Chấm dứt cuộc chiến chống ma túy

Mọi người dường như đã quên rằng, nhiều thập kỷ trước, nhìn chung phạm tội không phải là một cách hay để kiếm sống: phải sau khi cuộc chiến ma túy nổ ra, văn hóa đại chúng (pop culture) mới bắt đầu dựng lên hình ảnh buôn ma túy như một con đường đi từ nghèo khó đến giàu sang. Nhưng chỉ một vài người thật sự trở nên giàu có, và như các tác giả Stephen J. Dubner và Steven D. Lewitt chỉ ra trong cuốn Kinh tế học hài hước [đã được Alpha Books mua bản quyền và xuất bản năm 2011] của họ vào năm 2005, rằng nhiều kẻ buôn may túy trên đường phố vẫn sống với bố mẹ và làm việc bán thời gian để có đủ tiền trang trải cuộc sống. Các nghiên cứu khác cho thấy nhiều người trong số những nhân công bị bóc lột này, bản thân họ cũng bị nghiện nặng.

Để cắt đứt dòng tiền chảy vào túi những tên tội phạm cao cấp, tất cả những gì chúng ta cần làm là chấm dứt cuộc chiến chống ma túy và hợp pháp hóa việc sử dụng các chất bị cấm.

Cuộc chiến chống ma túy đổ tiền về sai túi: khi các quan chức chính phủ theo đuổi chính sách nghiêm trị tội ác, những tay buôn ma túy được lợi vì giá ma túy tăng lên, trong khi nhu cầu thì vẫn thế. Đây là một ngành thu về đến 300 tỷ đô-la mỗi năm, và với khoản tiền lời lớn đến như vậy, những kẻ tội phạm sẵn sàng làm bất kỳ điều gì để trốn tránh pháp luật: chuyển các cơ sở sản xuất ma túy đến các quốc gia mà nhà chức trách không thể bắt được chúng; mua vũ khí hạng nặng (như ở Mexico); cài người vào các cơ quan chính phủ (như đã xảy ra tại nhiều quốc gia, từ Peru và Bolivia cho đến một phần Tây Phi); bắt cóc và đe dọa cảnh sát, chính khách cũng như dân thường. Bọn tội phạm trở nên giàu có trong khi những người bình thường phải trả giá cao hơn – ở cả khía cạnh thuế lẫn mạng sống của họ.

Trong một thế giới mà vấn nạn ma túy chỉ ngày càng trở nên tồi tệ hơn – Liên Hợp Quốc ước tính rằng mức độ tiêu thụ thuốc phiện, tính cả heroin trên toàn thế giới, đã tăng 35% từ năm 1998 đến năm 2008 – thì thật khó để nghĩ đến việc bọn tội phạm sẽ đi tìm những công việc tử tế. Tại một vài quốc gia Mỹ La-tinh, các tập đoàn ma túy đang thách thức chính phủ – một số còn được trang bị tốt hơn cả quân đội, và băng nhóm tội phạm này nổi tiếng với các hoạt động bảo vệ các cộng đồng cũng như cung cấp cho họ sự trợ giúp xã hội cơ bản. Ở Afghanistan, một lượng lớn tiền chảy vào túi các phiến quân Taliban đến từ việc bán thuốc phiện. Cục Phòng chống Ma túy Hoa Kỳ cho hay các đại diện của al-Qaeda tại Bắc Phi, Tây Phi và châu Âu đã tài trợ cho các hoạt động của chúng thông qua buôn bán ma túy.

Cho đến gần đây, như nhiều người khác, tôi vẫn cảm thấy rằng cuộc chiến chống ma túy là chính sách tốt nhất đối với xã hội của chúng ta. Nhưng tôi đã thay đổi quan điểm ngay sau khi tham dự Ủy ban Toàn cầu Liên Hợp Quốc về Chính sách Ma túy cùng với cựu Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Kofi Annan, Javier Solana, cựu Cao ủy viên đặc trách Đối ngoại của Liên minh châu Âu, cựu Tổng thống Brazil Fernando Cardoso và nhiều người khác. Những phát hiện của chúng tôi cho thấy rõ ràng rằng cuộc chiến chống ma túy trên toàn cầu không khác gì một sai lầm vô cùng đắt đỏ và chỉ có mục đích là tốt.

Ủy ban của chúng tôi phát hiện ra rằng ở các quốc gia hợp pháp hóa việc nghiện ma túy và coi nó chỉ như một vấn đề về sức khỏe, tội phạm giảm, số người nghiện giảm và sức khỏe toàn dân nói chung được cải thiện.

Ví dụ như Bồ Đào Nha đã hợp pháp hóa việc sử dụng và tàng trữ ma túy vào năm 2001 và không bắt ai vào tù trong 10 năm qua. Bằng việc dựng nên các phòng khám mà ở đó, những người dùng heroin có thể lấy kim tiêm và methadone, cũng như sử dụng các biện pháp điều trị y tế để cai nghiện (rẻ hơn và hiệu quả hơn nhiều so với các nhà tù), Bồ Đào Nha đã giảm được số người sử dụng, đặc biệt là thanh thiếu niên và số người nghiện nói chung. Số ca mắc HIV mới (từ kim tiêm bẩn) đã giảm 70% từ năm 2000 đến năm 2009, ngoài ra còn một tác dụng phụ tích cực thú vị nữa là tội phạm trộm cắp trong nhà cũng giảm đáng kể.

Khi đánh giá các cơ hội kinh doanh mới, đội của chúng tôi tại Virgin thường nhìn vào những thứ có hiệu quả tại nhiều quốc gia, nghiên cứu cách chúng tôi có thể áp dụng các cách tiếp cận thành công vào thị trường mới. Trong cuộc chiến chống ma túy, ủy ban của chúng tôi đã cho thấy bí quyết là đổi sang các chiến lược “giảm tác hại”. Một trong những nghiên cứu rõ ràng liên quan đến một trường hợp ở Thụy Sỹ, đất nước đã đổi từ cách tiếp cận theo kiểu ra lệnh và sử dụng luật pháp sang các chính sách tập trung vào sức khỏe toàn dân trong những năm 1980 và 1990.

Theo nghiên cứu của Đại học Lausanne: “Khi đã dấn quá sâu vào việc buôn bán ma túy và các dạng phạm tội khác, những người nghiện nặng đóng vai trò như cầu nối giữa những tay bán buôn và người sử dụng. Khi những người nghiện nặng này tìm thấy một phương tiện ổn định, hợp pháp cho cơn nghiện của họ, việc sử dụng và mua bán ma túy trái phép sẽ giảm… Bằng việc loại bỏ các con nghiện và tay buôn ma túy ở địa phương, những người sử dụng bình thường tại Thụy Sỹ khó có thể liên lạc được với người bán.” Các con nghiện, thường là cả người sử dụng và những tay buôn ma túy cấp thấp đã bớt nghiện do được dùng heroin kê theo đơn, là mắt xích quan trọng giữa nhà cung cấp và người sử dụng bình thường.

Hãy tưởng tượng rằng ở quê hương bạn, những người nghiện không bị bỏ tù mà được điều trị tại các phòng khám. Hãy tưởng tượng rằng số người nghiện đang giảm dần. Rằng các cơ quan cảnh sát đã ngừng bắt những người bán ma túy cấp thấp và một vài sĩ quan hiện đang tập trung vào tội phạm có tổ chức. Nhiều người đã được thả tự do để làm công việc giữ trật tự trị an, vì ngay cả những tội nhỏ do người nghiện phạm phải cũng đang có chiều hướng giảm. Hãy tưởng tượng rằng các nguồn công quỹ bổ sung được sử dụng cho các chương trình xã hội và y tế, thay vì cho việc thực thi pháp luật và bỏ tù. Rằng, cũng giống khi lệnh cấm được gỡ bỏ ở Mỹ, thị trường chợ đen bị khô kiệt và các băng nhóm tội phạm ma túy biến mất. Hãy tưởng tượng rằng tiền bạc và quyền lực không còn gắn liền với ma túy và tội ác nữa; ngoài ra, truyền thông và thậm chí cả văn hóa của chúng ta, đang thay đổi tương ứng.

Làm thế nào để chúng ta đứng lên chống lại tội ác? Hãy coi việc sử dụng ma túy là một vấn đề sức khỏe, chứ không phải một hành vi phạm tội. Hãy loại bỏ các sợi dây liên kết giữa những tay buôn ma túy với các thị trường của chúng. Nào, chúng ta hãy cùng nhau chấm dứt tội ác – và cứu sống nhiều người. Ở cương vị các doanh nhân, nếu một trong những chính sách của chúng tôi thất bại, chúng tôi sẽ nhanh chóng chấm dứt nó để giảm thiệt hại và thay đổi chiến thuật. Thật lạ khi các chính phủ vẫn tiếp tục theo đuổi các chính sách đã thất bại từ thập kỷ này đến thập kỷ khác, với tất cả những sự thống khổ mà các chính sách này gây ra.