Sau ngày Menelaus nói với Telemachus rằng Ulysses vẫn còn sống, các vị thần đã cử thần Hermes đến gặp Calypso. Đó là do nữ thần Athene thuyết phục được hội đồng các vị thần đồng ý tạo cơ hội để Ulysses trở về đoàn tụ với gia đình. Thần Hermes đi đôi dép bằng vàng của mình và đáp xuống hòn đảo hoang nhanh như một cơn gió. Mặc dù đường đến hòn đảo của Calypso rất xa xôi, nhưng khoảng cách về không gian và thời gian chẳng có ý nghĩa gì đối với các vị thần, bởi chính họ là những người cai quản trời đất này. Thần bay qua những đỉnh núi cao vời vợi giống như một con chim cốc đang đuổi lũ cá tội nghiệp dọc theo đại dương bao la với bộ lông ướt sũng. Thần Hermes là một vị thần có tâm hồn phóng khoáng, thích đi ngao du thiên hạ, mà đúng hơn, công việc của thần đòi hỏi thần phải đi đây, đi đó rất nhiều. Hermes chính là thần đưa tin. Khi đến hòn đảo, Hermes lên thẳng động của Calypso để gặp nàng. Trên mặt hang có một đống lửa cháy rất lớn và ngay cả khi còn ở xa hòn đảo, ta đã có thể ngửi thấy hương thơm phát ra từ những cành cây tuyết tùng đang cháy và mùi thơm của gỗ đàn hương. Đó là một mùi hương nhẹ nhàng, thoang thoảng nhưng vô cùng quyến rũ. Bất cứ ai ngửi thấy mùi hương đó đều muốn hít thật sâu vào lồng ngực, để hương thơm lan tỏa bên trong cơ thể. Trong khi đó nữ thần của chúng ta vẫn đang ngân nga giọng hát ngọt ngào của mình một cách say mê. Nàng đang dệt vải giống như biết bao người phụ nữ bình thường khác. Nếu được nhìn thấy vẻ mặt rạng rỡ của nữ thần lúc đó, chúng ta đều thấy rằng nữ thần đang rất hạnh phúc và mãn nguyện với cuộc sống. Xung quanh động là những dây hoa đang nở rộ tạo cho ngôi nhà của nữ thần một khung cảnh rất nên thơ, không một nơi nào có được. Đi đâu cũng có thể ngửi thấy mùi thơm dễ chịu bởi nàng biết kết hợp những loại cây và hoa toả ra hương thơm. Ngôi nhà của nữ thần là sự kết hợp khéo léo, hấp dẫn về thị giác, khứu giác và xúc giác. Bên trên mặt biển, những chú chim cú, chim ưng đang bay lượn tìm mồi, chúng phát ra những âm thanh ồn ã, tạo cho hòn đảo một bầu không khí khá sôi động. Đây là một hang rất sâu đường dẫn vào hang phải đi qua một vườn nho lúc nào cũng sai quả. Ngoài ra có bốn vòi phun nước được sắp xếp theo trật tự nhất định. Xung quanh đám cỏ xanh mướt, hoa violet và hoa đàm thi nhau khoe sắc. Có thể nói khung cảnh nơi đây không khác gì chốn thần tiên mà ngay cả một vị thần bất tử một khi đã đến nơi này cũng phải ngạc nhiên trước cảnh vật và cảm thấy vui sướng trong lòng. Thần Hermes đã ngao du khắp thế giới, đã từng nhìn thấy nhiều cảnh quan kì thú nhưng thần vẫn không khỏi bị choáng ngợp trước không gian đặc biệt nơi đây.

Sứ giả đưa tin đã đến, đó là người đã giết chết Argos, một vị thần ghi được nhiều chiến công và được những vị thần khác kính trọng, yêu mến. Thần Hermes đứng lặng yên và tự hỏi tại sao một hòn đảo hoang sơ như thế này lại có những cảnh đẹp tuyệt trần, làm mê đắm lòng người như vậy. Khi thần đã quan sát hết vẻ đẹp của không gian, thần đi vào trong hang rộng để thực hiện nhiệm vụ chính của mình. Ngay cả khi đứng đối diện trực tiếp với vị sứ giả này, Calypso cũng không thể nhận ra đó là ai. Đây là một điều hết sức ngạc nhiên bởi thông thương các vị thần đều biết hết nhau, ngay cả khi có một vị thần nào đó sống ở một nơi xa xôi, ngăn cách với những nơi tập trung đông dân cư. Thần Hermes nhìn thấy Ulysses, nhưng lúc này hình ảnh của chàng hoàn toàn khác với dũng sĩ Ulysses gan dạ, khôn ngoan, hiên ngang đứng giữa quân thù. Bây giờ, chàng là một con người hoàn toàn khác, một người yếu đuối, đau khổ. Chàng như sống với những gì sâu thẳm bên trong tâm hồn mình, chàng ngồi trong động, khóc lóc thảm thương, buồn bã về tình cảnh khốn khổ của mình. Ngay cả tâm hồn cứng rắn của chàng cũng đang than khóc, chàng lau nước mắt, nhìn ra xa phía đại dương bao la với ánh mắt tuyệt vọng. Mặc dù được sống tại một hòn đảo tuyệt đẹp bên cạnh một nữ thần xinh đẹp, lại được nàng yêu thương hết mức, đối xử hết lòng nhưng Ulysses vẫn không quên người vợ trẻ đang vò võ đợi mình ở nhà. Với chàng, tất cả những của ngon vật lạ, tất cả những gì tốt đẹp nhất mà chàng đang được hưởng không thể sánh bằng vợ con chàng, quê hương của chàng. Chàng đau khổ vì không thể quay trở về nhà, không thể gặp những người thân yêu đang lo lắng chờ tin chàng. Khi nhìn thấy thần Hermes, Calypso hỏi:

– Hỡi thần Hermes, tôi có thể hỏi về mục đích chuyến viếng thăm của thần lên hòn đảo của tôi được không? Tôi luôn cầu nguyện người, sùng kính người và tất nhiên sẽ chào đón người trong ngôi nhà nhỏ bé của mình. Hãy nói cho tôi biết suy nghĩ của ngài, trái tim của tôi luôn sẵn sàng để làm ngài hài lòng. Hãy theo tôi, tôi muốn cho ngài xem những điều hết sức thú vị.

Nói xong, nữ thần dọn thức ăn lên bàn, tất cả những gì nàng khoản đãi thần Hermes đều là những món cao lương, mĩ vị. Sau đó, nàng ngồi xuống thần, rót rượu tiên đỏ ra cốc, khoản đãi khách. Sứ giả đưa tin vui vẻ đón nhận lòng thịnh tình mến khách của chủ nhà, thần ngồi ăn uống và chuyện trò vui vẻ cùng vị nữ thần xinh đẹp, dịu dàng. Hai vị thần nói chuyện với nhau về bao nhiêu chủ đề trên thiên đàng, cũng như dưới hạ dưới. Nhưng không ai đụng chạm đến chủ đề mà lẽ ra họ cần phải thảo luận đến. Thần Hermes không muốn phá vỡ bầu không khí vui vẻ trong bữa ăn. Mãi đến lúc sau khi đã thưởng thức xong những món ăn ngon lành, uống xong loại rượu quý, thần Hermes mới trả lời nữ thần:

– Nàng vừa hỏi tại sao ta phải vượt một quãng đường xa như vậy để đến đây ư? Hỡi nữ thần xinh đẹp, ta sẽ nói thật cho nàng nghe theo đúng yêu cầu của nàng. Thần Dớt ra lệnh cho ta phải đến đây chứ không phải do ta tự mình đến. Thần nói rằng trên hòn đảo có một người đàn ông đang vô cùng đau khổ. Anh ta đã chiến đấu chín năm ròng rã ở thành Troy xa xôi và đến năm thứ mười thành Troy thất thủ, anh ta cùng các chiến hữu của mình đã lên thuyền quay trở về nhà. Trên đường đi, họ đã mắc tội với nữ thần Athene và nữ thần đã trừng phạt họ, khiến cho biển nổi sóng dữ dội, đẩy họ trôi dạt theo những con sóng lớn. Sau đó, tất cả những chiến hữu của anh ta đều chết hết, chỉ còn lại anh ta vượt qua được sự thử thách dữ dội kia. Cũng chính sóng biển đã đưa anh ta đến đây, đến hòn đảo của nàng. Và bây giờ, thần Dớt yêu cầu nàng hãy để anh ta đi. Số phận của anh ta không phải ở trên một hòn đảo hoang vắng như thế này, anh ta phải được trở về ngôi nhà của mình, gặp gỡ những người thân yêu trong gia đình. Đó là tất cả những gì thần Dớt yêu cầu ta truyền đạt lại với nàng.

Hermes vừa dứt lời, nữ thần xinh đẹp run lên và đáp lại:

– Các người quả là những vị thần khó chịu, các người ghen ghét với ta bởi ta là một nữ thần có tâm hồn rộng mở, có thể kết bạn với con người. Còn người đàn ông kia, ta đâu có cướp anh ta về, khi đi dạo một mình trên bờ biển, ta đã phát hiện ra anh ta đang nằm bất tỉnh trên một tấm ván và ta đã cứu sống anh ta. Chính thần Dớt đã để cho thuyền anh ta lao vào dòng nước xoáy để thuyền của anh ta bị đắm, vậy tại sao bây giờ khi anh ta đã được an toàn, thần lại yêu cầu ta để cho anh ta đi. Mặc dù các chiến hữu của anh ta đã chết hết nhưng sóng và gió biển đã đưa anh ta đến đây. Ta nghĩ rằng đây cũng chính là số phận. Chính vì anh ta rất dũng cảm và thông minh nên ta đã đem lòng yêu mến và kính phục con người trần tục này. Ta nghĩ nếu anh ta đồng ý ở lại với ta ta sẽ biến anh ta trở thành một người bất tử, không bao giờ già. Ta sẽ không để cho anh ta ra đi đâu bởi tình cảm của ta dành cho người đàn ông này quá lớn. Hay nói đúng hơn, ta không có thuyền với mái chèo, mà anh ta cũng chẳng có bạn bè để đi cùng. Từ đây về tới quê hương của anh ta là cả một con đường dài đầy khó khăn nguy hiểm, làm sao anh ta có thể một mình vượt qua được cơ chứ? Liệu ta có phải giả vờ như không biết chuyện gì, bắt mình phải tin rằng anh ta sẽ có thể quay về nhà an toàn mà không gặp bất cứ rủi ro nào không? Ta nghĩ rằng mình không thể làm được điều đó. Anh ta sống ở đây rất tốt, không phải lo lắng về cơm ăn, áo mặc, không phải e sợ về những mối nguy hiểm có thể rình rập anh ta ở thế giới bên ngoài. Vậy thì tại sao lại bắt ta phải rời xa người đàn ông ta vô cùng yêu mến.

Mặc dù hiểu được tấm lòng của nữ thần xinh đẹp, nhưng sứ giả đưa tin không thể làm gì khác bởi nhiệm vụ của thần chỉ là truyền đạt lại những gì thần Dớt đã nói lại cho Calypso. Thần đáp lại:

– Ta hiểu suy nghĩ của nàng, nhưng một khi thần Dớt đã quyết định điều gì thì khó có thể thay đổi được. Thần yêu cầu nàng để cho người đàn ông kia đi thì ta nghĩ rằng nàng nên làm như vậy. Nếu trái lệnh thần Dớt thì ngay sau đây thôi, thần nổi giận và đích thân tìm đến nàng, khi đó thì không ai có thể cầu xin hay giúp được nàng đâu.

Sau đó, thần đưa tin chào tạm biệt nữ thần. Calypso vô cùng đau khổ, nhanh chóng đến thẳng chỗ Ulysses trong lòng đang đầy tâm trạng. Dù sao thì nàng cũng đã được truyền đạt thông điệp của thần Dớt và nàng không thể làm trái được. Có điều, sau ngần ấy thời gian sống chung với Ulysses, chàng đã trở thành một phần vô cùng quan trọng đối với nàng, làm sao nàng nỡ rời xa người dũng sĩ tài ba này đây? Nữ thần Calypso thấy Ulysses đang ngồi trên bờ biển hướng về phía đại dương bao la. Từ khi đến đây, mắt của chàng chưa bao giờ khô nước mắt. Ngày nào cũng vậy, Ulysses đều ra bãi đá nhìn về phương xa, khóc than, đau buồn. Chàng luôn hướng trái tim và tâm trí của mình về Ithaca. Với chàng, khoảng cách về không gian từ hòn đảo hoang sơ này tới Ithaca là rất lớn, nhưng trái tim của chàng như vẫn đã quay trở về quê hương. Nữ thần Calypso đứng cạnh chàng và nói:

– Hỡi người đàn ông tội nghiệp, từ nay chàng sẽ không còn phải chịu cảnh buồn đau trên hòn đảo này nữa đâu. Ta biết rằng, chừng nào còn ở đây, chàng còn lãng phí cuộc đời của mình trong đau khổ bởi chẳng bao giờ chàng cảm thấy hạnh phúc dù chỉ trong một giây phút ngắn ngủi. Bây giờ ta sẽ để chàng đi, để chàng quay lại với những gì thuộc về chàng. Nào, hãy đứng dậy, hãy đi chặt cây trong rừng và làm một chiếc bè rộng, chuẩn bị ra khơi. Ta sẽ chuẩn bị bánh mì, nước và rượu vang đỏ cho chuyến đi dài ngày của chàng. Dù sao chàng vẫn phải ăn và uống khi lênh đênh trên biển, đúng vậy không nào. Và ta cũng sẽ chuẩn bị cho chàng một bộ trang phục mới và gọi gió lành đến để chàng có thể quay trở về quê hương mà không gặp bất cứ nguy hiểm nào. Ta không có quyền giữ chàng ở lại nơi này thêm một ngày nào nữa. Chàng thuộc về quê hương của chàng, thuộc về những người thân yêu mà chàng ngày đêm mong nhớ. Nếu các vị thần coi giữ thiên đàng đều thống nhất để chàng ra đi thì dù ta có cố gắng thế nào đi chăng nữa cũng không thì thay đổi được quyết định của thần Dớt. Thực lòng ta muốn chàng ở lại bên ta suốt cả cuộc dời này nhưng ta biết ta không thể ích kỉ như vậy được.

Ulysses rất vui mừng nhưng lại cũng buồn rầu: vui vì các vị thần đã chiếu cố đến chàng và buồn vì chàng nghĩ đến cảnh phải một mình vượt qua những vùng biển rộng chưa con thuyền nào đi qua. Hiểu được tâm trạng của Ulysses, nữ thần Calypso nói:

– Rõ ràng là chàng muốn quay trở về nhà mình chỉ trong một tiếng đồng hồ đúng vậy không? Cầu cho chàng sẽ gặp nhiều điều may mắn. Chàng biết rằng chia tay chàng, ta sẽ vô cùng đau khổ, có thể sự đau khổ của ta sẽ không kém gì sự dằn vặt mà chàng đã phải chịu đựng trong suốt thời gian qua. Mặc dù nếu chàng ở lại đây sống với ta, chàng sẽ trở thành bất tử, không bao giờ biết đến cái chết, chàng cũng không cần phải vất vả làm việc để nuôi bản thân, nuôi gia đình, nhưng chàng lại mong muốn được nhìn thấy vợ mình, được gặp lại nàng ấy sau bao nhiêu năm xa cách. Tình yêu chàng dành cho vợ, nỗi khát khao được trở về cùng gia đình lớn hơn bất kì một sự cám dỗ nào. Ta chỉ biết nói rằng, vợ chàng là một phụ nữ may mắn vì có được tình yêu của chàng. Ta thừa nhận rằng mình không cao quý như nàng ấy bởi nàng ấy đã phải chịu đựng quá nhiều trong thời gian chàng đi vắng. Mà sánh về sắc đẹp và sự duyên dáng thì ta cũng không bằng nàng ấy. Thôi, chàng hãy chuẩn bị đi đi, cứ tiếp tục thế này chắc ta không thể chịu đựng được nữa.

Ulysses nói với nữ thần:

– Nữ thần, hỡi nữ hoàng của hòn đảo, cầu xin nàng đừng giận ta, cũng đừng căm ghét ta. Ta là người biết rõ hơn ai hết rằng nàng Penelope dù có khôn ngoan, sắc sảo nhưng không thể so sánh với nàng về sự duyên dáng và vẻ đẹp bên ngoài. Nàng đẹp và quyến rũ hơn Penelope. Nàng ấy là người trần mắt thịt, sẽ già đi, nhan sắc sẽ phai tàn, còn nàng thì không bao giờ biết đến tuổi già hay cái chết. Mặc dù vậy, ngày nào ta cũng muốn được quay trở về nhà, được nhìn thấy vợ con, những người dân trên hòn đảo của mình. Nếu có một vị thần nào đó vì ghét ta mà đày ta xuống địa ngục tăm tối thì ta vẫn sẽ chịu đựng, chờ đợi cơ hội quay trở về nhà. Ta đã phải chịu đựng quá nhiều điều vất vả, quá nhiều đau khổ rồi, vì vậy chẳng có gì có thể khiến ta thay lòng.

Ngày hôm sau, Calypso mang đến cho Ulysses những đồ dùng của thợ mộc. Chàng chặt những cây gỗ lớn, đóng một chiếc bè thật chắc. Xong xuôi, nữ thần chất đầy đồ ăn, thức uống xuống bè cho chàng rồi bịn rịn chia tay chàng dũng sĩ thân yêu đã cho nàng bảy năm trời hạnh phúc. Ulysses giương buồm và một cơn gió thuận đưa chàng ra khơi. Mặc dù chàng hoàn toàn có thể sống bất tử cùng với một nữ thần xinh đẹp nhưng chàng đã chọn gia đình, quê hương. Chàng biết, ra đi lần này nếu may mắn, chàng có thể quay trở về đoàn tụ với gia đình, bằng không chàng sẽ phải chết. Tuy nhiên, Ulysses đã quyết tâm và không gì có thể thay đổi được quyết định của chàng.