảo rằng họ đã bao quát mọi tình huống có thể xảy ra, tức là họ có thể phải thêm các trang điều khoản luật. Để tránh tình huống này, khi đạt được thỏa thuận, bạn và đối tác nên cùng nhau đề ra một khung thỏa thuận cơ bản và đưa tài liệu đó cho luật sư. Bạn sẽ thấy rằng sẽ dễ dàng hơn nếu kiểm soát ngay từ những bước đầu tiên.

Một danh tiếng công bằng và nhất quán không chỉ quan trọng đối với các doanh nhân đang xây dựng doanh nghiệp; mà mọi người trong công ty, từ giám đốc cho đến nhân viên tuyến đầu, đều cần đi theo, nhằm tiếp tục xây dựng các mối quan hệ được tạo ra từ những thỏa thuận. Làm nhiều hơn cần thiết có thể tạo ra sự khác biệt trong việc tạo lập danh tiếng cho công ty. Tuy nhiên, nếu bạn định làm vậy, người của bạn cần biết các điều khoản của thỏa thuận và nhiều người trong số họ còn cần xem cả bản hợp đồng nữa. Sẽ rất có ích nếu bạn có một bản dạng rút gọn trong đó ghi những điểm quan trọng và có thể dễ dàng đọc hết trong vòng vài phút thay vì vài giờ.

Quay trở lại với phần “có” trong câu trả lời của tôi: Hãy bắt tay để chốt một thỏa thuận – nhưng sau đó phải đề nghị các luật sự ghi lại các chi tiết. Đó có thể sẽ là những đồng tiền khôn ngoan nhất bạn từng tiêu!