Khi tôi còn là một bé trai, cha tôi là thần tượng của tôi.

Cha là một trong những doanh nhân thành đạt nhất của thế hệ ông. Là một anh hùng trong Thế Chiến II, cha tôi trở về nhà để bắt đầu sự nghiệp doanh nhân và sống một cuộc đời cực kỳ năng động.

Không bao lâu sau, cha tôi đã trở thành Chủ tịch Hội đồng quản trị và Tổng giám đốc điều hành của một số các công ty công nghiệp miền Trung Tây. Cha đã trở thành cánh tay mặt đắc lực trong kinh doanh của Warren Avis, thuộc Avis Rent A Car.

Tôi còn nhớ, lúc nhỏ, đã từng bay với cha trong chiếc máy bay be bé của ông đến công ty này hay công ty kia của cha ở Pennsylvania và New York và nghĩ rằng ông là vị anh hùng tối cao của nước Mỹ.

Khi cha tôi không bay vòng quanh đất nước lo toan sự nghiệp kinh doanh, ông thường băng qua đường để cùng tôi và các bạn chơi bóng rổ mini mà hầu như lúc nào ông cũng đều thắng. Ông chơi tựa như đã làm chủ được trò chơi.

Cha tôi thường bảo tôi: “Ham muốn. Ham muốn là tất cả. Nếu con có đầy đủ lòng ham muốn thì con có thể làm được bất cứ điều gì con muốn. Cha có thể bảo đảm với con. Là bất cứ điều gì”.

Cha tôi thường hay dắt tôi đến xem đội Detroit Lions (Sư tử thành phố Detroit) chơi môn football (bóng đá kiểu Mỹ), ở đó ông có thể chỉ ra thế nào là sức mạnh của lòng ham muốn trên sân football. Đấu thủ football mà ông ưa thích nhất là Doak Walker. Walker là một cầu thủ tuyến sau, nhưng khi đội Lions lâm vào tình hình khó khăn, phải bảo vệ khẩn cấp, đội cần ngăn chặn bằng mọi giá đối thủ thì Doak Walker được đưa vào sân. Anh ta tuy nhỏ con nhưng niềm đam mê bảo vệ đã giúp anh tự thích nghi được. Walker là một chuyên gia đốn ngã (tackler) gan dạ, lúc nào cũng tỏ ra nhạy bén với nhịp độ trận đấu.

Cha thích chỉ cho tôi xem Doak Walker, và tôi biết tôi đang xem một đấu thủ chơi theo cách cha tôi đang sống. Anh ta chơi với tất cả sự ham muốn.

Rồi một điều gì đó đã xảy đến với cuộc đời của cha tôi.

Nào ai biết được những việc đó xảy ra như thế nào? Có thể nào chúng lại có liên quan với 2.000 mẫu quảng cáo mà người dân Mỹ nghe thấy mỗi ngày về sự ham muốn tiện nghi? Có thể nào nó đã hằn sâu trong nền văn hóa của chúng ta đến mức ta chắc chắn “xứng đáng để tận hưởng một ngày nghỉ ngơi?”

Bây giờ thì tôi đã tin là giọng nói thì thầm “Hãy sống một cuộc sống tiện nghi” là tiếng nói của ma quỷ. Tôi có thể nhớ đến giọng hát quyến rũ của Madonna Brando khi ca thầm lời sau đây “Ta hãy mê muội, con ơi”. Thật chua xót khi phải công nhận những người làm chủ tinh thần đôi lúc cũng bị lôi cuốn. Người làm chủ có thể mất hẳn lý trí. Hãy trông vào Elvis. Hãy nhìn vào Marlon Brando. Làm chủ trọn vẹn ở giai đoạn đầu của cuộc đời họ, và sau đó là nạn nhân của tính ham ăn nhậu và mê tiện nghi, được thổi phồng lên qui mô các đoàn diễu hành trong ngày lễ Tạ ơn, trái ngược một cách kệch cỡm với những gì về họ trước đây. Từ làm chủ sang vị thế nạn nhân không phải là con đường bằng phẳng.

Cha tôi về hưu sớm. Ông đã là một triệu phú ở tuổi tứ tuần khi quyết định rút lui, ông trở nên dễ dãi hơn, và thích hưởng thụ. Sau đó uống rượu cho đến chết.

Điều duy nhất ông thích trong 20 năm cuối của cuộc sống ‘tiện nghi’ là nhớ về quá khứ. Những mẩu chuyện ông kể là lược lại những tháng ngày vinh quang trong lao động và phiêu lưu. Những chuyện cha tôi kể cho tôi nghe về cuộc đời mình thường liên quan đến những điều thử thách ông gặp nhiều nhất trong quá khứ.

Tôi rất yêu mến cha tôi, và tôi vẫn một lòng yêu mến mỗi khi nghĩ về ông. Nhìn ông chết vì tiện nghi cũng tựa như nhìn một thần tượng khác của tôi trong thời niên thiếu, Elvis Presley, làm điều tương tự. Tôi không trách gì họ hết. Tôn vinh họ, và tôi tự hứa sẽ không bao giờ nối gót theo họ. (Hiện tại, tôi đã cố gắng theo gương họ, và tôi suýt chết vì nó). Bằng cách riêng của họ, họ đã chỉ cho ta thấy con đường dẫn đến khu vực đó, và ta có thể xem cuộc đời họ là những bài học lớn. Hoặc là không.

Những lần tôi thử  lao thật sớm vào cuộc sống tiện nghi, đã dạy cho tôi một số điều, tôi may mắn được sống lâu để học hỏi: rượu và ma túy cho cảm giác có thêm được sức sống – một đường dẫn đến lý trí mà không cần cố gắng. Thoạt đầu, chúng như phát triển một ý thức tối tăm tôi hành một thứ gì đó, hoang dã và tự do hơn. Nhưng ngay từ đầu, đó là một tình trạng giả tạo bằng hóa chất. Đó là một sự dối trá trắng trợn.

Sự nghiện ngập là một thứ bả độc chết người và một trò chơi chuyển đổi vì, chẳng bao lâu sau người nghiện buộc phải dùng chất đó, cốt để có cái cảm giá của hắn đã có trước khi bước vào con đường nghiện ngập. Giờ thì hắn cần thứ hóa chất đó để có cảm giác như bình thường. Chỉ để có cảm giác đang trải qua một ngày xấu trung bình của một người không nghiện, người nghiện phải tự đề cao mình và tăng liều mạnh hơn để chỉ có cảm giác là trung bình! Và trông nó như một lối đi tắt vĩ đại dẫn tới tinh thần.

Tất cả điều trên để chứng minh hóa chất tạo ra một thứ tinh thần giả tạo. Đó không phải là tinh thần đích thực. Và vì là giả tạo, nó sẽ quay lại chống chúng ta. Nó tương tự một thứ gì đó mà chúng ta đã cố gắng đạt được thật nhanh mà không cần cố gắng.

Làm giàu nhanh. Chiếm địa vị cao. Có được may mắn.

Một nguyên lý cơ bản mang tính toàn cầu luôn muốn chúng ta hiểu rằng bản thân nỗ lực là quan trọng… thậm chí là tốt đẹp. Nỗ lực đó, tự nó đã có thể tạo ra cơ nghiệp lớn. Và tự dùng hóa chất để tìm cách tránh né nó sẽ là hành động bắn sau lưng một cách tàn bạo nhất.

Hãy tự ghi nhận người ta thường nói gì với nhau khi mắt họ sáng lên niềm vui sướng. Gần như luôn luôn là nói về sự đối kháng hoặc việc vượt qua một thử thách nào đó, việc ai đó chạy marathon lần đầu tiên, ai đó phải phát biểu lần đầu trong một buổi họp của Công ty, ai đó chơi một trận cầu tuyệt vời, một ca sinh khó. Đó luôn luôn là một việc đòi hỏi sự cố gắng và can đảm. Thật lý thú khi được theo dõi nguyên nhân tạo phấn khích nơi con người.

Bạn cũng nên ghi nhận thêm không ai nói nhiều về tiện nghi, nhàn hạ. Nếu phải viết một cuốn sách mang tựa đề Great Moments in Human Comfort (Những thời khắc vĩ đại trong sự nhàn hạ của con người), tôi không nghĩ ai sẽ mua nó trừ phi ông hay bà nào đó nghĩ nó là sách khôi hài, mà theo tôi, chắc nó sẽ khôi hài thật.

Lúc lâm chung, chắc chắn bạn sẽ không cầu nguyện bạn được sống với nhiều tiện nghi hơn, hoặc bạn tìm được một khu hưởng thu an nhàn, thoải mái hơn để mà ẩn mình. Bạn sẽ cầu nguyện mình được sống phiêu lưu hơn. Rằng bạn sẽ tự khẳng định mình hơn. Bạn sẽ thử làm một điều gì đó. Bạn tự cải tạo mình thêm một lần nữa.