Sáng hôm sau, lúc mười một giờ thấy bảy người tập hợp tại phòng khách của biệt thự Littlegreen. Hercule Poirot đứng ở cạnh lò sưởi. Charles và Theresa chiếm chỗ trên ghế xô pha, Charles, ngồi trên vai ghế đặt tay lên vai em gái. Bác sĩ Tanios ngồi trong một ghế bành lớn có lưng cứng, bên cạnh cái bàn một chân là chỗ ngồi khiêm nhường của bà Lawson. Mắt bà cũng đỏ và tóc bà còn rồi bù hơn mọi khi. Bác sĩ Donaldson nét mặt vô cảm, ngồi đối diện với Poirot.
Bộ dạng của các khuôn mặt khác nhau ấy kích thích tính tò mò của tôi. Trong thời gian hợp tác với Poirot, tôi đã dự nhiều cảnh tượng tương tự. Một nhóm người bề ngoài bình tĩnh và mang trên mặt chiếc mặt nạ của nền giáo dục tốt. Rồi bất ngờ, tôi đã trông thấy Poirot lột mặt nạ của một trong các bộ mặt ấy để vạch trần bộ mặt thật của hắn… bộ mặt của một kẻ giết người! Không nghi ngờ.
Một trong những người ngồi đây đã phạm tội giết người. Nhưng người nào? Ngay cả lúc này tôi vẫn chưa biết hắn đích xác. Poirot đang dọn giọng cho trong. Bằng một vẻ trịnh trọng theo thói quen, anh bắt đầu nói:
– Thưa quý ông, quý bà, chúng ta họp mặt tại đây để điều tra về cái chết của Emily Arundell, xảy ra bất ngờ ngày 1 tháng 5 vừa qua. Trước mặt chúng ta lộ ta bốn tình huống có thể xảy ra là: chết tự nhiên, chết do tai nạn, tự sát, ám sát mà thủ phạm là một người quen hay lạ. Lúc chết không có cuộc điều tra nào được tiến hành, cái chết được coi như tự nhiên và giấy phép mai táng đã được bác sĩ Grainger cấp. Thường thường khi những ngờ vực nảy sinh, sau khi người chết đã được chôn cất, thì người ta khai quật tử thi. Do một vài lý do, tôi do dự đi tới một quyết định như thế. Lý do chính là bà khách hàng của tôi có thể là đã không thích.
Bác sĩ Donaldson ngắt lời anh:
– Bà khách hàng của ông?
Poirot quay về phía anh ta:
– Bà khách hàng của tôi là tiểu thư Emily Arundell. Tôi hành động theo chỉ thị của bà: bà muốn bằng mọi giá tránh tai tiếng.
Tôi sẽ không nói kề cà về điều mà Poirot nói trong mười phút tiếp sau vì sợ lặp lại vô ích. Anh nói về lá thư của tiểu thư Arundell và đọc nó. Rồi anh giải thích các cuộc viếng thăm Market Basing khác nhau của anh và phát minh của mình về các cách dùng để xác định tai nạn. Anh nghỉ một lát, dọn giọng rồi nói tiếp:
– “Chúng ta sẽ cùng nhau đi lại con đường mà tôi đã đi qua để đi tới chân lý. Tôi sẽ dựng lại những sự kiện nối tiếp nhau trong thực tế như: Thoạt tiên, cho phép tôi giải thích điều gì đã diễn ra trong tâm trí của tiểu thư Emily Arundell. Bà cô già này ngã trong cầu thang và mọi người đều buộc tội cho quả bóng của con chó. Nhưng bà không bị lừa. Kết luận sớm được xuất hiện, khó bác bỏ: một người nào đó muốn làm bà bị thương, có thể muốn giết bà. Rồi bà muốn biết ai là thủ phạm. Trong nhà bà có bảy người: bốn khách mời, bà tùy nữ hầu cận bà, và hai người hầu gái. Một người duy nhất trong ba người này bà cho là ngoại phạm vì người đó không kiếm được gì cả qua cái chết của bà. Bà cũng không nghi nhiều cho hai người hầu gái đã phục vụ bà trong suốt nhiều năm và rất tận tụy với bà. Còn lại bốn người tình nghi, ba thành viên gia đình bà và một cháu rể bà. Cả bốn người đều có lợi khi bà chết, ba người trực tiếp hưởng thừa kế còn người kia hưởng qua hôn nhân. Hãy xét đến tình trạng bi đát của tiểu thư Arundell. Bà có tinh thần gia tộc rất cao và không muốn cho thiên hạ thấy vết nhơ của dòng họ. Mặt khác bản tính chiến đấu của bà chống lại ý nghĩ hàng phục không đấu tranh trước một âm mưu giết người. Lúc ấy bà quyết định viết thư cho tôi. Bà còn thực hiện một phương sách khác, thúc đẩy bởi hai động cơ mà tôi có thể khẳng định, đó là: trước hết, thái độ khinh miệt đối với các thành viên gia đình bà. Bà bắt đầu bằng nghi ngờ tất cả bọn họ một cách vô tư và muốn chơi khăm họ một vố. Động cơ thứ hai có lý hơn là ước muốn được bảo vệ tính mạng. Khi đã suy nghĩ kỹ phương pháp tiến hành, bà viết thư cho công chứng viên của mình. Ngài Purvis, và yêu cầu ông ta thảo một bản di chúc mới có lợi cho riêng một người, mà theo bà, không thể bị nghi là đã căng bẫy bà.
Bây giờ tôi có thể nói với các vị theo lời của lá thư của bà cũng như theo các hành vi của bà, rằng những điều ngờ vực của tiểu thư Arundell đầu tiên trải rộng không phân biệt cho tất cả thành viên gia đình bà, rồi nhanh chóng được tập trung vào một người duy nhất trong số họ. Trong thư, bà nhấn mạnh đặc biệt đến sự bí mật tuyệt đối trong vụ này, vì người đàn ông của gia đình bà có liên quan đến. Nhưng tiểu thư của thời đại Victoria này chắc chắn muốn nói qua thư đó rằng một người không tiện nêu tên, đúng hơn là một người đàn ông. Nếu bà nghi cho bà Tanios, thì bà cũng nghĩ tới sự an ninh của mình, nhưng ít hướng về vấn đề danh dự gia đình. Bà cũng tỏ ra sợ hãi như thế, nếu đó là Theresa, nhưng bà nhấn mạnh vào vấn đề danh dự bởi vì bà đã nghĩ rằng chính Charles là thủ phạm. Charles là một chàng Arundell. Anh ta mang tên của dòng họ! Bà có khối lý do để ngờ vực anh ta. Bà cô già tội nghiệp có ít ảo tưởng về anh cháu của mình. Chẳng phải là anh ta có nhiều thành tích bất hảo đó sao? Bà biết anh có thể hành động phạm tội. Anh đã bắt chước chữ ký của cô anh trên một tấm séc. Từ sự giả mạo đến tội giết người, chỉ có một bước chân.
Hai ngày trước vụ tai nạn, bà có một cuộc nói chuyện cũng khá xây dựng với Charles. Anh ta xin bà tiền. Vì bà từ chối, anh ta dọa bà rằng ‘bà cứ phải mà làm để chuốc lấy cái chết’. Bà bác lại điều ấy rằng ‘bà có khả năng tự bảo vệ’. Người ta đã nói với chúng tôi rằng anh cháu bà đáp lại: ‘Dù thế nào đi nữa, bà là bị can!’ Và hai ngày sau đó xảy ra vụ tai nạn thê thảm. Không gì ngạc nhiên nếu tiểu thư Arundell nằm liệt giường vì đau khổ đến nỗi phải ngờ vực cháu trai bà, Charles Arundell, đã âm mưu giết bà!
Những sự kiện biểu lộ mối ngờ vực của bà Arundell, cuộc nói chuyện của bà với Charles, vụ tai nạn, lá thư, sự ủy thác cho công chứng viên. Thứ ba tiếp đó ngày 21, Ngài Purvis mang di chúc đến và nữ bệnh nhân ký vào. Charles và Theresa đến Littlegreen vào cuối tuần ấy, và tiểu thư Arundell lợi dụng dịp này để bảo đảm sự an toàn của bà, bà báo cho Charles biết việc sửa đổi bản di chúc. Bà còn đưa cả văn bản đó ra cho anh ta xem. Điều đó, tôi thấy, hoàn toàn xác chứng. Bà muốn rằng kẻ có thể sắp giết người biết rằng hắn không còn gì để mà chờ đợi ở cái chết của bà. Trong ý nghĩ của bà, Charles sẽ nhắc lại điều ấy cho Theresa. Nhưng anh ta đã không làm. Tại sao? Vì lý do xác đáng là anh ta cảm thấy mình có lỗi. Anh ta nghĩ rằng chính vì anh mà cô anh đã tước bỏ quyền thừa kế của gia đình bà. Nhưng anh đã phải tự trách về điều gì? Một âm mưu giết người hay chỉ là việc đánh cắp một ít tiền mặt? Những lỗi này có thể giải thích bằng sự im lặng của anh. Anh không nói gì cả, hy vọng rằng cô anh sẽ thay đổi quyết định của mình.
Biết được tâm trạng của tiểu thư Arundell, tôi tin là tôi đã khôi phục lại những sự kiện khá chính xác. Còn phải biết các điều ngờ vực của bà có xác thực không. Cũng như bà, tôi giới hạn phạm vi điều tra vào bảy người: Charles và Theresa Arundell, bác sĩ Tanios và bà Tanios, hai bà hầu gái và bà Lawson. Người thứ tám mới gia nhập vào bản danh sách của tôi, bác sĩ Donaldson. Anh ta đã đến Littlegreen ăn tối hôm có tai nạn, nhưng tôi chỉ mới biết chi tiết này. Trong bảy người này, sáu người có lợi ích với mức độ khác nhau từ cái chết của tiểu thư Arundell. Nếu một trong sáu người này phạm tội thì động cơ đơn giản chỉ là hám lợi. Bà Lawson không rút ra được quyền lợi nào từ cái chết của tiểu thư Arundell nhưng bà lại hưởng nhiều quá mức sau đó do hậu quả của vụ tai nạn. Như thế có nghĩa là có thể bà Lawson đã dựng lên vụ tai nạn với tất cả các bước”.
– Tôi đã không làm điều gì như thế! – Bà Lawson kêu lên ngắt lời Poirot – Thật bỉ ổi! Sao ông dám tung ra những điều ghê tởm đến thế!
– Một chút kiên nhẫn, thưa bà! Xin đừng ngắt lời tôi.
Bà Lawson lắc đầu giận dữ.
– Tôi phản đối! Tôi sẽ không để mình bị buộc tội vô lý đâu!
Không chú ý tới những lời đả kích của bà ta Poirot nói tiếp:
– Vậy thì tôi nói rằng nếu bà Lawson đã mưu toan gây ra vụ rắc rối ấy, bà làm thế để cho tiểu thư Arundell buộc tội chính gia đình mình và từ bỏ họ. Tôi tìm xem việc đó có đúng hay không. Tình cờ tôi phát hiện được một chi tiết quan trọng. Nếu như bà Lawson muốn cho các mối ngờ vực của tiểu thư Arundell tập trung vào các thành viên của gia đình mình, thì bà phải làm nổi bật việc con Bob không trở về nhà tối hôm đấy. Thế mà, ngược lại bà Lawson đã bằng mọi cách ngăn ngừa không cho tiểu thư Arundell biết chuyện đó. Từ đây tôi suy ra bà Lawson vô tội!
– Tôi rất mong điều đó! – Cô gái già, giọng cương quyết, kêu lên.
– Tôi suy nghĩ tiếp đến cái chết của tiểu thư Arundell. Một âm mưu giết người bất thành thường lại có tiếp một âm mưu thứ hai. Cái chết của tiểu thư Arundell bỗng xảy đến mười năm ngày sau vụ tai nạn, theo tôi, rất đáng nghi vấn. Tôi bắt đầu cuộc điều tra ở Market Basing. Bác sĩ Grainger không thấy gì bất thường trong cái chết của bệnh nhân của ông, điều đó xác nhận giả thuyết của tôi. Nhưng cô đồng Isabel Tripp, khi kể về một tối lên đồng (khi ấy tiểu thư Arundell cảm thấy những triệu chứng đầu tiên của bệnh) đã nói đến một quầng sáng quanh đầu tiểu thư Emily. Em gái cô ta cũng xác nhận bằng chứng ấy. Tất nhiên hai cô đồng có thể bịa ra chi tiết ấy, nhưng tôi nghĩ rằng nó không chỉ duy nhất đến trong suy nghĩ của họ. Khi tôi hỏi bà Lawson, bà cho tôi biết rằng một dải sáng thoát từ miệng tiểu thư Arundell ra và lớn lên, tạo thành một vầng hào quang xung quanh đầu bà. Mặc dầu được mô tả theo cách khác nhau, bởi ba bà, nhưng sự kiện vẫn là một. Tước bỏ hoàn toàn tư tưởng thông linh, có nghĩa là, tối hôm ấy hơi thờ của tiểu thư Arundell phát lân quang.
Bác sĩ Donaldson cựa quậy bực dọc trong ghế bành. Poirot gửi cho anh một cái gật đầu nhẹ.
– Vâng. Các vị bắt đầu thấy rõ rồi đấy. Chỉ có ít chất phát lân quang thôi. Chất thông thường nhất đúng là chất mà tôi tìm. Tôi sẽ đọc cho các vị nghe một đoạn trích từ một bài viết về chứng ngộ độc bởi chất lân: “Hơi thở của người ấy có thể phát lân quang trước khi người ấy thấy bất kỳ cảm giác khó chịu nào”. Đấy chính là cái mà các cô đồng Tripp và bà Lawson nhìn thấy trong bóng tối. Tôi đọc tiếp: “Chứng vàng da phát ra, có thể, dưới tác động của nhiễm độc bởi chất phốt pho, bộc lộ tất cả các rối loạn do bế tắc tiết mật trong máu, và bắt đầu từ lúc ấy người ta không nhận thấy bất kỳ sự khác biệt nào giữa nhiễm độc do phốt pho với một số tổn thương gan”.
– “Các vị thấy có xảo quyệt không? – Poirot nói thêm rồi ngừng đọc – Tiểu thư Arundell đã đau gan từ nhiều năm nay. Những triệu chứng nhiễm độc bởi phốt pho sẽ lẫn lộn với một đợt tấn công mới của bệnh gan.
Ôi! Mọi cái kết hợp với nhau rất chặt chẽ! Kiếm phốt pho thì rất dễ. Người ta tìm thấy nó trong các que diêm và trong nhiều chế phẩm diệt trừ các loài ký sinh. Mà phốt pho lại gây chết người ở liều rất nhỏ. Thế đấy! Kế độc đã tung ra! Thầy thuốc dễ bỏ qua, càng dễ bỏ qua hơn nữa vì khứu giác của bác sĩ Grainger đã liệt, tôi có thể nhận thấy vấn đề này như vậy đấy. Mùi tỏi trong hơi thở là một trong các triệu chứng của nhiễm độc bởi phốtpho. Tại sao ông thầy thuốc này không nghĩ tới các điều nghi vấn? Ông không biết hiện tượng mà, riêng nó thôi, đã có thể gợi ý cho ông, đó là cái quầng sáng, và nếu người ta nói điều đó với ông, thì ông sẽ cho là chuyện ngu ngốc được bịa đặt bởi mấy bà cuồng tín của thuyết thông tinh. Các bằng chứng của các cô đồng Tripp và của bà Lawson đã xác nhận sự thật là đã xảy ra tội giết người. Vấn đề bây giờ là nhận dạng kẻ sát nhân. Tôi gạch khỏi danh sách của tôi hai bà hầu gái, tâm địa của họ không thể nhất trí với một tội ác lớn như vậy. Cả bà Lawson cũng thế, vì nếu bà có tội thì bà đã không thể nhấn mạnh đến vầng hào quang, tôi loại tiếp Charles Arundell vì anh ta đã trông thấy tờ di chúc, anh ta biết rằng anh không có gì để kiếm chác qua cái chết của bà cô anh ta.
Vậy thì còn lại Theresa, bác sĩ Tanios và bà Tanios và bác sĩ Donaldson, người tôi biết về sau, đã ăn tối ở nhà tiểu thư Arundell tối hôm có sự cố quả bóng của con chó. Về điểm này tôi còn khá lúng túng không có các biện pháp điều tra nào khác ngoài khoa tâm lý học về tội giết người và về nhân cách kẻ sát nhân! Cả hai tội ác biểu thị cùng những đặc tính: sự đơn giản của các biện pháp, thủ đoạn và hiệu lực. Cả hai đòi hỏi một trình độ kiến thức nhất định, nhưng không nhiều. Các tính chất của phốt pho thì khá quen thuộc và người ta có thể kiếm dễ dàng chất độc này, đặc biệt ở nước ngoài.
Thoạt tiên tôi nghĩ tới hai người đàn ông. Cả hai đều là bác sĩ và khôn khéo, có thể nghĩ đến sử dụng chất phốt pho trong trường hợp đặc biệt này, nhưng sự cố quả bóng của con chó theo tôi dường như không xuất xứ từ một bộ óc nam giới, việc này đúng hơn là ý tưởng của đàn bà.
Tôi nghĩ tới Theresa Arundell có thể phạm tội.
Cô gái trẻ này táo tợn, tàn nhẫn và không quá thận trọng. Yêu đời và biết hưởng thụ. Cho đến nay không có gì cô từ chối cả; nhưng tiền bạc sẽ chẳng bao lâu không còn nữa ở cô, và cô đang cần nó cho bản thân cô và cũng còn cho người đàn ông mà cô yêu. Vả lại thái độ cô tỏ rõ rằng cô biết là bà cô của cô đã bị giết chết. Tôi đã dự một cuộc đấu khẩu ác liệt giữa anh cô và cô, và tôi hiểu rằng người này nghi người kia đã phạm tội ác này. Charles muốn buộc cô em phải nói là cô ta đã biết là có tờ di chúc mới.
Tại sao? Rõ ràng là bởi vì nếu cô ta đã được biết sự thay đổi ấy thì cô ta không thể bị ngờ vực là đã giết chết bà cô của mình, về phần cô thì cô lại từ chối, không thừa nhận rằng tiểu thư Arundell đã cho Charles xem văn kiện này. Cô coi sự khẳng định ấy của anh cô như một chiến thuật vụng về để xua đuổi sự ngờ vực ra khỏi anh ta. Chi tiết quan trọng khác là: sự ghê tởm rõ ràng của Charles khi nói từ asen. Về sau tôi mới hỏi ông già làm vườn về độc lực của một loại bột nào đó dành cho diệt cỏ dại, tôi mới hiểu thái độ ngập ngừng của chàng trai trẻ ấy”.
Charles Arundell ngọ nguậy trong ghế:
– Tôi đã nghĩ tới việc đó, – Anh thú nhận – nhưng tôi đã không đủ can đảm để làm.
Poirot gật đầu đồng ý.
– Đúng, đây không phải là loại tội ác tương xứng với tâm tính kẻ hèn yếu của anh. Anh sẽ không lùi bước trước tội trộm cắp, tội giả mạo, nhưng tội giết người thì không!
Poirot lấy lại giọng thuyết trình viên của mình:
– Theresa Arundell, theo tôi, có đủ nghị lực để tiến hành “tốt” một âm mưu giết người nhưng một số việc còn phải được cân nhắc. Cô không bao giờ muốn bị tước mất phần vui thú của mình. Cô đã hưởng thụ đầy đủ từ cuộc sống. Cô thuộc về loại đàn bà bốc đồng mà, sẽ chỉ giết người trong một phút nóng giận. Thế nhưng, tôi tin chắc rằng cô ta đã lấy thuốc độc trong hộp của người làm vườn.
Đột nhiên Theresa lên tiếng:
– Tôi sẽ nói cho các người biết sự thật. Tôi đã nghĩ việc đó. Tôi cũng đã lấy thứ bột để diệt cỏ dại trong một cái hộp ở Littlegreen. Nhưng tôi đã không thể đi đến cùng! Tôi hết sức yêu cuộc sống; tôi không thể tước bỏ nó ở người khác. Có thể tôi xấu xa và ích kỷ nhưng tôi không có khả năng phạm vào những hành vi nào đó.
– Phải, đúng vậy – Poirot nói – Mà cô cũng không xấu như cô miêu tả đâu, thưa cô. Cô đơn giản chỉ là một đứa trẻ dại dột.
Anh tiếp tục:
– “Trong óc tôi, còn lại Bella Tanios. Từ cái nhìn đầu tiên tôi nhân thấy người đàn bà này sợ hãi. Biết rằng tôi đã nhận thấy điều ấy, chị ta sử dụng ngay cái yếu tạm thời và tìm cách gây cho tôi ấn tượng về một người đàn bà sợ chồng. Ít lâu sau, chị thay đổi chiến thuật, nhưng tôi không bị lừa vì trò đóng kịch của chị. Một người đàn bà có thể sợ cho chồng, hoặc sợ chồng, nhưng không có hai tính cách ấy đồng thời. Bella Tanios cuối cùng chấp nhận vai thứ hai và chị ta đóng rất khéo đến nỗi dám chạy theo tôi vào tiền sảnh của khách sạn với cái cớ là muốn cho tôi biết điều bí mật. Nhưng khi, như chị ta mong chờ, chồng chị đến, chị giả vờ không muốn nói chuyện trước mặt chồng.
Tôi biết ngay tức thì rằng người đàn bà này không sợ chồng, mà chị ta lại ghét chồng. Lúc ấy tôi tin chắc rằng tôi có trước mặt người đàn bà mà tôi tìm. Không phái là một người đàn bà mê mải ăn chơi, mà là một người bị dồn nén. Là cô gái không nhan sắc, sống cuộc sống tẻ ngắt, không có khả năng hấp dẫn những người đàn ông mà cô thích, cuối cùng cô phải lấy một người dửng dưng với cô còn hơn là phải ở vậy đến già. Cuộc sống ở Smyrna, xa mọi cái mà chị yêu quý chỉ mang đến cho chị những thất vọng và oán hận, cho đến khi chị sinh được hai đứa con, chị hiến dâng cho chúng một tình cảm vô bờ. Chồng chị yêu chị tha thiết, còn chị thì âm thầm oán ghét anh ta dần dần. Anh ta đã làm mất hết của hồi môn của vợ trong các vụ làm ăn thua lỗ, đó cũng là nguyên nhân nữa của nỗi oán hận chồng của chị. Một điều duy nhất lóe sáng cuộc sống buồn phiền của Bella Tanios đó là viễn cảnh về cái chết của bà dì Emily Arundell của chị. Cái chết ấy có thể cung ứng cho chị tiền của, sự độc lập và các phương tiện nuôi dậy con cái theo ý muốn. Hãy nhớ lại rằng chị là con của một giáo sư thì việc học hành của con giữ một giá trị rất cao.
Có lẽ chị ta có ý định giết người và đã đặt kế hoạch đó trước khi đến nước Anh. Chị ta có kiến thức nhất định về môn hóa học vì đã từng giúp cha trong công tác thí nghiệm. Chị hiểu tính chất căn bệnh của tiểu thư Arundell và biết rằng phốt pho là chất thích hợp để đạt được mục đích của mình.
Đến Littlegreen, trong đầu chị ta xuất hiện một phương pháp đơn giản hơn rất nhiều: quả bóng của con chó… một sợi dây căng ngang cầu thang. Thế là ý định đơn giản và tài tình nảy sinh trong đầu óc đàn bà của chị như vậy đấy! Chị bắt tay ngay vào thực hiện; nhưng thất bại. Tôi không nghĩ rằng chị ta đã biết rằng tiểu thư Arundell đã biết rõ sự thật. Những nghi ngờ của bà dì chị hoàn toàn đặt vào Charles nên tôi ngờ rằng bà có sửa đổi thái độ đối với Bella. Lúc ấy, người đàn bà bị dồn nén và đầy tham vọng ấy lặng lẽ quay về với kê hoạch độc đáo của chị. Chị đã phát hiện ra một cách tuyệt diệu để đầu độc: những viên nang mà tiểu thư Arundell uống sau bữa ăn. Mở nang, đặt phốt pho vào đó và đóng lại là một trò trẻ con đối với chị. Chị đặt lại các viên nang vào hộp cùng với các viên khác. Sớm muộn thì tiểu thư Arundell sẽ uống phải viên đó. Có thể người ta sẽ nghi ngờ một vụ đầu độc. Nếu, tình cờ việc đó xảy ra thì bản thân chị có thể đã ở cách xa Market Basing rồi.
Thế nhưng chị ta vẫn phải đề phòng. Chị bắt chước chữ ký của chồng để ký ở dưới một đơn thuốc để kiếm được từ hiệu thuốc một liều mạnh gấp đôi thuốc ngủ Chloral. Tôi đoán ý định của chị ta là: để có được loại thuốc này trong tầm tay nếu lúc nào đó người ta buộc tội chị.
Như tôi vừa nói với quý vị, ngay từ lần tiếp xúc đầu tiên, Bella Tanios đã gây cho tôi cảm giác là chị là kẻ có tội, nhưng tôi không có bằng chứng nào cả. Vì vậy tôi phải hành động thận trọng, bởi vì nếu Bella Tanios bắt đầu nghĩ rằng tôi đã nghi ngờ chị, thì chị có thể sẽ phạm phải một tội ác khác. Tôi cũng tin chắc rằng ý định gây tội ác này đã nảy sinh trong tâm trí chị. Chị mong muốn khát bỏng tống khứ chồng chị đi.
Âm mưu giết người thứ nhất của chị đã thất bại thảm hại. Tiền, đồng tiền kỳ diệu đã chạy tất cả vào tay bà Lawson! Sự việc ác hại biết bao! Nhưng Bella tỏ ra có sự khôn khéo tuyệt vời và lại bắt tay vào việc. Chị bắt đầu bằng gây sức ép lên lương tâm của bà Lawson mà lương tâm bà này, tôi e đang cắn rứt”.
Những tiếng nức nở bỗng vang lên. Bà Lawson rút khăn tay và, bắt đầu vừa khóc vừa vùi mặt vào khăn:
– “Thật kinh khủng! Tôi đã cư xử như một người tồi tệ! Các vị biết không… Tính tò mò đã thúc đẩy tôi. Tôi muốn biết tại sao tiểu thư Arundell đã thay đổi tờ di chúc. Một hôm trong khi tiểu thư Arundell nằm nghỉ tôi đã tìm cách mở được ngăn kéo bàn của người. Lúc ấy tôi phát hiện ra rằng người để lại cho tôi tất cả! Tất nhiên tôi không hề ngờ rằng có một tài sản lớn đến thế! Tôi nghĩ vấn đề là vài ngàn bảng. Tôi tự nhủ tại sao người ít quan tâm tới gia đình người như thế? Nhưng trong khi người ốm nặng hơn, thì người đòi tờ di chúc. Tôi hiểu… tôi tin chắc… rằng người sẽ hủy nó đi… Chính lúc ấy tôi đã cư xử không phải. Tôi bảo đảm với người rằng người đã gửi nó cho Ngài Purvis rồi. Bà chủ tội nghiệp, người quên tất cả! Người không biết người đã để các thứ ở đâu nữa. Người tin tôi và ra lệnh cho tôi phải đòi lại văn kiện đó. Tôi hứa viết thứ cho Ngài Purvis.
Trời ơi! Trời ơi!… Bệnh tình người trầm trọng thêm và tôi không nghĩ đến việc ấy nữa. Người chết. Khi công chứng viên đọc tờ di chúc, tôi biết là toàn bộ tài sản thuộc về tôi, tôi hiểu đó là do hành vi hèn hạ của tôi. Ba trăm bảy mươi nhăm ngàn bảng! Số tiền ấy, tôi có nằm mơ cũng chẳng bao giờ thấy.
Tôi có cảm tưởng là đã biển thủ một cách bất công số tiền ấy và tôi không biết quyết định như thế nào. Khi Bella đến tìm tôi, tôi đã hứa cho cô ấy một nửa tài sản, tôi tin chắc là đã tìm lại được sự thanh thản tâm hồn sau cuộc tặng đó”.
– “Các vị biết không? – Poirot kêu to – Bella Tanios lại vớ bẫm. Đấy, vì vậy mà chị ta từ chối mọi tranh chấp về tờ di chúc. Chị ta đã căng lưới và không đời nào chị lại đưa đơn kiện bà Lawson. Tất nhiên, chị ta làm như muốn hỏi ý kiến chồng nhưng chị ta đã quyết định cả rồi. Chị có hai ý định trong đầu: chia tay nhau, chị cùng các con, tách khỏi bác sĩ Tanios, và chiếm phần thừa kế của mình. Nếu kế hoạch của chị thành công chị sẽ về nước Anh sống cuộc sống sung sướng, vô tư lự cùng với các con.
Thế rồi chị không giấu lòng thù ghét đối với chồng. Kỳ thật chị không lấy thế làm khó chịu. Còn chồng chị, người chồng đáng thương, đã bị phản bội, anh không hiểu tí gì về thái độ của vợ. Chị ta đóng vai người vợ bị chồng ngược đãi. Về việc này tôi không tin chị bởi vì chị bắt đầu không tin mình, chị muốn làm cho tôi tin rằng chồng chị đã phạm tội. Vụ giết người thứ hai có thể xảy ra bất kỳ lúc nào. Tôi biết là chị có một liều Chloral chết người và tôi e rằng chị mưu toan một vụ giết người mạo xưng tự sát có thú nhận của chị thay cho chồng. Thế nhưng mà, tôi không nắm được bằng chứng nào chống lại chị. Cuối cùng bà Lawson lại là người giúp được tôi việc đó. Bà khẳng định đã trông thấy Theresa Arundell quỳ ở cầu thang trong đêm thứ hai lễ Phục sinh ấy. Tôi nhanh chóng nhận thấy rằng bà Lawson đã không trông thấy Theresa thật rõ, chí ít cũng phải đủ rõ để nhận được những nét đặc sắc của cô ta. Thế nhưng bà vẫn quả quyết. Bị hỏi dồn, bà Lawson đã nói đến một cái ghim cài áo mang những chữ cái đầu của Theresa: T.A.
Theo yêu cầu của tôi, Theresa Arundell cho tôi xem cái ghim cài đã nói đến. Nhưng cô chối không nhận đã ở cầu thang vào lúc bà Lawson đã nêu ra. Lúc đầu tôi nghĩ là một người khác đã mượn cái ghim của Theresa, nhưng khi tôi nhìn cái ghim trong gương thì tôi hiểu được sự thật quá rõ ràng. Bà Lawson, bị giật mình thức dậy đã trông thấy trong gương của phòng mình một bóng người lờ mờ với những chữ cái đầu T.A. bằng kim loại óng ánh. Do đó bà đã kết luận rằng đó là Theresa.
Nếu bà đã trông thấy T.A. phản chiếu trong gương, thì chữ cái đầu thật phải là A.T., bởi vì trong gương hình ảnh hiện ra theo chiều ngược lại. Tôi đã hiểu! Mẹ của Bella Tanios tên là Arabella Arundell. Bella chỉ là từ bớt đi của Arabella. A.T. tức là Arabella Tanios. Không còn lạ gì việc Bella Tanios có được một cái ghim cài giống cái ghim của người chị em họ. Ở thời kỳ Noen, chúng còn khá hiếm, nhưng đến mùa xuân năm nay, chúng thành phong trào cuồng nhiệt và tôi đã nhận thấy rằng Bella Tanios đã bắt chước các kiểu trang phục, kiểu mũ của Theresa, cũng như chị ta có thể làm như thế đối với các phương tiện tầm thường của chị.
Đối với tôi, việc đã quyết định rồi. Bây giờ… Tôi phải làm gì đây? Xin được một giấy phép khai quật ư? Có lẽ như thế tôi sẽ chứng minh được vụ đầu độc. Nhưng thi thể đã được chôn hai tháng rồi, và hình như trong một vài trường hợp chất phốt pho không để lại tổn thương nào nữa. Mà, dẫu rằng xét nghiệm sau khi chết cho kết quả dương tính, thì làm sao chứng minh được Bella Tanios có chất độc ấy? Khó khăn càng lớn hơn nữa nếu chị ta đã có thể kiếm được nó ở nước ngoài. Lúc đó Bella Tanios có một quyết định. Chị rời chồng và đến cầu xin lòng thương hại của bà Lawson. Hơn thế nữa, chị công khai tố cáo chồng chị phạm tội giết người.
Tin chắc là chồng chị sớm trở thành nạn nhân tiếp theo tôi tìm cách để tách rời họ ra, lấy cớ là để bảo đảm an toàn cho chị ta. Chị ta không thể không theo. Trên thực tế, tôi nghĩ tới sự an toàn của người chồng. Và thế là…”
Hercule Poirot ngừng lại một lúc lâu. Khuôn mặt anh tái hẳn đi một cách kỳ lạ.
– Nhưng đó chỉ là cách đề phòng tạm thời. Tôi phải ngăn không cho nữ sát thủ tấn công lần thứ hai để bảo vệ tính mạng người lương thiện. Tôi bèn viết bản phục hồi lại của tôi về đầu đuôi vụ ám sát, rồi tôi trao nó cho Bella Tanios.
Im lặng kéo dài. Rồi, bác sĩ Tanios thốt lên mấy tiếng:
– Trời ơi! Chính vì thế mà cô ấy đã tự tử!
Rất từ tốn, Poirot nói với anh ta:
– Chị ấy còn có thể làm được gì tốt hơn! Chị ấy nghĩ tới các con, anh hiểu không?
Bác sĩ Tanios vùi mặt vào hai bàn tay. Poirot đến bên anh, đặt tay lên vai anh:
– Hãy tin ở tôi, việc đó là cần thiết. Chúng ta sẽ phải thương xót những cái chết khác. Thoạt tiên, cái chết của anh, tiếp theo, có lẽ là, cái chết của bà Lawson… và, tùy theo hoàn cảnh…
Anh nín bặt. Bằng một giọng kiệt quệ Tanios nói:
– Tối hôm trước, cô ấy muốn tôi uống liều thuốc ngủ. Tôi đã thấy có điều gì đó khác thường trên mặt cô ấy. Tôi đã vứt thuốc đi. Chính lúc ấy tôi bắt đầu tin rằng cô ấy không tỉnh táo…
– Hãy đánh giá chị ta như thế… Vả lại, cũng phần nào là đúng, nhưng không đúng đối với luật pháp. Chị ấy biết cái chị ấy làm…
Bác sĩ Tanios vội vàng nói thêm:
– Cô ấy đã luôn luôn tử tế đối với tôi!
Tôi không còn điều gì quan trọng để nói nữa.
Ít lâu sau, Theresa kết hôn với bác sĩ Donaldson. Tôi vẫn còn giao thiệp với cặp vợ chồng trẻ ấy và tôi đã biết đánh giá cao Donaldson, ý niệm rõ ràng về cuộc sống của anh, lòng nhân hậu sâu sắc của anh và sức mạnh tiềm ẩn của anh. Các cử chỉ của anh bao giờ cũng ngắn gọn và chính xác. Theresa đôi khi chơi đùa bắt chước anh. Người đàn bà sung sướng này một lòng một dạ chăm lo cho sự nghiệp của chồng mà tên ông đã nổi tiếng thành quy tắc trong các vấn đề liên quan tới ngành nội tiết.
Bà Lawson bị lương tâm cắn rứt, muốn rũ bỏ hết cho tới đồng xu cuối cùng. Người ta phải cản bà lại và một chứng thư đã được ngài Purvis dựng lên, được mọi người đồng ý. Tài sản của tiểu thư Arundell như vậy đã được chia ra giữa bà Lawson, hai anh em nhà Arundell, và các con nhà Tanios.
Charles ăn hết phần của mình trong hơn một năm. Hình như hiện nay anh đang ở xứ Colombia thuộc Anh.