Những nạn nhân thường thích phát biểu rằng thời nay không có anh hùng. Nhưng nếu họ chịu bước lùi lại, họ sẽ thấy một bức tranh vĩ đại hơn nhiều: một cách đầy tiềm năng, chúng ta chỉ có những anh hùng.

Mỗi người đều được cấp một hành trình anh hùng để thực hiện và trong lịch sử nhân loại, hiện nay người ta đã ý thức được hơn trước kia rất nhiều về hành trình cá nhân của mình. Cũng nhiều hơn trước kia, người ta nhận lấy trách nhiệm về sự khôn ngoan và tính phiêu lưu của mình. Ta hãy nhận định về sự nổi tiếng lâu dài hết sức đặc biệt của bộ phim The Wizard of Oz (Nhà phù thủy của Oz).

Các sách Oz của Frank L. Baum, mà tôi xem ngấu nghiến lúc còn bé, tiếp tục lôi cuốn độc giả, bởi vì chúng là một phép ẩn dụ về hành trình mà tất cả chúng ta đều cố gắng thực hiện. Hành trình đi từ sự lệ thuộc hoàn toàn vào người khác (bắt đầu từ lúc mới sinh) để tiến tới độc lập hẳn một cách ly kỳ, đặc trưng bởi một liên kết không ngừng phát triển với tinh thần nội tại.

Tại sao nhiều gia đình vẫn thuê cuộn băng video Nhà phù thủy của Oz khi hiện nay đã có rất nhiều phim khác hấp dẫn hơn?

Chúng ta nghỉ làm để xem nhà phù thủy

Hành trình đi xuôi con đường Yellow Brick tiêu biểu cho hành trình trong đời của mọi người. Đa số chúng ta đã mất rất nhiều năm để tìm những nhà phù thủy ban cho ta sự khôn ngoan, lòng quả cảm cần thiết, cũng như tấm lòng ta cần có để tiến lên. Trong phim, nhà phù thủy báo cho Dorothy và các bạn biết ông ta sẽ theo chân họ. Ông ta ở bên trong con người họ. Nhà phù thủy không ban cho Người thiếc bất cứ thứ gì mà Người thiếc chưa có.

Hành trình cá nhân của chúng ta bắt đầu từ trong bào thai, nơi mà chúng ta hoàn toàn phụ thuộc. Bước tiến đầu tiên để được độc lập xảy ra khi chúng ta tách rời khỏi thân thể người mẹ và trở nên, theo chữ nghĩa và thể chất mà nói, độc lập khỏi người mẹ.

Bước tiến thứ hai trong cuộc hành trình của chúng ta đến là khi ta rời gia đình để đi ra ngoài tự mưu sinh. Đối với nhiều người, giai đoạn này của hành trình mưu cầu độc lập khủng khiếp đến mức họ muốn tháo lui. Đối với một số họ, ‘tháo lui’ nằm dưới dạng tìm một người bạn thân để rồi lệ thuộc hoàn toàn về cảm xúc vào người ấy, một người đóng vai trò thay thế cha mẹ. Việc này thật ra không bao giờ thực hiện được, bởi vì không một ai có thể cung ứng loại dịch vụ này.

Nhưng nếu chúng ta có thể nhận rõ sự thật chúng ta không cần đến thứ lệ thuộc đó, và mỗi ngày sẽ càng có nhiều giai đoạn và bước tiến lên ở phía trước trên con đường tìm đến độc lập, chúng ta sẽ lại tiếp tục. Chúng ta sẽ tiếp nối cuộc hành trình, tự cải tạo chúng ta vì niềm vui phát triển thuần túy của cả hành trình.

Kiến thức về bơi lội hoặc đạp xe không thể được truyền đạt hoặc giảng dạy trong một buổi hội thảo – nó phải do mỗi một con người tự khám phá theo một cách hết sức cá nhân. Điều này cũng đúng với sự khôn ngoan khi tiếp tục theo đuổi cuộc hành trình.

Tôi tìm được một nơi khác để định cư

Đôi khi chúng ta đã thực hiện sớm một bước tiến đầy kinh ngạc trên con đường tìm đến độc lập mà cũng không nhận ra chúng ta đã làm điều gì. Nếu nhìn vào cuộc đời của Elvis Presley, chúng ta sẽ thấy được một sự độc lập và lòng quả cảm đầy hân hoan làm cả thế giới kinh ngạc. Chưa có người da trắng nào đã có thể hát một cách say sưa và sống động như vậy. Chưa một người da trắng nào có thể bước lên sân khấu với một tinh thần giải thoát, thật thoải mái như vậy. (Al Jolson đã một lần thử, nhưng anh nghĩ phải ăn mặc như một người Mỹ gốc châu Phi mới thoát ly ra được.)

Trước Elvis, người da trắng khi hát trên sân khấu trông giống như những tranh biếm họa Clutch Cargo, với chỉ một cái miệng mấp máy trên một thân thể, nói theo cách khác, là thụ động. Giọng hát quá cẩn trọng sẽ không làm mềm được một trái tim băng giá.

Tôi còn nhớ lúc được 13 tuổi, ngồi trước màn hình TV tại nhà tôi ở Birmingham yên ắng khu ngoại ô bang Michigan, xem Elvis Presley trong các chương trình biểu diễn Tommy Dorsey và Ed Sullivan, và tôi đã thật sự bị choáng váng. Bạn có thể nào cảm giác thực như thế và hát được như thế, với bấy nhiêu tự do và hân hoan thuần túy? Làm sao để ai đó dám hát với tầm cỡ và sức sống đó, trong khi vẫn còn tươi cười như chú chim họa mi đang nhâm nhi chàng mèo? Cuộc sống trở nên đầy tràn những khả năng mới mà tôi chưa bao giờ mơ đến. Ta có thể là ai nhỉ?

Tôi chưa bao giờ được thấy một thứ tự tạo hoàn toàn như thế, một người làm chủ được tinh thần như thế. Elvis làm chủ được các bài hát của anh, và làm chủ được đám đông. Giọng hát của anh luyến cao với niềm hân hoan gắt gỏng khi nó bay vút lên tận tầng ozone. Anh đã thổi thủng một lỗ trong vũ trụ. (Từ “vũ trụ” nghĩa đen là “một bài hát”, và đối với tôi, Elvis đang hát nó.)

Nhưng không lâu, tinh thần bắt đầu lụi tàn của Elvis, vì anh không hiểu hết anh đang có những gì. Giống như rất nhiều ngôi sao khác, anh đã tìm những lối tắt để tiếp tục cuộc hành trình, và đó là hóa chất.

Ma túy và rượu đã hóa trang thành lòng can đảm và tinh thần, và người sử dụng chúng cứ tin tưởng ma túy sẽ đưa ta tiếp tục cuộc hành trình đến độc lập, vì đó là ảo giác nhất thời mà nó mang lại.

Nhưng rượu và ma túy trở lại hại người sử dụng và hiện tại làm đảo lộn cuộc hành trình. Chúng bắt chước theo và nhạo báng tinh thần con người. Chúng giống như những người mạo danh Elvis. Chúng mạo nhận là tinh thần. Chúng cho ta thứ can đảm giả tạo và “thứ rượu mạnh” trong chốc lát, nhưng chúng lại nhanh chóng tạo ra một sự lệ thuộc chết người – và loại lệ thuộc này chính là thứ mà chúng ta cứ nghĩ mình đang thực hiện hành trình để xa rời nó. Đó là ảo giác. Đối với một số người, nó mang tính định mệnh.

Elvis đã bắt đầu cuộc đời mình trong tinh thần. Anh bước ra khỏi cổng trong vinh quang. Người ta nghĩ rằng anh có cá tính kỳ dị vì anh không có cá tính. Không có con người nào được đúc sẵn giữa anh và âm nhạc. Chẳng qua âm nhạc lên tiếng thông qua hình hài con người anh mà thôi. Những bài hát đầu đời của anh, vẫn không ai theo kịp, nếu xét về tính sôi động và chất giọng thuần. Nhưng khi anh giải ngũ về, người mẹ yêu quý của anh qua đời, và tinh thần trong anh lụi tàn dần, anh đã có một quyết định vô ý thức là bước lùi lại. Quả không phải là một cảnh tượng đẹp đẽ để nhìn. Số người trong chúng ta từng được anh truyền cảm hứng, bây giờ lại cảm thấy bối rối khi xem các cảnh phim lười, giả tạo của anh và nghe giọng anh trở nên khàn khàn, kết hợp với việc lạm dụng ma túy và bơ đậu phụng chiên dòn cùng bánh xăng uých chuối.

Tất cả anh hùng đã đi về đâu?

Elvis là người hùng đầu đời của tôi vì anh chỉ cho tôi thấy hình ảnh của sự độc lập đúng nghĩa. Anh đã nêu gương tinh thần cho một thế hệ ngồi tại nhà, giữ chân những người xem Ozzie & Harriet đứng yên tại chỗ trong các khu ngoại ô dưới thời Elsenhower (Ngay cả Little Ricky cũng theo gương Elvis mà tự cải tạo mình).

Những người nạn nhân thường cho rằng hiện nay không còn anh hùng nữa, nhưng điều này không đúng. Nếu mở mắt ra, ta sẽ thấy có nhiều anh hùng hơn cả trước kia. Người hùng đầu tiên trong ngày mà ta thấy chính là người trong gương kia.

Những người nạn nhân luôn hướng tới các anh hùng xa xưa tựa như Babe Ruth và JFK, nhưng họ không hề vĩ đại hơn những người hùng thời nay; họ chỉ hưởng lợi từ sự hư cấu của các phương tiện thông tin đại chúng, nhưng cũng chính các phương tiện này sẽ nhìn họ một cách trái ngược lại một khi họ nghiện rượu hoặc mê gái. Nói Babe Ruth là người hùng của tôi cũng giống như nói Ông già Noel Santa Claus là người hùng của tôi vậy.

Một người mà tôi luôn thích được tiếp thu là cựu nữ diễn viên Jessica Tandy. Bà ta không bao giờ từ bỏ hành trình. Ngay ở tuổi 90, bà luôn phát triển trong độc lập và tinh thần luôn nở hoa. Không giống như đa số người dùng tuổi già như là một thứ biện minh thương tâm cho việc không cố gắng, bà vẫn luôn thay đổi so với chính bà. Luôn luôn cải tạo.

Ngay lần quay cuối cùng, trong phim Dẫn dắt Cô Daisy và Không ai điên hết, bà đã cho cả thế giới thấy con người chúng ta có thể gây kinh ngạc như thế nào. Đối với Jessica Tandy, hành trình không bao giờ dừng lại. Và bạn có thể thấy sự kiên trì ấy trong những việc bà làm. Nếu bạn xem phim Dẫn dắt Cô Daisy và Không ai điên hết, bạn có thể tự trả lời câu hỏi đã có lúc nào mình già đi chưa.

Hãy theo dõi hành trình tâm hồn bạn. Hãy nhận thức về nó; hãy thường xuyên suy nghĩ về nó.  Hãy xem nó là quan trọng đối với bạn. Hãy tô điểm nó. Nó không hiện hữu để làm bạn sợ; nó hiện hữu để khiến bạn phấn khích hơn.

Lúc nào bạn cũng phải biết đi về hướng nào trên bước hành trình của mình. Quyết định mà bạn sắp đưa ra sẽ khiến bạn tiến lại gần hơn hoặc lùi ra xa hơn sự độc lập? (Điều nghịch lý ở đây là bạn trở nên độc lập hơn về cảm xúc khi bạn nhận thức rõ hơn về mối liên kết tinh thần với tất cả sinh vật.) Con đường thực tế bạn muốn đi là con đường nào? Con đường quay trở lại sự phụ thuộc và tính trẻ con là con đường được nhiều người chọn hơn, nhưng bạn sẽ không chọn nó khi bạn biết được nó sẽ đưa bạn về đâu.

Bằng nhận thức về hành trình của mình, bạn có thể từ bỏ những lối biện minh cũ. Bạn có thể ngừng nói “mình đã già đi” như một lời giải thích về việc giảm nỗ lực và giảm hoạt động của mình. Bạn có thể tiến dần từ việc này đến việc kia. Bạn có thể thực hiện một việc bứt phá. Bạn có thể kiểm soát toàn bộ hệ thống năng lượng của bạn. Tại sao không? Bạn làm điều đó như một đứa trẻ con. Chỉ cần thực hiện lại lần nữa, nhưng lần này với tất cả ý thức và sáng suốt. Bạn sẽ cảm nhận cuộc sống mới trong sức lực của bạn, rồi bạn cuối cùng sẽ thấy cải tạo là cần thiết vì niềm vui do nó mang lại mà thôi.